fP*
17,
6
Neerlandicus:
damspel minstens
2000 jaar ouder
dan schaakspel
1
'Over het weer wordt hier niet gepraat'
Wasautomaten kreunen onder flippo's
Haringhande! na 175 jaar
benoemd tot hofleverancier
Gemeente Belangen wil
verkeersplan aanpassen
Provincie mag doorgaan met
voorbereidingen Lickebaert
r
)v
n
li
ii
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 30 september 1995
T rots toont Jan van der Drift (rechts) aan zijp zoons de oorkonde,
waarin Warmelo Van der Drift tot hofleverancierwordt be-
noemd.Foto Dennes van der Wel/Roei Dijkstra
Door Ben an Haren
Vlaardingen Een geheel eigen
M luiu heen Jan van dei Dnft de
05.,diige dJieeteur van Warmelo
Van dei Drill Dal heioogde gis
kien uce-voorzitttr H G van
der Bend van het Produktschap
voot Vis en Visproduklcn Dnju
bilans hij is !0jaar werk/aam jn
hel familiebedrijf bevues hel di
ïcct
Jongens dat hebben jullie ook
gedaan Hij ls van oris surnen
slapie hij af op zijn/oons Micbiel
(36)cn Roeland (32) die sinds en
hele jat en de dagelijkse leiding
over hel bedrijf vocien In zijn
handen de oorkonde die hy na
mens de koningin kieog uitge
reikt van burgemeester Stam en
waarin de thans zijp 17Ö jai'gbe
s'aan vierende haring en /out
handel hel recht kreeg zich holle
verander Le noemen en op haai
drukwerk hel koninklijk wapen
le voeren
De veidiensten van Jan van dei
Drift als lid van verschillende
overlegorganen van de visbran
ihe oigamsatie weiden m de
spotlights geplaatst Waatdenng
ki ecg deze nazaat en naamgenoot
vandc al m 1749 in Maassluisac
tieve ieder ook vooi de vujzt
waarop hij het bedryl Warmeio
Van der Drift heelt ge mode mi
sceid
Tvpisch eigen aan de man. wees
hij zelf ciop dat alles was te dan
ken aan anderen zijn vooroudels
zijn meer m politiek geinteies
scerde broei (ooit Rijnmondge
committed de) Hans van dei
Drift zijn viouw zijn zoons en
zijn personeel Zondci admmi
stratem B t Hart en fabncage
chef L van de Kuil had ik het
nooit gered Momenteel wei ken
ei 80 mensen m vaste dienst by
Waimclo Van der Duit dut een
jam omzet diaait van 20 miljoen
gulden
Burgemeester Stam coiugceide
hij We zijn niet dc vierde mad)
de derde zoutleveianeiei van Ne
derland En het gemeentebc
stuui waarschuwde hy om waar
devolle traditiontlc bediyven als
Waimclo Van der Dn ft niet
dwars te zitten m hun bednjfsvoe
ring De afgelopen jaicn neeft
Van dei Dim vele pioccduies ge
vocid tegen üc gemeente dn m
dc umgeving van dc oude haven
woni ngen en tooi istisr-hc ooi zie
nmgon wil De viedc lijkt thans
eetekend
ter verfraaiing van de stad
schonk he Lbedrij f gisteren 15 000
gulden voot hei bij hel nieuwe
Liesveld aan te leggen kunst
werk de Spaanse Trappen
Alle bezoekeis op de feestelijke
bijeenkomst m hel Vissol ymu
seum ktcgen als jubileumge
schenk een boek overhandigd
waarin aichiefmcdevveiker Mat
thys A Struys dc gcaJneticnis
beschlyft van dc familie Van dei
Drift en van het bedrijf Waimelo
Van der Dnft dat volgens zijn
onderzoek exact 180 jaai geleden
werd opgencht
Vlaardmgen De Haagse be
sLuursrectiLcr heeft de provincie
Zuid Holland toestemming gege
ven het bestemmingsplan voot
het Liekebacrtgebied te wijzigen
Een verzoek van Vlaardmgen om
depiovmcie Zuid-Holland Le ver
bieden het bestemmingsplan m
piocedure te brengen is dooi de
rechteiafgewezen
De motivatie van de uitspraak
volgt pas dinsdag Tijdens de
spoedzitting vorige week vrijdag
bleek al dat de gemeente Vlaar
dingen juridiscli z wak sto nd De
gemeente Vlaardingen oei de
aan dal hel in piocedure biengen
van het bestemmingsplan nge
wenst is omdat de aanleg van dc
vuilstott grote nadelige gevolgen
heeft en ook met nodig is De op
ponen ten van de gemeente Vlaai
dingen de provincie Zuid-Hol
land en afvalvo-verwijdeigmgs
bednjf Pioav wezen tijdens de
zitting op de mogelijkheid voor de
gemeente c n die be/wui en juist
in dc bestemmingsplanpioeeduic
naai v oi en te bi engen Die procc-
duie garandeert een uitgebiude
beoordeling van dc bezwaren tc
gen de aanleg van de vuilstoit
Naast het mmistei ie buigt ook de
Raad van State zich over de be
ywaren Dc piüvmcie cn Pioav
noemden de spoedpiocedure van
de gemeente Vlaai dingen by de
Haagse bcstuuisiechtei oveibo
dig Vlaai dingen bei aadt zich mo
men teel nog of zy legen dit v on
nis \an de Haagse bestuuisiech
term beroep gaal by de Raad van
State Het gemetntcbesluui
neemt hieiovei een beslissing na
bestudei ing van de motiv at ie van
het vonnis
Schiedam Gemeente Belangen
Schiedam mdt dat ei enkele gio
te lacunes zitten in lieL parkeer
en bereikbaarheidsplan dat bur
gemeester en wethouders hebben
gemaakt vooi de binnenstad Ook
op grond van reacties van een
trumbewcnersmcen» de pat tij ddt
het college het plan nog eens kri
ti^ch tegen het belli moet houden
v oordal hel aan de gemeenteraad
woidt voorgelegd
De raad zou net plan volgens
schema in december behandelen
zoüat het met ingang v an januari
inwerking kon treden wethou
der L Hafkamp ft "YD eikeer en
en oer) heeft inmiddels laten we
ten dal decembei met zal worden
gehaalden dat uitvoering van het
plan zoals hel er ru ligt niet al in
begin 1996 zal plaatsvinden Ook
Halkamp is Lol de conclusie geko
men dal hier en daar wijzigingen
nodig zijn
Gemeente Belangen heeft by de
raadscommissie voor verkeer en
vervoer een nota gedeponeerd
waarin beknopt wordt aangege
ven op welke punlen hel pai koer
en bereikbaarheidsplan dange
past zou moeten worden H Me
taal die Gemeente Belangen v er
tegen woord igt in de raad hoopt
dat andere fracties zijn suggesties
zullen overnemen.
Metaal dringt allereerst aan op de
bouw vaneen tunnel v oor tram en
autoveikeer voor liet Sladself
langs Dalis volgens hem debesLe
manie! om te garanderen dat het
Stadserf (waaiop straks on dei
meereen schouwburg de centia
le bibliotheek en de vei gade i zaal
van de gemeenteraad btaan) v an
uit de binnenstad optimaal be
reikbaai blijft Ondertunneling
an dit deel yen de Bi oei s\ est zou
v oelganger? instaat stellen dit ge
bied met enkele tvpische pu
bhtksfuncties gemakkelijk le b<.
i eiken
Gemeente Belangen w il ook dat
bekeken woidt ol cenlrumbewo
neis en personeel van winkels en
bedniven mde binnenstad demo
gelijkheid kiljgen om legen een
geieduceeid tarief overdag cn s
nachts hup auto s te stallen m de
paikceigaiages bij het ABC wa
venhuis (Lange Keikutiaaf) on
dei winkelcentrum De Nieuwe
Passage en by de toekomstige su
permaikt van Bas van dei Hey
den aan de Buitenhav enweg Aan
bevolen woidt dit onderzoek te ia
ten uitvoeren door een onafhan
kelyk bui eau
Verdei pleit Gemeente Belangen
vooi meer bewaakte fiet.senst.al
hngen uitbreiding van het voet
gangersgebied met dc Dam een
parkeen ei bod by monument! n
(Koienbeuis Grote Kelk en Ha
venkeik) cn het plaatsen van 10
kitomcterboiden op de wegen
naar het centrum van Schiedam
Dooi Rob Snijder
RockanjeDammen iseen plat
spel tichreef ooit schaakgroot
held Jan Hein Don nor Die uit
spiaak \an wijlen Donncr staat
niet op zichzelf maar is ei een uit
ccn reeks voorooi delen jegens de
damsport Schaken ts mooiei dan
dammen Of dammen iseen slap
aftreksel van scnaken Alleen dc
naam al bewijst dat Die is ont
staan m het Frans jeu de dames
zeggen de Fransen Al een eeuw
lang beweren schakers dat dat
spel met schaakkomnginnen be
tekent Dammen komt dus voo» t
uit het. schaakspel beu ei en de
modei nc schaakhistorici
Neeilandicus Arie van dei Stoep
(51 uit Rockanje vecht al twintig
jaai een papieren stnjd tegen
wal hy een legende noemt Doel
\an zijn Mat/ruts Opus zijn 1e
vensweik dooi pukken van deze
legende cnptomoveien tot doctor
in de Nederlandse taal en lettei
kunde
De belangstelling voor de dam- en
schaakspoit dateerL al uit zyn
vioegste jeugd schrijft Van dei
Stoep in de inleiding van zijn
proefschiift waarin hy probeeit
aan te tonen dat het damspel min
stens tvv eeduiz^nd jaar ouder is
dan het schaakspel Nu namcci
dan veertig jaai boeit het damspel
me nog onverminderd omdat het
in weerwil van zijn hoge ouder
dom en zijn bedi ïeglyk eenvou
dig uiterlijk zijn geheimen nog
lang met heeft prijsgegeven We'
is waai verschoof in de looü der
tijd mijn aandacht van hel spel
zelf naar de wordmgsgeschiede
nis Dat laatste gebeurde m 1979
Toen hy ruim twintig jaar gele
den in 1974 uit pui e belangstel
lmg een aantal wooidenhoeken
uit dc zestiende zeventiende en
achttiende eeuw raadpleegde op
/oek naai woorden over dammen,
viel hem op dat al die boeken vol
gens hem conipleLe wartaal over
boidspelwooiden -met name
ovet dammen en schaken- be
vatten Des eschez betekende
steekt'» mt damberd geelt hy
een vooi beeld En schijven int
lerkeerherdt kreeg als omschry
ving domes of esc/iets Je had in
die tyd blijkbaar geen specifieke
boiden voor welk bordspel dan
tk Voor dammen schaken trik
u ikki n of hel molenspel gebruik
le men een meubel Hel sehaak-
boid werd bij voorbeeld dus ook
vooi dammen gebruikt
Hoewel Van dei Sloep er toen nog
van uit ging dat het damspel zich
vanuit het schaakspel had ont
wikkeld was zijn argwaan ge
wekt Die bevindingen leidden ei
toe dat hy zich vanafuat moment
met volle overgave op al die ver
schillende bordspelwoorden en
hun betekenissen stoitte
Hel ondeizoek naar al die beteke
nissen en betekenisveranderin
gen kostte Van der Stoep jaren
De lesultatcn hiervan leidden in
1984 tol 'ijn oeiste boek over
dammen A histoiv of di
aughLs - waaim ny zyn twijfel
uitsprak over de juistheid van de
opvatting dat het damspel voort
komt uit het schaken Dal boek
was mfeite zowel een taalkundige
studie als ccn damgeschiedschry
ving gebaseerd op de resultaten
van die taalkundige studie ver
volgt hy Heel opmerkelijk is dat
m het giote Franse woordenboek
Tresor de la langue Francaise' by
de beschrijving van het Fianse
woord pion verwezen wordt naar
deze studie
Promotiecircus
Een welwillende bespreking van
het damboek m het TydschuJt
voor Nederlandse taal en letter
kunde dooi de lexi coloog E de
Tollenaere vormde uileindelijk
voor Van der Stoep de aanleiding
zich in het promotie-circus te
storten Daarmee kun je een um
versitaire graad behalen ze' Dc
Tollenaere Tk ben toen naar de
Leidsc hoogleraar Laai kun de Cor
van Bree gestapt Die vond het
een interessant onderwerp en wil
de me wel helpen Op voorwaarde
dat ik wel eerst even m n dodo
raai haalde Dat heb ik toen ge
daan
Voor de inwoner van Rockanje
brak een leerzame periode aan
Want als leraar Nederlands en er
varen publicist - hy schreef on
der meer vooi NRC Handels
blad - ervoer hij dat het schrijven
van een proefschiift moeilijk is
Het onderwei p was le complex
en te veelomvattend om m leiatiel
eenvoudige bewooidingen weci
Ane van der Stoep, ai twintig jaar m strijd met een legende. Foto John de Paler
le geven Hel kwam er uileinde
lykop neer dat ik dne\ erschillen
de veisies geschreven heb
in dc eerste versie van zyn dissei
tatie beschreef Van der Stoep de
i_|lcj ontslaan.
etymologie
de betekenisontwikkeling van
een groot aantal boidspeiwoor-
den Daarnaast heeft hy ni die
eerste veisie ook een stuk dam
en schaakgeschiedems beschre
ven Om te kunnen weerleggen
datje» de dames spel met. scnaak
koninginnen betekent heb je na
melijk dam- en schaakgeschiede
ms nodig, vei klaart hy Die com
binatie van zaak en taalgeschie
denis bleek vooi Van Biee die in
middels verstel king haa gekie
gen van piotesaoi Duk Geeians
uit Leuven te ingewikkeld Van
dei Sloep kieeg nel advies zich in
dc keuze van hel onderwci p te bc
perken De keuze is toen geval
len op de etymologie van hcL
wooid damspel
Die tweede versie werd uiteinde
lijk goedgekeurd De examen
commissie -met daarin drie
hoogleraien- keuide het proef
schiift ei mo. ai-»iU)& af Van der
Stoep Hie koius. u "i dooi
ne.j zekp "K yg i eer
titel op Van Bree eeraits
hebben toen besloten dat ik alle
woorden die met het woord dame
samenhingen eruit moest halen
Ik moest me strikt bepe'kcn lot
de her kom s I van he I wool d zei f
De geschrapte woorden en hun
betekenissen gebruikte Van der
Stoep voor ccn nieuwe uitgave
van zyn band Een schaakloze
damhistorie ±n twee delen'
Schaakloos omdat ik aan Loon dat
jeu de dames helemaal niet spe!
met schaakkomnginnen bete
keilt
Geringe produktie
In de derde, riog met goedgekeur
de versie van zyn pi oefschrift
prikt Van der Stoep naar eigen
zeggen dc legende door dat scha
ken ouder is dan dammen ,De
bekende Engelse schaakhistou
cus H J E Muriaj stelde dat
schaken 'beter' -want cultuui-
dommanter- is en dus ouder
moet zijn dan dammen In zyn
boek uit 1913, nog steeds een
standaaidwerk schrijft hy de
oudste bewijsplaats van jeu de da
mes damspel dateert van eind
vcci uende eeuw de oudste bewi j-
ipiaaL- van dame schaakkonin-
Qin van eind vijftiende eeuw ft r6
een aantal bladzijden verder
de dames is afgeleid van dame
schaakkoningin, en betekent^
met schaakkomnginnen Het t
dus wel duidelijk dat damspel j,
ontstaan uit schaakspel Dez*
naïeve visie wordL lol m onze
door vtijWel iedereen en dus ooi
door de hoogleiaren klakkeloo
overgenomen
Of ik kan schatten hoeveel werk
er m het proefschrift is gaan Z1i'
ten' Ach reken maar mee De
derde versie telt 188 bladzijden
1 n ruim Lwin lig jaar be leken Ida
welgeteld een produktie van nc
gen pagina's per jaar Dal dc
leeilingen van De Hing van Rf
ten, de school waai aan Ane \ar
dei Stoep verbonden is dus me
onder zijn weikzaamheden le lij
den hebben gehad bestrijdt hij
ad
Doordat ik tien keer zo kritisch
op myn taalgebruik moest zijn ah
ik al was ben ik ook op hnn taal
gebruik veel kritischer darïj
vroeger Ze moeten me menig
maaTvervloekt hebben als hun sa
menvatting of opstel weer mc n
goed was, gniffelt taalkundiger^,
^an der Stoep
ijn(
In het wijd se
Hoekse and-
schap werd
gisteravond
eenbeginge-
maakt met het
plaatsen van
de geschuts
koepels. FOtO
Roel Dijkstra
Hoek van Holland Er is in de catacom
ben van het 'Fort aan den Hoek van Hol
land' heel wal afgepraat sinds gistermid
dag twee uüt
Want toen startte met alleen de operatie
om de dne koepels op het fort terug te
plaatsen, ook de receptie van hel Bouw
bedrijf Koudys nam toen een aanvang
Want het 50-jarig bestaan van dit bedrijf
is de lechtstreekse aanleiding lol liet
enoime gebeuren dal Hoek van Holland
vieientwmüg uur m de ban houdt
„Er mag oveial ovei gesproken worden,
behaK e over liet weer,waarschuwde dl
recteur Jacques Oomen Het is de enige
factor die we met in dc hand hebben en
dus heeft het ook geen zin om er over te
spieken
Maai iiat wil met zeggen (lat Oomen niet
was voorbereid op eventueel slecht weer,
zoals dat trouwens de hele week al was
voorspeld
Alle 125 medewerkers waren voorzien
van beschermende kleding en ook by het
opzetten van de tijdelijke onderkomens
wilde men zich met laten verrassen door
plotselinge stormvlagen, want als
bouwer kun je het natuurlykmet maken
dal er plotseling een keel of een tent
wegwaait Gelukkig bleek het weer vry
dagmiddag minder'slecht dan was voor
speld De stevige wind vormde geen be
lemmering voor hel werk
Vrijdagmorgen om half twaalf werd er
met aan slecht weer gedacht Een kon
vooi van 115 voertuinen mei een lengte
van ruim drie kilometer verti ok uit Oud
Beyeriand richting Hoek van Holland
Op de basis van Koudys hadden alle me
dew erkers, waarhij veel on der-aan ne
mers zich met mensen cn materieel vei-
zameld
Tien motoi agenten leidden de stoet
dwai s door Rotterdam, door de Maastun
nel en ovei de rijksweg en de Hddivweg
richting Hoek van Holland Vanuit een
helikopter behield de politie een volledig
overzicht, maar het vei keer had zo mei
en daar behoorlijke wachttijden bn het
passeren van het konvooi
Even na een uur trok de stoel langs hel
deelgemeentehuis m een lees Lelijk defi
le, maar zonder tc wachten
Want oponthoud kon men zich met vei-
oorloven Om precies twee uuï vrijdag
middag moest het gigantische karwei be
ginnen Gedeputeerde George Brouwer
gaf het staitsein
Terwijl op het achteriei rem langs de Wa
terweg allerlei feestelijkheden en vereni
gingsactiviteiten plaatsvonden, werden
op het bouwterrein de voertuigen ee-
plaatst, de lampen opgezet om 's nacfits
te kunnen doorwerken en inmiddels
weiden de voorbereidingen voor het op
nieuw opzetten van de koepels gemaakt
Het leek even een mierennest zonder
enig verband, maai dal was schijn De
'denktank' van vier knappe koppen
bleek zyn huiswerk goed te hebben ge
daan
Binnen de kortste keren was iedereen
aan zyn eigen werk bezig De belangrijk
ste klus was het leggen van een brug
ovei dc gracht die het fort omringt Dc
militairen van de genie maakten daar
een complete show van Maar er was na
tuurlyk veel meer De caLcring moest
eveneens kloppen, want de werklieden
moeten m die 24 uur natuurlijk hun rust
hebben, alsmede hun natje en hun
droogje Voor de duizenden toeschou
wers die hel spektakel van dichtbij wil
den bekijken, werd eveneens gezórgd
Maar zy moesten wel op afstand blijven
want er kon geen enkel risico woiden ga
lopen
Of het inderdaad ook allemaal gaat luk
ken binnen vierentwintig uur, is van
middag om twee uur duidelijk
Dooi Pietei Kerkwi jk
Molenaarsgraaf De (1 ppo lage
ondei de Nederlandse jeugd dnjit
producenten van wasautomaten
repaiateuis en consumenten tot
wanhoop Fabnkanten zoals Sie
mens cn Bosch zijn ai een voot
lichtmgscampagne gestait en de
taihstenrepaiateuis njden bijna
dagelijks, voor bij radeloze huis
rouwen en -mannen die met een
kapotte was automaatzitten
De boondoeners zijn met meer
BH beugels of muntslukkcn
maai de geplastificeerde schijfjes,
met afbeeldingen van stupfigu
jen van hun kroost Een bood
at hap doen terwijl de vsasauxo
maat draait kan rampzalige ge
volgen hebben In een aantal ge
vallen moest reeds worden ge
dweitd omdat het apparaat ver
stopt was geiaaktc n dcboel blank
was gezel Do flipp -• van zoon- of
dothtei liefhadden de toevoer tot
de vv atei pomp geblokkeci d
Kees v an dei Bas van de Service
Centrale Alblasserwaard m het
Albiasserwaaidse doip Mole
n aar sgraafwe eter alles van Pas
geleden werd hl) nog dooi een
wanhopige dorpsgenote gebeld
met de noodkreet onmiddellijk te
komen omdat de boel onderwater
stond dooi een napei enue vvasau
tomaat Ook hier waren m ccn
bioekzak achteigebleven Hippo's
dc oorzaak
Van der Bas moet de laatste tyd
regelmatig met spoed op pad om
m le grijpen bij lekkende en wei
geiende wasautomaten Hy vvoidt
steeds geconfronteerd met kapot
geslagen trommels gepeiloioet
ae slangen of m hel ongeiede ge
raakte pompen Volgens hem zijl
flippos een regelrechte lamp Dc
plastic schyfjes bezorgen naar
zyn mening de mensen een hoop
narigheid cn bovendien worden
ze gelrakteerd' op een flinke re
paratierekening die kan varieren
van 120 tol zo n 300 gulden
Hoewel het 2ljn boterham is
vincit v an uei Bas net niet meer
noi maal De flippo s zyn dan mis
schien een goudmijntje vooi hem
maar dat de consument op onno
dige kosten wordt gejaagd gaat
hem te ver Bovendien bellen de
mensen hem nou niet op de meest
gelegen tijden s avonds en op za-v
teidag cn zondag
Di- in oen oioekzaK ^nioigenk
ven t„ppos keman /dak tussen
de wa&Loniiiiet en de t'Oui
melmauenet innct aizuiggedeelte
van de automaat en blokkelen de
waterpomp waai dooi het waswa
ter in de machine blijft slaan Een
probleem is volgens Van dei Bas
dal m veel gevallen de hele zaak
uit elkaar moet worden gehaald
om de boosdoener op te spoien
De instaliateui By een munl-
stuk hooi je metm waa» het zit
maat by die riippi ts net echt
zoeken geblazen Dat kost natuui
lijk tijd en de gedupeeide uiter-
Kees van der Bas alweer op sleeptouw met een wasautomaat
Foto Ingndvan Beek
aard geld 11
Mensen doen er volgens lieni
daaiom goed aan alvorens ccn
bi oek. m de wasautomaat te depo-
neien vooral de zakken le contio-
leren op flippo's
De producenlen van wasautoma
ten hebben inmiddels al actie on
der nomen Ze zyn een voorheh
tingscampagne begonnen Veel
gedupeerden doen immers een
beroep op dc garantie
■erd
10
eek
d
fllf
iids
ebjl
uier
dij
:le C
'ng
eziE
he
DUZll
aarc
aeoc
>n d
«ge
lTl'
ee i
app
iard
ieie
tere
Uit
lgs
irii
•dn
igin
ndi
reet
ou
nd
itm
lel!
ter]
fi
nal
tite
den
dg:
f^ir
t 1
ntr
CA)
n ir
staj
rspi
ren
"g
rav
irlci
ima
nrc
a
:rvo
