De nalatenschap van dr.J.J.P.Oud Aak Annigje nu ook in 'n boek ROTTERDAM 21 GEGETEN EN GEDRONKEN The Chicken Boat MARITIEM KIEFHOEK: Ttff Tachtig jaar oud schip gerestaureerd 2ö terdag 29 oktober 1988 Rotterdams Nieuwsblad Kotterdam telt meer dan honderd buurten. Bekende, maar ook verborgen plekjes, soms niet gTOter dan één straatje. Oude en nieuwe huizen, de historie, de win kels en de buurtbewoners. Even 'buurten' in Rotter dam. Wie het over Kiefhoek heeft, noemt in één adem de naam van dr. Jacobus Jo hannes Pieter Oud, de in 1963 overleden stadsarchitect van de gemeente Rot terdam. Oud heeft ons een aantal bijzondere bouwwerken nagelaten: een wo ningblok in Hoek van Holland (1924), bet Witte Dorp (1924), woningen in Blij- dorp (1931), de spaarbank aan de Botersloot (1942-50), het kantoor van de Le vensverzekering Mij. Utrecht aan de Coolsingel (1954-'61) en de woningen in Kiefhoek. Ook was hij de ontwerper van café De Unie aan de vroegere Cool- vest, maar dit bouwwerk werd tijdens het bombardement van mei 1940 ver woest. Om het bijzondere aan Kiefhoek te kunnen ontdekken, moet men zich verplaatsen in de gang van zaken in de jaren twintig, toen er in de sociale woningbouw nog werd gebouwd volgens het prin cipe vóór-tussen-achter. Zoals in het Oude Westen, bijvoorbeeld, waar huizenblokken met drie, vier en zelfs vijf verdiepingen heel normaal waren. Arbeiders woningen dus, zonder licht en lucht. Maar toen kwam architect dr. J.J.P. Oud. Op zijn tekentafel ontwierp hij, overeenkomstig de revolutionaire ideeen van de Nieuwe Zakelijkheid, een heel ander soort arbeiderswoningen. Oud gaf de woningen een vóór- en achtertuintje én een schuur tje. En hij liet licht en lucht de woningen binnendringen. In to taal bedacht hij voor Kiefhoek 293 van deze eengezinswonin gen. Oppervlakte Het meest opmerkelijke aan de woningen in Kiefhoek is de ge ringe oppervlakte: nog geen 28 m2 per woning, naar de huidige normen net voldoende voor een tweekamerwoning. Oud benutte echter elke vierkante meter, elk detail werd zorgvuldig uitge kiend. Zo ook de stedebot,'vkun- dige opzet van de buurt, want hoewel er sprake is van beslo tenheid, biedt de büurt toen een open aanblik. Oud ging er vanuit, dat indivi duele kunst zijn plaats moest af- st_ an aan het universele. Kunst en architectuur moesten niet langer leiden tot prestigieuze kunstwerken voor de enkeling, maar resulteren in massapro ductie met als doel: goede wo ningen maken voor velen. Om zijn denkbeelden bekend heid te geven werd er een tijd- schrift uitgegeven, 'De Stijl', waarin de architecten Oud, Wils en Van 't Hoff thema's behan delden die betrekking hadden op de taken van de 'nieuwe' ar chitectuur. Ook de schilders Van Doesburg, Mondriaan, Van der Leek, Huszar, dichter Kok en beeldhouwer Vantongerloo maakten deel uit van 'De Stijl'. De uit die tijd daterende Kief hoek (l924-'2?) geldt dan ook als een voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid en geniet nog steeds belangstelling uit bïnnen- en buitenland. Hoewel het pro ject door het ontbreken van een paalfundering— scheefs tand en scheurvorming ver toont, is Kiefhoek rijksmonu ment geworden. Andere voor beelden van de Nieuwe Zake lijkheid zijn te zien in steden als Berlijn, Stuttgart, Frankfurt, Wenen en Budapest. Museum-woning Daarom ook ontwierp het archi tectenbureau Wytze Patijn een plan, waarin één woning in 2e Kiefhoekstraat. Buurpraatje. Het Hendrik Idoplein en de 2e Kiefhoekstraat, kenmerkend voor het bouwen' van dr J.J.P. Oud. Hendrik Idoplein v-™ Heerjansweg. Kiefhoek de oorspronkelijke staat 2al behouden en als mu seumwoning wordt ingericht. En als Kiefhoek gerenoveerd wordt, zal getracht worden de oorspronkelijke opzet van de buurt te behouden. De aandacht van Wytze Patijn gaat ir» eerste instantie uit naar Eemstein. de nu dichtgetimmerde wonin gen aan het Hendrik Idoplein. Hier komt ook de museumwo ning, waarin de bezoekers in de toekomst zullen kunnen zien hoe Oud ooit bouwde, dus een woning met uitklapbare strijk plank, kolenbergi nkje, door- en een douche in een nisje onder de trap. Een bijzon derheid is dat deze 'extra's' in de jaren twintig uit bezuinigingso verwegingen moesten worden weggelaten. De gevel blijft in tact en krijgt weer de typische Oud-kleuren grijs, geel, wit, rood en blauw. Zo zal een uniek woningbouw- Achtertuintjes. project uit de jaren twintig be houden blijven. Want Kiefhoek (genoemd naar het dorpje Kijf hoek v/h Heer Danielskerc in de Zwijndrechtse Waard) is een op merkelijke buurt in Bloemhof. Ingeklemd tussen de Lange Hil- leweg, Hillevliet, Groene Hille- dijk en de Sandelingstraat biedt Groote bindstraat. de buurt een bijna 'dorpse' aan blik. De straten zijn er genoemd naar gehuchten en dorpen uit de Zwïjndrechtse Waard. De oudste straat, de Zwijndrechtsestraat, dateert al van 1905, terwijl het Groote Lindtplein en het Hen drik Idoplein in 1923 werden aangelegd. En in deze buurt, compleet met een in de zelfde stijl gebouwde Nieuw Apostolische Kerk (1929), staan de woningen van dr. J.J.P. Oud, als één groot mo nument uit de jaren twintig én als een reactie op de in die jaren gangbare manier van bouwen... ADRES: Maasboulevard 3, Schiedam (tel: 4734466) DE KAART: Voorgerechten (12) van ƒ4,— tot ƒ12,50; hoofdge rechten (meer dan 20) van ƒ12,50 tot ƒ22,50. Op de kaart snacks, omeletten, kindermenu's en een vegeratisch menu. ONZE BESTELLING: Kuikenborstfilet met asperges, kippele- vers op toast, kippen van het zwaard. Na ons bezoek aan The Chicken Boat hebben Sop hie en ik vanwege de reke ning, onderweg naar huis een discussie gevoerd of de prijs/kwaliteitsverhouding nu juist hoog danwel extra laag zou moeten uitvallen. Immers, hoe vaak moet men niet te veel betalen voor een maaltijd of diner, in dit geval was ae prijs zéér billijk, terwijl de kwaliteit tamelijk hoog was. Strikt genomen was van een goede prijs/kwaliteitsverhouding eigenlijk geen sprake. The Chicken Boat is gevestigd in wat nog niet zo lang geleden De Stuurhut was. In het 'echte' stuurhuis aan de Maasboule vard in Schiedam, met uitzicht op de Nieuwe Waterweg, zijn nu gerechten en hapjes te koop van diverse soorten, als het maar 'van de kip' komt. Met anderewoorden, van gepo cheerde eieren, omeletten en kipkroketten tot halve en hele haantjes en kippen aan het spit en alles er tussen in, tot en met advocaat met slagroom. Punthoedjes „Leuk voor een feestje met niet al te kleine kinderen", consta teerde Sophie meteen toen we aan stuurboordzijde (voor land rotten: dat is rechts) binnen kwamen in een eenvoudige, doch gezellige entourage, met scheepsmodellen en een echt ouderwets petroleumgestookt toplicht. Even kreeg ik het te kwaad van die opmerking. Niets is in mijn herinnering—onze doch ter is die leeftijd tang ont groeid—moeilijker dan Vrolijk te blijven op een kinderpartijtje met geschreeuw en gejengel, compleet met een papieren punthoedje met knellend elas tiekje onder de kin,brrrr... Hoewel, ik herinner me een kinderfeest van de toenmalige werkgever van Sophie, dat een echt feest is geworden. Aan de bar kon ik een paar andere va- ders/slechtoffers tonen hoe men op zwoele zomeravonden een carajillo schenkt op het Plaza Mayor in Salamanca (de mooiste stad ter wereld, maar dit terzijde): Een grote koffie kop, zo eén voorde koff te-met- melk, wordt voor de helft ge vuld met sterke koffie, zoals espresso. De kop wordt bijge vuld met een Spaanse brandy als Veterano en dat wordt aan gestoken. Als het mengsel is 'ingedikt' roert men de vlam metjes uit en dient het drankje ongegeneerd naar binnen te worden geslurpt. Hoe eerder men gaat roeren, hoe meer al cohol in het brouwsel over blijft, begrijpt u. Welnu, het is een buitenge woon lollige dag geworden. Helaas kan ik u niet vertellen of en zo ja, hoe wij zijn thuisge komen.... Verbazing Terug naar de kippenboot. Na rijp beraad besloot Sophie tot kuikenborstfilet met asperges, hoewel ze natuurlijk ook wel wist, dat ze in deze tijd van het jaar onmogelijk vers kunnen zijn. De verbazing was echter van Sophies gezicht te lezen, toen het gerecht was gebracht: „Buitengewoon", bracht ze uit, doelend op het mengsel van stukjes kuikenborst met piep kleine schijfjes asperges en mayonaise in een bedje van sla en versierd met een paar hele asperges. Mijn kippelevers deden er nau welijks voor onder, een paar flinke exemplaren, goed ge bakken, met wat gefruite ui en een paar schijfjes paprika in drie verschillende kleuren op een precies goed geroosterde boterham. Eenvoudig, maar heel smakelijk. Met de hoofdgerechten —Sop hie en ik kozen beiden voor 'kip aan het zwaard', zij het met verschillende sauzenwas het minder. De haantjes, niet echt tot volle wasdom gekomen voordat men ze de nekjes om draaide, hingen gegrild en in vier stukken aan barbecuepen- nen, die op hun beurt waren gehangen boven een schaaltje brandende likeur. Een heel leuk gezicht, dat wel, maar aan de smaak van de haantjes zal het niks hebben bijgedragen. Bovendien was het vuurtje snel gedoofd door het vet, dat van het vlees droop. Niettemin heb ben we heel informeel alles van het bót gekloven. Bijgeleverd werden een welge vuld schoteltje salade, frietjes en twee sauzen, die in pittig heid wedijverden: de Portuge se was mogelijk nog heter dan de pikante. Wij kozen een witte vin du pays Vaucluse, uit de buurt van die door wielrenners zo ge vreesde Mont Ventoux, De Cö- tes du Ventoux is op volgens kenners arbitraire gronden van Cótes du Rhóne afgeschei den en onderscheidt zich vol gens hen alleen maar van de 'grote' Cótes, omdat de druiven twee weken later rijp zijn door, het hoogteverschil. In elk geval was de Vaucluse van The Chic ken Boat een prima droge wit te. De bediening is vlot en net ais de hele sfeer in de zaak een voudig, informeel en gezellig. Wie niets om kip geeft, heefter niets te zoeken, anderen kun nen voor een goed maal tegen een schappelijk prijsje terecht. En laten we dat maar zo hou den. De Punlen: Voorgerecht: 8 (telt dubbel: 16); hoofdgerecht 7,5 (telt dubbel 15); bediening 6; wijn: 8; koffie: 6; prijs/kwaliteit: 9 (telt dubbel: 18); sfeer 7; totaal 76 punten, goed voor een plaatsje in de ÊUhtop. 1Het Waoer» van Heinenoordas fla 3. De Blaasbaias.s De Watert oren 83 5. In den Rustwat a? 6. Le Miraaean Belo Horizont©. 80 DeSlotketder 80 80 10. 't Swarte Sctiaep 79 17. The Chicken Ooat 76 redactie: Bram Oosterwijk tel. 405.65.17 Annigje was zijn vrouw en de Kampense binnenschipper G. Hutten gaf die naam ook aan de Hasselter-aak die hij voor 5200 gulden in 1908 bij een werfje in zijn woonplaats liet bouwen. Tachtig jaar la ter heet het bijna 23 meter lange stalen schip nog steeds zo; nu als bet pronkstuk van de collectie historische bin nenschepen van het Mari tiem Museum 'Prins Hen drik'. Dat bezit bestaat uit acht zeil schepen, één motor- en één sleepschip en dankzij de deze maand opgerichte Stichting Bui tenmuseum die met vijwilii- gers en met geld van zowel bedrijfsleven als gemeentelijke overheid wil gaan werkenis er meer zekerheid gekomen om trent het behoud van dit soort schepen. De kraak Lena uit 1878 is de oudste van het stel mu seumschepen. De Hasselter-aak, die ooit 108 ton kon laden, isop de woning in het achterschip nain de oorspronkelijke staat gerestau reerd, En dat is zelfs zó goed ge daan dat cultuur-minister Eelco Brinkman bij de opening van het museum in 1986 vertelde dat hij het scheepsrestauratiewerk zo als dat in Rotterdam wordt ge pleegd. als een voorbeeld zag van hóé die karweien eigenlijk altijd zouden moeten worden uitgevoerd. Brinkman stelde 0 30,000 gulden beschikbaar voor g een boek over scheepsrestaura- tie en bet museum koos daar voor de Annigje; deze week is het boek in een oplage van 4000 stuks bij Unieboek verschenen. 'Scheepsrestauratie' (met veel foto's en alle gebruikte werkte- kingen) is geschreven door Henk Dessens, John Springer en Bart Vermeer; met z'n drieén vormden zij ook de Werkgroep Restauratie Museum vloot, die de verantwoording had voor de res tauratie van de aak. Henk Dessens, conservator bij 'Prins Hendrik', is bijzonder te vreden over de manier waarop het allemaal is gegaan met de Annigje, die hij een uniek schip noemt. „Er zijn in ons land onge veer 500 oude binnenschepen die door particulieren zijn geres taureerd en ook nog eens zo'n 250 opgeknapte schepen die voor commerciële doeleinden wor den gebruikt In bijna al die ge vallen zijn er concessies gedaan. Een motor erin bijvoorbeeld, een accommodatie die verbouwd is. Maar deze aak is volstrekt au thentiek". Achteronder Het enige dat er nog aan man keert, is een opgeknapt achter onder: de bekrompen, onder- Henk Dessens aan boord van de in de Leuvehaven liggende Annigje. dekse ruimte waarin de schipper en zijn gezin op een paar vier kante meter hebben geleefd. Voorin het schip bevinden zich nog twee kooien, waarin de zoons hebben geslapen. Meestal werden jongens, als ze twaalf jaar waren geworden, uitbesteed aan een andere schipper, om de kost te verdienen. Vorig jaar was er vanwege de overheids-bezuimgingen geen geld meer om dat achteronder ook aan te pakken en daarom is er nog nauwelijks iets gedaan aan de bedsteden, de vloer, de kastjes aan de wanden en al het andere; het originele kolenfor- nuisje en de ouderwetse hekjes- kachel staan er nog. Er is goede hoop dat het in de nieuwe con stellatie rond de buitenmuseum- collectie straks toch kan. worden gerestaureerd. De Hasselter-aak is gerestau reerd in de staat zoals het scheepje in 1927 voer, op basis van een foto uit dat jaar. Het cas co werd onder handen genomen op het historische werfje 'Ko ningspoort' aan de Oudehaven in Rotterdam; het onderzoek- en tekenwerk werd op het museum gedaan en de uitvoering van vele karweien werd uitbesteed aan deskundige ambachtslieden zoals smeden, blokmakers en seheepstuigers; van hen blijken er trouwens nog heel wat te zijn. Er is tot nu toe zo'n 180.000 gul den in de aak gestoken; geld dat grotendeels van het ministerie van economische zaken is geko men, uit een fonds dat bestemd was voor de verbetering van de toeristische infrastructuur van de stad, De historie van het schip is voor een belangrijk deel verteld door Marinus Hutten, zoon van de eerste schipper. Zijn vader was nog geen dertig jaar oud toen hij de Annigje liet bouwen. Huttens vrouw stierf kort na het in de vaart komen van de aak; hij her trouwde later. Met de Annigje vervoerde hij in de beginperiode hooi, dat van het Kamper-eiland kwam. Kort na 1908 ging hii over op turf, die hij in Frieslana kocht en via de Zuiderzee en de XJssel naar Zutphen voer, om het daar zelf te verkopen, 's Zomers transporteerde de aak in Gro ningen en Drente ook wel zand en grint. Hutten senior heeft dit werk tot 1945 "gedaan; de laatste acht jaar voer hij met hulp van een lö pk sterk, 'opduwertje', maar daar vóór uitsluitend onder zeil; extra kracht werd soms ook geleverd door lopen aan de jaaglijn, Na de oorlog heeft Marinus samen met zijn moeder nog een jaar geva ren, maar toen hij werk aan de wal vond, werd de aak stilge legd. Tot 1960 heeft Marinus (hij is inmiddels overleden) het schip nog als woning gebruikt. In 1969 werd de Annigje verkocht aan een Amsterdamse handelaar, die het doorverkocht aan de Stich ting Openlucht Binnenvaartmu- seum in Rotterdam. Twaalf jaar geleden werd de aak overgedra gen aan het maritiem museum, dat in 85 met de restauratie kon beginnen. Vorig jaar heeft een aantal mu seum-medewerkers met de An nigje een trip naar Meppel ge maakt, om turf te halen; er is toen vooral gebruik gemaakt van het grootzeil en de fok. Eni ge weken geleden is de aak. in het kader van een binnenvaart- evenement heen en weer ge sleept naar Gouda. De aak ligt dus niet alleen stil, maar is duidelijk ook een mu seumschip dat ai en toe vóórt.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Nieuwsblad / Schiedamsche Courant / Rotterdams Dagblad / Waterweg / Algemeen Dagblad | 1988 | | pagina 1