COMMENTAAR
qÊ
SS'er Strippel
toch vervolgd
'UITKERINGEN TERUGPLOEGEN NAAR WERK'
Provincie kan extra bouwen
1
Fraude bij
Vediorgroep
ontdekt
De oorlog en
goed en fout
Franse militair
gedood in
Beiroet
stel dat er geen krant was
'Nieuw onderzoek naar verzet
in de tweede wereldoorlog'
WlÉSip:
mm
1 VPRO krijgt B-status jg
Kunst langs
de rijksweg
Kohl herhaalt
uitnodiging
aan Andropov
Modewereld
strijdt
tegen nep
Rechters in
VS: Baby
mag sterven
Op Grenada
nog slechts
politie VS
Rotterdams Nieuwsblad
dinsdag
13 december 1983
DE AMSTERDAMSE HISTORICUS Blom heeft er gisteren in
zijn inaugurele rede op gewezen dat de geschiedschrijving
over de oorlogsjaren in Nederland nog altijd wordt be
heerst door de vraag wie 'goed* was en wie Ifout'. Hij be
pleitte een vernieuwing van het historisch onderzoek naar
1940-1945: naar zijn mening kunnen geen nieuwe inzich-
len baan breken als de nadruk blijft liggen op de 'recon
structie en kwalificatie van allerlei gedrag'. Vermoedelijk
heeft Blom gelijk. De gang van zaken tot nu toe was en is
echter onvermijdelijk, omdat ook de historici die zich met
de geschiedenis van de oorlog in dit land bezighielden,
vrijwel allen op de een of andere manier bij die oorlog wa
ren betrokken. Zij hadden het allemaal ook meegemaakt,
het was'hun'oorlog.
'GENERATIES' ZIJN IN het gewone spraakgebruik niet zo
zeer diegenen die in hetzelfde jaar geboren zijn, maar
mensen die op de een of andere manier bij dezelfde ge
beurtenissen zijn betrokken. Bij voorbeeld: de generatie
van de Eerste Wereldoorlog, ook wel aangeduid als 'the
lost generation', de verloren generatie. In België was zij zo
nadrukkelijk aanwezig, dat ze die van de Tweede Wereld
oorlog overheerste. Wanneer men Vlamingen die beide
oorlogen hadden meegemaakt, naar hun ervaringen
vroeg, vertelden zij voornanelijk over 1914-1918. Pas de
laatste jaren is de kritische belangstelling voor 1940-1945
in'België toegenomen, mede dank zij de voortreffelijke tv-
uitzendingen van Maurice De Wilde. Maar ook daarin gaat
het nog altijd om het 'morele oordeel': wie was goed, wie
was fout. Misschien nog meer dan op dit ogenblik in Ne
derland, want in België is de schuldvraag altijd wat be
smuikt gesteld.
ER ZIJN VELE voorbeelden te noemen van gebeurtenissen
die het leven van mensen zo sterk hebben beïnvloed dat
zij er ook hun morele waardensysteem aan hebben ont
leend. Zo vertelde ons eens een van oorsprong hervormd
man dat in zijn jeugd zijn moeder er aanvankelijk moeite
mee had dat hij een vriend had van gereformeerden huize.
'Die familie is weggelopen met de doleantie', was haar
koele reactie. Haar eigen vader had namelijk de bewogen
kerkstrijd aan het eind van de vorige eeuw meegemaakt
en het stempel daarvan had zijn leven ook zijn gezinsle
ven mede bepaald. Soortgelijke tegenstellingen deden
zich in de Veremgde Staten voor tussen mensen uit de zui
delijke en de noordelijke staten: de burgeroorlog heeft
daar diepe voren getrokken. Mensen met gelijke ervarin
gen hebben vaak in grote fijnen althans ook gelijke
morele normen.
VOLGENS PROFESSOR BLOM zou er een systematischer
onderzoek nodig zijn naar plaats en betekenis van de be
zettingstijd in het geheel van de Nederlandse geschiede
nis. Dat zou er toe kunnen leiden dat de grenzen tussen de
tiende mei 1940 en de vijfde mei 1945 vervagen, meende
hij. Ook hier geldt: hij heeft waarschijnlijk gelijk. Van enige
afstand bekeken is de Tweede Wereldoorlog allerminst in
1945 geëindigd, sterker nog: zeifs de vooroorlogse perio
de ging onverminderd verder, ondanks het einde van de
oorlog en ondanks alle gepraat over herstel en vernieu
wing. Het vooroorlogse tijdvak eindigde namelijk pas in de
jaren zestig, toen die generatie volwassen was geworden
die de oorlog niet bewust had meegemaakt. Blom zelf is er
een voorbeeld van: zijn opvattingen duiden op grotere dis
tantie dan bij voorbeeld 'de geschiedschrijver des rijks',
dr. L. de Jong, kan (of: moet) opbrengen.
DE JAREN ZESTIG vormen in menig opzicht een breuk met
het verleden. Er ontstonden nieuwe politieke opvattingen,
waarbij vooral de verhouding burger-gezag opnieuw werd
geijkt. Men sprak voortdurend over de 'mondigheid' van
de burger en demonstraties en inspraakprocedures waren
aan de orde van de dag. Het proces van afstand nemen je
gens de Tweede Wereldoorlog gaat steeds verder, waar
mee tevens de behoefte vermindert nog volop aanwezig
in het werk van De Jong tot het uitspreken van morele
oordelen. In kleine gemeenschappen wijst men soms nog
iemand na met het harde waarde-oordeel: 'Komt uit een
foute familie'. De emotionele discussies over de zaak-
Menten, over de affaire-Aantjes zijn met name voorbeel
den van diezelfde directe betrokkenheid. Geen wonder
dat ook de geschiedschrijving over die tijd vaak dezelfde
morele karakteristieken draagt: het is immers contempo
raine geschiedschrijving. Tijdgenoten schreven over tijd
genoten.
HET VERSCHIJNSEL DAT Blom heeft gesignaleerd, was en
is onvermijdelijk. Daarmee is het werk van historici als De
Jong niet veroordeeld, slechts gedateerd. Zijn selectie en
oordeel zijn extra-waardevol, omdat daarmee mede wordt
aangegeven hoe hij als tijdgenoot over deze periode van
de Nederlandse geschiedenis heeft geoordeeld. Ook de
reacties op zijn werk bij voorbeeld de bewogen discus
sie over de rol van de Nederlandse Unie behoren in het
oordeel van latere historici te worden betrokken. Het be
toog van Blom wijst naar langzamerhand onvermijdelijk
geworden nieuwe wegen, die het historisch onderzoek
naar Nederland in de Tweede Wereldoorlog moet inslaan,
maar er mag niet bij worden vergeten dat die wegen pas
goed kunnen worden begaan als de oude zijn afgelopen.
Dat zal pas definitief het gevai zijn als de 'oorlogsgenera
tie' onder de historici haar noodzakelijke werk heeft vol
tooid.
DEKOK
Beiroet Een Franse para
chutist is vanmorgen in het
centrum van Beiroet gedood,
dan w;st U n:et N
■«elite apotheek
er open was
zo heeft een woordvoerder
van het Franse contingent van
de multinationale vredesmacht
in Libanon meegedeeld.
Gewapende mannen openden
het vuur op een klein konvooi
van het Franse contingent.
Een soldaat werd aan het
hoofd getroffen en stierf kort
daarop m het ziekenhuis.
Hamburg De 72-jarige Westduitse oorlogsmisdadiger Arnold Strippel zal
alsnog strafrechtelijk worden vervolgd voor een moord op 42 mensen, onder
wie vier Nederlanders, tegen het eind van de oorlog in Hamburg.
vervolging van de voormalige
SS-offcier.
Vught
De slachtoffers, 20 joodse kin
deren en 22 volwassenen, wer
den 20 april 1945, op Hitiers
verjaardag, in de verwar-
mingskelde. van een Ham-
burgse school opgehangen.
Het strafrechtelijk onderzoek
door het openbaar ministerie
in Hamburg heeft bijna drie
jaar geduurd. Het bleek moei
lijk om getuigen te vinden en
bewijsmateriaal te verzamelen.
Justitie baseert de bewijslast
voornamelijk op Britse militai
re documenten. Ook zijn men
sen uit Frankrijk, Polen en Is
rael ondervraagd: overigens
zijn zij geen directe getuigen
geweest.
Experimenten
De veertig zijn door Strippel
om het leven gebracht om te
voorkomen dat ze konden ge
tuigen over medische experi
menten die op de kinderen,
onder wie twee broertjes van
acht en twaalf uit Eindhoven,
zijn toegepast. De volwassenen
waren betrokken bij de ver
pleging van de kinderen. On
der hen bevonden zich twee
verplegers: de in Deventer ge
boren Hagenaar Anton Holzel
en de Amsterdammer Dirk
Deutekom.
De slachtoffers zouden eerst
verdoofd zijn voordat ze wer
den opgehangen. De groep was
afkomstig uit het naburige
concentratiekamp Neuengam-
me.
Nederlandse en Franse nabe
staanden van de kinderen en
volwassenen, die zich hebben
verenigd in het genootschap
'Kinderen van de Bullenhuser
Damm', genoemd naar de lo
catie waar bet drama zich vol
trok, verzochten justitie in
Hamburg al in april 1979 om
Strippel was in Nederland be
trokken bij de dood van tien
Nederlandse vrouwen in het
concentratiekamp Vught in ja
nuari 1944, Meer dan zeventig
vrouwen werden toen voor
straf in een bunker van negen
vierkante meter opgesloten.
Toen de volgende ochtend de
deur werd geopend bleken er
tien van hen te zijn o\'erieden.
Tol een veroordeling van
Strippel is het niet gekomen:
volgens de Duitse justitie was
er geen sprake van moord,
maar van onachtzaamheid en
het toebrengen van lichame
lijk letsel, feiten die verjaard
bleken.
Buchenwald
Strippel is eerder door een
Duitse rechtbank tot levens
lang veroordeeld wegens mis
daden in het concentratie
kamp Buchenwald, waar hij
een aandeel zou hebben gehad
in een moordpartij op 21 joden.
Dit vonnis werd later omgezet
in zes jaar. Toen had hij al 20
jaar in de gevangenis doorge
bracht.
De SS'er, die op dit moment in
Frankfurt woont, is ook tot 3Va
jaar veroordeeld m het zoge
noemde Majdanek-proces. Dit
vonnis is nog niet bekrachtigd,
omdat hij hoger beroep heeft
aangetekend.
Amsterdam Prof. J. C, H.
Blom <40), die gisteren het
ambt aanvaardde van hoog
leraar in de Nederlandse ge
schiedenis sedert de middel
eeuwen aan de gemeentelij
ke universiteit in Amster
dam, meent dat er opnieuw
onderzoek moet worden ge
daan naar het Nederlandse
verzet in de tweede wereld
oorlog. Meer dan tot nog toe
het geval is, zou dan aan
dacht kunnen worden ge
schonken aan mensen die
juist géén bijzondere rol
hebben gespeeld. Hij wil dat
die mensen „nu het nog kan
en uiteraard met alle voor
zorgen omkleed" moeten
worden geïnterviewd.
Daarbij zouden volgens
Blom problemen van wie
'goed' of 'fout' is geweest
minder centraal moeten
Staan. Naar zijn oordeel ver
keert de wetenschappelijke
geschiedschrijving van de
bezettingstijd nu te veel „in
de ban van goed of fout".
Inzicht
In zijn rede brak prof. Blom
voorts een lans voor interna
tionale vergelijkingen om zo
meer inzicht te krijgen in de
Nederlandse situatie in de
oorlogsjaren. Hij vermeldde
in dit verband het gegeven
dat van de joden in Neder
land een aanzienlijk hoger
percentage Is omgekomen
dan van de joden uit andere
bezette landen in West-Euro
pa: ongeveer 75% tegenover
40% in België en Noorwe
gen, ongeveer 20% in Frank
rijk en ongeveer 15% in Ita
lië.
Grenzen
„Het is ook nodig dat de
plaats en de betekenis van
het tijdvak 1940-1945 in de
Nederlandse geschiedenis
van de twintigste eeuw
wordt onderzocht. De op het
eerste gezicht zo scherp te
trekken grenzen 10 mei
1940 tot 5 mei 1945 zullen
dan vervagen. De aandacht
voor de doorlopende lijnen,
de invloed van de vooroor
logse verhoudingen voor de
gebeurtenissen tijdens de be
zetting en de op meer gelei
delijke manieren uitgeoefen
de en merkbaar wordende
invloeden van de oorlog zal
daardoor toenemen", aldus
de hoogleraar.
IllllU[rjllllIJ]lltllllll!lilIj|llfllll!l(|||j||||lll|IiniIIEI([Illil1ltlt[llllll]IIIIIlflll!!lllllt!ll!llllIllii[lllllll
Den Haag De inwoners van Zuid-
Holland gaan het het meest profite
ren van het gisteren door minister
De Koning (sociale zaken en werkge
legenheid) gepresenteerde 'Terug-
ploegexperiment 1984/'85.
In dat experiment wordt geld, dat be
doeld was voor sociale uitkeringen, be
steedt 'teruggeploegd' aan werk
gelegenheidsprojecten voor in totaal
7100 arbeidsplaatsen.
Deze provincie krijgt van de ƒ300 miljoen gul
den die het rijk- wil uitgeven ƒ72,37 miljoen.
"Voor het opknappen van huizen in Zuid-Hol
land is ƒ23,5 miljoen uitgetrokken, voor restau
ratie van monumenten 6,5 miljoen, voor ver-
keersvoorzieningen ruim ƒ8 miljoen, voor wa
terschapsprojecten ƒ3,35 miljoen, voor sport
J 2,5 miljoen en voor de sector kunst ƒ21.75 mil
joen. Dat laatste bedrag wordt verdeeld tussen
Den Haag en Rotterdam.
Eerder was al bekend geworden dat Den Haag
ƒ7,75 miljoen uit de pot zou krijgen als bijdrage
in de bouw van een nieuw dans/muziektheater
en dat voor Rotterdam 14 miljoen was gere
serveerd voor de bouw van een nieuwe
schouwburg. Voor twee projecten bij de univer
siteit in Leiden is 4 miljoen beschikbaar.
Woningbouwverenigingen, waterschappen en
lagere overheden gaan ook meedoen: zij steken
500 miljoen in het experiment.
De complete lijst voor Zuid-Holland is:
Totaal Derden Rijk Axbeïds
invest jaren
in gldns
Project
Den Haag
Muziek/dans
theater
Rotterdam
schouwburg/ wo
ningen/winkels
Rotterdam
stat.plein
Delft
kruispunt
De Graafweg
"Vlaardingen
Marathonweg
Leiderdorp
verb.boezemk.
watersch.
Oude Veenen
Zoe term eer
verb.boezemk.
watersch.
De Ommedyck
Hoogh.schap
Delfland
gemaal
Vlotwetering
Leiden herinr.
bedr.terrein
Leiden verb,
univ.bibl.
Leiden nieuwb.
Gaubius inst.
Ook gaan forse bedragen naar Zuidhollandse
steden voor het opknappen van woningen en
restauratie van monumenten. Daarvan is echter
geen specificatie gegeven.
Zie ook pagina 2
25,25
17,5
7,75
200
61
47
14
320
12
6
6
84
1,3
0,6
0,7
10
2,5
1,1
1,4
20
3.1
1,53
1,56
20
0,6
0,31
0,29
*10
3,0
1,5
1,5
28
8,9
7,6
1,3
60
3
2
1
45
10
7
3
100
Ex-
vervalser
lacht
het laatst
De Britse
schilder Tom
Keating naast
zijn
zelfportret.
Ooit nam hij
kunstkenners
bij de neus
met
vervalsingen
van oude
meesters. Nu
heeft hij ze
opnieuw
verbaasd
doen staan
door bij een
veiling ruim
300.000
gulden op te
strijken voor
zijn
nabootsingen.
Keating werd
vier jaar
geleden
veroordeeld
wegens
vervalsing.
Maar hij werd
ziek en de
aanklacht
werd
ingetrokken
toen artsen
zeiden dat hij
niet tegen de
spanning van
een nieuw
proces
bestand zou
zijn.
Gisteren
kwamen 133
van zijn
doeken in de
stijl van
Rembrandt,
Renoir,
Monet, Degas
onder de
hamer. De
hoogste prijs
werd betaald
voor Keatings
versie van
Constable's
'Hooiwagen'.
Het zeer
geslaagde
'zelfportret'
van
Rembrandt
die een
glaasje drinkt
met Keatings
moeder
bracht ruim
8.000 gulden
op.
Hilversum De VPRO
wordt op 1 oktober vol
gend jaar B-omroep.
Uit tellingen van het
ministerie van WVC is
gebleken dat deze om
roep meer dan de ver
eiste 300,000 leden
heeft.
De televisiezendtijd
van de VPRO wordt
met 4Vï uur per week
uitgebreid, de radio
zendtijd met 25 uur. De
VPRO-tv krijgt, wan
neer het NOS-bestuur
daar vrijdag mee ak
koord gaat, zendtijd op
zondag van 16.0017.30
en van 19.0523.37.
Een woordvoerder van
de VPRO noemde het
toekennen van de
B-status een 'fantasti
sche afronding' van de
groei van de omroep
vereniging.
De VPRO heeft de
plannen voor nieuwe
programma's al klaar.
Het personeelsbestand
zal met 30 tot 40 men
sen worden uitgebreid.
Ook is men op zoek
naar een ander pand in
Hilversum.
Groningen Langs de rijks
wegen zullen grote borden
worden geplaatst die door
kunstenaars zijn beschilderd.
Dit door een Groningse kun
stenaarswerkplaats genomen
initiatief is mogelijk geworden
door financiële steun uit het
bedrijfsleven.
De kunstenaars zullen de bor
den verfraaien met beelden en
teksten. Het aantal borden is
nog niet bekend. Zij zullen,
voorlopig voor een periode
van drie jaar. verspreid over
het land worden neergezet.
De borden hebben hei formaat
van de zogeheten 'billboards',
de grote reclameborden die in
Amerika langs de autosnelwe
gen staan. In Nederland is
deze vorm van reclame maken
verboden.
Bonn De Westduitse bonds
kanselier Kohl heeft gisteren
Sovjet-leider Andropov uitge
nodigd voor een bezoek aan
zijn land. In een toespraak tot
de leiders van de Westduitse
CDU noemde Kohl het van
het grootste belang om op het
hoogste niveau contacten tus
sen Moskou en het Westen te
onderhouden. Voorts sprak hij
zich uit voor een ontmoeting
tussen Reagan en Andropov.
Tijdens zijn bezoek aan Mos
kou, in juli van dit jaar, nodig
de Kohl Andropov al uit voor
een tegenbezoek. De uitnodi
ging werd door de 69-jarige
Sovjet-leider aanvaard, maar
een datum werd niet afgespro
ken.
OOK INVALLEN IN DEN HAAG,
ROTTERDAM EN RIJSWIJK
Almere De Fiscale Inlich
tingen- en Opsporingsdienst
(FIOD) heeft gisteren invallen
gedaan in het hoofdkantoor
van Vedior Holding bv in Al
mere en op elf andere adressen
van de Vediorgroep, onder
meer in Rotterdam, Den Haag
en Rijswijk.
Vedior wordt verdacht van
fraude met vennootschapsbe
lasting en het knoeien met in
vest eringspre mies. Volgens
justitie bedraagt de fraude ze
ker een miljoen gulden. Er zijn
drie arrestaties verricht.
Tot de Vediorgroep behoren
enkele uitzendbureaus, waar
onder Dactylo en Interlance.
Ook het schoonmaakbedrijf
ISO en het bewakingsbedrijf
Nedsafe Total Security vailen
onder de groep, die voor vijftig
procent eigendom is van
Vroom en Dreesmann.
Het onderzoek van de FIOD
richt zich ook op het uitbeta
len van zwarte tonen door ISO
en Nedsafe. In Almere ts van
die werkmaatschappijen de
boekhouding in beslag geno
men Dat gebeurde ook bij de
filialen van ISO m Rotterdam,
Den Haag en Rijswijk en Ned
safe in Rotterdam.
In Almere zijn de directeur en
de administrateur van ISO en
de administrateur van Nedsafe
aangehouden.
Rome De grote internatio
nale mode-ontwerpers zinnen
op maatregelen om vervalsin
gen van hun produkten tegen
te gaan. In Rome zijn daarom
vertegenwoordigers van onder
anderen Cartier, Dior, Chanel,
Yves Saint-Laurent, Ungaro,
en Lanvin bijeen gekomen om
met elkaar te overleggen.
Allen klagen zij erover dat er
in de hele wereld nagenoeg
volmaakte imitaties van hun
ontwerpen in omloop zijn.
Vooral uurwerken, dassen,
sjaals en tassen blijken een
dankbare prooi voor verval
sers. De omzet in deze branche
bedraagt naar schatting 50
miljoen gulden per jaar. In Ita
lië hebben de vervalsers 30
procent van de markt in hanc:
j-den.
Washington Het Ameri
kaanse hooggerechtshof heeft
gisteren besloten geen bevel te
geven lot operatie van een
twee maanden oude baby. Het
kmd is geestelijk en lichame
lijk ernstig gehandicapt. Ope
ratie zou zijn leven twintig
jaar hebben kunnen verlen
gen. maar het kind zou dan
geestelijk en lichamelijk ge
heel onvolwaardig blijven.
Met de uitspraak respecteert
het hof de wens van de ou
ders, die zich na overleg met
artsen en geestelijken tegen
operatie verzet hebben.
Het vonnis van gisteren is een
bevestiging van een uitspraak
die al eerder gedaan werd
door het gerechtshof van de
staat New York. De Ameri
kaanse overheid had daarte
gen beroep aangetekend.
St. George's De laatste 1000
man Amerikaanse gevechts-
troepen hebben gisteren het
Caribische eilandje Grenada
verlpten. De Amerikaanse
aanwezigheid op Grenada is
nu beperkt tot 1200 man mili
taire politie en ondersteunen
de troepen. Donderdag moet
ook dat aantal zijn terugge
bracht tot 300.
