16
KONST/RTV
In de keuken van
Willem van Oranje
Flauwe
boodschap in
'Stille Nacht'
Minder humor en
meer sentiment i
Utrechtse musea
open voor publiek
Kunstenaars teleurgesteld over gesprek
Bassie
Adriaan
bij de
Belgen
BBC 'terugin top-50
Satelliet- j
plannen l
BBC
vertraagd
Dolgedraaid
draaiorgel
in Stedelijk
Museum
'CP-speeial'
bij de VARA
Doekje
Voorzieningenfonds
PAUL VAN VLIET IN 'TV-SHOW '83'::
fre
pis
Rotterdams Nieuwsblad
donderdag
29 december 1983
Aul» Stade! ijk Muywitn, Am-
Bu*y Drona', met werken van
Gilro» van Bergeyk, Wittere
Breuker. Louia Andnuaa
Koe. Nico Scbcyt, Rot» Goor-
huis «n Guus Jonsaen. Orga»-
d raai er: Arie van der Bijt. Or
gelboeken: Alexander Verber-
Amsterdam Velen denken
bij het woord draaiorgel aan
zo'n gezellig pierement, dat op
straathoeken, grachten of plei
nen de laatste hits, smartlap
pen en feestliederen ten geho
re brengt. De weinigen die
werden aangetrokken door het
draaiorgelrumoer, dat vanuit
de aula van het Stedelijk Mu
seum een groot gedeelte van
dit gebouw doordenderde, zijn
snel van dit idee genezen.
Geen gezellige achtergrond
muziek maar keiharde, heden
daagse klanken, vaak te hard
voor de kleine ruimte, waarin
de meeste bezoekers het maar
een paar minuten uithielden.
Al tien jaar lang heeft het Ste
delijk Museum het dansorgel
The Busy Drone' in bruikleen.
Elke week draait dit orgel tij
door Peter Visuer
dens de dinsdagse lunchpauze
zijn repertoire, dat loopt van
Hay dn, Mozart en Beethoven
via populaire marsen uit de
-oude doos ('Alle Kameraden',
Radetzky-mars) en salonmu
ziekjes tot en met het heden
daagse repertoire. De stichting
The Busy Drone' geeft jaar-
lijks een compositieopdracht
om de literatuur voor dit edel-
pierement te verrijken.
Hoe komt nu dit hedendaagse
gedreun op onze oren over?
Allereerst erg hard en ongenu
anceerd. In veel composities
ontaardt de draaiorgelhumor
in regelrechte ongein (Willem
Breuker en Gilius van Ber-
geyk, de laatste ditmaal met
een verknipte Bach), in vrij
blijvende citatenmuziek anno
1969 ('Choral vorspiel* van
Louis Andriessen) of een vaag
draaiorgel-serialisme (het lan
ge werk van Nico Schuyt).
Minder ver van de pierement-
sfeer verwijderd, maar toch
soms best interessant, jwaren
werkjes van Cor Kee en Rob
Goorhuis, die beiden Igevoel
voor de humor van zo'n
draaiorgelconcert-in-eenl-zaal
bleken te hebben, en delpiltige
orgel-swing van Guus, Jans-
sens Ritmische Etude uit 1979.
Voor wie wel van draaiorgels
houdt, maar zijn gehoor wil
sparen: de meeste var} deze
werken staan op een plapt, uit
gebracht door BVHazjst en
verkrijgbaar in het museum.
Maar misschien kan me[i toch
beter een pierement beluiste
ren op een Amsterdamse
gracht.
Hilversum In VARA's actu
aliteitenrubriek 'Achter het
Nieuws' wordt dinsdagavond
(Ned. 1, 21.20 22.00) een spe
cial uitgezonden over de aan
hang van de Centrum Partij.
Rode draad is het onderzoek
'De opkomst van de CP\ dat
Maurice de Hond in het najaar
van 1953 heeft gehouden en
waarvan dinsdagavond de re
sultaten openbaar worden.
Commentaren en analyses
worden gegeven door PvdA-
fractieleider Joop den Uyl en
door premier Lubbers.
'Minister biedt
alleen rommel'
Amsterdam „Minister
Brinkman van WVC en
staatssecretaris De
Graaf van Sociale Zaken
hebben niets te bieden
dan wat rommel. Hun
standpunten liggen vast:
de beeldende kunste
naars moeten maar in de
bijstand".
Dit zei voorzitter Henk Ry-
zinga van de BBK woensdag
middag na een gesprek van
het bestuur van deze vak
bond van beeldende kunste
naars eerder op de dag met
beide bewindslieden in Den
Haag.
Volgens hem heeft De Graaf
duidelijk laten weien dat hij
alleen maar oplossingen voor
het overgrote deel van de
beeldende kunstenaars wil
zoeken in de bijstand. „Maar
de staatssecretaris begrijpt cr
dan totaal niets van hoe een
kunstenaar moet werken en
wat hij daarvoor moet investe
ren". aldus Rijzinga.
He* gesprek van de BBK met
de twee bewindslieden hield
verband met het in werking
treden van de nieuwe Beel
dende Kunstenaars Regeling
(BKR) op 1 januan a.s. De re
gering wil op het budget voor
de BKR (een soort contrapres
tatieregeling) tot 1986 met 100
miljoen gulden bezuinigen van
130 naar 30 miljoen gulden. De
BBK heeft de bewindslieden
voorgehouden dat dit zal bete
kenen dat er van de ongeveer
3500 kunstenaars die nu nog
op basis van de BKR kunnen
werken, er nauweltjk1000
zullen overblijven.
De BKR-regeling valt onder
het ministerie van Sociale Za
ken. Van het te bezuinigen be
drag van 55 miljoen in net ko
mende jaar zal 20 miljoen wor
den overgeheveld naar het mi
nisterie van WVC voor maat
regelen die de aankoop van
kunst door rijk, provincies en
gemeenten kunnen bevorde
ren en voor stipendia en beur
zen ten behoeve van beelden
de kunstenaars.
Rijzinga ziet hier niets in. Hij
noemt die twintig miljoen een
doekje voor het bloeden. Een
beurs of een stipendium is een
tijdelijke, incidentele handrei
king aan de kunstenaar. Maar
je kunt er de kunstenaars niet
mee uit de bijstand houden.
Daarvoor is een goede Beel
dende Kunstenaars Regeling
nodig, stelt hij.
Volgens Rijzinga heelt minis
ter Brinkman begrepen dat
een beeldend kunstenaar ze
ker zeshonderd gulden nodig
heeft voor zijn beroepsuitoefe
ning, Dat bedrag gaat groten
deels op aan ateberskosten zo-
ais aanschaf van materialen
e.d. Maar wat houdt zo'n kuns
tenaar dan over om van de te
leven als hij 1200 tot 1300 gul
den bijstand heeft?
De BBK heeft de bewindslie
den ook laten weten dat er an
dere problemen zullen ont
staan. Beeldende kunstenaars
kunnen namelijk ook een be
roep doen op het zogenaamde
voorzieningen fonds. Maar het
is duidelijk dat straks de spoe
ling dunner zal worden omdat
meer kunstenaars zullen po
gen hun werk voort te zetten
met een beroep op dat fonds,
terwijl er niet meer geld voor
beschikbaar komt.
Brinkman en De Graaf heb
ben de BBK-delegabe verteld
dat de nieuwe BKR in het ko
mende jaar op ve," oek van de
Tweede Kamer zal worden
geevalueerd. Op basis van die
evaluatie zal nader overleg
met onder andere de BBK
kunnen plaats vinden, aldus
hebben beide bewindslieden
na afloop van het gesprek la
ten weten.
In het Stedelijk Museum in
Amsterdam, waar de bezetting
nog voortduurt, heeft direc
teur Edy de Wilde de kunste
naars gevraagd hun actie op te
geven. Volgens hem is het nu
de hoogste tijd de bezetting
van de nieuwe vleugel van het
museum te beëindigen. „Wij
hebben er begrip voor gehad
dat de kunstenaars zich heb
ben verzet tegen de maatrege
len van WVC en Sociale Za
ken ten aanzien van de BKR.
Wij hebben dan ook met enige
medewerking en serviceverle
ning (onder meer het gebruik
van een telefoonlijn) de bezet
ting van de nieuwe vleugel ge
doogd. Maar nu de Tweede
Kamer een democratisch be
sluit heeft genomen, is het re
delijk ook de bezetting op te
heffen", vindt hij.
Oostende Het Vlaardingse
clownsduo Bassie Adriaan
(van Toor) presenteert en
regisseert zaterdagmiddag
een 'Circus Festival' in Oos
tende, dat van 15.30 17.00
te zien is-vja de BRT.
Volgens het duo heeft de di
rectie van het Casino/Kur
saal van Oostende, waar het
programma tweede kerstdag
is opgenomen, kosten noch
moeite gespaard om het pro
gramma 'zo interessant mo
gelijk' te maken. Om arties
ten te contracteren reisden
Bassie Adriaan naar Po
len, Engeland. Duitsland en
Frankrijk.
Gecontracteerd zijn: Tom'
Dieck met elf Berberleeu
wen, de acrobatengroep Ve
nus, de Streicher Familie
met vijf apen, een slange
meisje uit Polen, Bobby
Streicher met ladder-acroba-
Bassie Adriaan
tiek, de Aeronas met een
'lucht-sensatie' en Feliz Ra
mirez met een 'hoogdraad-
act'. De muziek tijdens dit
'Silvesterfeest voor de jeugd'
wordt verzorgd door ae or
kesten van Rudy van Hou-,
ten en van Lou Roman.
Jeroen
Krabbé wordt
geschminkt
en gekleed
vlak voor de
opname.
zondag, Ned2, VOO,
ZÏJ&-2ZAO-. Achter do
men van "Willem van
Samenstelling: Henri Ru
De BRT zendt zondag 8 j
van 2135-22.10, ook eei. „.«nr-
dorvd programma over da serie
uit. Daarin staat d» figuur Wil
lem van Oranje centraal.
Hilversum Bewakers van
de Bijlmerbajes en studen
ten van de Leidsc universi
teit rammen in de Pieters
kerk in Leiden een aantal
heiligen van hun voetstuk.
Daar nemen ze de tijd voon
een dag.
Scènes uit een film óver een
film. Veronica's Henri Rem
mers registreerde ze toen hij
weken achtereen rondkeek op
de verschillende locaties van
de duurste Nederlandse televi-
sieproduktie aller tijden: *wii-
door
Peter van der Hoest
lem van Oranje', een tiendeli
ge co-produktie van de AVRO,
Veronica en de BRT. De
AVRO brengt op donderdag 12
januari de eerste aflevering
van dit epos op het scherm. En
Koninklijke Schouwburg, Den
Haag: Vrije produktie 'Stille
Nacht' van Peter Turrini. Verta
ling: Mary DreueJhuy» en Ge
rard Cox. Regie: Henk van Uk
een. Decor Martijn Hefloort.
Met Jan Retèl en Mary Dreeeel-
huya. Herhalingen: vanavond
t/m 3 januari In Koninklijke
Schouwburg.
Den Haag Temidden van
alle kerstaanbiedingen in een
warenhuis zit nooit eens een
uitnodiging voor een gezellige
avond. Daarom proberen twee
eenzame mensen in de wereld
van kunststoffen kerstkribbe's
en beweegbare uitvoeringen
van de heilige stal, 'er samen
nog Iels van te maken'. Een
streven in de tragikomedie
'Stille Nacht' dat overeenstemt
met de artistieke kwaliteit er
van. Want de basisgedachte
belooft meer dan de uitwer
king waar kan maken. On
danks de besliste speeltrant
van Mary Dresselhuys. Haar
adremheid van tekstbehande
ling houdt bet wegglijden in
Mary Dres
selhuys en
Jan Retèl
halen een
warenhuis
overhoop in
'Stille Nacht'
nietszeggendheid van deze
'Stille Nacht' nog enigszins te
gen.
Het stuk van Peter Turrini
boort facetten aan van de ou
derdom die nogal uiteenlopen,
met name qua stemming. De
door Renée de Haan
tragische kant is vrij voor de
hand liggend: het verstoken of
verstoten zijn van familie, de
hang 2an het eigen verleden,
en de nooit verwezenlijkte
dromen. De in Oostenrijk
werkzame auteur biedt met
'Stille Nacht' ook nog positieve
perspektieven. Als oudere
mensen niets meer hebben, is
de weg vrij om zich zonder
angst lekker te laten gaan in
het leven.
Als twee kinderen brengen
een portier en een werkster
kerstavond door op hun werk:
de flonkerende wereld van
een grootwinkelbedrijf. Vol
fantasie vertellen ze hun le
vensverhaal, halen ondertus
sen de boel overhoop, en wor
den uiteindelijk vriendjes. Jan
Retèl en Mary Dresselhuys
doen hun best om die vreugde
uiteindelijk door te laten klin
ken, maar de uitroep 'Wij le
ven, jullie leven, zij leven' is
helaas dringend noodzakelijk
om te overtuigen. De vertaling
mist namelijk de vaart om hu
moristische levendigheid uit te
buiten. Regisseur Henk van
Ulsen heeft zich daar blijkbaar
bij neergelegd en het langs el
kaar heenpraten van twee
verdoolde zielen geaccentu
eerd, in de hoop dat zoiets
grappig is.
Maar een tragi-komedie prik
kelt alleen bij een scherpe ver
werking van lach en ontroe
ring. 'Stille Nacht' is echter ge
kruid met een snufje humor
hier, en een snuifje bewogen
heid daar. Passend bij de kerst,
evenals bij een warenhuis,
gaat het blijkbaar in de eerste
plaats om 'de boodschap'. Die
komt echter zeer flauw. over.
om de kijker nu al lekker te
maken voor het kostbare spek
takel, zorgt Veronica met dit
kijkje achter de schermen voor
een warming up.
Maar, een reportage zoals die
van Remmers ksn natuurlijk
ook ontluisteren. Daar waren
de drie investerende omroe
pen aanvankelijk namelijk be
hoorlijk bang voor toen zij
Remmers aarzelend toelieten
in hun keuken. Wat straks in
de serie dankzij suggestief ca
merawerk op een angstaanja
gende beeldenstorm lijkt,
blijkt via Remmers' kijk op de
zaak een lullig kloppartijtje
van een paar verklede Neder
landers. Hen wordt in Rem
mers' documentaire op het
hart gedrukt om de heiligen in
één keer goed te mollen, want
de requisitenafdeling had
slechts acht exemplaren kun
nen bemachtigen.
Een van de afleveringen telt
een scène, waarin Anna van
Saksen (Linda van Dijck) haar
zoon de borst geeft. Maar zon
dag leert de kijker dat deze
zuigeling helemaal geen trek
had in de borst van Linda. Pas
nadat hij gigantisch in de ma
ling werd genomen (regisseur
Walter van de Kamp lokte
hem met de melk van zijn
echte mamma) trapte hij er in.
Al dat soort gehannes is na
tuurlijk aardig om te zien,
maar, zo vertelt Remmers, de
producenten van de serie
vreesden aanvankelijk toch
het effect van de anti-reclame.
Remmers: „Ze dachten dat het
de serie negatief zou beïnvloe
den. Dat de mensen zich zulke
anekdotes later bij het zien
van de serie zouden herinne
ren. Ik dacht het ook, maar ik
heb uiteraard het tegenoverge
stelde beweerd
Over anekdotes gesproken, ze
zijn er rond deze produktie,
die een jaar in beslag nam en
waaraan zestig acteurs en 2500
figuranten meewerkten, ge
noeg. Kostuumontwerper Yan
Tax vertelt hoe hij aan al die
honderden renaissancekos-
tuums is gekomen. En waar
haal je bijvoorbeeld zo gauw
een galjoen uit 1500 vandaan?
Walter van der Kamp vond er
een in Hamburg, gebouwd op
het onderstel van een torpede-
bootjager. Hij mocht hem één
dag gebruiken en moest er
voor naar een scheepswerf in
Duitsland.
Remmers volgt het
produktieteam in Luxemourg,
waar Linda van Dijck een scè
ne doet in een vrieskoude
beek met snelstromend water,
en we zien de meeste opnamen
mislukken omdat het daar we
ken achtereen overdag goot
van de regen en het op de ver
keerde momenten mooi weer
werd.
We maken mee dat hoofdrol
speler Jeroen Krabbé uit zijn
rol valt, zien hoe Willem Nij-
holt een hondse Philips II pro
beert te zijn, leren hoe een
laaiende kasteelbrand nerveus
in de gaten wordt gehouden
door een brandwacht die, zo
dra de camera alles heeft vast
gelegd, snel een laag schuim
legt over de in werkelijkheid
minuscule vlammetjes.
Dc officiële Britse omroep BBC stelt met enige trolls
-'iITVdaar
Londen -
'terrein te hebben teruggewonnenop de commerciële 1
waar het gaat om de meest bekeken programma's. Slaagde de*'
BBC er enkele maanden niet in ook maar ééen programma bh
de vijftig best bekeken produkties te hebben, in november „is;
het ons dan toch weer geluktaldus de BBC.
Op het nippertje dan, want de 'Paul Daniels Magie Show' deeh
in de top-50 de... 49e en 50e positie. Bij de tien best bekeken
programma's in Groot-Brittannië tijdens de maand november-'
staan niet minder dan zeven afleveringen van de serie
'Coronation street' voorop. Tot de eerste tien behoren verder
afleveringen van The A-team'en This is your life'en de
reportage van de Miss World-verkiezing 1983.
Televisie,
avond,
AVRO,
2145:
terahow van Paul
van Vliet.
Theo Ordeman.
Hilversum
Paul van Vliet is
terug. Na een half
jaar uitrusten
heeft
Het nieuwe type: Benny
hij een show samengesteld
onder de titel TV-show'83.
Elf van de nummers die
vanavond te zien zijn stam
men uit zijn vorige theater
show. Er zijn vier nieuwe
nummers bij.
door Jaap Koopmans
Eén van die nieuwe nummers
vormt het hoogtepunt van de
show en is dan ook weer een
'typetje': 'Benny'. Een Haagse
volksjongen die de wens 'vro
lijk Kerstfeest' letterlijk neemt
en vooral wil lachen. Thuis
wordt er gelukkig anders over
gedacht, zodat de komische
conflicten voor het oprapen
liggen.
We zullen ongetwijfeld na de
TV-show483' nog veel meer
van Benny horen, Van Vliet
laat zijn typetjes niet gauw los.
Het is dan ook de sterkste kant
van zijn talent: de rest van de
show bestaat uit braaf gezins-
vermaak en wat belerende
woorden. Met teksten als Ons
levenslied is vol verdriet m'n
kind /Maar de liefde wint' zal
hij vast wel mensen kunnen
ontroeren: men koopt tenslotte
ook massaal de 'gedichten' van
Toon Hermans.
Het lijkt alsof de sentimentele
kant van Paul van Vliet het
gaat winnen van de humoristi
sche. Het nieuwe nummer, 'De
bal', tegen het eind van de
show, is een voorbeeld van het
soort sentimentele cabaret
waarvan we dachten dat het
langzamerhand wel overwon
nen was.
Een aardig nummer, dat we
ook in de Theatershow hebben
gezien, is 'Spreekbeurt van
Thomas Bakker', een jochie
dat over 'De wereld' spreekt in
het openbaar en met naïeve
opmerkingen ('De boom d$r
kennis' noemt hij 'de boom
van een kennis') ziin toeschou
wers aan het lacnen maakt.
Van Vliet's korte hommage
aan Wim Kan werkt vertede
rend.
Overigens wordt er te weinig
gelachen bij deze show, die
qua vormgeving prachtig in
elkaar steekt Dat is het werft
van de cabaretier zelf en voor
al van regisseur Theo Orde-
man.
Utrecht Het Centraal Mu
seum en het Museum voor He
dendaagse Kunst in Utrecht
zijn gisteren na een sluiting
van ruim twee weken weer
voor het publiek opengegaan-
De directies van beide musea
besloten tot openstelling na
een gesprek met Utrechtse
beeldende kunstenaars.
Zij schaarden zich daarbij ach
ter het protest van de kunste
naars tegen het plan van het
ministerie van WVC met be
trekking tot de Beeldende
Kunstenaars Regeling (BKR).
De directies beloofden hun be
zwaren onder de aandacht te
brengen van de diverse over
legorganen binnen de mu
seumwereld. De kunstenaars
besloten toen hun verzet tegen
een heropening van de musea
op te geven.
Volgens de woordvoerder zui
len de twee musea op hun ei
gen terrein de beeldende
kunstenaars concreet tegemoet
komen. 2e zullen zich samen
met de kunstenaars inzetten
om BKR-aankopen te tonen.
Bovendien bestaan er plannen
om op korte termijn een ver
kooptentoonstelling te houden
door de kunstenaars en musea
gezamenlijk.
De Utrechtse kunstenaars zul
len hun acties verharden,
wanneer het overleg met het
ministerie van WVC niets op
levert. Maar over de inhoud
daarvan wilden zij niets zeg
gen.
Londen De BBC, de Britse
staatsomroep, kan op z'fl
vroegst eind 1987 starten met
twee kanalen via de Brits
omroepsatelliet. Aanvankelijk
was het de bedoeling begin
1986 met geregelde uitzendin
gen te starten.
Er zijn twee oorzaken voor de
vertraging: de bouw van de
Unisat-satelliet is vertraagd en
de ontvangstapparatuur kan
niet voor 1987 klaar zijn.
Ook de commerciële Britse te
levisie wil vanaf 1987 via de
Unisat uitzenden op twee ka
nalen. Woordvoerders van
BBC en IBA sluiten technische
samenwerking niet uit, maar
willen deze ook nog niet be
vestigen.
;Hori
tbroE
hooi
3jebl
-tooui
-booi
13. t
linos
-16. s
19. F
20. t
slee;
dich
rook
paus
voor
devi
lendi
Verti
vat;;
3.ko
voor
hij: 5
kajul
uitha
drog
,14. E
.*15.
"maat
halve
ïïetsv
hneel;
