18
documenta X
CORRECT
PORTABLE
AUDIO
249
Rotterdamse culturele festivals drijven op Heineken
Documenta van
Heilige Cathérine
laat geen diepe
sporen na
ab 21 .juni
BERGWEG 110
ROTTERDAM
Radiohead
is geen hype
Luca en Blok als perfecte verliezers
Brian Keith (75)
pleegt zelfmoord
CORRECT DE GROOTSTE KEUZE IN
MINIDISC'S, WALKMAN'S, DISCMAN'S,
KLOKRADIO'S, WERELDONTVANGERS
EN RADIOCASSETTERECORDERS,
WERELD ONTVANGER MET SSB
PORTABLE CD-SPELER
MET ANTI-SCHOK
PORTABLERADIO
MET CD-SPELER
I
I
B SI 111] lö E3 GS S il 11 EE
TEL.: 010-4.618.600
Rotterdams Dagblad
8ÜSw
Woensdag 25 juni 1997
Door Peter van Eijkelenburg
Rotterdam Voor de culturele
festivals in Rotterdam is biergi-
gant Heineken veruit de belang
rijkste sponsor. De brouwer
steekt reclamegeld in Metropolis
(6 juli), in de Straatparade/Zomer
carnaval (26 juli) en het Open
luchttheater op zondagmiddagen
in de rozentuin van het museum
park. Heineken organiseert zelf
nog het gelijknamige jazzfestival
Malibu—Acteur Brian Keith, voor
al bekend als de norse oom Bill in
de televisieserie 'Family Affair' is
gisteren dood in zijn huis in Mali
bu gevonden. Volgens de politie
had de aan kanker lijdende Keith
zichzelf een schotwond toege
bracht, kennelijk om een eind aan
zijn leven te maken. Keith speel
de in meerdere komedies, zoals
de Disney-film The Parent Trap'
(1961) en samen met Doris Day in
"With Six You Get EgrolT (1971).
In 'Family Affair', dat van 1966 tot
1971 voor het eerst door de Ameri
kaanse televisiezender CBS werd
uitgezonden, speelde Keith een
vrijgezel die met de hulp van de
Engelse butler Giles French (Se
bastian Cabot) drie weeskinderen
- twee nichtjes en een neefje - op
voedde.
Door John Oomkes
Utrecht Is Radiohead een hype
of niet? Het grote aantal superla
tieven datje leest en hoort over de
vierde en nieuwste cd van het vijf
tal uit Oxford doet het ergste vre
zen. In tien dagen tijd ging 'OK
Computer', een plaat met twaalf
kaleidoscopische songs die in hun
muzikale constructie en'psyche-
delica sterk doen denken aan de
vroege Pink Floyd, in Nederland
34.000 maal over de toonbank.
Dat lijkt op een succesvol resul
taat van een gehaaide marketing
campagne, die nog eens werd be
kroond doordat de directeur van
platenmaatschappij EMI Music
tot de ongebruikelijke stap over
ging om persoonlijke contacten
een brief te sturen, melding ma
kend van de trots die hy voelde
verantwoordelijk te zfjn voor zo'n
kwalitatief hoogstaand product.
Maar wees gerustgesteld: het is te
laat voor een hype. Radiohead liet
al eerder van zich spreken met
een uitstekende plaat ('The
Bends', 1995) en puike optredens
op Pinkpop en Lowlands.
Het met veel mediageweld onder
steunde optreden van gister
avond in het Utrechtse Vreden-
burg (al wekenlang uitverkocht
en een voorproefje van Ahoy', op
13 oktober) heeft eigenlijk alleen
bevestigd wat we van platen als
The Bends' en 'OK Computer' al
weten: hier is sprake van een bui
tengewoon getalenteerd bandje
dat ongebruikelijke songs con
strueert en afwijkt van het gang
bare. Radiohead heeft niets met
dance, jungle, drum 'n' bass, Brit
pop of skunk en gaat gewoon zyn
eigen eigenwijze gang. In tegen
stelling tot de algemene opvatting
dat trends de loop van popmuziek
bepalen, gebeurt dat nog altijd
door de invloed die van individu
ele talenten uitgaat,
Eigenlijk is het grote aantal asso
ciaties dat je krijgt bij de stem van
Thom Yorke al een aanwijzing dat
Radiohead beschikt over een
unieke frontman. In het hoog
klinkt hij als Colin Blunstone, iets
daaronder ligt een vergelijking
met Nils Lofgren en Neil Finn
voor de hand, in de borststem
hoor je Lou Reed en Tom Jones
terug. En al die stemmen ge
bruikt hij naast en door elkaar,
zonder ook maar een ogenblik te
acteren. In zijn teksten plakt Yor-
ke flarden uit dromen, geïsoleer
de observaties en flarden van con
versaties aaneen, bijna altijd ver
pakt in sterk melodieuze lijnen in
mineur en opmerkelijk trage tem
pi. Het is dat Yorke zingt en niet
zingzegt, anders zouden de over
eenkomsten met Leonard Cohen
nog sterker zijn dan nu het geval
is.
De opbouw van de anderhalf uur
durende set laat in afwisseling te
weinig over: Hoe mooi songs als
'Lucky', 'Airbag', 'Kanna Police'
en de toegift 'The Tourist' ook
zijn, de overeenkomsten zijn hier
en daar te groot. En als Radiohead
aan het eind van het concert wel
heel sterk het accent verschuift
naar 'The Bends' verliest Yorke
iets van zijn bezetenheid.
Radiohead in Muziekcentrum
Vredenburg. Met: Thom Yorke
(zang, gitaar), Jonny Greenwood
(toetsen, gitaar), Ed O'Brien (gi
taar, zang), Colin Greenwood
(bas) en Phil Selway (drums). Ge
hoord: dinsdagavond
van 28 t/m 31 augustus. Al deze
evenementen zyn gratis voor het
publiek.
Het shagmerk Javaanse Jongens
heeft zich in Rotterdam financieel
gebonden aan het Internationaal
Filmfestival en aan Paradepri-
meurs, dat nog tot en met 29 juni
naast museum Boijmans staat. In
dat kleine theaterfestival zit
10.000 gulden tabaksgeld. Met het
noemen van dat bedrag maakt Pa
rade-organisator Mobile Arts een
uitzondering. De meeste gespon-
sporde evenementen en hun geld
schieters noemen geen hoogte
van de financiële steun.
Het Filmfestival krijgt ook geld
van bierbrouwer Grolsch, Metro
polis heeft het shagmerk Samson
als hoofdsponsor. Het nieuwe eve
nement Dance Parade, op 16 au
gustus, heeft nog geen sponsors.
Organisator JMR Producties is
volop in onderhandeling met kan
didaat-geldschieters. Daarbij zijn
drank- en tabakmerken en JMR is
niet van plan die onderhandelin
gen te stoppen onder invloed van
de politieke discussie van dit mo
ment. Die ontstond toen PvdA-
fractieleider Wallage afgelopen
weekeinde suggereerde alle
drank- en tabaksreclame te ver
bieden.
Het multiculturele festivan Du-
nya heeft tot nu toe bewust geen
reclame voor drank of tabak toe
gelaten. Lydia Engel, sponsor
werver voor Dunya en voor de
Straatparade/Zomercarnaval:
„Dunya is een feest voor het hele
gezin. Bij evenementen waar veel
jonge kinderen komen, wil ik
geen sponsoring van alcohol of si
garetten. Toch heb ik voor vol
gend jaar Dunya aanbiedingen
van een bier- en van een sigaret
tenmerk. Ik zeg nog niet welke
dat zijn. Mensen van die bedrij
ven zijn twee weken geleden ge
woon komen kijken op Dunya of
het interessant voor ze is. En ze
letten goed op de aandacht die ze
kunnen knjgen via de media
Maar ik weet nog niet of ik Dunya
positief ga adviseren over die aan
biedingen."
Cocktails
Voor de Straatparade/Zomercar
naval over een maand kan Engel
nog kiezen tussen twee fabrikan
ten van alcoholische cocktails. „Ik
verkeer in de luxe positie dat ik
gewoon het cocktailmerk kan ne
men dat het meeste geld biedt. Ze
willen die drankjes ook op straat
uitdelen aan het publiek. En daar
moet je weer voorzichtig mee zijn.
Want niets is vervelender voor
een organisator dan als z'n evene
ment vooral bekend wordt als een
drinkfeest."
Lydia Engel: „En verder vind ik
die opmerkingen van Wallage be
lachelijk. Alle grote evenementen
steunen op dergelijke reclame.
Het gaat om feestelijke gebeurte
nissen en voor de meeste mensen
hoort bij een feest nou eenmaal
een zekere mate van alcohol of ta
bak. Bovendien ga je naar zoiets
toe om plezier te hebben en niet
om je te laten betuttelen door de
overheid. Ik ben die betutteling
zal. Ik vraag me ook af of mensen
minder zullen drinken of roken
na een reclameverbod. Geloof ik
niets van."
Rob Bekenkamp, organisator van
popfestival Metropolis (Samson
en Heineken). „Het is leuk en aar
dig om die reclame onmogelijk te
maken, maar een gratis evene
ment kan eenvoudig niet zonder
sponsors. Metropolis wordt voor
éénderde betaald met sponsor
geld De overheid is ook dubbel
hartig, want wil de enorme in
komsten 'aan accijnzen op drank
en tabak niet verliezen. En ik vind
dat mensen zelf moeten kunnen
kiezen."
De Stichting Verantwoord Alco
holgebruik (StiVA) heeft zes jaar
geleden voor de drankfabrikan
ten met de overheid een code af
gesproken voor aicoholsponso-
ring Volgens StiVA-direeteur
KL Phoa moet Wallage zijn voor
stellen nog maar eens goed door
denken. want de afspraken in die
code worden goed nagekomen.
„Er staat bijvoorbeeld in dat alco
holmisbruik niet mag worden uit
gebeeld of in de hand gewerkt.
Gratis uitdelen van drank aan het
publiek mag dus niet. Het recla
meverbod van Wallage past bo
vendien met bij z'n doel. Een re
clamestop vermindert het drank
gebruik niet. Het totale reclame
budget voor alcohol stijgt al vele
jaren, maar het gebruik en het
misbruik niet. Dus is er geen ver
band. Wallage bereikt z'n doel
met en maakt wel veel sport en
cultuur onmogelijk."
Eén keer in de vijfjaar breekt er in de internationale kunstwereld de
Doeuroenia-kooris uit. Honderdduizenden kunstlielbebbers gaan tot
28 september op bedevaart naar bet Duitse Kassei om de duurste,
grootste en meest prestigieuze manifestatie vso bedendaape kunst
te aanschouwen. De tiende Documenta wordt dit keer geleid door de
Franse kunsthistorica Cathérine David, die, dat is de trend in de he
dendaagse kunstseene, zelf de ster van het festijn is.
Door Peter van Nuijsenburg
Kassei Peter Gersina en Fjorian Borkenhagen hebben een
unieke eerste-hulp-dienst ingericht. Voor het Fridericianum,
het museum dat als centrum van de Documenta dient, hebben
de 'kritisehe kunstliefhebbers' uit München een ambulance
geparkeerd, eèn brancard klaar gezet, terwijl hun 'verpleeg
sters' pal voor de opening van de grootste en meest prestigieu
ze kunstmanifestatie ter wereld de apparatuur voor bet opne
men van de bloeddruk nog aan een laatste inspectie hebben
onderworpen. Wie na het zien van de uitgestalde kunst, ziek,
zwak of misselijk wordt, kan, zo verzekert Gersina, bij 'Eerste
huip bij slechte kunst' professioneel van zijn 'doeumentitis'
genezen worden.
Cathérine
David
verklaart haar
Documenta X
tijdens de
opening. Foto
Het is een initiatief dat de artis
tiek leidster van de Documenta X,
Cathérine David, maar matig zal
kunnen waarderen, De 43-jarige
kunsthistorica uit Parijs heeft
zich niet laten kennen als iemand
met gevoel voor humor en een
zelfs maar een minimum aan tole
rantie. Wie het lef heeft haar op
vattingen over hedendaagse
kunst te kritiseren, wordt gelijk
door de Heilige Cathérine van
Kassei geëxcommuniceerd. Zo
wilde ze een recensent van een
Duitse krant de toegang tot Haar
tentoonstelling ontzeggen, omdat
hij iets onaardigs over Haar had
geschreven.-Er schijnt veel over
redingskracht nodig zijn geweest
om haar aan het verstand te bren
gen dat dit aan het einde van de
20-ste eeuw in een moderne de
mocratie niet meer kan.
Onbetwiste vedette
We staan wat uitvoeriger stil bij
madame David, omdat zij niet al
leen de onbetwiste vedette van de
Documenta is, maar ook een
trend vertegenwoordigt die al ge
ruime tijd aan de gang is.
De artistieke leiding van dit eens
in de vijf jaar plaats vindende
kunstfestijn is elke keer in hin
den van een andere museumdi
recteur, curator of kunsthistori
cus. Hij/zij mag zijn Documenta
volledig naar eigen inzicht inrich
ten. Beperkingen zijn er niet, be
halve dat de tentoongestelde waar
'hedendaags' moet zijn, ofwel
werk van de huidige avant garde.
Die artistiek leiders komen niet
van de straat. Ze zijn bij het grote
re publiek soms omstreden, maar
dat is in vakkringen meestal een
aanbeveling. Ze voelen zich ook
vaak kunstenaar, of, maar dat zul
len ze eerder suggereren dan zeg
gen, eigenlijk boven de actieve
kunstenaar verheven. Want heb
ben zu niet het overzicht, de
ruime blik, het 'concept' (tover
woord van artistiek leiders) die de
schilder of beeldhouwer die in de
beslotenheid van zijn atelier aan
het schilderen of hakken is, mist?
Kunnen zij niet veel beter verkla
ren, waarmee de schilder, beeld
houwer of video-kunstenaar 'be
zig' is, dan de schepper van het
fraais zelf?
Dit is misschien wel de echte re
volutie In de moderne kunst. Niet
de kunstenaar en zijn werk staan
voorop, maar de artistiek leiders
met hun in meestal onbegrijpelijk
bargoens geschreven teksten. De
figuur die het schilderij ophangt
is belangrijker geworden dan de
schilder.
Je kon dus de afgelopen week
geen krant opslaan, geen tijd
schrift doorbladeren of een kunst
programma op de tv aanzetten of
mevrouw David trakteerde de le
zer/kijker op haar ideeën. Het
moet gezegd worden dat ze haar
nummer met groot raffinement
verkocht. Ze weigerde ondanks
het aandringen van de intervie
wers te zeggen welke kunstenaars
in haar show op zouden treden en
voerde zo de spanning bekwaam
op. Pas op de traditionele dag voor
de pers, waarop David ook haar
concept onthulde, werden de na
men van de 120 uitverkorenen uit
28 landen prijs gegeven.
Afvalbak
Hoe dat concept er uitziet, laat
zich eigenlijk niet samen vatten.
Er is sprake van 'sociale interac
tie', er moet een 'kritische blik op
de na-oorlogse geschiedenis wor
den geworpen', waarbij de 'postar-
chaïsche, posttraditioneleen post-
nationale identificatie-inspannin
gen in de fractale samenlevingen'
niet vergeten mogen worden. Ook
in de hedendaagse kunst schijnen
we met om de 'globalisering' heen
te kunnen, maar moeten daarom
met minder waakzaam zijn tegen
de 'dictatuur van de markt'. Geen
wonder dat een bezoekster bij het
zien van een afvalbak met docu-
i^enta-sticker haar man in alle op
rechtheid vroeg of die ook tot de
tem oonstelling hoorde.
Mas x omdat zelfs een artistiek lei
der op zijn daden en niet op zijn
woerden wordt afgerekend,
zwenkt de schijnwerper nu van
mevrouw David naar haar levens
werk. Voldoet haar Documenta
aan de ondanks alles hoog ge
spannen verwachtingen, of is het
de zoveelste aflevering in de
avant-gardistische soap-opera 'De
nieuwe kleren van de keizer'?
David heeft een parcours uitge
zet, dat de bezoeker van het sta
tion in Kassei via de naargeestige
winkelpromenade naar het stads
park met zyn fraaie Orangerie
voert. Het trgjectkent enkele vas
te pleisterplaatsen, een zaal in het
station, de hal van de ondergrond
se, de musea Fridericianum en
Ottoneum en de speciale Doeu-
mentahal, waar hij zich kan laven
aan het gebodene.
Daaronder zijn veel foto's, films,
video-installaties, 'gewone' instal
laties, objecten, maar nauwelijks
schilderijen en geen beelden. De
kunstenaars zijn vaak alleen de
superingewijden bekend, maar
ook dat is overeenkomstig het
concept van David, die niet van
'grote namen' schijnt te houden.
Een concept impliceert dat al deze
werken met elkaar in enig ver
band staan en je zou mogen ver
wachten dat ze een 'totaal indruk'
bij de kijker achterlaten. Dat
blijkt niet het geval. De Documen
ta van David laat geen enkel, zelfs
geen millimeter diep, spoor na.
En dat is vermoedelijk het ergste
wat haar had kunnen overkomen;
het laatje onverschillig.
Zelfs wat als provocatie bedoeld
zou kunnen zijn, provoceert niet.
De Oostenrijkse 'kunsttuinman'
Lois Weinberger heeft in het sta
tion op een afgebakend stuk rails
distels geplant. Ze moeten vol
gens de kunstenaar het vluchte
lingenprobleem verbeelden. De
distel is een plant die vooral in
brandhaarden als de Balkan en
het nabije oosten schijnt voor te
komen. Ze staan nu met het Kas-
selse onkruid tussen de rails en
zie, wat bjj de mensen niet lukt,
lukt in het plantenrijk wel. Distel
en klavertje vier gedijen broeder
lijk naast elkaar. Zoiets is niet
leuk, maar het is ook te braaf om
grote ergernis op te roepen.
Varkensgeluk
De grote trekpleister en meest ge
fotografeerde 'installatie' is een
varkensstal in het park met een
zeug die net gejongd heeft. De
theorie die daarbij hoort, ben ik
kwijt, maar je zou, ik verzin maar
wat, bijvoorbeeld kunnen zeggen
dat het motto van Artis, de natuur
is de leermeester van de kunst, in
de praktijk wordt gebracht. Maar
wat R. Trockel en C. Hoeller ook
beoogd mogen hebben, het prille
varkensgeluk roept vooral verte
dering op.
Goed, het concept is dus een fias
co, maar dat betekent gelukkig
niet dat alles met de vuilnisman
mee kan. Er zijn prachtige foto's
van Ed van der Etsken te zien; de
schilderijen van de zwarte Ameri
kaan Kerry James Marshall, tafe
relen uit de zwarte getto's, zijn
zonder meer de moeite waard en
de wand-en plafondschildering in
de Documentahal, een ongeloof
lijk wijd vertakt buizenstelsel van
Peter Kogler, kan een hoogtepunt
genoemd worden.
Dat is voor een manifestatie die
voor de belangrijkste ter wereld
doorgaat te mager. Als in een cir
cus alle kunsfjes misgaan, kan de
spreekstalmeester proberen de
acrobaat die drie passen op rijn
handen kan lopen als een topar
tiest te presenteren. Maar het pu
bliek zal dat niet pikken en waar
voor zijn geld eisen. Het wil de
leeuwentemmer zien. Het zou
aardig zijn als kunstliefhebbers
ook eens de trom roeren.
Documenta X, tot 28 september
in Kassei. De gids kost 28 mark;
het Documenta X-boek 90 mark
Door Han Geurts
RotterdamHaar opgeprikte lach
en zfjn ernstige blik spreken
boekdelen: hier dansen de verlie
zers, geen prijs zullen ze winnen
zelfs niet de poedelprijs. Spelle
tjes voor paren zijn per definitie
funest voor beide echtelieden en
dat is bij stijldansen al niet an
ders. De musical 'Draaikonten'
van Orkater gaat over een ge
trouwd stel dat al decennia lang
zonder succes probeert om dans-
prijsjes te winnen. Het paar gaat
van het ene diepe relatiedal in het
volgende nog diepere dal omdat
de verwachtingen structureel te
hoog gespannen zijn. Vooral die
jegens elkaar.
Net lekkere types voor Loes Luca
en Peter Blok, die ze flink vet
neerzetten, met blikken, grimas
sen en gebaren die boekdelen
spreken en met danspassen die
de kleiende chimpansee zeker
zou verbeteren. Ga je niet bij me
weg?, vraagt Luca als er weer een
vernietigend jury-oordeel is ge
veld. Blok zegt meteen nee maar
denkt ook ja, met ogen boog naar
de hemel gericht.
Af en toe is er romantiek of me
lancholie tussen die twee, maar
hoe vuiler en lager de sneren
waarop ze elkaar trakteren, hoe
leuker ze zijn. Genieten is als zij
vindt dat hij danst als een volle
winkelwagen. En als hij haar bij
de keel grijpt. En als het electroni-
sche eenmansorkest van Ray van
Santen dan nog een opgewekt
deuntje inbrengt.
Oneerlijke concurrentie is er in de
ogen van dit stel ook van de met
meer ritmegevoel gezegende
landgenoten en het is nou net
jammer dat het bij een paar losse
flodders in die richting blijft. Het
duo zou zich pas echt te kijk zet
ten met een hele reeks van die
non-opmerkingen tegen nog veel
meer minderheden die wel kun
nen winnen.
Sommige van de echte dansbe-
drijven zijn wat minder, al spelen
Luca en Blok zich met succes door
die zwakkere momenten heen. Na
een paar romantische duetten
lijkt het er zowaar even op dat het
stel nog in de prijzen zal vallen op
de dag dat ze eindelijk dansen
omdat ze van elkaar houden in
plaats van omdat ze willen win
nen - maar zelfs dat zit er hier niet
in. Een plezierig uurtje relatie-
leed.
'Draaikonten' van Orkater, met
Loes Luca en Peter Blok. Gezien:
première gisteravond tijdens Pa
rade Primeurs in het Museum
park Rotterdam. Herhalingen il
m 29 juni.
Bij Correct kunt u kiezen uit een groot
assortiment portable audio apparatuur waarmee
u overal kunt genieten van uw favoriete muziek.
SONY
king, met de mogelijkheid van directe
frequentie intoetsing Ontvangst van
FM, LG, MG, KG en SSB stations.
De ontvanger heeft een digitale klok
en een sleeptimer met wekfunctte
In zwart. Alm. 18 5xt2x3 5 cm
Artw
1859
399T-
SONY ICF-SW 7600
VYERELDOOTVANöEB MET SSB
Zeer compacte wereldontvanger met
een LCD-display. Daarnaast heeft u
22 voofkeuzetoetsen tot uw beschtk-
KENWOOD DPC 472
PORTABLE CD-SPELER
MET DIGITAL ANTVSCHOK
GEHEUGEN
Geen ramp als uw Discman een
stoofje krijgt. Het digitaal anti-schok
circuit met een buffergeheugen van
10 seconden zorgi ervoor dat de
muziek rustig doorgaat. Voorzien van
Bass Boost voor een goede lage Mnr
lonen weergave. IncJ. stereo 270O5
oortelefoon, lader/neladapter en
accu. In zwart. Afm. I3x4x14cm.
KENWOOD
COHHtu irnw*
PHILIPS AZ-1000
COMPACTDISC
RACHO-CASSETTE RECORDER
Deze fraai vormgegeven radio
cassetterecorder is voorzien van een
programmeerbare CD-speler. De
radio heeft ontvangst van FM-stereo,
MG en LG. Compleet metcassette-
deck, Dynamic Bass Boost, Geschikt
voor netvoeding en batterijen. In zwart
uitgevoerd. Afm. 49x165x22 cm.
HET ZATER DAG
IHet laatste uurtje van de week la bl} Correct een super-uurtje.
OpdeBergweg 110 kunt u van 17.00tot 18.00 uur Iedere
zaterdag profiteren van een
I super-aanbledlng. Voor deze
aanbieding geldt geen
(telefonische reserveringen
of bestellingen mogelijk en
zolang de
voorraad strekt
AIWA HS-GS152
I PORTABLE
CASSETTESPELER
Walkman met
regelbare Super
Basregeling voor extra lagetonen-
I weergave. Voorzien van gescheiden
hoge en lage toonregelaars.
I Geschikt voor metal, chroom en
normaal tape. Compleet geleverd
^net stereo hoofdtelefoon. yS?
BEREIKBAARHEID:
OBOStoiarj Met de tram: lijn 4,6 en 9, Met de bus:
Btejfttni»} 170,171 en 173 stoppen praktisch voor
Jn» de deuren bus 35,39 en 40 stoppen
,rSbij Station Noord. Met de auto:
1. volg de diverse
aanwijsborden.
OPENINGSTIJDEN: rr
9.00-18.00 uur, vrijdag 9.00-21.00 uur, zaterdag 9.00-18.00 uur.
tedere 1 e zendag van ds maand geopend van 12.00-17.00 uur,
