16
Steigerbouwers,
professionele
'acrobaten'
in de industrie
Nigeriaanse mafia schudt buitenlandse zakenlui leeg
v
m
&s
§888
'Tijd dat we op afgetrapte gympies
naar boven vlogen, ligt ver achter ons'
Beurseffecten
Bulls en bears
op Wall Street
Rotterdams Dagblad
1
Vrijdag 2 september 1994
I poor Nico de Vries
ZwartewaalDe buitenwacht ver
gelijkt ze. al snel met acrobaten,
maar de steigerbouwers zelf erva
ren die kwalificatie als een beledi
ging. Juist omdat zij vaak op grote
hoogte werken, laten ze niets aan
het toeval over, zijn ze wars van
gewaagde trucjes op een steiger
in aanbouw. „Niet de steiger,
maar het lijf van een steigerbou
wer is zijn werkplek," verduide
lijkt algemeen directeur drs. P. J.
Spreeuwenberg van het gelijkna
mige steigerbouwbedrijf in
Zwartewaal de heersende opvat
ting.
De grootste steigerbouwer van
ons land geeft toe dat die nauw ge
formuleerde veiligheidsgedachte
van de laatste jaren is. „Maar de
tijd dat steigerbouwers in een vale
spijkerbroek en op afgetrapte
gympies naar boven vlogen, ligt
ver achter ons. Dat zie je nog wel
in Verre Oosten. In China bijvoor
beeld, waar ze blootvoets in per
fect van bamboe gebouwde stei
gers klimmen. Het lijkt wel of een
mensenleven daar minder telt. In
ons land zie je de tegenovergestel
de ontwikkeling, bij ons gaat de
steigerbouwer verpakt in veilig-
heidskleding aan de slag."
Tot de uitrusting behoren onder
meer veiligheidsschoenen en -
handschoenen, een brandver
tragende overall, de speciale spie
tas, een hamer- en waterpashol
ster en de onvermijdelijke har-
nas-veiligheidsgordel. „De aan
schaf van die spullen op zich is
een kostbare aangelegenheid,
maar juist als het om de veiligheid
van de werknemers gaat, is ons
niets te kostbaar. Elk ongeluk vin
den wij er een te veel," onder
streept Spreeuwenberg, die vijf
honderd steigerbouwers op de
loonlijst heeft staan.
Ruim veertig jaar is de Zwarte-
waalse steigerbouwer actief in
vooral de industrie. De direct na
de Tweede Wereldoorlog als aan
nemersbedrijf gestartte onderne
ming zette haar eerste steigers
dan ook neer op het terrein van
wat toen nog De Bataafse Petro
leum Maatschappij heette, bij
Shell in Pernis dus. De bouwwer
ken om de chemische installaties
waren in die eerste na-oorlogse ja
ren nog van hout
„Hout in de industrie als stel-
lingsmateriaal mag nu onvoor
stelbaar lijken, maar was destijds
heel gebruikelijk. Het steigerbe-
irijf vindt haar oorsprong in de
bouw en daar is hout hét mate
riaal waarmee wordt gewerkt. In
de scheepsbouw kwam je in die ja
ren op bescheiden schaal welis
waar steigers van staal tegen."
Buizen
In de jaren vijftig werd rondhout,
steigerplank en touw geleidelijk
aan vervangen door buizen en
koppelingen van metaal. Dit ge
beurde op last van de industrie.
„Bij BPM was men tot de conclu
sie gekomen dat hout te gevaar
lijk was. Dus volgde er een verbod
op houten stellingen voor de
bouw van chemische fabrieken."
Spreeuwenberg probeerde eerst
zelf een stalen montagesysteem
te ontwikkelen, maar slaagde
daarin niet echt. Tenslotte werd
het materiaal in het buitenland
ingekocht.
Nu ligt er dertigduizend ton stei
germateriaal in beheer. Om die
stapel te vervoeren, zijn duizend
vrachtwagens met aanhanger no
dig. Of, zo becijfert directeur
Spreeuwenberg razendsnel: „We
kunnen er ook een steiger van
een meter bij een meter van bou
wen en dat over een lengte van
ruim vijftienhonderd kilometer.
Voldoende dus om de afstand Am
sterdam-Madrid te overbruggen."
In de loop der jaren heeft de stei
gerbouwer de meest uiteenlopen
de bouwwerken in de steigers ge
zet. De imposante lijst vermeldt
"uiteraard veel chemische fabrie
ken in Rijnmond en ver daarbui
ten. ,Wij zijn in een straal tot vijf
honderd kilometer rond Zwarte
waal actief. Tot in Dresden zelfs.
Die afstand is nog net te behap
pen voor onze organisatie." Maar
op de lijst staan ook schepen als
de walvisvaarder Willem Ba-
rendsz, het vrachtschip Oldekerk
en de Statendam. Kerktorens,
waaronder die van de Grote Kerk
in Dordrecht, of nieuwbouwproje
cten als de Corso-bioscoop ontbre
ken evenmin. Ook pakt het
Zwartewaalse bedrijf bruinkool
gravers en vliegtuigen in.
Brokkenpiloot
Bedrijfsleider ing.J.A. C. Hoog-
esteger: „Bij Fokker en KLM zijn
we de vaste huis-steigerbouwers.
Wij hebben maatwerksteigers van
aluminium ontwikkeld die als
twee schalen rond ieder type
vliegtuig kunnen worden gebou
wd."
De algemeen directeur laat er on
middellijk op volgen: „Je ziet dat
er voor steigerwerk nogal wat
komt kijken. Zonder vakoplei
ding zou een werknemer in deze
branche een brokkenpiloot zijn.
We hebben als bedrijfstak nu een
aantal certificaten ontwikkeld
'Zonder vak
opleiding zou
een werkne
mer in deze
branche een
brokkenpi
loot zijn.' Foto's
Niets van der
Hoeven/
Rotterdams
Dagblad
waarvoor de mensen enkele da
gen naar school moeten, maar het
vak vervolgens m de praktijk le
ren. Het certificaat wordt pas na
een proeve van bekwaamheid uit
gereikt. Steigerbouwer ben je niet
zo maar." Spreeuwenberg is nauw
bij die vakopleiding betrokken.
Dat ligt ook in de aard van de on
derneming. In 1955 al huurde het
bedrijf externe deskundigheid in
om de technische kennis intern te
vergroten. „We wilden in de jaren
al meepraten over de ontwikke
lingen en dat is eigenlijk zo geble
ven."
De rol van dc steigerbouwer m de
industrie is de laatste tijd aan
zienlijk veranderd. Van onder
aannemer zijn de steigerbedrij-
ven nu 'meepratende', maar voor
al meedenkende partners in de
uitvoering van projecten gewor
den. Bij de bedrijven heet die aan
pak co-makership. Spreeuwen
berg: „Met onze specifieke invals
hoek zorgen we ervoor dat de stel
lingen op tijd klaar staan. Vooral
bij onderhoudswerkzaamheden
in de petrochemie is het zaak dit
goed te plannen. Zodra een stop
van start gaat, wi' iedereen gelijk
tijdig de steigers op. Met een goe
de planning wordt irritatie voor
komen en daarmee zeker ook on
gelukken."
Boor John van Schaik
Lagos Een droomorder. De Nederland
se handelsagent kan zijn ogen niet ge
loven: of hij 180.000 handgemaakte Rus
sische horloges kan leveren aan het Ni
geriaanse leger. De opdracht is van het in
koopbureau van het ministerie van De
fensie. Uitgenodigd per fax vertrekt hij
spoorslags naar Lagos, aan de Afrikaanse
Westkust. Na het betalen van
'administratieve kosten' van enkele tien
duizenden Amerikaanse dollars zou de
opdracht voor hem zijn.
Voor hij het geld kan overmaken komt hij
in contact met een-Nederlandse diplo
maat in Lagos, die varianten op dit ver
haal al honderd keer heeft gehoord. Deze
onderzoekt de 'order'. Er bestaat geen in
koopbureau bij het ministerie; de han
delsagent zou in dit geval geen 'admini
stratieve kosten' hoeven betalen. En
180.000 horloges? Dan draagt iedere sol
daat er een aan elke arm en een been,
want het leger telt maar 60.000 man.
De diplomaat kan zijn landgenoot nauwe
lijks overtuigen, maar weet hem uiteinde
lijk op het vliegtuig het land uit te krij
gen, voordat de dollars van hand verwis
selen. De handelsagent heeft geluk. Hon
derden buitenlandse zakenlui is het
slechter vergaan tijdens een bezoek aan
Lagos.
Geur van fraude
Soms zijn de Nigeriaanse voorstellen
amateuristisch, en walmt de geur van
fraude van verre tegemoet. Vaker wordt
gewiekst op de hebzucht van de ander in
gespeeld en trappen mensen met open
ogen in de val. Kleine vissen vragen om
monsters van produkten en rommelen
met valse cheques. De meer ontwikkelde
bendes beschikken over netwerken van
ondernemingen en vervalste documen
ten. Jarenlange ervaring heeft van de gro
te jongens van de Nigeriaanse mafia
uiterst professionele instituten gemaakt.
Hun voorstellen zijn nauwelijks van echt
te onderscheiden. Ze lokken zakenlui
met fabelachtige opdrachten, of stellen
bedrijven voor met 'dubieuze financiële
transacties snel rijk te worden. Er is er
echter slechts één die eraan verdient: de
Nigeriaanse misdadige organisatie, van
wie de leden bekend staan als '419-ers',
naar het artikel in de wet dat ze overtre
den.
„Het probleem is natuurlijk," zegt een
Nederlandse diplomaat in Lagos die ver
schillende van deze affaires kent, „datje
geen enkele Nigeriaanse handelsaan-
vraag meer kunt vertrouwen. Je raakt in
de vervelende situatie van de omgekeer
de bewijslast: de Nigeriaanse onderne
mer moet kunnen bewijzen dat hij te goe
der trouw is." In kringen van handelsat
tachés gaat hier het gezegde: 'De helft
van de tijd zijn we bezig met handelsont
moediging.'
Nederland
Nederlandse zakenlieden in Lagos ken
nen de verhalen van hun onfortuinlijke
collega's. „Maar daar trap je toch niet in,"
zegt een scheepsagent. Een handelaar in
landbouwprodukten: „Er valt hier als za
kenman met normale handel best geld te
verdienen. Je moet alleen door de wol ge
verfd zijn en weten wat er in het dagelijks
leven omgaat."
Maar een buitenstaander weet dat niet.
De Britse ambassade heeft een bestand
opgebouwd van namen, adressen en tele
foonnummers die in verband worden ge
bracht met de praktijken van '419-ers'.
Dit bestand is gekoppeld aan handels- en
visumaanvragen, zodat de dubieuze ge
vallen eruit worden gefilterd.
De omvang vfen de fraude is onbekend.
De Amerikaanse ambassade, die veel
slachtoffers haar deur heeft zien passe
ren, schat de waarde op een miljard dollar
per jaar. Een zakenman: „Ik denk dat het
na olie de grootste bron van inkomsten is
voor Nigeria."
Zwitsers zijn zó vaak getroffen dat in dit
land speciaal onderzoek is gedaan naar
de Nigeriaanse bendes en hun werkwijze.
Volgens deze Zwitserse studie zijn de
'419-ers' voortgekomen uit de Nigeriaan
se drugshandel, die ook beschikt over een
netwerk van bedrijven cn alle wegen kent
om vervalste documenten te krijgen.
Hoog opgeleide ambtenaren zijn óf slecht
betaald óf al maanden r iet betaald, en be
reid voor wat geld alles te doen of te laten,
aldus het Zwitsers onderzoek.
Echt of nep?
Dankzij de bereidwillige medewerking
van individuen by ministeries en bedrij
ven is de mafia in staat een decor te bou
wen dat niet van echt is te onderscheiden.
Zoals in het geval van de Zwitserse za
kenman, die tijdens een reis in het Verre
Oosten een Nigeriaanse collega ontmoet.
Ze raken aan de praat, en de Nigeriaan
vraagt de Zwitser of hy belangstelling
heeft voor olie. Nigeria wil graag extra
olie kwijt, buiten zijn toegestane hoeveel
heid van de Opec (de organisatie van olie
producerende en exporterende landen),
uiteraard tegen een aantrekkelijke prijs.
De Zwitser heeft vervolgens uitvoerig
contact met zijn Afrikaanse collega, belt
en telext geregeld met het hoofdkantoor
van de Nigerian National Petroleum
Company (NNPC) in Lagos, de olie-staats-
maatschappij, en reist na alle voorberei
dingen af om het contract ter waarde van
30 miljoen dollar in Lagos te onderteke
nen. Hij wordt langs de douane geloodst,
met een luxe wagen naar het NNPC-
hoofdkantoor gereden, ondertekent na
een laatste bespreking het contract en
overhandigt een cheque van 300.000 dol
lar als aanbetaling, wat m dit soort geval
len gebruikelijk is.
Maar als de Zwitser het contract wil ver
handelen, blijkt alles nep. Het contract-
nummer is nergens geregistreerd. De ma
fia heeft met smeergeld de entourage ge
kocht: door omkoping is de telefooncen
trale van de NNPC gebruikt, het briefpa
pier, de telex en zelfs de vergaderruimte
op de directieverdiepmg van het hoofd
kantoor.
Hebzucht
Wie geld heeft kan alles voor elkaar krij
gen m dit land. En blijft ook uit handen
van justitie. Slimmeriken maken de in
middels wereldwijd opgebouwde slechte
naam van de Nigerlanen te gelde. Veel
Nederlandse ondernemingen krijgen het
verzoek via hun bankrekening geld uit de
Nigeriaanse schatkist naar het buiten
land te sluizen. Compleet met naam van
de betrokken minister, de betrokken am
btenaar en de percentages die de heren
wensen te ontvangen, plus de 'kick back'
voor de onderneming.
Het gaat doorgaans om bedragen rond de
25 miljoen dollar, waarvan een kwart of"3U
procent voor de betrokken onderneming
is. Stuur uw bankrekeningnummer, een
ondertekende brief met uw firmalogo en
wat folders naar Nigeria, en alles komt
voor elkaar, belooft de fax. En óf het voor
elkaar komt! De Nigerianen sturen de on
dertekende brief naar de bank van het
Nederlands bedrijf met de opdracht per
ommegaande een paar miljoen dollar
over te maken naar een rekening in La
gos. Dc hebzucht van de Nederlandse za
kenman is genadeloos afgestraft
Soms komt er een venmig op het verhaal
De zakenman wil zijn geld terug, en reist
af naar Nigeria, waar hem wordt verteld
dat met het betalen van steekpenningen,
zeg 250.000 dollar, alles te regelen i'alt De
zakenman betaalt, maar er gebeurt niets.
Tijdens een tweede bezoek blijkt
'recentelijk de wet gewijzigd' en kan hij
zijn geld terugkrijgen als hij wederom
250.000 dollar betaalt. Maar ook dan ziet
hij zijn geld niet terug. Deze zakenlieden
belanden met zelden als gijzelaar op hun
eigen hotelkamer, die ze pas kunnen ver
laten als ze wederom dollars afschuiven.
Britse en Amerikaanse zakenlui zijn na
dergelijke omzwervingen vermoord Ne
derlanders zijn er tot nu toe genadig van
af gekomen. Het lijkt een kwestie van
tijd. Steeds meer faxen gaan richting Ne
derland. De politie vermoedt dat de Ni
gerianen connecties hebben met landge
noten in Nederland, die op adressenjacht
gaan.
Opgelichte zakenlui bevinden zich overi
gens in goed gezelschap. Zuid-Afrika's
voormalige minister van buitenlandse za
ken Pik Botha verloor enkele jaren ge
leden een half miljoen dollar in Nigeria,
in een poging een blad van de grond te
krijgen dat de politiek van apartheid zou
steunen Het geld zou hem afhandig zijn
gemaakt door een chief van de Ibo-stam,
Francis Nzeribc. Dezelfde man die vong
jaar tijdens de verkiezingen de kandidaat
van de oppositie was voor het president
schap van Nigeria
Met ingang van deze week verschijnt in deze
krant een nieuwe rubriek over economische ont
wikkelingen en hun weerslag op de internatio
nale effectenbeurzen. De rubriek wordt ver
zorgd door Brigitte Slot, werkzaam bij het Insti
tute for Research and Investment Services in
Rotterdam. Dit is een samenwerkingsverband
van de Robeco Groep en de Rabobank. Brigitte
Slot (30) is macro-econoom. De afdeling waar zij
werkt, doet voorspellingen over de ontwikkeling
van de wereldeconomie ten behoeve van de be
leggingsafdeling van de Robeco Groep en de Ra
bobank.
Door Brigitte Slot
Sinds vonge week woensdag
is de Amerikaanse beurs
met bijna 160punten geste- 'J
genVolgens velen zal de beurs af
weldra het oude record van 4.000
punten doorbreken, maar de vraag
is wat daarna zal gebeuren.
Aan de ene kant staan de 'bulls', de
optimisten die verwachten dat de
snelle economische groei in Amerika nog wel even zal
aanhouden, dat de bedrijven wederom een ronde van
mooie winsten zullen laten zien en dat de huidige
koersstijging zich daarom tot diep in 1995 zal kunnen
uitstrekken. Over rente en inflatie maken de optimis
ten zich geen zorgen. De Amerikaanse centrale bank
heefthet afgelopen jaar haar belangrijkste tarief van 3
naar 4,75 procent opgehoogd, en daarmee is zij voorlo
pig tevreden, zo is de gedachte.
De 'bears' daarentegen, de pessimisten, zijn er hele
maal met zo gerust op. Zij, hun naam zegt het al, zien
overal berenop deweg. Sommige 'bears' vinden dat de
Amerikaanse centrale bank de rente te weinig heeft
verhoogd, en dat er daarom volgend jaar nog meer ren
teverhogingen nodig zijn om de inflatie de kop in te
drukken. De hoge rente zal de stemming op Wall
Street bederven en de koersen weer doen zakken.
Andere 'bears' vinden de rente in Amerika juist te
hoog. Volgens hen staat de Amerikaanse economie
aan de vooravond van een forse afkoeling. Dit zal lei
den tot teleurstellende winsten in hetbedrij fsleven en
langs die weg dalende koersen.
De huidige situatie op Wall Street is een mooi voor
beeld van het aloude probleem van de 'bulls' en de 'be
ars' De truc van het beleggen is om een dalende trend
(de bearmarket) te onderscheiden van een stijgende
(de bullmarket, ofwel beurshausse). Dat lijkt makke
lijk, maar is het niet.
Grote complicerende factor is dat bullmarkten regel
matig worden onderbroken door zogeheten 'buil mar
ket correcties' en bear markten door de beruchte 'bear
market rally'. In het eerste geval dalen de koersen
maar is de onderliggende trend stijgend, In het twee
de geval stijgen de koersen maar is de trend omlaag.
Buli-en Bearmarktenzijn dus niet altijd makkelijk te
onderscheiden. Dat is ook de grote vraag op dit mo
ment op Wall Street.
De 'bulls' zijn van mening dat we de afgelopen maan-
d en een klassieke correctie in een bullmarket hebben
gezien. Ze hebben het over De Bullmarket van de Ja
ren Negentig, die begon vlak voor het uitbreken van
de golfcrisis in oktober 1990, en die volgens hen nogja-
ren zal duren
Sinds februari van dit jaar zijn de koersen met onge
veer 15 procent omlaag gegaan. Dat is precies de
koersdaling die staat voor een normale 'gezonde' cor
rectie in een bullmarket. Bovendien klopt de lengte.
Normaal duurt een correctie zes tot negen maanden.
Dc koersen kunnen nu dus verder omhoog.
Of is het een rally m de bearmarket? Er zijn genoeg
Amerikaanse beleggers die dat geloven. Zij kennen
geen 'Bullmarket van de Jaren Negentig', alleen een
tjedie van oktober 1990 tot februari 1994 duurde. Toen
begon de bearmarket.
Zij wijzen ook op de gestegen rente, de hoge waarde
ringvan de Amerikaanse beurs en ze zijn van mening
dat dc Amerikaanse economie duidelijk vermoeid
heidsverschijnselen begint te vertonen. De koersstij
ging van dit moment is volgens hen zo'n verradelijke
rally m de bearmarkt die m het verleden al zoveel opti
mistische beleggers in de val heeft gelokt (dc 'bulltrap
in de bearmarket'). zo waarschuwen zij.
Er is nog eenderde mogelijkheid en dat is dat de bulls
te optimistisch zijn en de bears te pessimistisch. Vol
gens deze visie hebben we inderdaad te maken met
een correctie in de bullmarket, maar is deze correctie
voorlopig nog niet voorbij. De koersstijging van nu
zien zij als tijdelijk, daarna zal de correctie weer wor
den hervat Ook dat is mogelijk.
Veel economen voorzien voor de eerste helft van 1995
een duidelijke afkoeling van de Amerikaanse econo
mie Dit kan voorde beurs gevolgen hebben. Schattin
gen voor de winstgroei die nu nog m de buurt van 20
procent liggen, zouden in dat geval makkelijk onder
de tien procent terecht kunnen komen.
Toch moeten de gevolgen daarvan met worden over
dreven. Zelfs de meeste sombere economen zullen
toegeven dat een werkelijke recessie is nog lang niet
in zicht, niet in Amerika en met elders in de wereld.
Voor een nieuwe bearmarket is het daarom nog veel te
vroeg, maar een tweede correctie op de bullmarket
mag met worden uitgesloten
Kortom, is de beursstyging van de laatste dagen een
verlenging van de grote bullmarket die in oktober
1990 begon? Of is het een rally ineen bearmarket die m
februari 1994 begon? In het laatste geval moet de be
legger de huidige koersstijging gebruiken om zijn
aandelen m de Verenigde Staten met winst te verko
pen. In het eerste geval moet de belegger vooral blij
ven zitten waar hij zit. Want wie nu verkoopt mist de
koersstijging in 1995. Een lastig probleem.
