34
'Ik snap er
niet zo veel van'
Londen mist Parij se democratie, Brussel
worstelt met negentien jaloerse baronieën
■3
55
K
'Lastige' burgemeester
hoort nooit meer iets
van wethouder Smit
Rotterdam:
1
i. 4-
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 8 juni 1995
Misverstanden
De overheid komt straks dichterbij de burger
Meer een belofte dan een feit. De wetsvoorstellen
overeen stadsprovincie Rotterdam en nieuwe ge
meenten garanderen op zichzelf met dat het be
stuur heter toegankelijk wordt en dichter bij de
mensen staat Hooguit kan worden gesteld dat de
mogelijkheden hiertoe oter worden. Maar of de
politici-van-morgen ditnter bij burgers en be
drijfsleven Staan, hangl vooral af van hun per
soonlijke interesse en bestuursstijl Algemeen js
de opvatting dat politieke partijen wel móeten,
alleen alom een verloren achterban terug le win
nen
Ni ei-Rotterdammers moeten zich niet
met Rotterdam bemoeien
Iletzevorming: een misplaatst beroep op het
Rotterdam-gevoel. Veel mensen die in Rotter
dam werken, wonen er niet - maar bemoeien
zich er wel mee. Ambtenaren bijvoorbeeld. Ook
bemoeien buurgemeenten als Schiedam, Al-
brandswaard en Westvoome zich voortdurend
met 'Rotterdamse' kwesties als industrielawaai,
vervuiling, oeververbindingen of een tweede
Maasvlakte.
Gemeenten als Barendrecht en Ridderkerk be
moeien zich met. de 'Rotterdamse' Betuwelijn.
Overigens bemoeit Rotterdam zich ook met de
omliggende gemeenten. De bestaande situatie
leidt vaak tot conflicten en stagnatie. Overal in
Nederland wordt erkend dal hel voor zulke re
gionale vraagstukken beter is als er een op
maat gesneden, democratisch gekozen regiobe
stuur komt: in ons geval de stadsprovincie Rot
terdam.
jif ft, hl aoit t l;t ii i j 11 aa
maar ik werk hier nu bijna dertig jaar. Dan
raak je wel ingebed en word je vanzelf'de
Rotterdamse hoogleraar' Galjaard. Merk
waardig genoeg wordt zelfs mijn licht Leid-
se accent nu voor Rotterdams versleten.
Wal mij in Rotterdam aanspreekt, is hel
goede werkklimaat. Ik mag dan de naam
hebben, maar ik heb veel le danken aan de
mensen van de afdeling die ik leid. Als je
ziet wal die voor werk verzetten, zonder dat
ze zelf scoren, dal is ongelooflijk. In Leiden,
waar ik voor mijn Rotterdamse periode
werkte, vind je dat niet.
Rotterdammers zijn vrij bescheiden, een
beetje onderkoeld. Ze slaan zich niet met
een op de borst. Dat is een prettige eigen
schap. Ook de directheid van de mensen
hier bevalt mc wel. Laatst nog. op de Lijn
baan. Krijg ik opeens een klap op m'n
schouder van een zwerver. Zegt ie: zo, des
kundige, al een tijdje niet meer op televisie
gezien...
Of neem een paar weken terug. Toen zou ik
op Schiphol even praten meteen Cubaanse
minister die op doorreis was. Zitten daar
ook twee, drie zaken jongens op 'm te wach
ten - uil Rotterdam. En niet opdringerig,
hoor. Cuba mag dan een arm land zijn, ze
zitten toch op helvinketOUWom zaken le
doen.
Hel referendum en die stadsprovincie doen
mij niets. Mijn vrouw wel, die is heel erg te
gen. Zelf denk ik dat er een discrepantie is
tussen wat bestuurders nuttig achten en wat
mensen voelen. Maar als the bestuurders
wal hebben bedacht, hebben ze iels van: hè,
mensen, nou niet gaan zeuren om het tegen
Le houden.
Zoals ik ook in mijn boek 'Alle mensen zijn
ongelijk' schreef: vergis je niet hoe klein
schalig mensen in hun gevoelsdenken zijn.
Ze maken zich druk om hun gezin, om de
boom op de hoek die wordt weggehaald, of
om de politie die niet meer zo snel ter plek
ke is. Ilc geloof niet dat een stadsprovincie
de kleinschaligheid bevordert. Volgens mij
is het vooral bedoeld om rijkere buurge
meenten meer mee te laten betalen aan de
armere stadswijken. De besniurlijke voor
delen, daar zijn mensen niet in geïnteres
seerd. Ze vragen zich vooral af of ze er zelf
beter van wordenG aat de ri oo I be I asti n g
omhoog, W£.l gebeurt er met de politiezorg?
Dal soort zaken.
Van zo'n referendum achteraf krijg ik geen
NaamHans Galjaard
Beroephoogleraar humane genetica,
Erasmus Universiteit
WoonplaatsKrimpen aan den IJssel
Geboren8 april 1935
StraatDrie Octoberstraat, Leiden
Archieffoto HanyVerkuylen/
Rotterdams Dagblad
gezellig gevoel. Ik snap er ook niet zo veel
van, al ben ik professor. Wat moet je nou
met de uitkomst ervan? Als je echt mensen
wilt raadplegen, vraag dan vooraf wat ze er
gens van vinden, en neem dat dan serieus.
Als ik ooit ergens anders zou gaan wonen,
zou het op de Veluwe of in het Gooi zijn.
Maar dat bepaalt m'n vrouw, die is de baas.
En die wil voor geen goud weg uil Krimpen.
Ik hou erg van de natuur en de stilte, dat
heb ik echt nodig naast m'n drukke werk.
De stad is vooral voor mensen die veel so
ciaal contact, zoeken, ik vermijd dat juist als
ik vrij ben. Anders word ik helemaal gek."
0
"d
O
O
W
P= Peper
De gedoodverfde commissaris van de koningin
voor de stadsprovincie. Voorstanders noemen
hem de beste kandidaat voor die functie gezien zijn
bestuurlijke ervaring. Tegenstanders menen dat de
ze minst populaire burgemeester van na de oorlog
11 iet de man is om de kiezers warm te maken voor de
stadsprovincie.
Quarantainestation
lEen van de vragen die zal gaan speler bij de
vorming van de stadsprovincie i* wie de baas
woWt over het quarantaincstation tn E^ak van Hol
land. Allerlei van dit soort zaken die nu nog niet aan
de orde zi jn, zullen straks nog geregeld moeten wor
den
Ook: Quorum
Hel benodigde aantal stemmers om hel referendum
voor de gemeenteraad geldig te verklaren is bepaald
op 170.000.
Dit komt neer op 36.86 procent van het aantal stem
gerechtigde Rotterdammers (461.462). In Amsterdam
lag het verlangde opkomstpercentage op 34.1 Dit
werd, met39.8,ruimschoots gehaald.
Y*"| Rijnmond
A^Voorloper van de stadsprovincie. Had all een op
-i. 1/ milieu- cn recreatiegebied echt wat tc vertel
len. Rotterdam wilde geen economische zeggen
schap kwijt, waardoor het Openbaar Lichaam Rijn
mond nooit echt van dc grond kwam.
Ook: Referendum
De volksraadpleging die beslissend is over de komst
van de stadsprovindlë.Op ?jum moeten er mi ni maa 1
170.000 komen stemmen en daarvan moet de helft
plus één tegen zijn. Wil de uitslag rechtsgeldig zijn.
Ook: Ravcstcin
Franeisca RavesLein, D66-raadslid in Rotterdam, is
dc grote gangmaker achter het referendum. Ze viel
als kandidaat-wethouder net buiten de boot. Kwade
tongen beweren dat. als ze toen wethouder was ge
worden er nu geen referendum zou zijn geweest.
De Europese Commissie EC)zietde regiovor
ming in dit gebied als een voorbeeld voor an
dere stedelijke gebieden, „Een opmerkelijke
vorm van regionaal bestuur," vindt deEC,die
het als uniek in de wereld betitelt dat de over
heid zowel aan schaalvergroting doet als aan
schaalverkleining.
Dat laatste is nog nooit ergens vertoond en de
Europese Commissie vindt het het ei van Co
lumbus. Als het openbaar bestuur immers
door schaalvergroting verder van de burgers
komt te staan, is er aan dc onderkant weer
iets nodig om het 'gat' op te vullen.
Dat alle betrokken gemeenten in de Rijn
mond deze bestuurlijke ontwikkeling geza
menlijk hebben gecreëerd, vindt de Europese
Commissie dermate de moeite waard dat een
subsidie is toegekend aan het onderzoeksbu
reau Euricur van de Erasmus Universiteit.
Dit moet de intergemeentelijkesamenwer-
kingin de Rotterdamse regio 'vertalen' in ad
viezen waar andere agglomeraties iets aan
hebben.
Niet alleen Europa verdiept zich in de Rotter
damse bestuursrevolutie. Er is ook interesse
uit de Verenigde Staten van Amerika, Japan
cn Indonesië.
De stadsregio krijgt volgens woordvoerder
Willem Nettiuga waardering voor het terug
dringen van het aantal bestuurslagen, waar
door een helderder en meer overzichtelijk be
stuur ontstaat dan in bijvoorbeeld Brussel,
Londen of Parijs.
ln Londen wordt in de ene
'borough' sneeuw geruimd ter
wijl op dc zelfde Weg in de aan
grenzende 'borough' niets wordt
gedaan. In Brussel worden de
kiezers gek van alle stembrief
jes. Een blik op Parijs, Brussel en
Londen leert dat regionale sa
menwerking zo gek nog niet is.
Hoewel Londen en Parijs elkaar
in inwonertal en oppervlakte wei
nig ontlopen, worden Europa's
grootste steden geheel verschil
lend bestuurd. Het meest opval
lende verschil is dat dc Britse
hoofdstad m tegenstelling lol
Parijs geen lokale overheid kent,
die de gehele stad overkoepelt;
voor Londen wordt die taak ver
vuld door het ministerie van Mi
lieuzaken.
De Belgen zijn Op het gebied van
bestuurlijke indeling rariteiten
gewend, maar zelfs hen gaat
Brussel vaak boven de pet. Het
Brusselse bestuur is. m de woor
den van de alom geprezen Belgi
sche publicist Geert van Isten-
dael. „zo overzichtelijk als een
middeleeuwse jaarmarkt". Hij
heeft zich zachtjes uitgedrukt.
Londen. Parijs en Brussel volgen
met meer dan normale interesse
de ontwikkelingen in en rond
Rotterdam. Ook daar botst men
dagelijks op situaties die schreeu
wen om bestuurlijke reorganisa
ties
Voor de meeste Brillen is Londen
het gebied binnen de M 25. de
rondweg om des tadIn w erkelijk-
heid is dit 'Greater London'
slechts een deel van de agglome
ratie binnen de M 25. Niettemin
wonen jn Greater London bijna
zeven miljoen mensen op een op
pervlakte van 1.578 km2.
Dc agglomeratie beslaat uit 32
boroughs plus de City of London,
een gebied in het hart van dc stad
ter grootte van een vierkante mijl.
Elk van deze boroughs heeft een
gemeenteraad en een voorzitter,
wiens laak enigszins vergelijk
baar is met die van burgemeester.
De Citv is een verhaal apart Hoe
wel de Square Mile slechts door
4 000 mensen worden bewoond, is
de Citv of London als 's werelds
grootste (internationale) financië
le centrum de rijkste plaatselijke
overheid ter wereld. Óp werkda
gen stromen bijna 800.000 men
sen de City in, die daar bun werk
vinden bij banken^- aandelen -
beurzen, pensioenfondsen en ver
zekeringsmaatschappijen.
De City heeft als enige lokale
overheid in de Britse hoofdstad
een Lord Mayor (burgemeester)
en een eigen politiemacht. Zowel
de Lord Mayor als het hoofd van
de politie, de Sherif. wordt geko
zen door dc honderd oudste glides
in de City. De 4.000 inwoners kie
zen evenals de overige Londena-
ren iedere vier jaar hun gemeen
teraad, maar wijzen daarnaast 25
Voor Lon-
denaren is In
ner London
een begrip,
maar het be
tekent in be
stuurlijk op-
zicht niets. Er
bes iaat geen
democratisch
gekozen raad
die voor de
2,65 miljoen
inwoners van
het stadscen
trum spreekt.
Archieffoto Gillian
Allen/AP
schepenen aan. Dc City vormt sa
men met dc 13 boroughs die in het
centrum van de stad liggen. Inner
London Maar hoewel Inner Lon
don voor Londenaren een begrip
IS, betekent het in bestuurlijk op
zicht. niets. Er bestaat geen demo
cratisch gekozen raad die voor de
2.65 miljoen inwoners van het
stadse entrum s preekt.
Hier ligt het grote verschil met de
Franse hoofdstad. Parijs is het ge
bied binnen de periphcrique. de
rondweg. 11et is met 2.15 miljoen
inwoners lots kleiner dan Inner
Londen, maar beschikt sinds 1977
over een gemeenteraad en een
burgemeester met verregaande
bevoegdheden. De stad bestaat
daarnaast uit twintig arrondisse
menten (een soort deelgemeen
ten), die eveneens elk een raad en
burgemeester hebben
De Par i j se agglomeratie IS waar
schijnlijk even groot als die van
Londen, hoewel een vergelijking
moeilijk iS. Om de eigenlijke stad
ligt een ring van zeventig ge
meenten. waarin drie miljoen
mensen wonen. Dit is de 'proehe
banlieu'. een gebied Ier grootte
van 250 vierkante kilometer En
daarbuiten ligt nog de 'grande
banlieu'. een ring van 264 ge
meente s met 3,5 milj o en i n w oner s
oppervlakte: 1850 vierkante kilo
meter).
De coördinatie tussen de Londen-
se boroughs geschiedt ad hoe. Tn
geval van 'grensoverschrijdende'
werkzaamheden, worden ge
meenteraden geacht, contact met
elkaar te leggen. Niet altijd ge
beurt dat echter. Klassiek is het
voorbeeld van een doorgangsweg
die 's winters door de ene borough
sneeuwvrij is gemaakt, om op het
grondgebied van de volgende ge
meente ineens spekglad te wor
den.
De enige politicus die voor de ge
hele stad mag spreken, is de mi
nister van Milieuzaken, die zich
sinds enige jaren ook 'minister
voor Londen' mag noemen. Maar
de Londen aren moeten John
Gummer delen mei bijvoorbeeld
de Schotten, die hem hebben ge
vraagd wolven opnieuw te intro
duceren m de Hooglanden. En hij
kan niets doen aan het probleem
van de ernstig verwaarloosde
Londense metro, een terrein dat
weer onder zijn collega van ver
voer valt.
De inwoners van Parijs en omge
ving zijn veel beter vertegenwoor
digd op lokaal en regionaal ni
veau. Behalve een overkoepelen
de raad voor Parijs zijner inde ag
glomeratie ook nog negen depar
tementen, waar een deel van de
co ör dinati eg es chiedt
Uniform
Brussel met zijn bijna één miljoen
inwoners telt negentien gemeen
ten met negentien burgemees
ters. negentien gemeenteraden,
negentien gemeentelijke belas
tingen en negentien politiekorp
sen. die allemaal een nel even ver
schillend uniform dragen. De
grenzen van al die Brusselse gc-
meenten staan keurig met bord
jes op vaak de meest onverwachte
plekken in de stad aangegeven.
\Vie zo'n bordje over het hoofd
ziet, kan in veel gevallen aan een
plotselinge verbetering of ver
slechtering van het wegdek mer
ken dal. hij een andere gemeente
betreedt
Al die gemeenten geven zo hun ei
gen uitleg aan de officiële tweeta
ligheid van de Belgische hoofd
stad. Daardoor is niemand er ooit
zeker van of Nederlands dan wel
Fians de voertaal is op één van de
negentien stadhuizen Brussel be
staat eigenlijk, om de onverdach
te Van Istendael nog maar eens te
citeren, uit „negentienkoppig ver
dedigde, jaloers de eigen macht
bewakende municipale baronie-
en".
Slerhts één van die negentien ge
meenten heet zelf ook Brussel en
bestrijkt in een ruime cirkel het
centrum van de stad rondom de
Grote Markt. Maar het politie
korps van deze gemeente heeft
bevoegdheden die over de eigen
grens heen reiken. Dal heeft zijn
reden. Men heeft de beveiliging
van de vele buitenlandse rege
ringsleiders en ministers, die
voortdurend in Brussel aanwezig
zijn wegens zijn internationale
functie als hoofdstad van Europa,
zoveel mogelijk m één hand wil
len hou den.
Dat leidt op sommige plaatsen tot
eigenaardige toestanden. Wie in
Brussel het ongeluk heeft om een
ongeluk Le krijgen op de grens
van twee gemeenten, heeft niet
zelden de grootste moeite om één
van de twee politiekorpsen ervan
Le overtuigen dat zij Loeh echL de
plaatselijke bevoegdheid bezitten
om op te treden.
Materies
Boven de negentien gemeenten
staat het Brusselse Hoofdstedelij
ke Gewest, dat waakt over de sa
menhang van het beleid van de
negentien onder meer op het ge
bied van de economie, de infra
structuur en het verkeer, in goed
bestuurlijk Belgisch dc 'grondge
bonden materies'. Dit gewest
heeft dezelfde status al s de gewes
ten Vlaanderen cn Wallonië cn
kent een eigen 75 leden tellende
Brusselse Hoofdstedel ijke Raad.
De Brusselse raad wordt echter,
anders dan de Vlaamse en de
Waalse raad, niet door een minis
ter-president geleid, maar door
een minister-voorzitter. Deze
wordt in Brussel terzijde gestaan
door twee Nederlandstalige en
.twee Franstalige ministers, plus
drie staatssecretarissen, van Wie
er één Nederlandstalig moet zijn.
Wie hier het spoor bijster is ge
raakt, bevindt zich in bet goede
gezelschap van vele Belgen, die
ook al lang niet meer kunnen be
grijpen hoe hun bestuur in elkaar
zit. Maar het is allemaal nog veel
ingewikkelder.
Behalve het Vlaamse, Waalse en
Brusselse gewest kent België ook
drie taalgemeenschappen, de
Vlaamse, de Franse en de Duitsta
lige. Deze gemeenschappen hou
den zich bezig met alle 'culturele'
aangelegenheden van de verschil
lende taalgroepen, variërend van
de taalpolitiek zeil'tot sport en on
derwijs, ofwel de 'persoonsgebon
den materies'.
Deze gemeenschappen, die wor
den bestuurd door gemeen
schapscommissies, vallen echter
niet overal - bijvoorbeeld in hel
tweetalige Brussel - samen met
de grenzen van dc gewesten. Dus
moest er een list worden verzon
nen om dit probleem op te lossen.
En zo zitten de Nederlandstalige
leden van de Brusselse Hoofdste
delijke Raad ook inde raad van de
Vlaamse Gemeenschapscommis
sie en de Franstalige leden in de
raad van de Franse Gemeen
schap scommis sie.
Rode potlood
Geen boom meer in dit bos te be
speuren? Toch is dit nog niet al
les. Ai" en toe hebben de Neder
landstalige en de Franstalige ge
meenschappen ook wel eens met
grensoverschrijdende zaken van
doen, zoals gezondheid en milieu,
de zogeheten - het is een officiële
term - 'gemeenschappelijke ge
meenschapsmateries'. Dus is er
nóg een extra bestuurslaagje uit
gedokterd: voorgezeten door het
Verenigd College is dat de Ver
enigde Vergadering van de Ge
meenschappelijke Gemeen
schapscommissie geworden.
Het blij ft behelpen.
Of ze nu Smit, Kombrink of Van 1 leemst heten, een hele rits Rotter
damse kopstukken zinspeelde al eens op de op termijn onvermijdelij
ke aansluiting van de Hoeksche Waard bij de stadsprovincie. Alleen
werd de bestuurders in die gemeenten nu net niets gevraagd.
Natuurlijk, burgemeester Ch.
Leeuwe van Oud-Beijerland -
met zijn 22.000 inwoners én flin
ke uitbreidingsplannen in het
verschiet nog jaren dé centrum
gemeente van de Hoeksche
Waard - weet ook wel dat de rela
tie met Rotterdam een logische is.
Hij zou alleen willen dat hij én
zijn collega's wat serieuzer tege
moet getreden werden. Die signa
len kent hij nu wel. Leeuwe heeft
ze geteld.
„Een paar jaar geleden. Ik woon
de een bijeenkomst bij ter gele
genheid van de 11avennota 2010.
Wethouder Smit sprak daar, wist
niet dat ik me onder hel gehoor
bevond en vertelde over de hart
grondige wens om de Hoeksche
Waard en andere regio's bij alle
havenplannen te betrekken. 'He
laas', zei hij. 'Ik kom daar alleen
lastige burgemeesters tegen',"
Leeuwe meldde zich na afloop bij
Smit aan. Ze moesten eens een af
spraak maken, Smit beaamde dat.
„Nooit meer iets van gehoord,"
zegt. Leeuwe nu.
En pas nog. PvdA-kamerlid Peter
van Heemst sprak lonkend'vandc
grote lotsverbondenheid tussen
stadsprovincie en Hoeksche
Waard en partijgenoot Kombrink
verklaarde op dc radio dat dc
11 oeksc he W aard bi j de R i j n m o n d
hoorde. Een Oudbeijerlander-in-
paniek belde zijn burgemeester
terstond op. „Heb je het gehoord:
Wc gaan naar Rotterdam," zei de
man. Leeuwe kon zich de verba
zing voorstellen. Maar hiet ziet de
roep Uit bet noorden slechts als
signalen.
„Want er wordt vervolgens niets
mee gedaan. Ik kan daarom maar
twee conclusies trekken: of aan de
uitspraken hecht men zelf geen
geloof, of het zijn slechts luchtbal
lonnetjes. Nou, men zal ons se
rieuzer tegemoet moeten treden.
Roepen is zo mager. En ik heb
niet de behoefte om terug te roe
pen."
lloe onvermijdelijk het contact
ook zou zijn, Oud-Beijerland
heeft vooralsnog geen prettige er
varingen met de vertegenwoordi
gers van de Stadsregio. In maart
1993 werd men plotsklaps opge
schrikt door een brief van het
toenmalige Overlegorgaan Rijn
mond gemeen ten (OOR), dat mel
ding maakte van het feit dat Oud-
Beijerland al nagenoeg een on
derdeel was van de OOR-regio. En
als de gemeente een verzoek tot
toetreding zou indienen dan...
Dc gemeenteraad besloot een dis
cussie te starten, koos uiteinde
lijk voor Zuid-Holland-Zuid. De
reactie vanuit Rotterdam daarop,
in een officieel schrijven: „De ge
meente Oud-Beijerland komt tot
dezelfde conclusie als het OOR:
samenwerking binnen de regio
Zuid-Holland Zuid biedt de beste
garanties voor construe lief be
stuurlijk verkeer."
Leeuwe verongelijkt: „Ons eerst
lekker maken en daarna zeggen
dat Oud-Beijerland -dal liever
naar Zuid-Holland Zuid gaat - de
juiste keuze heeft gemaakt."
De relatie kan nog wel wat praat-
werk gebruiken. Want het alter-
BurgemeesterCh. Leeuwe;
kretologie Foto Fox Fotografie
natief Zuid-1 lol land Zuid werd al
voor het kon bloeien m de kiem
gesmoord door staatssecretaris
Van de Vondervoort. Een meer
derheid van de Oudbeijerlandse
g ent een teraad het onlangs weten
een hernieuwde discussie over
toetreding Lot de Stadsregio niet
uit de weg te gaan.
Leeuwe neemt alvast een voor
schot cn somt op welke bevoegd
heden 'zijn' gemeente liever zelf
houdt. „Op het. vlak van finan
ciën, ruimtelijke ordening, wo
ningbouw, grondpohtieken infra
structuur zou je in de Hoeksche
Waard veel a u lono mie k u nn en la -
ten bestaan. Nu zijn de bevoegd
heden voor alle vijftien, zestien
gemeenten identiek geregeld. Wij
hoeven toch niet automati sch vol
gens het huidige regime toe te tre
den?"
Wensen heeft Owd-Setje ricmd dus
op voorhand. Maar wat wilde gé-
m eent.ee ven t. ueet wel wegge ven
Leeuwe voorzichtig: „Ik geef nog
niet veel weg." Maar hij zegt klaar
te zijn voor een discussie, te be
ginnen meteen goed gesprek om
„uil de kretologie" te komen.
Hij wil nog wel meedenken ook.
„Als je een goede counterpart
voor de stadsprovincie wil zijn,
dan moet je daar bestuurlijke
kracht tegenover zetten. Je kunt
je dan afvragen of de grootte van
de gemeente goed is. Kunnen we
alle taken adequaat aan? We zou
den best een grotere schaal kun
nen hebben met een daarbij aan
gepaste ambtelijke bestaffing, zo
dat je wat steviger kunt reageren.
In die zin wil ik een discussie over
een straffere gemeentelijke her
indeling niet uitsluiten."
