Het was meepraten of aan de kant staan'
Malaga
Wil
BOTTERDAM
25
GEGETEN EN GERRRNKEN
MARITIEM
Er kunnen nog veel méér leden bij
Gemengde gevoelens bij Bewoners Organisatie Feijenoord
Vereniging 'De Lijn': herinnering aan HAL-verleden
.Rotterdams Nir vsblad
ndag
28 G? 1989
door SERVAAS VAN DER HORST
Rotterdam Enkele
dagen nadat Bewoners
Organisatie Feijenoord
de eerste trofee van het
Nieuwe Rotterdam heeft
ontvangen, overheersen
bij de BOF de gemengde
gevoelens.
De BOF heeft deze gemeentelij
ke trofee ontvangen voor „de
creatieve wijze waarop de BOF
aandacht heeft gevraagd voor
constructieve dwarsverbanden
tussen de Kop van Zuid, als be
langrijke impuls van de stedelij
ke en economische vernieuwing
van Rotterdam en de sociaal-
economische vernieuwing die
tot profijt kan zijn voor de bewo
ners op Zuid../'. Het juryrapport
rept verder over een „pragmati
sche instelling van positief-kn-
tïsch meedenken" en „professio
neel vrijwilligerswerk". Toch
alle reden om bijzonder trots op
deze trofee, als blijk van grote
waardering?
BOF vrijwilligster Enm'e van Os:
^Natuurlijk zijn we aan de ene
kant trots, zo'n steuntje in de rug
kunnen we wel gebruiken. Maar
we hebben ook zo onze twijfels.
Soms heb ik de indruk dat zo'n
.gemeente denkt, geef ze een
.prijs, dan houden weer een half
jaartje hun mond".
Bouwkundig adiviseur Joost
Kühne; „De plannen voor de
Kop van Zuid zijn van een heel
apder niveau dan de 'gewone
stadsvernieuwing' waar we als
BOF de afgelopen jaren mee te
maken hebben gehad. Dit gaat
om een grootstedelijke ontwik
keling waar een groot aantal be
stuurlijke zwaargewichten zich
mee bemoeit. Het is bijna onver
mijdelijk dat je dan als bewo
nersorganisatie in de verdruk
king raakt. Toen in 1987 de nieu
we plannen van Koolhaas voor
de Kop van Zuid bekend wér
den, hebben we het besluit geno
men toch mee te gaan praten
over dit 'Manhattan aan de
Maas'. Het alternatief was dat we
nët zo als vroeger met spandoek
en pamfletten langs de kant zou
den gaan staan en dan maar ho
pen dat je wat invloed hebt De
tijden zijn veranderd en daar ho
nen andere methodes bij".
Pontons
„Een goed voorbeeld van onze
Een schets van
het
/p ontwikkelings-
jjp centrum naast
Üb de Peperklip.
nieuwe manier van beinvloe-
ding, is ons eigen plan voor een
ontwikkelingscentrum dat op
twee drijvende pontons geves
tigd moet worden aan de west
kant van de Peperklip. In dat
ontwikkelingscentrum zouden
alle instanties die iets met de
Kop van Zuid te maken hebben,
gehuisvest kunnen worden. We
hebben zelf een architectenbu
reau in arm genomen, maquette
laten maken, posters gemaakt,
kortom een professionele pre
sentatie. Ons plan is door ieder
een goed ontvangen. Kijk, en
dan zie je iets gebeuren waar
door wij ons soms enigszins mis
bruikt voelen door de gemeente
en de beleggers. Het meest onbe
duidende onderdeel van het ont
wikkelingscentrum zijn die twee
pontons, goed beschouwd twee
ijzeren bakken. Alles krijgen ze
voor elkaar, maar met die twee
simpele pontons. En dus worden
we gedwongen maar weer braaf
af te wachten".
Opbouwwerker Jan Robberegt:
„Ander voorbeeld. We hebben
eind mei een professionele
werkconferentie georganiseerd.
Alle belangrijke mensen hebben
we toen uitgenodigd te komen te
praten over de Kop van Zuid,
beleggers, projectontwikkelaars,
gemeente, iedereen. We hebben
dat vooral gedaan om onze eigen
stem goed te kunnen laten ho
ren. Het juryrapport gecompli-
menteert ons uitgebreid voor
deze nieuwe aanpak, dat hadden
ze nog nooit meegemaakt. Maar
we zitten nu al weer maanden te
wachten op het ambtelijk appa
raat dat met een rapport moet
komen dat alle aanbevelingen
van de conferentie inventari
seert. Ja, dan voel je je wel eens
aan het lijntje gehouden".
DOOR THEO VANDERLOON
ADRES: Broersveld 170, Schiedam (tel.4734612);
DE KAART: Voorgarechten (20) van 3,75 tot 27.50; hoofdge
rechten (22) van 16,50 tot/37,50.
ONZE BESTELLING: Garnalen in knoflooksaus, calamares,
toumedos met cognacsaus, tournedos 'Riojano'.
'Martes cerrado" staat er op het
bordje, dat aan de deur hangt. En
eronder 'dinsdag gesloten', met
de Spaanse vlag als achtergrond.
Het is een andere dag, als we
voor de deur staan en dus kun
nen we binnen.
Het ziet er binnen gezellig uit
Een grote lange bar, die druk is
bezet en aan de andere kant van
de toog een tiental tafeltjes, dicht
opeen, bijna allemaal bezet.
Malaga straalt een typische sfeer
uit Men heeft weinig concessies
willen doen: Spaans is Spaans in.
Schiedam en geen nep, zoals in
de kuststreken van dat fraaie
land wel wil gebeuren. 'Bei Max
von Amsterdam' zagen wij wel
eens in Benidorm, waar nota
bene Eisbein mit Sauerkraut op
het menu stond. We zijn toen
verdrietig weggelopen.
Hier aan het Broersveld echter
horen we Spaanse muziek op de
achtergrond, gezellig geroeze
moes en daarbij opvallend veel
Spaans-sprekende bezoekers.
Niet echt een omgeving voor een
romantisch diner, maar leuk,
vlot en gezellig. Een authentiek
stukje Spanje in Schiedam.
Nee, we hadden niet gereser
veerd, We hadden geluk, er was
juist een tafeltje vrijgekomen en
heel geroutineerd werd even op
nieuw gedekt
De kaart is tamelijk uitgebreid,
de Nederlandse benaming links,
de Spaanse rechts. Veel van de
voorgerechten zijn Spaans en
van de hoofdgerechten eigenlijk
alleen de paëlla. De overige zijn
eerder 'Europees' te noemen.
Geurig
Sophie koos voor garnalen. In
een vuurvast schaaltje kwam het
geurige gerecht. Grote garnalen
in een dunne saus met heel veel
knoflook, tomaten en andere
kruiden.Bijzonder lekker", zei
Sophie, „hoewel ik geloof dat het
met kleine garnaaltjes nog beter
zou zijn. En wie niet van knof
look houdt, moet maar een beetje
bij mij uit de buurt blijven".
De schaal inktvisringen, die mij
werd gebracht, verraste niet al
leen door de hoeveelheid, ook
door de fraaie lichte kleur. Goed
gefrituurd, mooie grote en toch
dunne ringen. Heel knapperig
ook en niet taai, zoals wel eens
met inktvis kan gebeuren. Het
schijfje citroen, dat ik onont
beerlijk acht, was aanvankelijk
wat verstopt onder de ringen.
Toen ik had gesprenkeld was het
gerecht vrijwel perfect
Meteen bij het mandje stokbrood
en het potje kruidenboter kreeg
ieder een schaaltje frisse rauw
kost van ijsbergsla, tomaat, ui
ringen, komkommer en olijven.
Naar Iberische gewoonte werd
het schaaltje niet weggehaald,
zodat we er in etappes van kon
den genieten.
Sophie koos voor een eenvoudi
ge toumedos met cognacsaus.
Het stuk vlees, bijna rond, kwam
op het bord met wat frietjes,
sperzieboontjes en een ragout
met champignons. Het vlees was
Stevig, de portie flink bemeten.
Mijn eega was best te spreken
over de saus, die niet te dun was,
heel smakelijk en de cognac was
niet overheersend.
Ook ik koos dit maal een tourne
dos, mij aangeraden door de ui
terst vriendelijke, vlotte jonge
man, die zowaar mijn Spaans
verstond (want in zo'n entourage
moetje ook net doen of je inder
daad in het buitenland bent) of
in eik geval net deed alsof.
Wijnsaus
„Neem maar die rnet Riojano-
saus", had hij gezegd. De stevige
rode-wijnsaus met gesnipperde
ui en gesnipperde spek, cham
pignons, knoflook, paprika en
tomaat was voortreffelijk, maar
een beetje zwaar. Het was mij bij
na te veel. De garnering rondom
was dezelfde als van Soph ie.
Bij dit copieuze maal dronken
we een heel gemakkelijke Rioja,
de huiswijn van Malaga, die niet
alleen een zachte afdronk had,
maar ook nog eens heel plezierig
was geprijsd. We besloten met
een echte carajillo, een pittig
mengsel van koffie met Spaanse
cognac. In heel wat streken van
Spanje wil men dat drankje nog
wel eens aansteken, zodat de al
cohol voor een deel verdwijnt en
de smaak blijft. Hier bleef het
vuurtje achterwege. Het pittige
drankje besloot een vooral heel
gezellig diner, waarvan de reke
ning ook nog heel redelijk was te
noemen.
De Punten:
Voorgerecht; 8,5 (telt dubbel: 17);
hoofdgerecht: 8 (telt dubbel: 16);
bediening." 7; wijn: 7,5; koffie: 8;
prijst kwaliteit: 8 (telt drie maal
24); sfeer 9; totaal 88,5 punten.
Malaga bereikt een verdiende
vierde plek. De Lachende
Scheerkwast valt hierdoor net
buiten de Top Tien.
Enkele
p|f medewerkers
p§. van de BOF voor
hun pand.
WW-trofee
„Toch beschouwen we de plan
nen voor de Kop van Zuid van
groot belang voor Feyenoord en
het Noordereiland. We hebben
hier een werkloosheidspercen
tage van 42 het hoogste van
het land. Ja, we komen ook in
aanmerking voor de WW-trofee!
En juist in dit verpauperde ge
bied willen ze de duurste buurt
van de stad bouwen. Dan moetje
als bewonersorganisatie heel
goed opletten dat er niet zoiets
gebeurt als in de Londense dock
lands. Daar hebben ze midden in
een verarmd gebied een dure
wijk opgetrokken en er een hoge
muur omheen gebouwd. Buiten
de muur verpaupert de wijk ver
der. De Kop van Zuid trekt veel
hoogwaardige banen aan, maar
daar hebben we hier niets aan.
We moeten juist banen voor
laaggeschoolden hebben".
"Januari 1990 organiseren we de
tweede werkconferentie. Die zal
de 'werkgelegenheidsuitstra-
ling' van de Kop van Zuid tot on
derwerp hebben. Als het goed is,
wordt de Kop de trekker van de
economie voor geheel Rotter
dam-Zuid."
Vrijwilligster Ennte van Os:
„We rekenen erop dat met de
komst van die dure nieuwbouw
het niveau van de hele wijk
wordt opgekrikt: betere scholen
en beter openbaar vervoer. Onze
grote angst is dat de beleggers de
'gouden randen' van de wijk vol
gaan zetten met dure woningen
en dat de woningwetwoningen
worden neergezet op de slechtste
plekken. We horen de laatstetijd
alarmerende berichten. In eerste
instantie zou de nieuwbouw
voor 80 uit sociale woning
bouw bestaan en 20 uit dure
woningen. Toen werd het 50-50
en nu horen we al 25-75%. Dan
kan ik erg kwaad worden".
Opbouwwerker Jan Robberegt,,
Juryvoorzitter Vijg vertelde me
dat de jury er rekening mee
heeft gehouden dat we de trofee
zouden weigeren. Ze weten
blijkbaar dat we niet zo kapot
zijn van de medewerking van de
gemeente. Wel, de trofee hebben
we in ontvangst genomen, maar
we zullen zeker weer in actie ko
men als het zo door gaat,"
De stand:
1. La Ligne(Zwijndrecht)
91
2. Johannahoeve (Capeiie a/d iJssel)
90
3. Raadskelder
89.5
4. Malaga (Schiedam)
88,5
5. Ie 8islroqijel(H.I. Ambacht)
88
6. Hazelbag(HeHevoetsluis)
87.5
7. Minangkabau
86
85.5
8. The Mayflower
Chez Marianne, Badhotel (Rockanje)
85.5
redactie:
Bram Oosterwijk
tel. 405.65.17
Er kunnen nog veel méér leden
bij dan de ongeveer 350 die de
Vereniging 'De Lijn' op de lijst
heeft staan. De HoUand-Ameri-
ka Lijn had in de 'gouden tijd',
zo'n twintig tot dertig jaar gele
den, liefst twee- tot drieduizend
mensen in dienst op de vloot
en op kantoor en van hen
moeten er nog heel wat in leven
zijn. Waarschijnlijk zijn ze niet
op de hoogte van het bestaan van
'De Lijn', die begin van dit jaar
werd opgericht voor ex-werkne
mers van de HAL en voor ieder
een die interesse heeft voor wat
toch echt wel Rotterdams be
roemdste rederij mag worden
genoemd. 'De Lijn' is er om de
herinnering aan dat boeiende
verleden levend te houden.
Tien maanden bestaat de vereni
ging en in die korte tijd zijn er
toch al een paar doelstellingen
gerealiseerd. In de eerste plaats
is dat de vorming van een socië
teit en vervolgens ook de uitgave
van een eigen blad. Het heet
'Hallo' (Holland-Amerika Lijn
Leden Orgaan) en het is inmid
dels viermaal verschenen, vol
verhalen en anecdotes over
schepen en hun opvarenden.
Een ander punt dat hoog geno
teerd stond toen 'De Lijn' werd
geformeerd, was het behoud van
en het geven van een bestem
ming aan het markante rederij
kantoor (met de twee groene to
rentjes) op de Wilhelminakade-
Het uit het begin van deze eeuw
daterende pand staat ef nog
steeds, maar verder is er nog
niets gebeurd.
Volgens vereniging-voorzitter
Henk Brandenburg {68) behoeft
de inrichting van het gebouw tot
bij voorbeeld een emigratie-mu
seum niet zó moeilijk te zijn.
„Probleem is alleen dat de huidi
ge eigenaar te veel geld vraagt
en dat is er niet. De gemeente
Rotterdam staat ook achter dit
idee, dat trouwens al bestond
voordat onze vereniging er was.
Er komen nog steeds Amerika
nen naar Nederland, om te we
ten te komen waar hun voor
ouders vandaan kwamen. Als
we dit nu eens in een museum
konden laten zien, zou dat een
trekpleister zijn voor Rotterdam.
Toch heb ik goede hoop, want ik
heb gehoord dat het gebouw een
plaats krijgt in de plannen voor
de Kop van Zuid. Het zou ge
deeltelijk hotel, gedeeltelijk mu
seum kunnen worden".
De Vereniging 'De Lijn' heeft
haar verenigings-aetiviteiten in
de vroegere Nedlloyd-sociëteit
aan het Westplein; hemelsbreed,
met de rivier er tussen, niet ver
van de Wilhelminakaderde basis
van de vroegere HAL. Twee
maal in de maand (op een dins
dagmiddag en een donderdag-
Henk Brandenburg (rechts) en
Joop Riemeyer: sterke verhalen.
avond) komen de leden In die so
ciëteit bijeen; enkel en alleen om
elkaar te zien en met elkaar over
'toen'te praten.
Eén van de stimulators van de
vereniging en een trouw bezoe
ker van de soos is Joop Riemey
er, die als chef-elektriciën sinds
1928 en dat 43 jaar lang op
bijna alle passagiersschepen van
de HAL heeft gevaren. De Sta
tendam was de laatste voordat
hij in 1971 voorgoed aan wal
stapte. Hij was achttien toen hij
met varen begon en zegt nu: „Ik
ben nooit weggegaan en ik heb 't
dan ook goed naar m'n zin ge
had. Hoewel, de slechte dingen
vergeet je en de goeie onthou je".
Riemeyer is 77 jaar oud en mj is
nog steeds een fanatiek amateur
goochelaar. Onder de artiesten
naam Johari (Johan Riemeyer)
heeft hij ook aan boord nogal
wat voorstellingen verzorgd.
„Tweemaal per reis trad ik op
voor de kinderen en dan s
avonds ook nog twee keer voor
de andere passagiers, zowel in de
eerste klassen als in de toeristen
klasse. De rederij gaf me daar
drie dollar per keer voor".
Monsterboekje
Riemeyers ex-collega Cees de
Neef vertelt op de sociëteitsmid
dag met een lachend gezicht
dat de goochelaar 'nogal wat
luizestreken op z'n boog had'. Hij
informeert meteen of Riemeyer
soms ook op de Delftdyk heeft
gevaren, dat 'rot schip'. „O nee?
Nou, dan heb je geluk gehad",
meent De Neef. „Die Delftdyk
was de enige boot die de HAL na
de oorlog voor het varen van
koellading over had. De moto
ren waren versleten en dat zoot
je stortte regelmatig in elkaar.
Wat een ellende om 't dan weer
te repareren. Ik was als werk
tuigkundige steeds de klos".
De Neef vertelt en passant dat hij
een, wat hij dan noemt, 'leuk
monsterboekje' heeft; „Ik heb op
de Binnendyk gevaren, die eind
1939 op een mijn liep. Ook op de
Statendam heb ik gezeten. Dat
schip is in mei 1940 in de haven
van Rotterdam uitgebrand. En
die
werd
reddingbo
ten en iedereen werd gered".
Riemeyer heeft tweemaal iets
onaangenaams meegemaakt. Zo
was hij aan boord toen de oude
Rotterdam, 54 jaar geléden, bij
Jamaica op een klip voer en een
gat opliep waarin volgens hem
'een paard en wagen konden
rondrijden'. Het gat is met ce
ment gevuld en het schip kon
Rotterdam bereiken. Op datzelf
de schip heeft hij ook zijn latere
vrouw leren kennen; zij werkte
in de strijkkamer. In het begin
van de jaren zestig zat Riemeyer
op de Maasdam, die bij Bremen
tegen een verschoven boei voer
en slagzij maakte. Ook toen
moest iedereen van boord.
Ook in elk nummer van 'Hallo'
staan dit soort verhalen en de
vroegere HAL-ers smullen er
van. Eén van de schrijvers is
Henk Brandenburg, die regel
matig in allerlei bladen over ma
ritieme onderwerpen publiceert
Hij is één van de zes kapiteins die
lid zijn van De Lijn', samen met
vele stuurlieden, werktuigkun
digen, matrozen, stewards, kan
toormensen en al die anderen
die hun brood bij de HAL heb
ben verdiend of die zich uit lou
ter interesse hebben aangeslo
ten.
Brandenburg was begin 1945, na
een opleiding aan de Rotterdam
se zeevaartschool, via Zweden in
Engeland terecht gekomen. „Ik
heb kon voor de Rotterdamsche
Lloyd gevaren en kwam in 1946
in San Francisco op de Sloter-
dyk, als vierde stuurman. Ik ben
bijna vijfentwintig jaar bij de
HAL gebleven. Op m'n zeve
nendertigste werd ik kapitein, 'k
Heb wel vijftien schepen gehad,
ook de Ryndam was daarbij. In
1970 ben ik weggegöan, om ha
venmeester van Rotterdam te
worden. Dat ben ik negen jaar
geweest".
Zelf tilt Brandenburg niet 20
zwaar aan het feit dat de HAL
begin dit jaar de laatste (eruise-
)schepen heeft verkocht en dus
geen rederij meer is. „De grote
klap was voor mij al eerder ge
vallen, toen ze naar de Verenig
de Staten verhuisde. Toen was
het voor mij al geen Holland-
Amerika Lijn meer".
Riemeyer denkt er wat anders
over: „Ik vind 't verschrikkelijk.
M'n hele leven heb ik daar geva
ren en nou is dat allemaal weg".