14
Economie Samenleving
Verstandig lenen is mooi
Slotenfabrikant Axa
vaart wel bij onveiligheid
'Dit Calvinistisch landje is goed van betalen'
Nationaal Grondbezit koestert zijn raadselachtigheid
Eed/Jovi-OAtibUdbuj
LAGERWAARD
WÊmm,
W
SItopM
q.Uó/./r. 'tic*/--est. gttzZct- éé/i, efaZzf
natuurlijk bij Uujermuw<b
Esmm Uesign
Rotterdams Dagblad
Sas»*
Woensdag 5 november 1997
Het consumptief krediet groeit
nog steeds explosief. Volgens bet
CBS stijgt het verstrekte bedrag
ten opzichte van 1996 vermoede
lijk ook dit jaar met dertien pro
cent, Bij het Bureau Krediet Re
gistratie (BKR) in Tiel werd vo
rig jaar tien miljoen keer ge
toetst of iemand wel een (nieu
we) lening mocht sluiten. De Ver
enigingvan Financieringsonder
nemingen in Nederland (VFN)
dringt er echter bij de consu
ment op aan het geleende geld
niet verkeerd te besteden en
breekt een lans voor de minima
die vrijwel altijd van een lening
zijn uitgesloten.
Door Taco Slagter
Amersfoort/Tiel Geld is in
overvloed te lenen, maar niet
iedereen springt daar ver
standig mee om. Daarom zou
voor budgetteren al op school
veel meer aandacht moeten
zijn. Op die manier leren jon
ge volwassenen financieel
verantwoord een huishouden
te voeren. Jong geleerd, oud
gedaan.
Dat stelt B. Westphal in een reac
tie,op de forse groei van het con
sumptief krediet. Hij is voorzatter
van de Vereniging van Financie
ringsondernemingen in Neder
land, de koepel van bedrijven
waar '.„n consument geld kan le
nen.
„Budgetteren zou een onderdeel
van maatschappijleer moeten
zijn. Iedere scholier vult wel vak
ken, heeft een krantenwijk of sor
teert pos t Bespreek met ze hoe ze
het geld kunnen besteden: wat
gaat er op tijdens de zaterdag
avond, hoeveel moeten ze reser
veren voor nieuwe Nikes. Boven
dien: leer ze geld over te houden,"
Voor het tweede jaar achtereen
bestormt de consument banken
en financiële instellingen om geld
te lenen voor de breedbeeld tele
visie, auto, caravan en boot Zakte
de jaarlijkse groei yan 1991 tot
1995 van bijna elf naar bijna vijf
procent, voor dit jaar verwacht het
Centraal Bureau voor de Statis
tiek (CBS) een stijging van der
tien procent. De eerste helft van
dit jaar leenden de Nederlandse
huishoudens 9,6 miljard gulden,
De fout die velen daarbij maken
is, zo signaleert Westphal, dat ze
de duur van het krediet ver laten
uitstijgen boven de levensduur
van het object dat ze kopen- Het
Wie te grote schulden maakt, ten zwaar In de problemen komen.
Foto Jaap Roiema^ottenlams Dagblad
bedrijfsleven let daar wel op,,
maar veel particulieren denken er
niet bij na. Hij wijt dat aan gebrek
aan kennis omtrent het voeren
van een financieel verantwoorde
huishouding.
nieuwe auto toch te kunnen ko
pen, wordt dan weer een lening
aangegaan. Maar dan ben je wel
erg duur üiténzijn finariaëlëprö-
blemen niet uitgesloten."
Nieuwe auto
Een voorbeeld: het aanschaffen
van nieuwe auto's met geld dat is
overgebleven van het afsluiten
van een tophypotheek of een
tweede hypotheek. „Zo'n wagen
is na vier jaar weer aan vervan
ging toe," legt hij uit „Maar in
feite is die wagen nog lang niet af
betaald. De aflossing van die
tweede hypotheek is uitgesmeerd
over twintig of dertig jaar. Om die
Dat er op dit moment zoveel kre
diet uit staat, vindt Westphal geen
,reden tot zorg. „Er is in de loop
der jaren veel veranderd," meent
hij. „Leerden generaties in de eer
ste helft van deze eeuw datje een
kwartje pas kon uitgeven als je
het had gespaard, nu hebben we
een deel van onze welvaart te dan
ken bij de gratie van krediet."
Volgens hem is dat inmiddels de
normaalste zaak van de wereld.
„We willen nu van al het moois ge
nieten en er niet eerst jaren voor
moeten sparen. Zolang de consu
ment verstandig leent, is daar
niets mis mee."
Bovendien lenen huishoudens
veel om bestaande kredieten weer
af te lossen. Dat geld komt vol
gens Westphal vrij doordat van
wege de lage rente veel huizenbe
zitters de hypotheek oversluiten.
Over een doorlopend krediet be
taal je nu eenmaal meer rente en
daar willen de mensen dan eerst
vanaf.
Maar de consument is volgens
Westphal niet 'gek'. Veel meer
dan vroeger 'shoppen' kredietne
mers langs de financiële instellin
gen om vast te stellen waar de
gunstigste lening is te krijgen.
Geen krediet gaat echter over de
balie zonder een zogeheten BKR-
toets. De computers van het Bu
reau Krediet Registratie (BKR) op
een industrieterrein in Tiel draai
en op volie toeren. Veertigdui
zend keer per dag raadplegen de
aangesloten banken, postorderbe
drijven en creditcardmaatschap
pijen de databestanden of iemand
volgens hun normen nog wel een
lening kan krijgen. Dat kunnen
ze dag en nacht doen, zeven da
gen per week. De wet verplicht ze
daartoe. Het BKR dient als vang
net om overlening en fraude te
voorkomen, In dw bestanden zijn
van bijna vijf miljoen personen
9,4 miljoen registraties opgeno
men, waarvan 4,8 miljoen afgelo
pen leningen. De computers in
Tiel bewaren namelijk de gege
vens tot vijf jaar na de afloop
datum.
Volgens directeur drs J. Lobstein
en zijn plaatsvervanger W. Slob is
het een oud misverstand dat het
BKR bepaalt of een lening ai dan
niet doorgaat. „Wy registreren al
leen alle gegevens," zegt Lote'
stein. „De beoordeling ervan is
een zaak van de geldverstrekker.
Wij hebben slechts' een maat
schappelijke functie om de risi-
co's voor zowel de kredietaanvra:
"■ger'als/de kredietverschaffer te
- beperken. Van ons kómt &echts/
een sigifhal, meer niet."
Niet iedereen is overtuigd van de
goede.bedoelingen van het BKR.
Een BRK-toets die verkeerd is uit
gevallen roept soms protest op.
Consumenten die een lening ge
weigerd is, willen dan inzage in
hun gegevens.
Dat kan voor een tientje in Tiel.
Vorig jaar deden twintigduizend
mensen dat. „Maar veelal gaan ze
weer tevreden de deur uit," zegt
Slob. „Behalve dat ons personeel
getraind is in het praten met boze
mensen, lukt het meestal ze ervan
te overtuigen dat er met onze re
gistratie niets mis is."
Postorderbedrijven
Hoewel de databestanden in Tiel
een schat aan informatie bevat
ten, hoeden Lobstein en Slob zich
ervoor bij die gegevens een uitleg
of een toelichting te geven. Of
postorderbedrijven eerder of min
der bereid zijn dan een bank om
een krediet te verlenen bij voor
beeld, blijft het mysterie van Tiel.
Dat geldt ook voor de gedetailleer
de gegevens over wanbetalers die
de code A van 'achterstallig' ach
ter hun naam krijgen. Over de zo
genaamde H-code van 'herstel' als
een betalingsachterstand weer is
ingelopen - ruim 20,000 registra
ties in 1996- wordt niet geheim
zinnig gedaan.
Maar over de rest houden de he
ren omwille van de 'onafhanke
lijkheid' en de 'objectiviteit' van
het BKR de kaken stijf op elkaar.
Bovendien willen ze zich strikt
houden aan de wettelijke regels
omtrent de bescherming van de
privacy.
VFN-voorzitter Westphal wil wel
iets zeggen over de BKR-toets.
„Uitkeringsgerechtigden vallen
uit de boot," zegt hij onomwon
den. „Konden deze mensen vijf
jaar geleden nog een paar duizend
gulden lenen voor een nieuwe
wasmachine of een andere duur
zame, noodzakelijke uitgave, nu
kan dat niet mee'-. Doordat de mi
nima steeds vcier achteruit rijn
gegaan, is de rek voor een kleine
lening eruit."
De bankier vindt dat geen goede
zaak. Hij meent terughoudend te
moeten zijn met politieke uitspra
ken, maar het is naar rijn zeggen
geen goed idee van de VVD om in
het verkiezingsprogramma te
pleiten voor'nog meer bezuinigin
gen op minimum-uitkeringen.
Maar hoeveel veerkracht zit er
nog in voor kredietnemers die wel
genoeg yerdienenmm hun. ver-
pUchtingèi^a-^ ^ren nakomen?..
^Zolang het-|5ed~gaat'met;dè-écp-^
nomie zullen kredieten gemakke-
lijk beschikbaar blijven, is de óp-.'
vatting van de VFN. Maar bij een
neerwaartse economische ontwik
keling kunnen degenen die hun
baan verliezen en nog veel ge
leend geld moeten terugbetalen,
in de problemen komen, verwacht
de voorzitter. „Dat is een risico,"
zegt hy, „Maar we blijven een cal
vinistisch landje waar de betaal-
moraal nog steeds ongekend hoog
is. We zijn een volk van betalen,
goed voor ons geld."
Directeur Cees Oosterhoorn van AXA Stenman temidden van de fietssloten in een Veenendaalse
productiehal. FotoCordonmg/Gpo
Hoe onveiliger de Nederlander zich voelt, des te meer profiteert het
Veenendaalse bedrijf AXA Stenman daarvan. AXA is een van Neder
lands belangrijkste fabrikanten van veiligheidsbeslag (dievenklau
wen, sloten, etc). Daarnaast vaart het bedrijf welbij het toenemend
aantal fietsendiefstallen. Want de vraag naar AXA-fietssloten groeit
mede daardoor. Het bedrijf wil nu naar de beurs: zonder extra geld
zou verdere expansie onmogelijk zijn.
werk en het fraaie deurbeslag dat
de fabrieken in Veenendaal, Po
len en Volendam verlaat, vindt
zijn weg vaak naar de gespeciali
seerde ijzerhandel of de luze zaak
voorgebouwbeslag.
Meteen combinatie van activiteiten die niet erg voor de hand ligt,
slaagt de Haagse NV Nationaal Grondbezit er momenteel in record
winst na recordwinst te boeken. Een portret van een honderdjarig be
drijf, dat de publiciteit het liefste schuwt.
Door Marjolein Dekker
Den Haag Nog maar een paar
jaar terug werd de NV Nationaal
Grondbezit, dikwijls Nagron ge
noemd, als licht ondoorgronde
lijk' beschreven. De oer-Haagse
onderneming had een 'kerst
boom' van activiteiten opgetuigd,
die het bedrijf er niet overzichte
lijker op maaide.
Nadat Nagron in 1985 het tweede
verlies uit haar geschiedenis leed
- e eerste keer was in 1935 tijdens
de grote economische crisis van
de jaren dertig - besloot de raad
van bestuur de onderneming te
stroomlijnen. Die operatie is dit
jaar voltooid, zodat Nationaal
Grondbezit haar eeuwfeest viert
met nog maar twee kernactivitei
ten: exploitatie van woningen en
handel in met name oon-ferro me
talen, halffabrikaten en hijs- en
helmiddelen.
Een weinig voor de hand liggende
combinatie, erkennen de huidige
bestuurders. „Vanaf deopriehting
tot na de Tweede Wereldoorlog
hield Nationaal Grondbezit zich
uitsluitend bezig niet het exploi
teren en later ook wel het bouwen
van woningen. Verder ging het
bedrijf niet vreemd," blikt voor
zitter ir. H. van Veen van de raad
van bestuur terug. „Zo rond 2950
dacht men dat de woningnood een
incident was. Even de schouders
eronder en dan zou de schaarste
rijn opgelost. Dus ging men' op
zoek naar andere activiteiten
Binnen de kortste keren werd een
reeks bedrijven aangekocht
waarvan de meeste niets of
slechts zijdelings met woningex-
ploitatie van doen hadden. Zo ont
stond een onderneming, waarin
oprichter Isidore Vos nog nauwe
lijks het door hem op 4 november
1897 gestichte Nationaal Grond
bezit zou hebben herkend. De in
dustrieel kocht samen met acht
anuere notabelen, onder wie oud-
minister van justitie mr. HJ.
Smidt, een verhuurde woning.
Die vormde de basis voor Natio
naal Grondberit, dat vanaf het be
gin een NV was, maar jarenlang
eigenlijk als een familiebedrijf
door het leven ging.
Inmiddels staat Nationaal Grond
berit via de in 1978 opgerichte
houdstermaatschappij Nagron
Nationaal Grondbezit al weer wat
jaartjes aan de officiële markt van
de Amsterdamse beurs geno
teerd. Hoelang de aandelen voor
dien al via de incourante markt
werden verhandeld, blijkt niet
meer te achterhalen.
Net zo goed is het altijd een raad
sel gebleven, waarom de initia
tiefnemers voor de naam Natio
naal Grondbezit kozen. „Want ze
belegden eigenlijk niet in grond.
De toevoeging nationaal was des
tijds wel erg in zwang," vertelt
Van Veens mede-bestuurder mr.
J.V.M. Commandeur,
pandje voor pandje groeide het
bezit van Nationaal Grondbezit,
eerst uitsluitend in Den Haag, la
ter in heel Nederland en zelfs ver
daar buiten tot in .de Verenigde
Staten toe. Maar de hoofdzetel
bleef in Den Haag. De oudste aan
koop die Nationaal Grondbezit
nog in bezit heeft, betreft het
eveneens Haagse pand Hugo de
Grootstraat 31. In 1926 werd daar
voor op een veiling 10.500 gulden
neergeteld. „De jaarhuur nu is
meer," merkt Commandeur grin
nikend op.
Vier poten
Op den duur rustte Nagron op
vier poten, Naast woningexploita-
tie (inclusief aannemingsdochter
Panagro) ging het om handel in
dustriële activiteiten (waaronder
verrinkerijen) en dienstverlening
(onder meer schade-expertise).
„In die tijd was het heel gewoon
om een conglomeraat op te
bouwen," verdedigt Van Veen de
aanpak van rijn voorgangers.
„Het was de tijd van de Ogems,"
Door Johan Bosveld
Ir. H. van Veen (links) en mr. J.V.M. Commandeur voor het hoofdkantoor van Nagron aan de Haagse
Adrtaan Goekooplaan. FotómeoBöhmers/GPo
„Bovendien," vult Commandeur
aan „was de gedachte dat hoe
meer de risico's waren gespreid,
boe safer de winstontwikkeling
zou zijn."
Begin jaren tachtig onstonden
problemen. De woningmarkt
stortte in. Na twee oliecrises ging
het met de Amerikaanse activitei
ten, die waren geconcentreerd In
oliestad Houston, de verkeerde
kant op. Bovendien moest Natio
naal Grondbezit tien jaar lang het
Vredestein-terrein in de Haagse
Houtwijk financieren, zonder dat
ze kon bouwen. Strubbelingen
over de bestemming van het ge
bied beletten dat
Het levert Nagron in 1985 uitein
delijk een verlies op van 20 mil
joen gulden. Voor het eerst in
haar geschiedenis ziet ,het publici
teitsschuwe CWe steken onze
energie liever in andere zaken')
Nagron zich zelfs genoodzaakt
een persconferentie te geven. De
top besluit de industriële activi
teiten en dienstverlening af te sto
ten. Ook het buitenland wordt
goeddeels verlaten. „We zijn te
ruggekeerd naar het beleggen in
en exploiteren van inmiddels zo'n
vierduizend woningen. We inves
teren in complexen van twintig,
dertig jaar oud, die verzekeraars
en pensioenfondsen vaak niet wil
len hebben. We knappen ze op en
beheren ze. En soms verkopen we
ze ook, want van alleen verhuren
wordt je niet echt rijk," vertellen
bei de bestuurders.
Handelspoot
De nieuwe aanpak heeft het be
drijf (ruim zeshonderd medewer
kers) geen windeieren gelegd.
Jaar op jaar werden betere resul
taten geboekt In 1996 werd een
nettowinst van behaald van bijna
26 miljoen guxden. Dit jaar ver
wacht Nagron een winst van ruim
30 miljoen, wat opnieuw een re
cord zou betekenen.
Van Veen en Commandeur willen
vooral Nagrons handelssector (nu
onder meer Miko, IMCO, Men-
nens en Kabel-Zaandam), goed
voor circa de helft van de omzet
van ruim 350 miljoen, uitbreiden.
In 1993 is een eerste aanzet gege
ven met de aankoop van de han
delsbedrijven uit de failliete boe
del van kabel- en touwfabrikant
Verto.
Vrees dat het middelgrote bedrijf
zelfwordt overgenomen, heeft de
Nagron-top niet. „Er komt nie
mand langs. In 1987 en 1P8P, was
dat wel anders. Toen kv n er
dagelijks belangstellenden. En
wij maar koffie schenken. De
meeste geïnteresseerden wilden
Nagron echter opsplitsen. En dat
willen wij nu juist niet. Wij zitten
hier voor de eontinuiteiti"
Veenendaal De huidige onrust
op de effectenbeurzen verontrust
directeur (tees Oosterhoorn van
de Veenendaalse slotenfabrikant
AXA Stenman niet in het minst.
Vorige week kondigde het bedrijf
een beursgang aan. „Maar we
hebben geen haast, ons doel is
eind van dit jaar of begin volgend
jaar." Tegen die tijd moet de rust
aan het Damrak zijn terugge
keerd en denkt AXA Stenman op
een normale manier op het 'bord'
te komen.
Het bedrijf waarover Oosterhoom
de scepter zwaait is bij het grote
publiek bekend van de fietssloten
en het hang- en sluitwerk. Vrijwel
alle in Nederland gefabriceerde
fietsen hebben standaard de slo-
Jtenyan AXA Maar ook de lampen
en de'dynamo zijn afkomstig van
hetiVeenendaalse bedrijf En wie
bij de ijzerhandel dievenklauwen
of andere hang- en sluitwerk te
gen inbrekers koopt, loopt grote
kans met AXA-spullen thuis te ko
men.
„Veiligheid en beveiliging, daar
draait het om in ons bedrijf/' zegt
Oosterhoom. Lampen en dyna
mo's voor de veihgheid, hang- en
sluitwerk voor de beveiliging. En
alles wordt in eigen beheer be
dacht, ontwikkeld, gefabriceerd
en vervolgens op de markt ge
bracht. „Wat dat betreft zyn we
uniek, we hebben alle disciplines
in huis."
Twee jaar geleden nam het bedrijf
de beslissing zelfstandig de toe
komst in te gaan. Daarvoor is
groei noodzakelijk en een uitbrei
ding van het aantal producten.
Maar in zijn huidige omvang kan
het bedrijf de benodigde schaal
grootte niet halen. Weliswaar
wordt elk jaar meer afgezet en
meer verdiend, wie mee val spe
len op de Europese markt moet
een flinke omvang hebben. Die
kan alleen worden bereikt door
extra te investeren in de export en
door andere bedrijven over te ne
men. Een beursgang moet het ka
pitaal opleveren dat nodig is voor
die groeistrategie.
Op dit moment wordt 85 procent
van de 80 miljoen gulden omzet iri
Nederland gehaald. De resteren
de 15 procent die AXA Stenman in
het buitenland realiseert moet
omhoog. In onder meer België,
Duitsland, Frankrijk en de Scan
dinavische landen zoekt AXA
Stenman om die reden partners.
Wat betreft omvang moet daarbij
worden gedacht aan bedrijven die
gemiddeld 30 miljoen gulden om
zetten; niet de allerkleinsten dus.
Oosterhoom: „We zijn toe aan een
nieuwe uitdaging."
Anti-inbraak
De Veenendaalse onderneming
wil op het gebied van de export
vooral haar slag slaan met de
fietssloten Dat product is vrij uni
verseel en kan zonder veel aan
passingen in allerlei landen wor
den verkocht. Moeilijker wordt
het bij het hang- en sluitwerk voor
woningen. „Elk land heeft zijn ei
gen cultuur als het gaat om deurs
loten, anti-inbraak scharnieren en
andere beveilingsproducten. Als
je al die landen wil bedienen zou
je een enorm breed assortiment
nodig hebben." Een buitenlandse
fabrikant van dit soort producten
die een interessante postitie heeft
op de eigen thuismarkt is daarom
een welkom ovemamekadidaat.
Het bedrijf heeft de laatste jaren
flink geprofiteerd van de toene
mende onveiligheid. Hoe groter
het aantal inbraken en fietsdief
stallen des te meer fietssloten en
hang- en sluitwerk AXA Stenman
verkoopt Sinds de politie door
middel van. allerlei preventie
teams extra aandacht besteed aan
het beveiligen van woonhuizen en
bedrijfspanden heeft AXA Sten
man niets te kiagen. Ook in
nieuwbouwprojecten wordt meer
nadruk gelegd op goed en veilig
hang- en sluitwerk.
En dan zijn er nog de verzeke
raars die steeds meer letten op de
kwaliteit van het materiaal. Wie
zijn fiets wil verzekeren moet een
slot van AXA (of vergelykbare
kwaliteit) hebben. „We overleg
gen veel met verzekeraars en
fietsfabrikanten over het aanpas
sen van onze producten," aldus
Oosterhoom. „Daarnaast luiste
ren we naar de markt. Belangrijk
bij onze producten is dat mensen
het zelf moeten kunnen aanbren
gen. Vandaar datje ons ook veel
bij de doe-het-zelf zaken ziet lie
gen." Het zware hang- en sluit-
Management buy out
De oorsprong van AXA Stenman
ligt in 1901 toen de broers Van
Leeuwen in Veenendaal een ijzer
fabriek oprichtten. Al voor de
Tweede Wereldoorlog begon de
fabriek fietssloten te fabriceren,
In 1962 kwam de onderneming in
Britse handen waarna het
Veenendaalse bedrijf verder
groeide. Begin jaren negentig ver
koopt het Britse GKN AXA Sten
man (de naam Stenman is afkom
stig van een Scandinavische zus
teronderneming uit de Britse tijd)
aan de investeringsmaatschappij
Gilde Investment. In de navol
gende jaren volgt een manage
ment buy out, waarbij de drie di
recteuren (onder wie Osterhoorn)
mede-eigenaar worden. Bij de
vestigingen in Veenendaal. Vo
lendam en het Poolse Siewirz wer
ken inmiddels in totaal 290 men
sen.
Adverteren? Tel: OIO - 4004 264
In 25 Jaar is Pfaisier, mede dankzij
het presenteren van de héle
Leolux-coHectie, uitgegroeid tot
één van de grootste Leolux-
dea/ers. Een bezoek aan onze
Leoiux-show is dus de moeite
waard; zeker omdat het
nieuwste model 'Hobbit', met
afneembare hoe'' nu al
bewonderen is. Ter ere van het
I jubileum kunt u profiteren van
vele 'plaisierige' aanbiedingen!
a Model: Hobbit met
afneembare hoes
LEOLUX Design; Hugo de Ruiter
Ridderkerk <entrum
Lagendijk 99
0180 423500
Vrijdag'koopavond,
uMhdhnocht'nd geshren
15% tijdelijk voordeel op 100% tijdloos comfort
Wie wil verzinken in een zee van rust neemt plaats in de
nieuwe Jori-7960. Deze elegante relax-fauteuil brengt u
fysiek en mentaal in een sereen evenwicht. Mensen die
rust op prijs steilen, krijgen tot en met 31 december de
kans om 15% voordeliger door deze Jori omarmd te
worden. Voor een introductieprijs vanaf f. 3.220,- geeft
u uw lichaam en geest wat ze verdienen: ongeëve
naarde ontspanning.
Kanaafweg 39-53
Capöiie a.d. IJssel
Tel: 010-4507466
Design ™aK0#6ri* ran oe woonvormen van Am A/«yr, 9«ni Bwt Vao Basog* Catfeitn
WOinuanRiBSftflcher.GiWarland HarvHHc, Hutatt. W»f*»r Jiö Jort Ham» Oe J005, K**JU. Udux
Watier xnoll, waami Uanfa. N*w Sny Parade, teuns PneHorm Tooort, p*rra Vendel PtoegMottefl Wittman
