Landgenoten
'Als ik goed voor m'n koeien
zorg, zorgen zij goed voor mij'
'In zijn totaliteit gezien
doet het kabinet het toch goed'
'Studietijd is niet alleen om te
leren, maar ook voor ontplooiing'
f
£kwn%&m0i.
'Een paar jaar
geleden heb ik twee
dagen gewerkt'
- iw
"'X*' m. Mm &gk éJi
„,r100*7 I A
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 13 september 1997
Erik Lems: 'Als je onze uitkeringen vergelijkt met die In de landen
om ons heen, krijgen we hier drie keer zo veel.'
Naam: Erik Lems
Leeftijd: 30
Woonplaats: Rotterdam
Gezinssituatie: Woont met zyn
kat'Ventje'
Beroep: Geen
Inkomen: RWW-uitkering van
1290, exclusief vakantiegeld
In principe hoeft Erik Lems geen
baan. Tenminste, die mening
heeft hu lange tijd standvastig ge
huldigd. Maar de laatste tijd lonkt
de gedachte aan een betrekking
in deeltijd. Al was het maar om
van de mensen van 'de soos', zoals
Erik de dienst Sociale Zaken en
Werkgelegenheid noemt, af te
zijn. „Want het wordt steeds
strenger."
Om het geld gaat het hem niet.
Een baan van drie dagen in de
week, tegen een minimum ver
goeding, is oké. Een fulltime-baan
lukt niet van de ene op de andere
dag, is zijn ervaring. „Een paar
jaar geleden heb ik twee dagen
gewerkt: folders rondbrengen in
een kleine vrachtwagen. Het was
waanzinnig zwaar, zeker voor mij,
iemand die nog nooit heeft ge
werkt. De tweede dag lukte het
helemaal niet alles op tijd te
doen."
Hij schenkt koffie, neemt zijn
baal shag ter hand en maakt op
zijn schoot ruimte voor de onge
duldige 'Ventje', de kat die hem
acht jaar geleden uitzocht als
nieuwe baas.
Erik Lems leeft ai zo'n negen jaar
van een RWW-uitkering. Na de
mavo ging hij naar de havo, maar
maakte die niet af. Hy deed toela
tingsexamen voor de pedagogi
sche academie, begon aan de op
leiding, maar haakte ook hier af
Op een blauwe maandag deed hij
ook nog MO wiskunde. „Ik kreeg
een rekening van school van
twaalfhonderd gulden en ben ge
lijk genokt. Ik stond al tweedui
zend gulden rood."
Hij wilde vrijwilligerswerk doen,
had zelfs al een organisatie gevon
den waar hij als filmer aan de slag
kon. „Maar dat vonden ze bij de
soos geen goed idee, want dan zou
ik nietmeer beschikbaar zijn voor
de arbeidsmarkt."
In de loop der tijd is de uitkering
van Erik met ongeveer honderd
gulden gestegen, een verhoging
die bij lange na geen pas houdt
met de loonontwikkeling. Toch is
Erik tevreden. Wat hem betreft
hoeft het paarse kabinet de uitke
ringen niet te* verhogen, „Als je
onze uitkeringen vergelijkt met
die in de landen om ons heen,
krijgen we hier drie keer zo veel.
Vooral in België hebben werklo
zen het heel slecht. Daar kan je
ook nog gaan klokken."
Wel zou hij het beter vinden wan
neer, net als in Engeland, de uit
keringen per week worden uitge
keerd en de huur en de andere
vaste lasten daar al vanaf zijn. „Ik
ken mensen die in drie dagen al
les opmaken. Doe je het als in En
geland, dan heb je die ellende van
afsluitingen niet meer. Dan gaan
minder mensen naar de kloten.
Dat is gewoon een feit."
Erik vult zijn dagen met (video-)
films kijken. „Toen de filmzender
TNT van de kabel ging, was dat
een ramp voor me." Verder houdt
hij van 'sociolizing', een beetje
schrijven en een beetje filmen. De
huur van zijn huis, waarin hij nog
maar kort woont, bedraagt 610
gulden. Hij heeft recht op huur
subsidie, maar de hoogte van dat
bedrag weet hij nog niet.
Blowen
De grootste kostenpost vormde
lange tijd het blowen. „Daar ging
we! 400 tot 450 gulden per maand
aan op." Sinds kort kent hij een
thuiskweker van wie hij het spul
gratis krijgt. Ook heeft hij de maz
zel dat zijn vriendin kleding voor
hem koopt. „Ik heb tijden gehad
dat ik op mijn uitkering was ge
kort omdat ik te weinig had gesol
liciteerd. Dan is het wel iets moei
lijker leven." Dót de sociale dienst
een systeem van strafkortingen
hanteert, kan hij begrijpen. „Als
je erover nadenkt, is het hartstik
ke logisch." Wel is hij van mening
dat de dienst het eerst mensen
moet helpen die heel graag willen
werken, want die zijn tenminste
gemotiveerd.
Het beleid werklozen Melkert-ba-
nen aan te bieden heeft goede
kanten en slechte kanten, vindt
Erik. Zelf is hij ooit gevraagd vei
ligheidsassistent te worden.
„Maar ik in een uniform! Nee, als
ik ergens een bloedhekel aan
hebBegrijp me goed, ik vind
dat die mensen in de Maastunnel
heel goed werk doen, maar dat is
niets voor my. Ik zou gillend gek
worden."
Hoewel hij het nut van Melkert-
werk in principe wel ziet, waar
schuwt hy voor verdringing.
„Mijn broertje werkt in zo'n oran
je overal! voor Rotterdam Schoon.
Hartstikke goed. Maar als je dan
hoort dat cr bij dc Rotcb mensen
ontslagen worden, vraag ik me
wel af waar ze in godsnaam mee
bezig zyn."
Naam: Ane Monteny
Leeftijd: 46
Woonplaats: Zwartewaal
Gezinssituatie: getrouwd, zoon
en dochter
Beroep: veehouder
Inkomen: wisselend, boven mo
daal. belastbaar inkomen veelal
Veehouder Arie Monteny uit
Zwartewaal vindt dat het paarse
kabinet de laatste jaren goede
dingen heeft gedaan en met name
hard heeft getrokken aan de wer-
keloosheidsbestrijding, maar zich
te weinig heeft ingespannen om
ook de sociale voorzieningen op
peil te houden. Ook heeft hij in de
eigen portemonnee weinig van al
le genomen maatregelen ge
merkt. Integendeel. Op land
bouwmachines ging het BTW-ta-
rief van laag naar hoog en op de
diergeneesmiddelen, die BTW-
vrij waren, werd een tarief inge
voerd van meteen 17.5 procent.
De dierenarts rekende dat tarief
uiteraard door aan de melkvee
houder met z'n tachtig melkkoei
en en het nodige jongvee. Dat was
op de rekening goed te merken.
Niet in de laatste plaats heeft
Monteny, diétwintig jaar geleden
het bedrijf van z'n vader overnam
het drastisch uitbreidde en tot
een goed renderende, moderne
melkveehouderij uitbouwde,
moeite met het beleid van minis
ter Van Aartsen (Landbouw). „Die
is wei. erg hard voor onze sector.
Hij heeft de afgelopen jaren de
groene lobby aardig weten te bre
ken en ons stevig in de tang geno
men," meent Monteny. Hij ver
wacht dan ook niet al te veel
goeds op Prinsjesdag. Met name
vreest hy een verdere aanscher
ping van het mestbeleid en nieu
we milieumaatregelen.
De veehouder uit Voome-Putten
vindt het niet zo gek dat steeds
meer boeren hun heil zoeken in
het buitenland: Canada, Frank
rijk. Oost-Duitsland en zelfs Po
len. „In Canada wordt de boer als
voedselproducent nog gewaar
deerd. Hier worden we, zeker door
milieu-activisten, gezien als een
noodzakelijk kwaad. Dat maakt
het moeilijk om enthousiast te
blijven boeren," zegt Monteny.
Enthousiasme en doorzettings-
vermogen zijn tegenwoordig wel
nodig, want als melkveehouder is
Monteny zeven dagen per week 's
morgens al om zes uur bezig en
vaak pas 's avonds om acht uur
klaar. Althans, klaar„Ik ben
eigenlijk, op het slapen na, altijd
met het bedrijf bezig. Als ik eens
een dag, zoals vaak op zondag, al-
leen maar 's morgens en 's avonds
de koeien melk, dan ben ik altijd
nog twee keer drie uur bezig.
Maar dan heb ik wél het gevoel
die dag niks te hebben gedaan."
Vetpot
Hard werken op het 58 hectare
grote veehouderijbedrijf is dus
nodig. Als alle uren die hy maakt
in een normaal uurloon zouden
worden doorberekend, dan zou
den de kosten de opbrengst over
schrijden. Arie Monteny: „Maar
ik klaag niet, want door de vele
uren verdien ik toch een goed be
legde boterham. Ons inkomen is
gelukkig een stuk stabieler dan
1 dat van akkerbouwers, die soms
wel door hele diepe dalen moeten.
Maar een vetpot is het zeker niet.
Alles wat we verdienen -m'n
vrouw en m'n zoon werken ook
vaak mee - gaat bovendien weer
in het bedrijf. Alles watje er niet
in stopt, moet je immers later
weer bij de bank lenen. En inves
teren is voortdurend nodig, als je
in deze steeds ingewikkeld wor-
dender maatschappij bij wilt blij
ven."
Maar ook de moderne boer gaat
tegenwoordig een paar weken op
vakantie, al zorgt hij er wel voor
dat hij telefonisch altijd bereik
baar is zodat hij op afstand z'n
plaatsvervanger kan instrueren.
Monteny: „Daar is echt wel geld
voor, zelfs al zou ik twee of drie
keer per jaar op vakantie willen.
Maar dat doe je niet. Het is je aard
niet. Je stopt het geld liever in het
bedrijf, in de koeien. Want als ik
goed voor m'n koeien zorg, dan
zorgen de koeien goed voor mij.
Ik leg ze als het ware in de wat
ten." Mede daardoor, én door ver
beterde voermethoden, verdub
belde de laatste tien a vijftien jaar
de melkproductie per koe. Maar
ook die productieverhoging
dreigt bestraft te worden. Als
Monteny zyn melkquotum van
750.000 liter per jaar overschrijdt,
krijgt hij te maken met de super
heffing. En die kost veel meer dan
Arie Montenv: 'In Canada wordt de boer als voedselproducent
nog gewaardeerd.'
een liter melk opbrengt.
Voor Monteny, die de laatste jaren
ook in verschillende boerenorga-
nisaties actief is, heeft Prinsjes
dag op zich in elk geval geen spe
ciale betekenis. Hij hoopt wel dat
koningin Beatrix in haar Troonre
de iets in petto heeft voor de
WAO'ers in ons land. Monteny:
„Als ik ergens de pest aan heb,
dan zijn het werklozen die zonder
werk zitten om de eenvoudige re
den dat ze niet willen werken. Vol
gens mij is er voor iedereen altijd
wel ergens werk te vinden. Maar
als je het écht niet meer kunt en
in de WAO terecht komt, dan
word je in ons land wel erg ge
straft, Die mensen gun ik iets be
ters." j
Sjaak van
Heiten: 'Alsze
de controle op
zwartwerken
verscherpen,
winnen we
geld voor ho
gere uitkerln-
Naam: Sjaak van Heiten
Leeftijd: 45
Woonplaats: Schiedam
Gezinssituatie; Getrouwd, twee
verdiener, twee dochters (18 en
21).
Beroep: Buschauffeur
Inkomen: ƒ4.500 bruto, ƒ2.900
netto.
De Schiedammer Sjaak van Hei
ten is al twintig jaar buschauffeur
by de RET. Hy is daar lid van de
ondernemingsraad en komt daar
door weieens in de Tweede Kamer
in bet kader van de lobby voor een
goed openbaar vervoersbeleid.
Hij volgt de politiek altijd met be
langstelling,
„Voor myn gevoel is het in de
Tweede Kamer vaak één groot to
neelstuk," zegt hy. „De een laat
zogenaamd een veer, de ander
gaat daarin mee, terwijl die in zijn
programma iets anders heeft
staan. Hoe kun je als openbaar
vervoersbedrijf dan nog serieuze
plannen ontwikkelen? Onze An-
nemarie Jorritsma trekt veel geld
uit voor wegen, promoot het open
baar vervoer, maar bezuinigt daar
tegelijk ook op. Terwijl het is be
wezen dat marktwerking in het
openbaar vervoer averechts
werkt. Kijk maar naar Groot-Brit-
tannië en Zweden. Het levert niet
op wat men daarvan verwachtte.
De lijnen raakten nog slechter be
zet uan öaarvoui wegens de min
dere regelmaat en kwaliteit. Lij
nen konden van de ene op de an
dere dag zelfs verdwijnen,"
Waar het openbaar vervoer wel
goed werkten waardoor, dat weet
Van Heiten wel: in een van Duits-
lands deelstaten betalen werkne
mers in bedrijven jnet meer dan
negen werknemers anderhalf pro
cent openbaar vervoersbelasting
en is het openbaar vervoer gratis.
„Daar zit het bezettingspercenta
ge in het openbaar vervoer tegen
de zeventig procent. De stad Has
selt in België gaat ook zulke maat
regelen nemen. We moeten seri
eus bekijken of dat in deze regio
ook kan. Het is in ieder geval de
moeite waard het te onderzoeken.
De politieke partijen D66 en de SP
zyn er al warm voor."
Van Heiten is Verknocht' aan de
PvdA, hoewel hij geen lid van de
partij is. Zijn oordeel over dit
paarse kabinet met daarin de
PvdA: „In zijn totaliteit gezien
doet het kabinet het toch goed.
Jammer genoeg is het sociale stel
sel aangetast. Onze ouders heb
ben krom gelegen om het op te
bouwen."
Positief
Sjaak begrijpt wel dat er iets
moest gebeuren. „Ik geef toe dat
het stelsel niet stimuleerde om te
werken. Een aantal zaken is wel
terecht aangepakt. Anders had
den we deze economische groei
niet gehad. De Melkert-banen
hebben ook veel mensen aan het
werk geholpen. Daar kun je posi
tief over zijn. Maar het salaris van
127 procent van het minimum is
slecht. Bovendien hebben deze
'Melketiers' banen gekregen, die
daarvoor waren afgestoten. Zo is
structureel werk vervangen. In
enkele jaren zijn bij de RET 600
banen door reorganisaties ver
dwenen, Nu zijn daarvoor mensen
met minder opleiding en minder
bevoegdheden in de plaats geko
men, met een salaris dat ver bene
den peil is,"
„Ik hoop dat het kabinet met
Prinsjesdag niet opnieuw een
aanslag doet op het openbaar ver
voer. De lyn qua werkgelegen
heid moeten ze doorzetten, en van
de Melkertbanen echte banen ma
ken. Reparatie van het sociale
stelsel zou ik ook graag tegemoet
zien, samen met een beter contro
lesysteem om misbruik daarvan
tegen te gaan. Als ze de controle
op zwartwerken verscherpen,
winnen we geld voor hogere uit
keringen."
Van zijn inkomen en dat van zijn
vrouw, dat hoger ligt dan het zij
ne, kan het gezin van Heiten rede
lijk goed rondkomen. „Dat is het
voordeel van tweeverdiener zijn.
Maar daar werken dan ook twee
mensen fulltime voor en vier vol
wassenen moeten daar van Ie1
ven," zegt hij. „Mijn dochters stu
deren allebei en dat kost heel wat
geld. Ze krijgen een basisbeurs
van 93 gulden per maand en een
OV-jaarkaart, Als zij het huis uit
zijn scheelt dat een hoop centen.
Dan wil ik wel eens een wereld
reis gaan maken. Daar ontbreekt
nu het geld voor."
Naam: Jamiia El Maroudi
Leeftijd: 24
Woonplaats: Rotterdam
Gezinssituatie: Alleenwonend
Beroep: vierde-jaars deeltijdstu
dente Nederlandse communicatie
'en cultuur. Om haar studie te
kunnen bekostigen tijdelijk fullti
me werkzaam bij een uitzendbu
reau
Inkomen: Circa 1800 gulden netto
met het werk bij het uitzendbu
reau. Geen recht meer op een stu
diebeurs
Als zij het voor het zeggen zou
hebben, zou er weinig overblijven
van het huidige studiefinancie
ringssysteem. De onder studen
ten zo gehate tempobeurs zou ver
dwijnen en de studiebeurs zou
waarschijnlijk een stuk hoger
zijn. „Als studenten heb je een
uitkering onder het niveau van
een bijstandsmoeder, terwijl je
meer kosten hebt," legt ze uit, „en
de studietijd is er niet alleen maar
om te leren, maar ook voor zelf
ontplooiing."
Jamila El Maroudi spreekt uit er
varing. De vierdejaars-studente
Nederlandse communicatie en
taal weet wat het is om met weinig
geld rondte moeten komen. En de
gevolgen van de tempobeurs on
dervindt de Rotterdamse op dit
moment ook aan den lijve: ze is
haar beurs kwijt en werkt nu full
time bij een. uitzendbureau om
haar studie -die ze dit jaar in
deeltijd volgt - ie kunnen bekos
tigen.
„Studeren wordt heel erg duur.
Te duur," is haar kritiek op het
paarse kabinet. „Stel je voor: je
bent een whizz-kid en woont by je
gescheiden moeder die rond moet
komen van een bijstandsuitke
ring. Dan kun je een studie bijna
vergeten. Het collegeld alleen is al
3600 gulden. En dan heb ik het
nog niet eens over de boeken, de
readers enzovoort. En je wilt na
tuurlijk ook als normaal mens le
ven zonder je al te diep in de
schulden te steken. Dat is bijna
onmogelijk."
Als minister van Onderwijs zou El
Maroudi de studenten vooral
meer tyd geven. „Zelfontplooiing
moet centraal staan tijdens je stu
dietijd. Dat is zo belangrijk. Te
genwoordig moet alles snel, snel.
Studenten hebben amper tijd zich
bij een vereniging aan te sluiten,
maar bij een vereniging leer je zo
veel dingen die je niet leert tij
dens de colleges. Het is niet alleen
maar voor de gezelligheid. Het is
ook nuttig. Je leert communice
ren met het bedrijfsleven, plan
nen, organiseren, budgetteren."
Negatief
De Rotterdamse is niet uitgespro
ken negatief over het paarse kabi
net, maar zou wel graag een aan
tal dingen aangepast willen zien.
„Het leven is alleen maar duurder
geworden. De laatste jaren is mijn
huur omhoog gegaan, ik moet
meer betalen voor gas en licht, het
collegegeld wordt hoger en hoger.
'Maar de studiefinaciering is niet
op een evenredige manier geste
gen. Dat kan natuurlijk niet."
Ook de werkloosheid onder al
lochtonen baart de studente, zelf
van Marokkaanse origine, ernstig
zorgen. „De werkloosheid onder
Marokkanen is te hoog. Daar
moet iets aan gebeuren. Het
klinkt extreem, maar ik zou be
drijven willen verplichten een be
paald percentage allochtonen in
dienst te nemen. Alleen op die
manier krijg je werkbevordering
voor iedereen."
De 24-jarige studente pleit ook
voor een verplichte verspreiding
van buitenlanders. Alleen als jong
en oud, allochtoon en autochtoon,
rijk en arm door elkaar wonen, on-
staat er begrip voor elkaar en
eikaars cultuur, denkt zij. „Als
een wijk voornamelijk bestaat uit
een bepaalde groep, krijg je getto
vorming. Met verplichte versprei
ding voorkom je dat."
Verder hoopt de Rotterdamse dat
er dit jaar meer aandacht komt
voor asielzoekers en witte illega
len. Hebben ze rechten en zo ja,
welke zijn dat? El Maroudi: „Er
moet meer duidelijkheid komen.
De regels zyn nu nog te vaag of
onbekend. Zaken als die van
Gümiis moeten voorkomen wor
den. Als de regels duidelijk zijn,
heb je geen extra Kamerdebatten
nodig om een besluit te nemen en
krijg je al die ellende niet. Dan
weet iedereen precies wat wel en
niet mag en waar je wel of geen
recht op hebt."
Dinsdag zal blijken of de wensen
van El Maroudi vervuld zullen
worden. Zij zit die dag vooral voor
de buis om te horen wat de nieu
we plannen van het kabinet zijn,
maar óók om te zien wat koningin
Beatrix aanheeft. „Het is ooit op
de middelbare school begonnen
als wedstrijdje bij de economie-
les," lacht ze verontschuldigend.
„"Welke kleur draagt Beatrix dit
jaar?' is zo langzamerhand een
traditie geworden. Ook dit jaar
wed ik met mijn vriendinnen. Ik
gok dat ze geel of beige draagt."
Jam la E Ma
roudi: Stude
ren wordt heel
erg duur. Te
duur.
