16
Bedrijven willen afval de wereld uit helpen
Directeur super-veiling: Tuinbouw moet aanval kiezen
Hondekop gaat
naar stichting
EQ Trade van Jan
Rijsdijk lapt
beschadigde kraan op
Omzet detailhandel
staat onder druk
De Boer haakt aan bij
spaarplan Mobil Oil
'In zeker opzicht zijn
wij in Rijnmond een
unieke weg ingeslagen'
Rotterdams Dagblad
Vrijdag 26 januari 1996
Afvalwater bij
ICI. Dat komt
ook onder het
gezamenlijk
afvalbeheer
te vallen
Door Nico de Vries
Rotterdam Waardeloos aardgas uit de
Noordzee niet zo maar opstoken, maar ge
bruiken als hittebron voor een waterstoffa-
briek. Afval van een chemisch bedrijf niet in
een cementoven dumpen, maar verstoken in
een energiecentrale die is uitgerust met de
modernste milieuvoorziemngen. Om dit soort
oplossingen draait het in Ines. het meest
complexe, maar tegelijkertijd ook meest ver
gaande milieuproject tot nu toe in Rijnmond,
Een eerste project ook waarbij de grote be
drijven in het industriegebied betrokken zijn
en die tenslotte moet eindigen in een uiterst
zorgvuldig afvalbeheer, waarbij alle bedrij
ven zijn betrokken en waarbij onderlinge sa
menwerking centraal staat.
Want, dat is zonneklaar, het kan
nog beter met afvalbeheer, of zo
als de industrie dat zelf zegt rest
stoffen-beheer in het Rijnmond
gebied. .Alle inspanningen van
nu zijn gericht op een verminde
ring van de stroom reststoffen en
passende verwerking ervan.
Praktische oplossingen dus, want
op papieren tijgers in de vorm van
mooie plannen en dikke rappor
ten zit geen mens te wachten," zo
vat projectcoördinator ir. J. H.
Straatman van de stichting Euro
poort Botlek Belangen (de belan
genbehartiger van de grote indus
triële bedrijven in het Rijnmond
gebied) de bedoelingen van Ines
samen.
Kringloop
Ines, de afkorting staat voor in
dustrieel ecosysteem, streeft dus
naar de gesloten kringloop, waar
bij industriële bedrijven op ter
mijn geen afval meer produceren
en zo het milieu ontzien, „In ze
ker opzicht zijn wij in Rijnmond
een unieke weg ingeslagen. In
Zweden kent men wel een derge
lijke aanpak, maar daar betreft
het een relatief klein industriege
bied, waai' de bedrijven elkaar
spontaan,hebben getroffen. Het
draait daar om een energiecentra
le met in de omgevingen papier
en gipsfabriek. Maar hier gaat het
om een groot industrieel complex,
waar je tal van mogelijkheden
hebt om oplossingen te zoeken en
uiteindelijk ook te vinden."
De kansen zijn er wel degelijk,
vervolgt Straatman, De elektrici
teitscentrale EZH gebruikt in
middels reststoffen van Arco Che
mie als brandstof voor de stroom-
produktie. En waardeloos, voor
Foto Niels var» der
Hoeven/
Rotterdams
het aardgasnet dus ongeschikt
Noordzeegas, gaat naar Air Pro
ducts, die het gebruikt voor de
'gashaarden' in de waterstoffa-
briek. „Arco stuurde zijn afval
naar de cementindustrie in Belgie
en de NAM verbrandde dat zoge
naamde lage drukgas eerst aan de
westelijke kant van de Botlektun
nel. 's Nachts was de fakkel goed
te zien."
De nu gevonden samenwerking
tussen de verschillende bedrijven
is volgens Straatman een direct
uitvloeisel van het Ines-projeet.
„Maar er zijn ook situaties waar
de bedrijven het project voor
zijn," Als voorbeeld noemt hij de
inzameling van plastics. De ani
mators van Ines dachten erover
dit afval-vraagstuk aan te pakken.
„Maar opeens bleek dat er al
wordt gewerkt aan -een proeffa
briek voor een adequate verwer
king varvdat afvah»Wijwolgen dit
plan natuurlijk met interesse,
maar verdere bemoeienis in het
kader van Ines is dan niet nodig."
ChlooralVal
Afval nuttig hergebruiken is in
het Rijnmondgebied op zich geen
nieuwe gedachte. Zo koopt ICI al
jaren chloor van het even verder
op gelegen Akzo en stuurt het
'chloorafval' per kerende post te
rug, door een pijpleiding. De
ehloorproducent in de Botlek
maakt op zijn beurt van het afval
weer een grondstof. Een andere
nuttige aanwending zijn bijvoor
beeld de warmtekracht-centrales
die in het Rijnmondgebied zijn of
nog worden gebouwd.
In het Ines-project leggen de hon
derd deelnemende bedrijven nu
niet alleen openlijk hun zorgen op
tafel, maar ook de opgedane ken
nis en ervaring. Daarbij staat men
ook open voor de inbreng van de
bij het project betrokken weten
schappers van de Erasmus Uni
versiteit en de TU Delft en advi
seursvan het gespecialiseerde ad
viesbureau Grontmij. „In het ver
leden werden de wetenschappelij
ke rapporten gelezen en nogal
eens op de boekenplank bijgezet.
Nu niet meer. Nu is elk kennisele
ment uit de theorie inpasbaar in
het project. Dat is dus pure
winst."
De milieu-problematiek wordt in
middels openlijk ('er is geen en
kel concurrentiebelang dat ge
heimzinnigheid rechtvaardigt')
besproken en met de intentie te
komen tot samenwerking, „Geza*
melijke oplossingen betekent bij
na per definitie ook kostenbespa
ring." Straatman haalt als voor
beeld het plan van Rijkswater
staat aan om een groot industrieel
riool in de Botlek aan te leggen,
dat uiteindelijk zal worden aange
sloten op een centrale waterzuive
ringsinstallatie. Geraamde kos
ten: veertig miljoen gulden.
„Zonde van het geld," vindt
Straatman van dat idee. „Wij wer
ken nu een plan uit waarbij be
drijven met afvalwater terecht
kunnen bij andere bedrijven in de
Botlek die wel over een waterzui
veringsinstallatie beschikken
maar nog ruimte over hebben.
Ook wordt gekeken naar preven
tie-mogelijkheden, Zo bundel je
de mogelijkheden en maak je op
timaal gebruik van voorzieningen
die er toch al zijn. En het resulaat
is gelijk." Ook deze aanpak maakt
onderdeel uit van het Ines-pro
ject.
Nutteloos
Straatman: „Wij hebben inmid
dels een vijftiental project be
noemd. Van sommige projecten
hebben we gezegd, dat is aardig,
maar Ln de praktijk nutteloos. We
dachten eerst hijvoorbeeld dat
aluminiumoxide een groot pro
bleem zou zijn. Dat was bij nader
inzien een misvatting. Zwavel is
wel een mooi project, maar uiterst
gecompliceerd. Uiteraard kan dit
onderwerp in een later stadium
wellicht nog aan de orde komen."
In Ines-verband is er uiteindelijk
voor gekozen een aantal kansrij
ke projecten verder uit te werken:
afvalwater dus, de verwerking
van slib uit de biologische water
zuiveringsinstallaties en „een
slim gebruik van de compresso
ren" bij de bedrijven. „Elk bedrijf
heeft nu een surplus aan com
pressoren opgesteld. Dat is niet
alleen duur, maar ook de energie
rekening valt daardoor onnodig
hoog uit. Dus waarom de reserve
capaciteit aan perslucht niet met
een gezamenlijk beheer terug
brengen?"
Straatman geeft onmiddellijk toe
voor overzichtelijke projecten te
hebben gekozen. „Ines bevindt
zich nog in een proeffase. De be
drijven hebben er zo'n anderhalf
miljoen gulden in gestoken, maar
willen wel resultaten zien en dat
nog het liefst in kostenbesparin
gen vertaald zien. Zo werkt dat nu
eenmaal, maar wfj kiezen er liever
voor stapje voor stapje ons doel te
bereiken dan hoog van de toren te
blazen."
Warmte
Zijn laatste voorbeeld maakt het
waarom van die aanpak duidelijk.
„De bedrijven produceren sinds
jaar en dag warmte. Talloze stu
dies naar een nuttig gebruik heb
ben de revue gepasseerd. In ge
dachten werden er ringleidingen
aangelegd, hele steden ver
warmd, ging het naar de kassen in
het Westland. Maar uiteindelijk
strandde elk plan op de kosten.
Tot nu toe rolde er nog geen ren
dabel temaken verhaal uit de bus.
En toch blijft het, ook nu nog, een
interessant project."
In Ines-verband is de kans dat het
er toch van komt groter dan ooit,
zo voorziet de projectleider. „De
wetenschap kan haar kennis in
dit project kwijt en de bedrijven
kunnen door middel van hun on
derlinge samenwerking de nood
zakelijke feiten op tafel leggen,
Dat samenspel geeft de beste ga
rantievoor succes. En tot slot: „De
aanpak van Ines is een beste, Het
is een gestructureerde aanpak om
te bezien wat er met de industri
ële restprodukten gebeurt en wat
er mee kan gebeuren. Want de
praktfjk van nu wtfst al uit dat de
oplossing niet het grootste strui
kelblok is, maar dat het samen
spel tussen alle partijen de groot
ste moeilijkheidsfactor is. En met
Ines -waarbij medewerkers van
alle bedrijven partitieel bij be
trokken zijn- is dat knelpunt
voor een zeer belangrijk deel op-
Door Jan van Vegchel
Zoetermeer Hij is pas drie we
ken in functie en zijn onderne
ming bestaat nog niet eens écht,
maar W. van der Mee, algemeen-
directeur van de Verenigde Tuin
bouwveiling Nederland, is nu al
op zoek naar een andere bedrijfs
naam en een nieuw kantoorpand,
„Verenigde Tuinbouwveiling Ne
derland klinkt te technocratisch,
a la antiekveiling of autoveiling.
Wij verkopen groenten, dus ge
zondheid en genot. Dat moet
doorklinken in een 'smakelijke'
naam," aldus Van der Mee, die nu
nog bivakkeert in een kaal kamer
tje van het Centraal Bureau van
de Tuinbouwveilingen in Zoeter
meer. „Wij zoeken naar een nieuw
kantoor, ergens midden in het
land, om te laten zien dat de tuin
bouw met VTN een nieuwe start
maakt, met een nieuw elan."
Iets nieuws, iets anders. En graag
zo snel mogelijk. In die sfeer sta
ken eind vorig jaar de besturen
van de grootste groenteveilingen
de koppen bij elkaar. Het moest
nu maar eens afgelopen zijn met
die regen aan klachten over het
afzetsysteem voor 's lands groen
ten. De grootste afnemers, de su
permarktketens, klagen al jaren
dat de traditionele veilmgklok uit
de tijd is. Ze dreigen steeds meer
buiten de veiling om te kopen, of
zelfs in het buitenland. De groot
ste leveranciers, de tuinders, zijn
ontevreden over de lage prijzen
en overvoerde markten. Marke
ring-deskundigen mopperen dat
de telers niet kijken naar wat de
markt vraagt. Ze produceren
daardoor vooral bulk-produkten
waar weinig gewin mee te beha
len is. En in plaats van een geza
menlijk antwoord te bedenken op
de afzet-maiaise probeerden de
zeventien veilingen, met een ge
zamenlijke omzet van ruim 3,8
miljard gulden per jaar, elkaar tot
voor kort vliegen af te vangen.
Het antwoord van de verzamelde
veilingbestuurders was radicaal:
per i januari 1997, of mogelijk eer
der, gaan alle veilingen voor
groenten, champignons en wel-
Topman W. van der Mee van de Verenigde Tuinbouwveiling Nederland: in ons land zijn nog maar vfj'f grote eind-afnemers.
FotoToussaint Kiuiters/ANP
licht ook fruit, op in één bedrijf:
de Verenigde Tuinbouwveiling
Nederland (VTN). Die onderne
ming moet zich storten op een
zo'n doelmatig en winstgevend
mogelijke afzet van tuinbouwpro-
dukten. In april moeten de leden-
eigenaren van de huidige veilin
gen, de tuinders zelf. zich over die
drastische stap uitspreken.
Duidelijk
„Het doel van het nieuwe afzet
systeem is duidelijk. Eén verenig
de veiling is nodig omdat de tij
den zijn veranderd. De huidige af-
zetstructuur is te versnipperd ge
raakt. Op de Nederlandse markt
zijn nog maar zes grote eind-afne
mers actief. In heel Europa zijn
dat er misschien nog vijftien of
twintig, vooral supermarktke
tens. Voor dergelijke grote klan
ten is elk van de huidige veilingen
mister nobody. „Maar samenge
voegd in VTN spreek je over een
Europees marktaandeel van tien
procent. Dan ben je iemand," al
dus Van der Mee, die natuurlijk
hoopt dat die grotere marktmacht
zorgt voor betere prijzen en meer
afzet.
De directeur van de super-veiling
voorziet verder belangrijke effi-
cièntievoordelen. „Het maakt nog
al wat uit of alle zeventien veilin
gen apart verpakkingsmateriaal
inkopen, of je doet dat als één be
drijf."
Die efficièntie-verbetering zal ze
ker gepaard gaan met verlies aan
arbeidsplaatsen „Het zou hui
chelachtig zijn om dat te ontken
nen." Van der Mee zegt echter
nog geen concrete aantallen te
kunnen noemen.
Het derde voordeel van het nieu
we afzetstructuur moet zijn dat de
telers beter gestuurd kunnen wor
den om te produceren wat de
markt vraagt. Vriend en vijand
zijn het erover eens dat de malai
se in de tuinbouw mede veroor
zaakt is doordat de tuinders te
lang hebben geweigerd in te spe
len op de specifieke behoeften
van de klanten. Grote, rode toma
ten konden ze krijgen; als ze iets
anders wilden, een andere kleur,
smaak of verpakking, hadden ze
pech gehad.
Nu andere producenten, zoals de
Spaanse telers, dat wel doen zit
ten de Nederlandse telers met de
gebakken peren. En als de telers
al iets nieuws bedenken, zoals de
trostomaat, komt daar zo'n storm
loop op dat ook daarvan de prijs
weldra keldert. „VTN moet het
aanbodvolume en afzelvoiume
beter op elkaar afstemmen, zodat
we van die varkens-cyclus afko
men," aldus Van der Mee, die be
klemtoont dat er veel geld gesto
ken zal moeten worden in produk-
tinnovatie, promotie en informa
tie-uitwisseling. „De tuinbouw
heeft teveel naar zijn navel zitten
staren. De markt bepaalt de vraag
en dus de afzet. Wie zich daar niet
naar wil schikken, kan beter iets
anders gaan doen."
Bloemkolen-actie
De komst van VTN zorgt voor een
culturele revolutie in tuinbouw-
land. Van der Mee, die carrière
maakte in het op de markt bren
gen van een scala aan produkten,
zoals vlees, wijn en tandpasta en
tot voor kort als directeur van
Smiths chips aan de man bracht,
schetst een bedrijfsopzet met
'business-units' en 'accountmana
gers'.
Die afzetregelaars zullen als eer
ste bij de grote afnemers de wen
sen gaan peilen. Grote klanten,
zoals Albert Heijn, willen graag
harde, langlopende afspraken
maken over volume, kwaliteit en
verpakking van produkten. En
over de prijs. De grootwinkelbe
drijven kunnen niet uit de voeten
met de veilingklok, omdat daarbij
de prijzen per dag of zelfs per par
tij wisselen. Daardoor kunnen re
clame-acties moeilijk worden ge
pland.
Vermaard is een voorbeeld van Al-
bert Heijn. Die had geadverteerd
met een bloemkolen-actie: 75 cent
per stuk. De kolen moesten echter
nog vers op de veiling worden in
gekocht. Het aanbod werd daar
door krap en de klok schoot naar
4,50 per bloemkool. Het resul
taat was dat AH fors moest toeleg
gen op de actie en dat groenteboe
ren in het hele land met karretjes
vol bloemkolen bij de kassa van
de supermarkt stonden.
De grootgrutters willen vaste prij
zen voor een week of zelfs een sei
zoen. „Als ze dat willen, dan zijn
daar afspraken over te maken. Al
le opties zijn open, want wij zullen
met het gezicht naar de markt
staan," zegt Van der Mee. De te
lers zullen zich moeten schikken.
Dat betekent dat voor dergelijke
produkten de traditionele veiling-
klok verdwijnt. Van der Mee is
daar niet rouwig om. „VTN zoekt
naar het optimale systeem waar
klant en tuinder het beste mee uit
de voeten kunnen. Of dat de klok
is, of niet, die vraz. interesseert
mij niet." De kersverse super-vei
lingbaas beseft dat hij met het
mogelijk verdwijnen van de klok
een van de belangrijkste pijlers
onder de huidige afzetstructuur
sloopt. „Het gaat om het voortbe
staan van de Nederlandse tuin
bouw. Ik de - niet dat er voor de
telers een - -er alternatief is. De
tuinders kannen als producent
niet langei aan de afnemers voor
schrijven hoe de afzet wordt gere
geld."
Rotterdam Het Rotterdams
bedrijf EQ Trade gaat op haar
terrein aan Waalhaven Pier 4
een zwaar beschadigde 4ö~tons
containerbrugkraan uit Canada
repareren. De tweedehands
kraan zal daarna worden ver
kocht. „Er zijn al diverse geïnte
resseerden," zegt EQ Trade-di-
recteur Jan Rysdijk. „Uit Span
je, maar ook uit Nederland."
Het zware lading-schip Maxïta
heeft de kraan deze week aange
voerd bij de EQ Trade-terminal
op Pier 4. Met het oog op het
transport was deze in stukken
gebrand.
Rijscüjk kocht de door het Ame
rikaanse bedrijf Paeeco gebouw
de kraan nadat deze onlangs ln
de Canadese haven St. John's
uit de stroppen was gevallen, De
kraan was verkocht aan een be
drijf in Montreal en werd voor
transport gereed gemaakt. Ex
perts verklaarden de zwaar be
schadigde kraan total loss.
Rijsdijk: „Er waren meer gega
digden voor die kraan, maar wij
hebben snel gehandeld door dat
ding zonder de tussenhandel te
kopen. Zo willen wij het liefst
werken." EQ Trade doet zowel
aan aankoop, reparatie als aan
verkoop van tweedehands-kra
nen. Het herstel van de Canade
se kraan zal zo'n vier maanden
duren. Op Pier 4 is ook een be
gin gemaakt met de assemblage
van een voor India bestemde
drijvende kraan die bij Figee in
Haarlem (ook een bedrijf van
Rijsdijk) is gebouwd. Het is de
eerste activiteit daar, nadat Rijs
dijk het terminal-terrein eind
vorig jaar kocht.
Den HaagVan iedere gulden die
de Nederlandse consument be
steedt. komt een steeds kleiner
deel bij de detailhandel terecht.
In 1985 was dat nog 41.5 procent
en m 1994 nog maar 36 procent. In
de daling staat ons land met al
leen. Belgie, Duitsland, Frankrijk
en Zweden - vertonen hetzelfde
beeld.
Dat blijkt uit een onderzoek van
het Economisch Instituut voor het
Midden- en Kleinbedrijf in op
dracht van het Hoofdbedrijfschap
Detailhandel. De bestedingen van
consumenten bij de detailhandel
namen de afgelopen jaren overi
gens wel toe, maar veel minder
dan andere uitgaven. Voor een
deel komt dit doordat de prijzen
van de detaiihandelsprödukten
minder stegen dan die in andere
sectoren.
Het aandeel van de detailhandel
in de totale consumptieve beste
dingen is tussen 1977 en 1994 met
gemiddeld 0,5 procentpunt per
jaar gedaald.
Voedings- en genotsmiddelen
gingen in die periode van 19.2
naar 14.9 procent. Het aandeel
van kleding en schoenen daalde
van 8,2 naar 6.2 procent.
Consumenten zijn veel meer aan
wonen gaan uitgeven. In 1977
ging 8,9 procent van het inkomen
naar deze categorie. In 1994 was
dat gestegen naar 15 procent. Ook
steeg het aandeel van horeca, ont
spanning, vervoer, medische zorg
en andere diensten.
Het EIM stelt dat ondernemers in
de detailhandel inventief te werk
moeten gaan om hun marktaan
deel niet verder te zien alkalven.
Ze moeten de aantrekkelijkheid
van hun winkel verhogen en meer
maatwerk leveren.
De 'Hondekoppen', fowanp
Utrecht Een van de bekendste
ireiniypes van de Nederlandse
Spoorwegen, de zogenaamde
Hondekop, gaat naar een stich
ting. De trein uit de jaren vijftig
maakte op 13 januari een laatste
rit in dienst van de NS. Begin fe
bruari rijdt de trein, met aan
boord een select gezelschap geno
digden, van Zwolle naar het on
derhoudsbedrijf van de NS in On-
nen bij de stad Groningen. Daar
wordt treinstel 766 overgedragen
aan de Stichting Mat'54 Honde-
kop-vier.
De stichting gaat het treinstel te
rugbrengen in de staat waarin het
in 1960 reed. De trein krijgt zijn
grasgroene kleur met rode biezen
terug en de bekende groene ban
ken. De stichting gaat met de
trein speciale feest-, jubileum- en
toeristische ritten doen. Met de
NS is overeengekomen dal de
trein jaarlijks voor ongeveer 7500
kilometer gebruik mag maken
van het spoorwegnet.
In de stichting zitten treinliefheb-
bers en NS-personeel. Zij willen
tenminste een vierwagenstel in
rijdbare staat behouden als voor
beeld van een industrieel produkt
uit de jaren vijftig. Er komt overi
gens ook een Hondekop in het
Spoorwegmuseum in Utrecht te
staan.
Den Haag Na de Kijkshop kun
nen houders van een Mobil-spaar-
kaart hun elektronische punten
binnenkort ook verzamelen bij
vestigingen van De Boer Winkel
bedrijven.
De komend? weken zal de daar
voor geschil +e apparatuur wor
den neergeze bij de 156 super
markten van Je Boer en van De
Jong, de 215 drogisterijen van
Trekpleister en Cency en de 141
Mitra-slijterijen. Do operatie moet
voorde zomer zijn afgerond.
Mobil introduceerde het spaarsys
teem eind 1993 in de vierhonderd
tankstations. De oliemaatschap
pij zag de klantentrouw daarmee
aanzienlijk stijgen en de omzet
groeide m de maanden van de in
troductie met tien procent.
Mobil Oil en De Boer Winkelbe
drijven tekenden een overeen
komst na een positief verlopen
testperiode van enkele maanden
in diverse supermarkten, onder
meer die in Zwijndrecht,
Elke klant ontvangt de komende
tijd een elektronische spaarkaart
die maximaal vijfhonderd punten
kan bevatten en dan drie rijks
daalders waard is. De Kijkshop
verdubbelt de waarde tot vijftien
gulden. Met de kaart kan een
keus worden gemaakt uit de ruim
drieduizend produkten uit het as
sortiment van de Kijkshop. De
klant van één van de winkels uit
het De Boer-concem ontvangen
straks gratis punten op het kassa
bedrag, huismerken en speciale
aanbiedingen.
