3 ft
Ex-gij zeiaars Martha Klein en
Mark van der Wal weer thuis
0
#89
BAS VAN OER HEUDEN
'Kerk heeft kant van de dader gekozen'
Verouderde normen
JCihDeRe" ^ê7£n ^TeePj WnDer
'De Papoea's hadden zelfs al een naam voor onze baby bedacht'
Tarwe schaarste jaagt
broodprijs omhoog
i
mil wit of bruin mm
Vanavond op
Djanko
Bang&Olufsen
Ontucht-slachtoffers laken
doofpotmethode van
ch ristelij k-gereformeerde kerk
KRENTENBOLLEN ZAK 4 STUKS
WÏTÏE BOLLEN ZAK 3 STUKS
OVENVERS BOERENTARWE
KAISIRBBÖTCHEH
QVENVERS TUSERWIT
PÏTIf PAINS- -
Rotterdams Dagblad Commentaar
Voormalige directeur CTSV
komt terug naar Rotterdam
'ALLO'ALLO
Altijd iets leuks
te zien op MO
1
Rotterdams Dagblad
Donderdag 23 mei 1996
BeoVision
MX 4000/6000/7000
DE SPORT VAN
BANG OLUFSEN...
televisie kijken comfortabel
en goedkope maken
Daarom krijgt u m mei en jun
bij aank^r p van een
MX televisie 50% korting
3p elke {gemotoriseerde)
oet, tafel of wandbeugel
Of een Beocom 1500
telefoon kado
see. hear. feel.
Bergschenhoek Van Dijk
Bergschenhoek b v Juiianalaan 6
Brielle Simorus Beeld en Geluid,
Voorstraat 42-44
CapeJIe aid lissel Van der Meulen
Bang Olufsen Center, Sermweg 31
Hoogvliet Wim Middendorp Bang
Olufsen Center, Texasweg 58
Maassluis Master Sound b v,
Noordvliet t
Oud-Beijerlanfl Andeweg Bang
Olufsen Center, Oostdijk 27
Ridderkerk Muziekhandel De Klank,
Pr Margrietstraat 46
Rotterdam Audio Gallery
Bang Olufsen Center b.v
{heuwe Binnenweg 48-50
Correct Consumer Electronics,
Bergweg 110
Dick Bakker Stereo Architectuur Bang
Olufsen Center; Plemweg 136
Dick Bakker Stereo Architectuur,
Bergweg 122
Radio Boelaars, 8eethovensingel 40-42
Elektro B V J Laauwen,
Peppelweg 17-19
Mega Elshout, Watermanweg 325
Audio-V"deo Joop b v,
Beijerlandselaan 124a
Snijders Hift Stereo, Hoogstraat 137
Schiedam Gebrs. De Veld, Parkweg 369
Vlaardingen Bas van Delft Bang
Olufsen Center, Hoogstraat 72
Schiphol „Zo onwerkelijk
het was gegijzeld te worden,
zo onwerkelijk is het weer te
rug te zijn in Nederland."
Bleek, rustig en bevreemd
kijken Mark van der Wal en
Martha Klein op Schiphol
vanachter de tafel de zaal in.
Ze vertellen kort over hun
vier maanden gevangen
schap en haasten zich dan
naar familie en vrienden.
Ook bedankt Van der Wal in
een korte verklaring met na
me het Rode Kruis en alle
mensen die zich voor hun
vrijlating hebben ingezet.
Daarnaast geeft hij een korte
indruk van de vier maanden
durende gijzeling waaraan
vorige week een einde
kwam.
„Het was een periode van extre
men, er was hoop en wanhoop,"
vertelt Van der Wal. Klein zit zwij
gend naast hem. „We brachten da
gen door die zeer gevaarlijk wa
ren, en veel dagen verveelden we
ons kapot. Dan weer was er vol
doende voedsel, dan weer leden
we honger."
Vooral de eerste dag van de gijze
ling stonden Klein en Van der Wal
doodsangsten uit: „We vreesden
echt voor ons leven." De Papoea's
van het OPM, de Organisatie voor
een vrij West-Papoea, bedreigden
hen met speren en kapmessen. Ze
waren zeer agressief. Maar hoe
moeilijk de vele dagen daarna ook
waren, voor geweld waren ze toen
niet meer zo bang. Ze werden re
delijk behandeld. Vooral van de
plaatselijke bevolking van de dor
pen waarin ze verbleven, kregen
ze steun en voedsel.
Tragisch dieptepunt voor de gijze
laars was het mislukken van de
vrijlating op 8 mei. Alle gijzelaars
waren ervan overtuigd dat na on
derhandelingen met het Rode
Kruis de Papoea's hen zouden la
ten gaan. „Toen dat niet doorging,
wisten we dat generaal Prabowo
van het Indonesische leger in zou
grijpen. De vraag was alleen wan-
■neer." Een week later was het
zover.
Van der Wal en Klein zeggen er de
afgelopen week in Jakarta van
overtuigd te zijn dat Prabowo al
les heeft gedaan om tijdens de be
vrijdingsactie burgerslachtoffers
te voorkomen. Volgens hen zijn er
behalve hun twee Indonesische
mede-gijzelaars Tess en Navy
geen andere slachtoffers ge
maakt. De Indonesiérs werden
met kapmessen door de Papoea's
vermoord.
Wat er nu^n het gebied gebeurt,
weten ze niet. £r zijn verhalen dat
het Indonesische leger een grote
klopjacht houdt op een van de lei
ders van het OPM, Kelly Kwalik.
Hij was de man die voorkwam dat
Opgelucht kwamen Martha
Klein en Mark van der Wal
vanmorgen vroeg op
Schiphol uithetvliegtuiguit
Jakarta. Foto Raymond Rutting/
ANP
de gijzelaars op 8 mei werden vrij
gelaten. Verder zouden grote de
len van het eiland afgesloten zijn.
„Wat ons nog het meest veront
rust, zijn de gevolgen van het mi
litair ingrijpen voor de lokale be
volking," aldus Van der Wal. „We
weten dat veel mensen op de
vlucht zynyoor het OPM of het le
ger. Met 2ëregentijd voör'de deur
en hun vernielde tuinen gaan ze
een zware tijd tegemoet"
Door Carel van der Velden
SchiedamGeen erkenning krij
gen. Dat is de frustratie die de in
middels 30-jarige Anna aan deon-
tucht-affaire in de christelijk-ge-
reformeerde kerk in Schiedam
heeft overgehouden. In 1988 werd
zij nota bene in het kerkgebouw
aangerand door de dirigent van
het j'eugdkoor, een gerespecteerd
lid van de orthodoxe geloofsge
meenschap aan de Burgemeester
Knappertlaan. Acht jaar later
voelt zij zich verstoten uit de
kerk. terwijl haar belager die gis
teren het misdrijf bekende nog
wekelijks in de kerk zit.
De gebeurtenissen staan haar nog
helder voor de geest. „Ik zong solo
in het jeugdkoor, dat door de ver
dachte werd geleid. Op woensdag
middagen oefenden we samen in
de kerk. Bij de zesde keer ging de
deur op slot. 'Dan kan er niemand
binnenkomen,' zei hij.
„De dirigent vroeg of ik sheny
wilde. Hij dronk zich moed in en
vertelde dat hij van me hield en
ter plekke met me naar bed wilde.
Hij betastte me overal. Ik werd
onrustig en wilde weg, maar de
deur zat op slot. Hij liet me niet
gaan."
Een week na het delict meldde
Anna de dirigent koel niet boos te
zijn, doch nooit meer in het koor
te willen zingen. Ook bleef ze weg
uit de kerk, waar ze vanaf haar
zesde bijna al haar vrije tijd had
doorgebracht.
In het zwaar-ehristelijke milieu is
het gangbaar elke zondag twee
keer naar de dienst te gaan. Ver
der was er op woendag catechisa
tie. Anna zat ook in een jeugdver
eniging, het jeugdkoor en in het
gewone kerkkoor. Haar leven
speelde zich jaren rond de kerk af.
De absentie van Anna bleef niet
onopgemerkt. Na een paar maan
den werd ze bezocht door ouder
lingen. Die gaven haar min of
meer het bevel om terug te keren
in de kerk. „Ik vertelde dat er iets
was voorgevallen dat ik niet kon
vertellen. De ouderling waar
schuwde voor mijn zieleheil."
Pas enkele jaren later durfde An
na te praten over het incident. Ze
meed nog steeds de kerk, doch
werd tijdens een langdurig ziek
bed wel bezocht door de dominee.
Die schrok flink van het verhaal,
maar verder gebeurde er niets.
Twee jaar later lichtte Anna ook
de kerkeraad in. Ze kreeg naar
haar zeggen slechts te horen dat
ze terug moest keren in de kerk.
De gestelde voorwaarden vond zij
echter zeer onrechtvaardig.
Censuur
De kerkeraad, belast met het be
stuur van de Hoeksteenkerk, stel
de Anna voor de zaak met de diri
gent uit te praten. Dat kon ze niet
opbrengen. Het alternatief was
dat zij onder censuur zou worden
geplaatst. ïn de orthodox-christe
lijke kerk is dit een maatregel om
'hardnekkige zondaars' publieke
lijk terecht te wijzen.
De maatregel houdt in dat de
naam van het lijdend voorwerp in
drie opeenvolgende kerkdiensten
wordt genoemd. Als slachtoffeT
zou zij in het vervolg in de kerke
lijke gemeenschap als zondaar te
boek staan. Anna zag deze drei
ging als het op z'n kop zetten van
de wereld.
Ze kan slechts vermoeden dat de
ze sanctie bedoeld was als straf
voor het in de wind slaan van ver-
kritische vragen over de leerstel
lingen van de christelijk-gerefor-
meerde kerk niet schuwde. Als
tiener had ze moeite met een be
grip als de 'erfzonde', dat mensen
boeten voor eigen zonden. „Nie
mand kon mij uitleggen waarom
dan uitgerekend babytjes in Afri
ka van de honger sterven."
Sancties
Kerkeraadslid P. Stam in
Schiedam wil niet ingaan op An
na's verwijt dat zij als slachtoffer
van aanranding uit de christelijk-
gereformeerde kerk is gewerkt.
Ook de vraag of de kerkeraad des
tijds sancties heeft genomen te
gen de koordirigent laat hij onbe
antwoord. „Ik spreek over geen
enkele zaak met de krant. Ik ben
kerkeraadslid. Dat zegt genoeg."
Ook de inmiddels in Sliedrecht
werkzame dominee J.P. Boiten
wil weinig over de zaak kwijt. Hij
werd destijds als eerste door Anna
in vertrouwen genomen. „Ik
vrees dat dit alles bedoeld is om
een smet te werpen op onze kerk.
schillende aansporingen snel in
de kerk terug te keren. Na de aan
randing woonde Anna de kerk
diensten niet meer bij. In ortho
doxe kring geldt dat als een dood
zonde.
De dreigende censuur vormde
een vernedering die Anna niet
kon en wilde ondergaan. „Door
deze voorwaarden aan mijn terug
keer te stellen ben ik eigenlijk
met zachte hand uit de kerk ver
wijderd," analyseert zij achteraf.
„Ik geloof dat ik dat nog steeds
jammer vind. Mijn jeugd ligt er.
En de beslissing uit een kerk te
treden hoor je zelfstandig te kun
nen nemen."
Naar de redenen kan zij slechts
gissen. Ze vermoedt dat de kerke
raad in haar vertrek een oplossing
zag van een pijnlijke affaire. Ver
der stond Anna volgens eigen zeg
gen bekend ais een lastpak, die
Ik kan slechts zeggen dat haar
verhaal eenzijdig en gekleurd is.
Ik vind het niet gepast dat dit in
de publiciteit komt Het lost niets
op. Dat is niet de weg die Gods
woord ons wijst."
Breuk
Op het punt van de breuk erkent
Anna volmondig rancune te heb
ben tegen de kerk. Een motief om
met haar verhaal naar buiten te
treden is het volgens haar echter
niet. Ze vind dat seksueel mis
bruik gewoon niet meer mag voor
komen. In een milieu waar zaken
willens en wetens in de doofpot
worden gestopt, ligt herhaling
volgens haar op de loer. „Iedereen
die zoiets meemaakt raad ik aan
aangifte te doen."
De Schiedamse politie heeft de
zaak van Anna sinds maart in be
handeling, zegt een woordvoer
der. Inmiddels liggen er een aan
gifte en twee meldingen tegen de
vroegere koordirigent, die zijn he
le werkzame leven in het onder
wijs actief is geweest.
De twee laatstgenoemde zaken
(aanranding op de Rehoboth-ma-
vo in Schiedam, aanranding en
verkrachting op een christelijke
ulo in Rotterdam) zijn verjaard,
maar zijn volgens de politie toch
van groot belang. „In dit soort za
ken is heiaas vaak moeilijk de be
wijslast rond te krijgen. Op dit
punt zijn die twee verklaringen
nuttig."
Het slachtoffer dat een verklaring
aflegde over aanranding en ver
krachting. heeft cr spijt van dat'ze
niet veel eerder naar de politie is
gestapt. Haar zaak speelde dertig
jaar geleden, toen ze leerlinge was
van een christelijke ulo in Rotter
dam. Doordat haar zaak verjaard
is, had aangifte alleen nog zin om
een andere zaak tegen de ver
dachte meer gewicht te geven.
„Als ik had geweten dat de politie
mij ze goed zou opvangen, had ik
er veel eerder werk van gemaakt.
Die man heeft heel wat levens
verwoest."
De drie vrouwen kennen inmid
dels een vierde slachtoffer, dat om
persoonlijke redenen heeft afge
zien van aangifte. Ze vermoeden
dat hun kwelgeest, die de laatste
dertig jaar beroepsmatig en in
zijn vrije tijd veel met jonge meis
jes te maken had, meer slachtof
fers heeft gemaakt.
Sinds aprilvan dit jaar is dominee
Boogaard actief in de Hoeksteen-
kerk. Hij benadrukt het verhaal
van de ontucht-affaire niette ken
nen. In algemene zin wil hij wel
iets kwijtover het kerkelijk beleid
inzake normafwijkend gedrag.
Als bewezen is dat iemand één
van de tien geboden overtreedt,
volgen er volgens hem kerkelijke
sancties.
„Laten we echtbreken als voor
beeld nemen. Als dat bewezen
wordt, betekent dat met dat ie
mand uit de kerk moet. Slechts
als een kerkganger volhardt in
dergelijke zonden kan dat aan de
oi de zijn. Een zondaar die berouw
toont, om vergeving vraagt en z'n
zonden loslaat kan als de sancties
zijn opgeheven weer als volwaar
dig lid van de kerk functioneren."
Op verzoek van het slachtoffer is
de naam Anna gefingeerd.
Onderlinge gesprekken tussen
gijzelaars en ontvoerders waren
nauwelijks mogelijk, vertelt Van
der Wal. „Zij spraken geen Indo
nesisch en wij geen stamtaal. Ver
der hadden ze geen idee van de
wereld buiten hun eigen leefge
bied. Beangstigend was natuur
lijk ook dat onze baby op komst
was en de Papoea's zich niet druk
maakten over tijd. Een bevalling
in het bos kwam steeds dichter
bij." De Papoea's hadden zelfs al
een naam voor de baby bedacht.
Als, het een jongetje was zou het
Papuana heten en bij een meisje
Papuani.
Vitaminepillen
Na zes weken gijzeling slaagde
het Internationale Rode Kruis er
in contact te leggen met de gijzel
aars. Docter Ferenc Mayer, die
vanochtend met de beide Neder
landers vanuit Jakarta meevloog
om de hoogzwangere Klein tij
dens de viiegreis te begeleiden,
voorzag de mannen en vrouwen
van vitaminepillen. Klein kreeg
ijzertabletten. „Ik heb me nooit
echt zorgen gemaakt over de ge
zondheid van de gijzelaars," zegt
hij. „Ook niet over de baby van
Martha. Door medicijnen bleef
hun gezondheid goed."
De verveling was groot bij de gij
zelaars. „We hielden ons bezig
met heel basale zaken," vertelt
Van der Wal. „Waar we moesten
slapen, of we droog en warm kon
den slapen. Hoe we aan brand
hout voor een vuur konden ko
men. Grote delen van de dag de
den we niets. We praatten veel."
Door te luisteren naar Radio Aus
tralië, de verhalen van de Rode
Kruis-medewerkers en de brieven
van vrienden en familie wisten de
gijzelaars ongeveer hoe de rest
van dé wereld met'hun gijzeling
bezig was. „Maar voor ons is pas,
'sinds deze wëek'diMelijk géivolr-
den wat de gijzelingsactie teweeg
heeft gebracht."
En wat gaan ze nu doen? Ze wach
ten eerst op de komst van hun ba
by begin juli. Van der Wal: „Voor
die tijd gaan we niet naar Indone
sië terug. Eind dit jaar gaat Mart
ha naar Jakarta om daar haar
baan bij Unesco te hervatten." Of
ze weer teruggaan naar Irian Jaya
weten ze niet, maar ze sluiten het
zeker niet uit.
GESNEDEN EN VERPAKT
RIJK GEVULDE
LEKKERE
GESNEDEN EN VERPAKT HEEL BROOD
HEERLIJK OVENVERS ZAK D STUKS
GESNEDEN EN VERPAKT HEEL BROOD
EN DAN VERS WARM OP TAFELJ ZAK U STUKS lifijy R
EN OOK BIJ: DIRK VAN DEN BROEK, JAN BRUIJNS, DIGROS en D1RKSON
De politieke discussie over de woonlasten van mensen die
een eigen huis bewonen, begint orfrisse elementen te
krijgen. D66-Kamerlid Giskes kon gisteravond kennelijk
maar moeilijk verkroppen dat een meerderheid van de parlemen
taire collega's de hogere belastingen ais gevolg van de hertaxaties
van woningen terug wil geven aan de eigenaren-bewoners. Als dat
gebeurt wil ze van de weeromstuit de beperking van de hypotheek
renteaftrek opnieuw ter discussie stellen, een idee waarvoor
mevrouw Giskes vandaag overigens terecht is teruggefloten door
haar fractie.
Kleine woningbezitters worden dubbel geconfronteerd met de ge
volgen van de hertaxatie-operatie van het Nederlandse huizenbe
stand. De operatie is op zich zinvol: ze geeft een actueel beeld van
de waarde van alle huizen. Die actuele waarde is bepalend voor de
bedragen die de woningbezitter aan belastingen moet betalen. Het
gaat om de onroerende-zaakbelasting die de gemeenten opstrijken.
En om de inkomstenbelasting: hoe hoger de waarde van het huis,
hoe hoger het huurwaardeforfait en des te meer de belastingplichti
ge bij zijn inkomen moet tellen. De hertaxaties leiden daardoor in
veel gevallen tot forse stijgingen van de lasten van eigenaren-bewo
ners. En daarvoor is de hele operatie niet bedoeld.
Om deze mensen te ontzien heeft de Tweede Kamer deze week een
motie aangenomen die het kabinet oproept in elk geval het huur
waardeforfait volgend jaar te verlagen. De motie van het CDA en de
WD kreeg ook de steun van partijen als GroenLinks en de SP. Het
effect van uitvoering van deze motie is overigens niet dat woning
bezitters minder belasting gaan betalen, maar alleen dat hun belas
ting door onbedoelde effecten niet extra omhoog gaat. In deiprak-
tijk worden woningeigenaren niets wijzer van de waardevermeer
dering van hun bezit, hooguit te zijner tijd hun nageslacht. Een Ka
mermeerderheid ziet dat althans kennelijk zo: de situatie laat zich
niet vergelijken met iemand die 50 jaar geleden op de rommel
markt een schilderijtje heeft gekocht dat thans een kapitaal waard
blijkt te zijn waardoor de premie vonr de inboedelverzekering plot
seling een stuk omhoog gaat.
Bescherming van de belangen van de eigenaren-bewoners is van
ouds een stokpaardje van de WD; de PvdA komt per traditie vooral
op voor de belangen van de huurders. D56 manoeuvreert daar door
gaans tussendoor. De vraag is echter of de aloude tegenstellingen
op dit gebied nog wel een goede afspiegeling vormen van de tegen
stellingen in de maatschappij. Menige PvdA-kiezer (en D66-stem-
mer) heeft tegenwoordig een eigen huis(je); niet elke WD-adept be
woont een villa in Wassenaar.
Waar,het om .zou moeten gaan is een goed evenwicht te creëren in
de ontwikkeling Van de woonlasten voor zowel kopers als' huurders.
Dat betekent dat de WD niet meer principieel tegen een beschei
den verhoging moet zijn van de huursubsidie voor mensen die dat
hard nodig hebben. En de PvdA wat meer begrip moet hebben voor
de financiële positie van eigenaren-bewoners die zich niet zomaar
forse lastenstijgingen kunnen veroorlovèn.^Afeiheide'pOlittgk'e stro-
mmgen datpp_weten te brengen, gaan ze wellicht wat beter met—
hun tijd mee.. - j*
Rotterdam De benoeming van
drs. E.C.J. E. Czyzewski -nu
nog adviseur bij het College van
Toezicht Sociale Verzekeringen
(CTSV)- tot directeur van het
centrum voor verslavingszorg
Boumanhuis in Rotterdam komt
niet helemaal als een verrassing.
De voormalige topman van het
CTSV (van 1991 tot 1995 directeur
bij de sociale dienst in Rotterdam)
is gekozen omdat hij volgens de
Raad van Toezicht van het Bou
manhuis een bekwaam manager
is, die gewend is in complexe situ
aties te opereren. Czyzewski heeft
in zijn loopbaan belangstelling
getoond voor de onderkant van de
samenleving.
De interim-bestuurders Etty en
Geurtsen van het CTSV willen dat
Czyzewski hen tot 1 januari voor
een dag per week blijft adviseren.
De bestuurders zijn in hun ver
slag aan staatssecretaris Unscho-
ten vry positief over de organisa
tie die ze hebben aangetroffen.
Het CTSV, dat toeziet op de uit
voering van de sociale zekerheid,
verkeerde in een grote crisis. Het
personeel verweet het bestuur ge
brek aan kennis en een te nauwe
band met politiek-Den Haag. Lin-
schoten heeft de drie bestuursle
den, Van Leeuwen (WD), Van
Rooijen (CDA) en Van Otterloo
(PvdA), onlangs ontslagen. Czyze
wski, die na de benoeming van
het interim-bestuur als CTSV-ad-
viseur terugkeerde, heeft niet
overwogen zijn oude functie te
heroveren. Een directeur heeft
volgens hem het absolute vertrou
wen van de politiek nodig.
ELKE WERKDAG ±22.3® UUR
TV10 NOG STEEDS NIET BIJ U OP DE KABEL?
BEL NAAR-UW GEMEENTE EN PROTESTEER.
EEV BlADZj
&LA'02<3 VooR
oooR
