Pilgrim Fathers zijn maand te vroeg terug
Delfshaven oogt
komend weekeinde
als in het jaar 1620
Berti Païenstein heeft al vier jaar ervaring
Colombiaanse duivels schudden bezoekers theaterpark Hoboken wakker
Vaart achter bouwplannen
Exposities en
congressen
Feest in de
grote stad
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 17juni 1995
D s r Alexander Bakker
Rotterdam—Eigenlijk is het volgend weekeinde een maand te
vroeg, maar een kniesoor die daar op iet. Delfshaven herdenkt
dan dat het (bijna) precies 375 jaar geleden is dat ongeveer
dertig Pilgrim Fathers met hnn schip de Speedwell de Voor
haven uitvoeren. De tocht voerde hen naar Southampton en
vandaar naar de Nieuwe Wereld. Het was 22 juli 1620, De dag
er voor hadden ze gevast, gezongen en gebeden. Dominee
John Robinson preekte die dag nog op de kade van de Voorha
ven Ezra VEI, vers 21.
Een deel van de Pilgrim Fathers
was twaalf jaar eerder uit Enge
land gevlucht. Hel waren puri
teinse protestanten die de tole
rantere Republiek der Zeven Ver-
ccnigdc Nederlanden verkozen
boven het juk van de Church of
England Deze streng m de Calvi
nistische leer zijnde 'Browmsts'
of 'Bruimsten7 -genoemd naar
één van hun leiders- streken
neer in Amsterdam. Onderling
vlotte het met altijd. Dominee
John Robinson vertrok in 1609
naar Leiden, samen met ongeveer
honderd volgelingen.
Daar. in Leiden, werd dc Pilgrim
Press gesticht en drukten de Pil
grims, zoals zij zich inmiddels wa
ren gaan noemen, boeken over
hun geloof. Dit tol ergernis van dc
Rotterdam Met het Pilgrim
Festival in Delfshaven is het
herdenkingsjaar nog nicL Len
einde. De komst van het crui
seschip de Maasdam naar Rot
terdam (Parkkade), op 16 au
gustus, zal worden aangegre
pen om de vooral Amerikaanse
passagiers Delfshaven en de
Pilrim Pathers-gesehiedenis te
lonen.
Vanaf 30 september is er in
museum Boymans-van Beu-
ningen een tentoonstelling te
zien van gebruiksvoorwerpen
uit dc 16c cn 17c eeuw. Twee
weken eerder opent het mari
tiem museum Prins Hendrik
een expositie over vier eeuwen
emigratie vanuit Rotterdam.
Rotterdam speelt verder een
belangrijke rol in een drietal
congressen dal rondom de 375-
jarige herdenking van het ver
trek van de Pilgrim Fathers
wordt gehouden, in september
is er in de Erasmus Universi
teit een congres over migratie
cn allochtonen. Het Beurs/
"WTC vormt van 27 tot en met
29 september het decor voor
een groot internationaal main-
ports-eongres, dat wordt geor
ganiseerd door hcL ministerie
van Verkeer en Waterstaat. In
november vindt nog een con
gres plaats over vrijheden,
Met net oog op de vooral Ame
rikaanse toeristen is een klein
boekje gemaakt dat de weg
wijst langs de historische
plaatsen in Amsterdam, Lei
den en Delfshaven. In de Leid-
se Pieterskerk worden op 20
juli de Pilgram Fathers offici
eel li erdachL.
Engelse koning James I, die pas
na veel moeite in 1619 gedaan
kreeg dat drukker Wiliam Brews
ter op last van de Stalen-Generaal
werd gearresteerd en de drukke
rij werd gesloten.
De Pilgrims zagen het m Leiden
met meer zitten en wilden ergens
anders inde wereld een samenle
ving gaan opbouwen, het liefst m
Engels gebied. Zij kozen voor Vir
ginia in Noord-Amenka en daar
gaf de Engelse koning uiteinde
lijk toestemming voor.
De Pilgnms kochten een 60-tons
scheepje, de Speedwell. Dat
moest hen naar Engeland bren
gen. Vandaar zouden ze met de
grotere Mayflower en de Speed
well de Atlantische Oceaan overs
teken. De Pilgrims verlieten Lei
den per platbodem en reisden
over de Vliet naar Delfshaven.
Daar begon de eerste ellende al:
niet iedereen kon mee op de klei
ne Speedwell. Een aantal Pil
grims beelfachter in Delfshaven.
De tocht vanuit Engeland verliep
allerminst vlekkeloos. De reis
moesL al na korte lijd worden af
gebroken omdat de Speedwell
lekte. Terug in Plymouth stapte
iedereen over op de Mayflower,
die op 6 September 1620 opnieuw
koerszette naar Amerika. Ieder
een 101 mannen, vrouwen en
kinderen - stapte na 67 dagen va
ren aan land daar waar wind en
stromingen dc Pilgnms naar had
den gevoerd: Cape"Cod.
Oude ambachten
De Pilgrims zijn komende zater
dag en zondag terug m Delfsha
ven. Ze zullen er wandelen langs
de kramen waar oude ambachten
worden gedemonstreerd. Peter
Blanker selecteerde dc afgelopen
maanden twintig 'Pilgrims', de
niccstcn afkomstig van een Gor-
kums thealersportproject en en
kele acteurs uit dc musical Kaat
Mossel. Zij hebben zich m een
korte periode hel oud-Nederlands
cn oud-Engels eigen gemaakt. In
de geest van de Pilgrims zullen zij
-teh onder hel publiek mengen
en, bijvoorbeeld, vragen hoe men
zo m Delf slip ven verzeild is ge
raakt. Wie antwoordt per auto of
metro gekomen te zijn wacht een
ongelovige reactie.
Op beide dagen verandert Delfs
haven in een marktdag-anno-
toen, met de Voorhaven, Aelb-
rechtskolk, Voorstraat, Achterwa
ter, Tussenwater, Moustersteeg,
Piet Heynstraat en Piet Heyn-
plem als middelpunt. Beoefena
ren van oude ambachten verto
nen er hun kunsten: manden
vlechten, nettenboeters. klom
penmakers. koperslagers, tingie
ters, maar ook heksen, trouba
dours, waarzeggers, middeleeuw
se muzikanten, gedrochten en
kwakzalvers.
Bedrijven en winkels in Delfsha
ven ontvangen huil klanten in
historische kledij en verkopen
Pilgrim-glaswerk. maritieme
kunsten antiquiteiten. De restau
rants en cafe s serveren Pilgrim-
menu's en -drankjes en bij de mo
len wordt heus Pilgrim-brood ver
kocht. In 's Rijksmunt wordt vrij
dagmorgen bovendien het Pil-
gnm-matje geslagen, dat gedu
rende het weekeinde als officieel
beLaalmiddcl kan worden ge
bruikt.
Ook op het water gebeurt van al
les. Aan hel begin van de zater
dagmiddag wordt in de Voorha
ven een vloot van dertig platbo
dems vanuit Leiden verwacht.
Ook een vloot van ongeveer vijftig
kleine historische zeilende
vracht- cn vissersschepen zal een
tocht van Delft naar Delfshaven
ondernemen. Deze stoet vertrekt
om tien uur vanuit de Kolk in
Delft en vaart Ga Overschie naar
Delfshaven. De bemanning van al
deze schepen zal na aankomst in
de Voorhaven op zaterdagmiddag
en op zondag nel publiek laten
kennismaken met oude vistech
nieken en ambachten. Ook is er
dan een oude
visafslag.
De ronde en
platbodem-
jachten zullen
zaterdagavond
bij het invallen
van de duister
nis op specta
culaire wijze
spiegelgevech
ten houden m
de Kous. op de
kop van dc
Voorhaven bij
de molen. Een
prachtig
schouwspel, zo
wordt voor
speld, met his
torische sche
pen en beman
ning is passen
de kledij, met veel rook cn knal
len. De spiegelgevechten begin
nen zaterdagavond om kwart over
tien.
In de Oude ofPelgrimvaderskerk
is beide dagen ccn nieuwe diase
rie over Pilgrim Father-geschie
denis te zien. Ook is er een kleine
expositie over die tijd. Kunste
naar Willem Verbon werkt ondcr-
tusen verder aan een bronzen re
lief, dat later dit jaar wordt aange
boden aan vertegenwoordigers
uit Provineetown/Cape Cod," de
plek waar de Pilgrims in novem
ber 1620 m Amerika aan land
stapten. „Er is daar namenlijk
niets dat aan Delfshaven herin
nert," vertelt Marjolein Matthijs-
se van hel Pilgrim Father Memo
rial Year.
Op zondag neemt Delfshaven op
nieuw afscheid van de Pilgrim Fa
thers. Dat gebeurt 's avonds met
een bijzondere theatervoorstel
ling. Daarvoor wordt in de Aelb-
rechtskolk een historisch schip
Rotterdam In Plymouth aan dc Amerikaan
se oostkust herinnert het openlucht museum
Plinioth Plantation aan de Pilgrim Fathers,
die erin november 1620 aan land stapten. Het
museum toont vijftien hutjes waarin de Pil
grims woonden eii hoe zij er leefden. Vrijwilli
gers spelen cr dc Pilgrims.
Duizenden Amerikanen (onder wie de
vroegere presidenten Roosevelt en Bush)
gaan er prat op een echte uazaat te zijn van
eén van de 101 Pilgnms die met de Mayflower
vanuil Engeland de overtocht maakten. De
General Society of Mayflower Dc?ccndants
verleent de echte nazaat een heus 'eehtheids'-
certificaat. Talloze Amerikanen hebben, voor
al dc laatste jaren, het voor hen historische
Delfshaven bezocht.
Berlie Palcnslcin uil hcL Noordhollandse Ou
de Niedorp heeft vier jaar als Pilgrim in de
Plimolh Plantation gewerkt. Haar ervaring
maakt haar tot één van de belangrijkste ac
teurs die volgend weekeinde, onder leiding
van Peter Blanker, de Pilgrim Fathers iii
Delfshaven laten herleven.
„Ik heb twaalf jaar in Amerika gewoond en
ben bij toeval op de Plimolh Plantation ver
zeild geraakt," vertelt zij. „Met 35 getrainde
mensen speelden we er zeven dag per week
voor Pilgnm. Ik zelf werkte maar vier dagen
per week, als de goede vrouwe Cooke. Hetwas
de rol van een dochter wiens ouders vanuit
België naar Leiden waren getrokken cn die
later met de Speedwell en de Mayflower naar
Amerika zijn gevaren."
„Het spelen in een openluchtmuseum is ge
weldig, vervolgt Bertie Païenstein. „We
speelden erin vijftien huisjes, elk meteen ei
sen verhaal, dat speelt zeven jaar na aan
komst van de Pilgrims in Amerika. Je moest
alles afweten vanjerol om op de juiste manier
de bezoekers in een soort tijdmachine te
plaatsen."
Over het optreden in Delfshaven is Bertie Pa-
lens lein enorm enthousiast. „Hel gaal gewel
dig," zegt zc. „Hier zijn wc met achttien per
sonen en spelen we op zondagavond de laat
ste dag van de Pilgnms in Delfshaven na."
Peter Blanker is ook entho .siast over het
spektakelstuk. „Ik heb altijd al zoiets in
Delfshaven willen doen."
In het Amerikaanse Plymouths
(Massachusetts) is een open
lucht-museum, de Plimoth
Plantation, dat laat zien hoe
375 jaar geleden de Pilgrim
Fathers en hun gezinnen heb
ben geleefd. In de nagebouw
de hutjes spelen vrijwilligers
het leven van toen na.
Foto's Plimoth Plantation
afgemeerd. Op het dek van dit
schip spelen dc acteurs van Peter
Blanker het verhaal van de Pil
grim Fathers in Delfshaven, met
als decor dc Oude of Pclgrimva-
derskerk. Het historisch muziek
gezelschap Goet ende Fyn speelt
muziek uit de periode 1600-1700.
Peter Blanker praal spel en mu
ziek 'aan elkaar; al lopend over de
kaden en de brug vertelt hij over
de dagen voor het vertrek van de
Pilgnms naar Amerika. De voor
stelling begint ook om kwart over
tien en duurt ongeveer een uur.
Organisatrice Yvonne Ncssclaar
relcént voor volgend weekeinde
op vele duizenden belangstellen
den. „Maar, zegt ze, „hel moeten
cr ook weer niet tc veel worden.
Met twintigduizend bezoekers op
hetzelfde moment zit Delfshaven
hartstikke vol. Dan hebben we
ccn pro
bleem." Het
spreekt van
zelf dat be-
zockrs wordt
geadviseerd
niet met eigen
vervoer naar
Delfshaven te
komen. Ge
bruik van het
openbaar ver
voer is hel bes
te. Voor de
echte liefheb
ber zal er bo
vendien van
uit de Coolha-
ven (bij het
metrostation)
een bootje va
ren naai het
festivalgebied.
Door B ernadette Neelissen
Rotterdam De officiële opening
was al om zes uur 's middags. Ac
teur John Buysman. in een hem
(pardon, maar 'l is met anders) op
het lijf geschreven creatie van
zwerver hield als voorzitter van
Bewonersorganisatie Hoboken
ccn vurig pleidooi voor de bewo
ners van Hoboken' („Mensen,
gooi nou Loch ook cs wat brood in
die rooie containers, dan hebben
ze óók wat!"). Had een paar pilsjes
gedronken voor de opening -
wat-ic anders noooott doet - cn
dat was hem prima bevallen: „Ik
wérd me loch emotioneel'" Op dal
moment liep het Museumpark al
aardig vol met nieuwsgierige be
zoekers van Rotterdams splinter
nieuwe tiendaagse festival: Thea-
terpark Hoboken.
De officieuze opening vond echter
pas na tienen plaats met hel Co
lombiaanse gezelschap Diablo de
Palo Q'Sea. Een groteske troupe
duivelse creaties barstte als net
ware open op het festivalplein en
schudde hel tot op dal moment
nog rustig voortdeinende publiek
op ongeëvenaarde wijze wakker.
Diablo de Palo Q'Sea roept asso
ciaties op met Els Comediants.^e
Spanjaarden die Rotterdam al
eerder met onvergetelijke be
zoekjes vereerden. Toen droeg
hel optreden van de Colombiaan
se feestvarkens een geheel eigen
sfeer uit. Waar Els Comediants
het publick werkelijk m paniek
brachten met op totaal onvoor
spelbare plaatsen cn momenten
vuurwerk-erupties cn ccn 'voor
hoede' van jagende trommelaars
raken dc Spaanse duivels ccn an
dere snaar. Hun show vermaakt,
verrast en is op een theatrale, de
cadente manier erotisch, maar dc
nadruk ligt toch vooral op het
Rode duivels met Gullit-prui-
ken tot over hun billen joegen
het publiek op en zoenden
vrouwlijke bezoekers van
Theaterpark Hoboken vol op
de mond. Foto Fred Ernst/Cor Vos
feestelijke. Hel publiek een dood
sschrik geven is niet het hoogste
doel.
Diablo de Palo Q'Sea overrompelt.
Dolgedraaid van alle indrukken
gooien ogen. oren en reukzin uit
eindelijk de handdoek in de ring
cn crblijft weinig anders over dan
je mee te laten voeren op hel rit
me van dc trommels, dc flitsen
van het vuurwerk cn dc woeste
Spaanse kreten van de 'duivels'.
Diablo werkt met vreemdsoortige
staketsels van stelten en dierenli-
chamen en woest beschilderd
'voetvolk'. Dc ster van dc avond
was een op een struisvogel lijkend
dicrcnlijfvan paars raffia, getooid
met een oranje hals en kop en be
reden door dc mooiste duivel die
ooit dc Zeven Cirkels van dc Hel
bevolkte. Met zijn geblankette
kop en donker opgemaakte ogen
stal hij al krijsend en tierend"de
show. Een poging om de stof van
hel rijdier te bevoelen kwam me
te staan op een behoorlijk harde
lik en een woedende gif, gevolg
door een serie knetterende
Spaanse vervloekingen.
Nog maar nel bekomen van deze
strenge terechtwijzing stond er -
alsof hij uit het niets was opgedo
ken - ineens een vuurrood be
schilderde duivel voor me die me
vol op de mond zoende en zelfs
even zijn tong langs mijn lippen
liet glijden. Resultaat: 'een rode
smeer van kin lol oor, wal mijzelf
uiteraard pas opviel toen ccn ken
nis informeerde naar m'n koorts-
uilslag. Want 'io zijn die feestjes:
je gaat er helemaal in op en kómt
pas weer terug op aarde als ie
mand je serieus aanspreekt.
Intussen werd er een compleet
mijnenveld van kleine vuurwerk
jes aangelegd. Op het eerste ge
zicht onschuldige molshoopjes op
het asfalt, maar op het moment
van ontsteking compleet andere
koek. „Aqm, hahaaaa, m otro
aquiï" (Hier een, en daar nog een!)
De groteske wezens plaatsten
hun explosiefjes met letterlijk
duivels genoegen. En met gezón
de handelsgeest: na afloop van de
show werden rode plastic hoorn
tjes verkocht die om beurten rood
opflitsten in de duisternis. Bleken
de Colombianen tóch Nederlands
te spreken: „Een tientsje!" Niet 1e
veel voor ccn zoen van dc duivel...
Rotterdam Dc bouw van vier liften in het metrostation Stadhuis moet
snel worden uitgevoerd. Daartoe heeft dc gemeenteraad schorsing aan
gevraagd van de ingediende beroepschriften Ook de vernieuwing van
dc aanbouw van het Historisch Museum cn dc bouw van ccn horcca-
bouwpaviljoen aan het Binnenwegplein moeten volgens de gemeente
snel worden uitgevoerd.
Deze bouwlocaties liggen dicht bij het Beursplein waar nu op grote
schaal wordt gebouwd. Om de hinder voor hel publiek zoveel mogelijk
tc beperken wil dc gemeente dc bouwactiviteiten zoveel mogelijk gelijk
tijdig laten plaatsvinden.
Door de herinrichting van hel Schouwburgplein moeten de kiosken tij
delijk verhuizen. Daarvoor zijn uu vervangende plaatsen beschikbaar.
De S7 procent va a de Rotterdam
se kiezers die hun gemeentegren
zen zo heilig vinden dat er geen
lijn tje in vertekend mag worden
uit angst voor verkruimeling en
verdwerging - die Rotterdam
mers zouden er goed aan doen
vandaag en morgen in retraite te
gaan in een buitengewest:
Schiedam.
Twee aantrekkelijke evenemen
ten bewijzen dalgrooLsLcdcli j kc
allure niet voorbehouden is aan
Rotterdam en dat stadsgrenzen
hierin geen enkele rol spelen.
Het Maasbouleyardfeest in
Schiedam-Zuidi s ooi tbcgonn en
als een vrijwilligersstuntje, maai"
uitgegroeid tot een ijzersterke tra
ditie van vertier en muziek (Hallo
Venray)waarmcnigc happening
in het Museumpark een poep je
aan kan ruiken.
MetheLSpeetrumfestival m het
Prinses Beatrixpark verliep het
net zo. Het is ontsproten aan de
boeiendecampagne 'Schiedam
mers van overal en nergens', die
op ongedwongen wijze allochto
nen en autochtonen met elkaar
verbond. Terloops zij opgemerkt,
dat de grote staaRo iter dam geen
tegenhanger kent van deze cam
pagne voor alle chtonen
Hel Speclrumfeslival kan zich
meten met buurtbraderieen als
PoetryPark, pardon, Dunya, maar
evenals het Maasboulevardfeest
is het een stuk goedkoper, alleen
al omdat cr minder grootstedelij
ke ambtenarenencultuurbouzeu
aan te pas komenNu weet ik ook
wel dat Schiedam qua sfeer Rot-
terdamseris dan Overschie, Prius
Alexander ofLTsselmonde, dus
dat hel voor Schiedam geen kunst
is omiets grootstedelij ïcsin elkaar
te timmeren, maar dat is 't 'm
juist: sfeer en grote stad hebben
met papieren gemeentegrenzen
dus duidelijk niets van Hoen.
Rotterdam is noo altijd een verza
meling dorpen ene zich samen toe
vallig Maasstad mogen noemen.
Organisch gegroeid? Die collectie
dorpen is er nog lang niet in ge
stod te ontkruimelen ofte
ontdwergen, zo, die zit. Hetwas
niet meer dan logisch geweesLom
van de deelgemeentegrenzen nor
male grenzen te maken, maar we
ten die dorpelingen veel.
Woensdag vergaderdeDorp 66in
hetKralingserro Rege, Onder
werp zou zijn: „Hoe verder na het
referenduiii Maar het ging
vooral over hoe het heeft kunnen
gebeuren dat de bevolking zich zo
mas saai tegen een mooi plan voor
een beter bestuur keerde. D66
heeft een draai gemaakt en zich
nu volledig geschikt naar het on
tevreden kiezersvolk. Hoewel,
volledig? De Deifshavensebe-
stuurderPaul Heuberger liet zich
niet knechten. Hij zei: ,J3e Haag
se politiek heeft vóór het referen
dum duidelijk «emaaktdathet
onzin was. Danbcgrijptdcburger
hel nu toch niet als de Haagse"po-
litick zich ineens iets aantrekt
van dal referendum? Ook dal
schaadt hel vertrouwen in de poli
tiek." Kortom, ook bij Draai 66
nog een democraat die hoopt dat
de Tweede Kamer zich niet door
dc volksraadpleging laat ophou
den.
De D66-fractie, inclusief de tot
dusver niet tegengevallen wet
houder Hans oen Oudcndamnicr,
roept sinds 7 juni om het hardst
dat net referendum zo nuttig was.
Ze maken het drama daarmee al
leen maar erger. Met instemming
citeer ik Mark'Kranenburg iu
NRC-Handelsblad: „Walmoetdc
kiezer denken van de politici die
eerst hun bestuurlijke vernieu
wingsplannen in rook zagen op-
2aan, en vervolgens roepen dat
)iet referendum bewezen heeft
zo'n nuttig instrument te zijn?
Dat is niet meer sportief verlie
zen, maar puur masochisme."
Ook Kranenburg stelt de vraag of
ccn gemeentebestuurder, die ccn
diametraal andere opvatting van
het volk krijgt voorgeschoteld,
nog wel overtuigingskracht heeft
als hij gewoon doorgaat. D66 hoor
de deze prangende waag niet,
want de wind stond weer"even een
andere kant op. Wel zei Den Ou
dendammer woensdag dat het on*
betrouwbaaris om 'nu al' met al
ternatieven voor de stadsprovin
cie op tafel te komen. Maar eerder
dit jaar zei hij dat liet zoeken naar
alternatieven 'pas' nodig was als
duidelijk was of het referendum
zou doorgaan. Hel is gewoon niet
gebeurd. In ccn grote stad verge
ten dc mensen zulke dingen.