16
Oprichters strippark ruzieën
als Galliërs en Romeinen
Filmen in een oerwoud onder glas
Dansspektakei door centrum
Kunstwerk
lekt poep
Rotterdamse
film over
De Hef naar
festival
in Locarno
Trance of dance?
Model Picasso
overleden
EHo Reve
omgekomen
Erasmusprijzen
voor Kagel en
regisseur Sellars
Bredevoortse
boekenmarkt
Roman
bibliotheek
onmisbaar
kunstbezit
Gitaar Jimi Hendrix by Sotheby's
In Memoriam
Haarlems Toneel
vraagt zelf
faillissement aan
Andrea Domburg (1923-1997):
actrice tegen wil en dank
Rotterdams Dagblad
Vrijdag 25 juli 1997
Parijs De schilderes, fotografe
en model Dora Maar is op 16 juli
op 90-jarige leeftijd in Parijs over
leden, zo heeft haar familie giste
ren bekendgemaakt. Dora Maar is
lange tijd de geliefde van de schil
der Pablo Picasso geweest Maar
leerde Picasso in de jaren dertig
kennen. Ze was model voor ver
schillende werken van Picasso en
staat afgebeeld op onder meer de
Wenende Vrouw (1937) en de Lig
gende vrouw met een boek (1939).
Ze heeft als fotografe in 1937 het
werk van Picasso aan zijn schilde
rij Guernica gedocumenteerd. Pi
casso en Maar verbraken hun ge
passioneerde relatie in 1943.
Havanna De Cubaanse orkest
leider Elio Reve, die een van de
populairste Afro-Cubaanse orkes
ten oprichtte, is gisteren op 67-ja-
rige leeftijd overleden. Hij stierf
als gevolg van een verkeersonge
luk in Santa Clara, in het midden
van Cuba. Reve, die in 1930 werd
geboren in Guantanamo, was een
uitstekend percussionist en be
speelde vooral de paiia-drums. Hij
ontwikkelde een eigen soort sal
sa, een mengeling van diverse
Zuid-Amerikaanse stijlen, en
werd vooral bekend met de door
hem verzonnen dans Changui, In
1955 stichtte hij het Orquestra Re
ve, een band waarin de beroemd
ste Cubaanse musici speelden.
Rotterdam—De Stichting Praemi-
um Erasmianum kent in het jubi
leumjaar 1998 twee Erasmusprij
zen toe. Die gaan naar de Argen
tijns-Duitse componist Mauricio
Kagel en de Amerikaanse theater
regisseur Peter Sellars, zo heeft
de bijna veertigjarige stichting
gisteren bekendgemaakt. Het hoe
en waarom licht de stichting niet
eerder toe dan na de uitreiking,
op 26 november, van de Erasmus
prijs 1997. Deze is toegekend aan
Jacques Delors, de oud-voorzitter
van de Europese Commissie, Hjj
krijgt de onderscheiding voor zijn
bijdrage aan de Europese eenwor
ding.
Bredevoort—In hetAchterhoekse
Bredevoort wordt zaterdag 30 au
gustus onder de eeuwenoude
bomen in het historische centrum
de negende internationale boe
kenmarkt gehouden met 165
standhouders uit Nederland,
Duitsland en België. Ook de 22
Bredevoortse antiquariaten zijn
op die dag geopend. Bredevoort
heeft zich de afgelopen jaren ont
wikkeld tot boekenstad met tal
van boekenwinkeltjes en galerie-
en. De markt duurt van tien uur 's
ochtends tot vijf urn 's middags, 's
Avonds is er in de grachten van
Bredevoort een verlichte gondel
vaart-optocht en vuurwerk.
Den HaagDe Bibliotheca Philo-
sophica Hërmetica (BPH), de boe
kenverzameling van de zaken
man en kunstverzamelaar Joost
Ritman, is onvervangbaar en on
misbaar voor het Nederlandse
cultuurbezit. Dat schrijft de Raad
voor Cultuur in een gisteren uit
gebracht advies aan staatssecreta
ris Nuis (Cultuur).
De bewindsman vroeg het advies
college om een oordeel nadat de
ING Bank begin juni te kennen
had gegeven de boekenschat te
willen laten veilen door Christie's
in Londen. Een deel van de verza
meling ligt daar al een tijdlang,
maar de meeste boeken zijn nog
in ons Land en staan sinds 1994 op
de lijst van beschermd cultuurbe
zit.
De ING-bank kreeg in 1993 het
pandrecht over de boeken, met
een waarde van naar schatting
150 miljoen gulden, toen Ritmans
bedrijf De Ster (plastic wegwerp-
servies) in problemen kwam. De
zakenman had zijn kunst- en boe
kenverzameling opgebouwd met
bedrijfskredieten, waardoor hij
uiteindelijk voor bijna een half
miljard gulden bij ING in het krijt
stond
De Amsterdamse bibliotheek om
vat zo'n 18.000 boeken, vijfhon
derd handschriften en vierhon
derd 15e-eeuwse drukken. Het is
de grootste verzameling oude ge
schriften over de christelijk-her-
metische en esoterische filosofie
ter wereld
Rotterdam Cartoondam, een themapark over strips dat in
Rotterdam zou moeten verrijzen, is inzet van hoogoplopende
conflicten. Initiatiefnemer Han Peekei, bekend geworden als
de gevlinderdaste presentator van Wordt Vervolgd, en enkele
van zijn beoogde mede-oprichters liggen met elkaar overhoop
als Galliërs en Romeinen, blijkt uit het laatste nummer van
Stripschrift.
Het themapark dat Peekei wil
neerzetten moet bestaan uit een
animatiestudio en allerlei attrac
ties daaromheen, Maar volgens
het stripstijdschrift wil het met de
invulling van de plannen niet be
paald vlotten, onder meer door
onduidelijkheid over investeer
ders en door problemen met rech
ten.
Tekenaar Peter de Smet vertelt
bijvoorbeeld in het blad dat hij
via-via hoorde dat Peekei Disney-
cartoonist Daan Jippes uit de Ver
enigde Staten had gehaald om
een tekenfilmversie van De Gene
raal te maken. De Smet was op dat
moment nog in onderhandeling
over de rechten van zijn geestes
kind.
Die gesprekken voerde hij weer
met een vriend van Peekei, pro
jectontwikkelaar Bas Romeyn uit
Lisse, die desgevraagd ontkende
in opdracht van Peekei te werken.
Maar in het blad Quote zegt die
zelfde Romeyn: „Cartoondam zit
in een cruciale fase. Er is echter
een probleempje. Al die tekenaars
denken ineens rijk te kunnen
worden."
Ondertussen zat Daan Jippes dui
men te draaien. Bij de klusjes die
Peekei voor hem verzon in plaats
van het Generaal-projed kreeg
hij „meer en meer het gevoel dat
hij zijn verstand bij de voordeur
moest inleveren". Bovendien
ging Jippes zich steeds meer erge
ren aan het gevoerde beleid. Toen
hij ook zijn loon niet kreeg, gooide
hij het bijltje erbij neer. „Dat Car
toondam wordt helemaal niets",
zegt hij nu. Nu is er een keer een
kans om iets leuk met strips te
doen, en dan wordt die zo ver
kwanseld."
Behalve onverkwikkelijke ruzies
zijn er ook nog geldproblemen.
Verhalen als zou de gemeente
Rotterdam de aanloopkosten van
de studio i.25 miljoen gulden) voor
rekening willen nemen zijn vol
gens Stripschrift door Peekei zelf
verspreid en volgens een woord
voerder van de gemeente buiten
gewoon voorbarig.
Han Peekei heeft het artikel met
stijgende verbazing gelezen,
meldt hij in een weerwoord. Vol
gens hem is het stuk een aaneen
rijging van infaamheden en on
juistheden. Over de verwijten van
Jippes zegt hij dat het hem uitein
delijk alleen om het geld te doen
was en dat hij meer dan driekwart
van de vergoeding en de kosten
heeft ontvangen. Ook wilde Jip
pes zich volgens Peekei niet in
Rotterdam vestigen, hoewel dat
schriftelijk was overeengekomen.
„Een querulant; onwillig, onrede
lijk en uiteindelijk de verkeerde
man op de verkeerde plaats," oor
deelt Han Peekei achteraf. „Aan
werken en aan Cartoondam had
hij bij voorbaat een broertje
dood."
Han Peekei verwijt ook het blad
Stripschrift eenzijdig stelling te
hebben genomen, „inplaats van
een project als Cartoondam op
een faire en volwassen manier te
beoordelen."
Tropisch regenwoud in de Westlandse kassen voor opnamen van de film'Missing Link'. Foto Richard Hogeveen
Door Victor Schild kamp
Naaldwijk - In het budget van vijf
miljoen gulden was geen ruimte
om met de hele filmploeg naar
een echt overzees oerwoud te rei
zen, dus werd gekozen voor een
locatie in eigen land. De Neder
lands/Belgische familiefilm 'Mis
sing Link' speelt zich tenslotte
een minuut of acht af in het Mid
den-Afrikaanse land Congo.
Voor die acht minuten film bivak
keert de filmploeg een week lang
in het Tropical Plantcenter in
Naaldwijk. De kwekerij van tro
pische planten en bomen staat be
kend als het bedrijf met de hoog
ste kweekkas (12,5 meter) ter we
reld. Ook aan Burgers Bush werd
gedacht, maar de mogelijkheden
in Naaldwijk waren beter. „Er
staan hier zóveel planten. En we
kunnen ze neerzetten zoals we
willen," vertelt productieleider
Mark Stekelenburg. „Bovendien
hebben we de omstandigheden
zoals het licht in deze kas veel be
ter onder controle."
Drie weken lang is er gewerkt aan
het jungledecor, dat zo'n 500 vier
kante meter van het bedrijf in be
slag neemt. Het is er bloedheet.
Normaal wordt de temperatuur
vanwege de tropische planten al
hoog gehouden, maar door de
ronddwarrelende nevel van de
filmploeg wordt het extra broei
erig in de kas, Te vochtig en te
klef om zelfs maar een sigaretje te
kunnen roken.
Hoofdrolspeler in deze film, die
speelt in de jaren vijftig, is de 13-
jarige Nick van Buiten, die het 11-
jarige jochie Rick neerzet. Rick
denkt dat zijn vader een in de oor
log omgekomen piloot is, in wer
kelijkheid is zijn vader een ge
trouwde man, zo zal hij later ont
dekken. De teleurstelling die dat
met zich meebrengt is één kant
van het verhaal. De andere kant is
Ricks fascinatie voor de ontdek
kingsreizigers in de Congo, op
zoek naar de ontbrekende schakel
tussen mens en aap, de Missing
Link.
De belevenissen in de Congo spe
len zich steeds af in de verbeel
ding van het fantasierijke kerel
tje. Zo beeldt hij zich onder meer
in dat het ettertje Walter in de
stoofpot van een groep inboorlin
gen belandt. Goed opletten straks
in de bioscoop, want de stoofpot is
geen stoofpot, maar gewoon een
van de reusachtige bloempotten
uit het Tropical Plantcenter.
Sterretje
Nick van Buiten, 12 jaar, uit IJs-
selstein, is het rijzende sterretje
van deze film. Via kennissen werd
hij ingeschreven bij een casting
bureau, Hij deed al ervaring op in
de TROS-televisieserie 'Consult'
en de EO-serie 'De laatste carriè
re', en wil later in actiefilms gaan
spelen. Acteren in een kas? Leuk,
maar vooral warm, zegt Nick, die
door regisseur Ger Poppelaars
een groot talent wordt genoemd.
Poppelaars zelf maakte vijf jaar
geleden zijn eerste speelfilm, 'De
drie beste dingen in het leven',
over de violiste Sacha, die in de
trein naar Parijs een Tsjech met
een gekooide eend ontmoet èn
twee ongure types die het op de
eend hebben gemunt
'Missing Link' is volgens de regis
seur een perfecte opvolger van
zijn debuutfilm: „Fantasie en rea
liteit kunnen niet zonder elkaar.
Dat is het centrale thema van de
ze film, 'Missing Link' sluit prima
aan bij de thema's die mij fascine
ren."
Naast Nick van Buiten zijn ande
re hoofdrollen voor Tamara van
den Dop ('Karakter'), de Vlaamse
acteur Johan Leysen (prijswinaar
met de Roemeense film 'Trahir'),
de Vlaamse Viviane de Muynck
en cabaretier Thomas Acda. In
het voorjaar van 1998 verschijnt
de film in de bioscopen.
LondenEen elektrische gitaar
van Jimi Hendrix wordt op 17
september geveild in het Lon-
dense veilinghuis Sotheby's. De
Fender Stratocaster van de
roeklegende zou wel eens
600.000 gulden kunnen opbren
gen, vermoeden deskundigen.
Hendrix, samen met Eric Gap-
ton gerekend tot de invloedrijk
ste gitaristen van de jaren zes
tig, gaf de gitaar in die tijd aan
zijn Newyorkse buurman Al
Kooper. Hij was oprichter van de
rockgroep Blood, Sweat and Te
ars en speelde ook vaak mee tij
dens concerten van Bob Dylan
en The Rolling Stones. Uiteinde-
rijk is de gitaar nu op de veiling
beland en daar moeten verzame
laars blij mee zijn, zegt een
woordvoerder van Sothobys.
„De verschijning van deze gi
taar op de markt biedt verzame
laars een unieke mogelijkheid
een Stratocaster te bemachtigen
die door Hendrix is bespeeld en
die zijn eigendom was."
Het veilinghuis heeft ervaring,
want in 1990 verkocht Sotheby's
een Eender Stratocaster van
Hendrix voor ongeveer 680.000
gulden. Daarmee is dat exem
plaar volgens het veilinghuis 's
werelds duurste gitaar, maar
Hendrix heeft er dan ook mee
gespeeld op het Woodstock Fes
tival
Rotterdam Het centrum van
Rotterdam zal op zaterdag 16 au
gustus het podium vormen voor
een enorm dansspektakei. Op die
dag trekt de Dance Parade, het
'Nederlandse antivoord' op de
Duitse Love Parade, met twintig
trucks en tachtig deejay's door de
stad.
De Duitse Love Parade trekt ieder
jaar zo'n honderdduizenden dans
ers naar Berlijn. Dit jaar waren
het er volgens de organisatie van
het grootste technofestival ter we
reld een miljoen. Zoveel mensen
verwacht JMR Producties in Rot
terdam nog niet. „Maar als
150.000 tot 200.000 mensen langs
de route in de stad staan, zijn we
al heel tevreden," aldus een
woordvoerder.
De Dance Parade wordt dit jaar
met subsidie van de gemeente
voor het eerst gehouden. Het is de
bedoeling dat het een jaarrijks te
rugkerende happening wordt.
De muziekkeus is ook breder dan
die van het Duitse festival. Niet
alleen techno, maar ook mellow of
hiphop. Na afloop van de parade
door de stad worden de trucks aan
de Parkkade zo neergezel dal er
drie grote dansarena's ontstaan.
Tot 's avonds elf uur is er dan een
gratis toegankelijk feest Op de
Parkade is ruimte voor zo'n 30.000
mensen.
Na elf uur zijn er nog diverse fees
ten m de stad.
Kopenhagen Een Deense
rechter moet er aan te pas ko
men om uit te maken of door
een museum in Jutland on
zorgvuldig is omgesprongen
met een kunstwerk van de Ita
liaanse kunstenaar Piero Man-
zoni (1933-1963). Het kunst
werk Merda d'Artista (arties
tenstront) was in bruikleen af
gestaan voor een tentoonstel
ling en is gedurende de exposi
tie gaan lekken: poep dus. Vol
gens de eigenaar is het kunst
werk daardoor onherstelbaar
beschadigd.
De poep dateert uit 1961. De
kunstenaar heeft destijds een
doosje gevuld met zijn eigen
fecaliën. Op het doosje staat:
'netto 30 gram natuurproduct,
gemaakt in mei 1961'. De
Deense kunst- en. tótschverza-
melaar John Hunov had het
werk voor een tentoonstelling
uitgeleend aan het museum
van Randers. Het doosje is tij
dens de expositie gaan lekken
en Hunov beschuldigt het mu
seum van „verwijtbare om
gang met een niet te vervan
gen kunstwerk." Hij eist een
schadevergoeding van 300.000
kroon (bijna 100.000 gulden).
Directeur Finn Frederiksen
van het museum vindt dat zijn
instelling niet kan worden ver
weten dat het doosje juist tij
dens de expositie is gaan lek
ken. Volgens hem 'brengt de
neiging tot zelfontbinding die
aan dit werk eigen is, heel spe
cifieke problemen met zich
mee.'
Het kunstwerk is inmiddels
weer, hermetisch afgesloten,
bij Hunov thuis.
Rotterdam—Niet alleHrtie Neder
landse speelfilm 'Broos' van Mij-
ke de Jong is geselecteerd voor
deelname aan de competitie van
het 50e filmfestival van Locarno,
ook de korte film 'Bruggen' van
de Rotterdamse filmer Dick Hij-
neke is uitverkoren. Rijneke
maakte zijn film over de De Hef
voor de opening van de Erasmus-
brug in september vorig jaar. Nu
zal de film zijn Internationale pre
mière beleven op het Zwitserse
filmfestival en daarnaast nog wor
den vertoond op het Piazza Gran
de. Bij die openluchtvoorstelling,
één van de grootste in Europa,
worden zo'n 7000 mensen ver
wacht.
'Bruggen' is een filmische ode
aan De Hef. Deze spoorbrug over
de Rotterdamse Koningshaven
heeft inmiddels alleen nog een
functie als monument. Jorens
Ivens maakte de brug in 1928 tot
onderwerp van zijn eerste film.
Rijneke deed het nog eens op
nieuw en maakte er net als Ivens
een symfonische film van. Dc mu
ziek onder 'Bruggen' is van de
hand van Zbigniew Preisner, de
huiscomponist van wijlen Krzysz-
tofKieslowski.
Het 13 minuten durende 'Brug
gen' wordt binnenkort ook op vi
deo uitgebracht in combinatie
met de eveneens door Rijneke ge
regisseerde documentaire 'De
Brugwachter'. Daarin wordt een
portret getoond van de laatste
brugwachter van De Hef.
HaarlemHaarlems Toneel heeft
deze week een aanvraag inge
diend om failliet te worden ver
klaard. Gisteren plofte bij 27 vaste
medewerkers van de Haarlemse
theatergroep en productiekem
een onheilsbrief op de deurmat,
waarin het bestuur uitlegt het niet
langer verantwoord te vinden het
bestaan te rekken.
Het besluit komt voor de meeste
betrokkenen als een donderslag
bü heldere hemel: eind vorig jaar
kreeg Haarlems Toneel dankzij
ingrijpen van de Tweede Kamer
eindelijk drie ton rijkssubsidie op
jaarbasis toegekend en de provin
cie legde daar een jaarlijks bedrag
van 50 mille bij. Toch is het alle
maal niet voldoende omtc blijven
voortbestaan, vindt de zakelijke
leiding. Er rest nog een schulden
last van 1,27 miljoen die in de eer
ste zeven jaar was opgebouwd.
Gezien het uitblijven van meer
steun vindt het bestuur het onver
antwoord verder te gaan.
Andrea Domburg in de tv-serie De Fabriek. Foto nos
Door Max Smith
Toneelspeelster worden bleek
niet bepaald de geliefde keuze
van Andrea Domburg die afgelo
pen woensdag op 74-jarige leeftijd
in haar woonplaats Amstelveen is
overleden. De op 21 april 1923 in
Amsterdam geboren actrice was
reeds geruime tijd ernstig ziek.
Andrea Domburg zei eens dat ze
een eventuele tweede leven graag
zou willen besteden aan schilde
ren en musiceren. Haar echtge
noot, de beeldend kunstenaar en
musicus Ferdi Posthuma de Boer,
beschouwde ze daarbij als haar in
spirerende voorbeeld.
Niet dat ze uit frustraties vanwe
ge gebrek aan acteertalent of spel-
mogelïjkheden zich meer dan
eens negatief uitliet over het thea
tervak. Talent bezat ze zeker. Wat
onder meer gebleken is uit de toe
kenning van diverse grote prij
zen. Zo ontving ze tweemaal de
zilveren Bouwmeesterpenning.
De Theo d'Or, de hoogste to
neelonderscheiding voor de beste
dragende vrouwelijke rol, ver
wierf ze in 1967 voor haar vertol
king in het stuk 'Kooien' en op 66-
jarige leeftijd in 1989 in de lun-
chvoorstelling 'Nocturnes' van
Herman Heijermans. Haar rol in
Nocturne was een soort van come
back, want voordien heeft ze ze
ventien jaar niet meer op de plan
ken gestaan.
Het grote publiek kent haar met
name van hoogstaande tv-series
als 'Karakter' met Ko van Dijk,
'Een mens van goede wil' en Wan
oude mensen, de dingen die voor
bijgaan', en later in de tv-serie De
Fabriek. En van haar meer dan
twintig filmrollen, waaronder in
de Haanstra-topper 'Fanfare',
'Keetje Tippel' en als koningin
Wilhelmina in 'Soldaat van Oran
je'.
Het was eigenlijk door films met
Lily Bouwmeester en Cees Laseur
en ook buitenlandse speelfilms,
dat ze als kind ervan droomde om
actrice te worden. Maar tussen
droom en werkelijkheid zat eerst
nog een periode dat ze verpleeg
ster was. Als gevolg van ziekte,
waardoor ze negen maanden ver
lamd raakte, moest ze dit beroep
met spijt opgeven. Daarna koos ze
alsnog voor het toneel. In 1946
maakte ze haar debuut bij Thea
ter Plezier van Floris Meslier. Een
jaar later trad ze toe tot het caba
ret van de legendarische Cor
Ruys. Daarna volgden engage
menten bij toonaangevende ge
zelschappen als het Rotterdams
Toneel, de Nederlandse Comedie
en Ensemble.
Afschuw
Hoewel ze niet afkerig was van
het experiment, getuige haar
vruchtbare samenwerking met re
gisseur Kees van Iersel, oordeelde
ze dat het toneel vanaf de jaren
zestig te overmatig en te gefor
ceerd voor de vernieuwing heeft
gekozen. Vooral het blote om het
modieuze blote in het theater, ver
afschuwde ze.
Andrea Domburg heeft 2ich goed
deels afzijdig gehouden van het
toneelwereldje. Allard van der
Scheer was een van haar weinige
joneelvrienden. Liever ging ze om
met schrijvers en schilders en
met mensen die niets of weinig
van doen hebben met het artistie
ke milieu.
Tot medio jaren tachtig hebben zij
en haar man geruime tijd in
Frankrijk gewoond. Ze hanteerde
daarbij als motto: „Jongens, als
jullie me nodig hebben, kom me
dan maar halen." Ook al vertoefde
ze indertijd ver van de Amster
damse grachtengordel, theater
makers en cineasten wisten haar
desondanks regelmatig te vinden
voor een film of tv-stuk. Uiteinde
lijk liet haar gezondheid op oude
re leeftijd het niet meer toe om tot
's avonds laat in de weer te zijn.
Haar dagindeling bestond in die
levensfase uit vroeg naar bed
gaan en vroeg opstaan. Theater
bezoek was er toen nauwelijks
meer bij.
Ondanks haar langdurige to
neelervaring bleef ze altijd onze
ker op de planken. Ze zei eens in
een interview: „Toneel vreet aan
me. Ik heb al vaak een inzinking
gehad. Iedereen denkt dat het mij
zo makkelijk afgaat. En dat is
maar goed ook: stel je voor dat ze
het zouden merken."
artl os*
Diverse
artiesten
Trance the
Future
abel
XSV Music/
Sony Music
d u u
151:31 min.
Wat is nu eigenlijk de precieze betekenis van het woord trance? We
slaan er de Van Dale maar eens op na. Het boek zegt: 1.hypnotische of
droomtoestand, toestand van gewijzigd bewustzijn (..etc.) en 2. (bij uit-
br.) toestand van geestvervoering, verrukking. Echt verrukt zijn we niet
van deze cd, en of je de ruim 30 nummers onder het kopje trance kunt
scharen is de vraag, maar het is wél eer» lekker zomerdingetje vol hai li-
ge dance. De kwaliteit van de nummers is nogal wisselend, maar al met
al kun je er aardig mee uit de voeten. Ook in de auto doet-ie 't goed. Wie
de cd thuis ai opzet, en vervolgens op weg naar de party in de auto ver
der luistert komt gegarandeerd in de goede stemming op het feest aan.
Kortom: voor de liefhebber van niet al te diepgravende, aanstekelijke
dansdeunen een prima koop.
Be mad ei te Neelissen
