Cultufó 1 !25
De radicale 'girlpower9van Lydia Lunch
Uit de
kuist
.1
Het woeste offer van de
kinderlijke onschuld
Controversieel boek van Amerikaans underground-fenomeen
Leo de Jong: 'In Rotterdam bestaat geen kunst, want alles is echt'
Oasis onderweg naar normaal
AHC: luchtige mix
^qalletu
Rotterdams Dagblad j I Vrijdag 28 november 1997
viijuag-soiiuvtiuuei ia» i jfK.
De controversiële Amenkaanse
zangeres, actrice en schnjfster
Lydia Lunch schreef een boek. Een
controversieel boek, uiteraard. 'Pak
de mannen voordat ze jou pakken',
lurdtde boodschap. Een radicale
vorm van "girl power'.
Door Peter Bruyn
De hoofdrol in het boek Paradoxia
van Lydia Lunch wordt niet ge
speeld door de schrijfster zelf, maar
door haar 'pussy1. 'Het dagboek van
een roofdier', luidt de ondertitel.
Een roofdier zonder klauwen of al-
lesverscheurende kaken, maar met
een ander wapen. Haar pussy, het is
haar gereedschap, haar levensverze
kering, haar middel om zich staande
te houden in de hedendaagse jungle
van het bestaan - en dan vooral het
Amenkaanse grotestadsbestaan.
Vanaf haar veertiende wist Lydia
dat haar 'pussy' haar de macht gaf
om mannen naar haar hand te zet
ten en te gebruiken, in plaats van
andersom. Daar gaat Paradoxia
over, het boek dat de Amerikaanse
deze week in ons land kwam presen
teren. En dat is dus wel een andere
categorie 'girlpower' dan de zuur
stok-emancipatie van de Britse Spi
ce Girls. „Het is een autobiografisch
boek, maar geen autobiografie.
Noem het maai een anti-roman,"
zegt de schrijfster die bekendheid
kreeg als zangeres en actrice, maar
zichzelf bij voorkeur 'confrontatio-
naliste' noemt. Om bijna achteloos
te vervolgen: „Ik doorbreek de lite
raire categorieën."
Paradoxia - de titel slaat op een para
medische term voor seksuele opwin
ding onafhankelijk van de periodie
ke fysiologische processen in de ge-
Lydia
Lunch: 'Ik
ben de ul
tieme con
tradictie'.
Foto GPD
slachtsorganen - is een litanie van
gedetailleerd beschreven seksuele
betrekkingen vanaf het moment dat
Lydia als veertienjarige in New
York aankwam tot bijna de dag van
vandaag. Opmerkelijk is niet zozeer
het slothoofdstuk, zo'n typisch Ame
rikaanse zelfanalyse waarin de in
middels achtendertigjarige Lunch
zich gelukkig prijst zichzelf hervon
den te hebben, maar de ontwikke
ling van de relaties door de jaren
heen.
Als tiener is ze werkelijk meedogen
loos. Alle mannen worden, ongeacht
hun intentie, 'genaaid'. En dan min
stens zozeer in figuurlijke als in let
terlijke zin. Naarmate het boek vor
dert sluipt er echter steeds meer ge
voel in de relaties, lijkt het, affectie,
mededogen.
„Dat klopt. Maar ik was ook werke
lijk heel wreed van mijn dertiende
tot mijn dertigste. Door mijn karak
ter heb ik altijd veel krankzinnige,
manisch depressieve of obsessieve
mannen aangetrokken. Ik heb vaak
oprecht gedacht dat ik ze kon hel
pen, maar meestal wakkerde ik hun
obsessies alleen maar aan. Dat is
ook zo'n paradox in mijn leven. Ik
ben de ultieme contradictie. En ik
werk als een magneet op mannen
die ook een en al contradictie zijn.
Met alle gevolgen van dien."
Tussen alle mannen die in het boek
van Lunch 'afgewerkt' en gedumpt
worden, wordt één persoon opval
lend anders tegemoet getreden: de
van oorsprong Australische, maar
alweer jarenlang in New York wo
nende underground-roeker Jim
Thirlwell die vooral beroemd werd
onderzijn pseudoniem Foetus. Over
hem schrijft ze met tederheid. Met
liefde zelfs. „Omdat over hem ge
woon niets slechts te zegen viel,"
reageert Lunch.
„Mijn gedrag heeft ertoe geleid dat
hij langzaam maar zeker krankzin
nig werd. Doordraaide. Verslaafd
raakte. Ik heb zeven jaar met hem
samengeleefd. Ik ging in die tijd ook
met tal van andere mannen naar
bed, maar Jim wilde gewoon niet
weten dat ik dat deed. We zijn ook
nooit echt formeel uit elkaar ge
gaan. Ik wilde op een gegeven mo
ment naar New Orleans en hij wilde
per se in New York blijven. Dus ging
ik en kwam niet meer terug. We heb
ben in die jaren samen maar één
keer ruzie gehad. Dat was toen Jim
zei dat mijn reet toch echt niet het
centrum van de wereld was en ik dat
tegen sprak..."
Zo'n twintig jaar geleden stapte Ly
dia bruusk de rockwereld binnen als
zangeres en gitariste van de tegen
draadse Newyorkse rockgroep
Teenage Jesus and the Jerks. Ande
re bands volgden, zoals Eight-Eyed
Spy en 13.13, maar al snel kwam de
nadruk meer te liggen bij Lydia's
persoonlijkheid en teksten, dan op
de groepen en de muziek. Ze acteer
de in omstreden art-pomofilms van
Richard Kern en deed soloprojec
ten, waarbij ze zich als ongekroonde
koningin van de Amerikaanse un
derground omringde met mensen
als Nick Cave, Foetus en de musici
van Sonic Youth. Daarnaast mani
festeerde ze zich steeds meer met
spoken-word-performances in het li
teraire undergroundcireuit, aange
moedigd door ondermeer Henry
Rollins en Hubert Selby, de schrij
ver van de cultroman Last Exit
Brooklyn.
Van al die artistieke bezigheden is
in Lunchs nieuwe boek echter nau
welijks iets terug te vinden. Haar re
laties met mannen staan voor haar
ook helemaal los van haar werk, be
nadrukt ze. .Afgezien van mijn rela
tie met Jim Thirlwell heeft mijn
seksleven zich altijd buiten mijn ar-
.tistieke activiteiten afgespeeld. Ik
val nu eenmaal minstens zo gemak
kelijk op een mooie bouwvakker als
op de zoveelste would-be roekstar."
Mollig
De boodschap is voor Lydia altijd
belangrijkste geweest, zegt ze: haar
persoonlijke, tegen hypocrisie en
mannelijke overheersing rebelle
rende girlpower-variant. Daarvoor
gebruikt ze ieder medium dat haar
voor handen komt. Vandaar dat er
binnenkort een stripboek van haai
hand verschijnt. Er komt ook weer
een nieuwe plaat. En sinds kort ex
poseert ze ook foto's en maakt ze ob
jecten. Voodoo boxen, maar ook af
gietsels van haar eigen, wat mollige
lichaam.
„Dat is een reactie op al die Calvin
Klein advertenties," licht ze lachend
toe, „Die advertenties m de glossy
bladen, met die scharminkel-achti-
ge modellen die er tegenwoordig al
lemaal uitzien alsof ze op sterven na
dood zijn."
'Paradoxia; a predator's diary'.
Uitg. Creation Books, London,
ISBN 1 871592 49 6 (Nederlandse
vertaling wordt volgend jaar
maart verwacht)
Adverteren in deze rubriek,
bel Edith van Kekem
010-4004408
fax; 010-4004459
BELASTING DOUANE
MUSÉUM
LAST! Ct WAT E RJ-
..in beeld en geluid
.'t/m6sept. 199Ö
Parktaarv T6, Rotterdam
toegang, gratis
SASCHA'S GAUW
AM
Geef Kunst als cadeau I
kunst
SchiÖanjen, Booten .Bloemen
en Heksen
J.''—-
Jos Gielen gsSêÉj
DE GOLFER E'
brons, I9Q~'
hoogte 20 cm
oplage: 16 ex.
prijs: ƒ1.450,-
tel. 078-6133143
fex 078-6310317
MMMH-N» Woirifft
Riedijk 104, Dordrecht
open: donaat van 13.00-17.00 uur
Leo de
Jong: 'We
hebben
een raar
kunstwe-
reidje in
Rotter
dam. Ie
doet maar
wat voor
Zichzelf.
Door Eric Westerveld
RotterdamIn de overbekende no
velle 'The old man and the sea' be
schrijft Ernest Hemingway de on
losmakelijke verbondenheid tussen
'de oude man' en 'de zee'. Het boek
je, dat by vele scholieren op de lite
ratuurlijst staat, vertelt het ontroe
rende verhaal over een eenvoudige,
vanzelfsprekende visser en diens
enige zingeving: de zee. In zekere
zin verhoudt Leo de Jong, kunst
schilder, geboren in 1931 te Rotter
dam, zich op een vergelijkbare ma
nier tot zijn werk als de oude man
zich tot de zee verhoudt. Schilderen
ais levenstijl, het leven als een schil
derij. Leo: „Tijdens het schilderen
onderga ik een grote hoeveelheid
emoties: absolute misère, uiterste
extase, begeestering, neerslachtig
heid, opwinding. Vroeger kon ik wel
eens de achterkant van een kwast
door een doek drukken."
Leo de Jong 'aat me binnen in zijn
atelier. In de deuropening knikt hij
een voorzichtige, maar vriendelijke
groet, terwijl we de handen schud
den. Op het eerste gezicht een zacht
moedige, voorkomende man, met
krullend grijs haar en een snor die
zijn mond grotendeels verborgen
houdt. Een charmante man ook, met
ondanks zijn licht voorovergebogen
houding een jongensachtige uitstra
ling.
In het atelier, de 'A4studio', woont
en werkt Leo samen met fotografe
en grafisch ontwerpster Sandra Gal-
io. Het gesprek komt wat moeizaam
op gang, want Leo blijkt een man
van weinig woorden. De aanleiding
voor mijn bezoek aan 'A4'is de expo
sitie en veiling van Leo's werk in
'Galerie Kralingen' op 30 november.
Leo lijkt hierover slechts met lichte
weerzin te willen praten. Gelukkig
is Sandra aanzienlijk spraakzamer.
Ze vertelt: „Mensen kennen vooral
het meer abstracte werk van Leo, zo
als de materieschilderijen waarin al
lerlei materialen zijn opgenomen in
het schilderij. Dit keer exposeert
Leo zijn figuratief werk, waarin de
mens wordt afgebeeld."
De fles rode wijn staat inmiddels op
tafel en heeft een ontspannend ef
fect. Tijdens een rondleiding door
het atelier wijst Leo op enkele van
zijn werken, zoals op het schilderij
waarm lege verftubes zijn opgeno
men. Het is voor het eerst dat ik
denk aan Hemingway's 'de oude
man en de zee'. Leven, zingeving,
identiteit en werk zijn net als bij de
'oude man' bij Leo op een vanzelf
sprekende manier vergroeid. De
verf en de tubes vormen samen het
schilderij en daarmee verdwijnt de
traditionele scheiding tussen de
schilder en het schilderen enerzijds
en het schilderij anderzijds.
Leo: „Het proces is net zo belangrijk
als het resultaat." Elven later zegt
hij: „Krantenkop," Ik heb geen idee
wat hij bedoelt, en hij herhaalt:
„Krantenkop", Ik volg zijn wijzende
vinger en zie een met kranten be
kleed geraamte van kippengaas, in
de vorm van een kop. Leo vult de
wijnglazen tot de nok, en we gaan er
weer bij zitten.
Sandra: „Op 30 november presen
teert en veilt Leo zijn figuratief
werk. Het zijn vooral menselijke af
beeldingen, en daarom hebben we
de expositie-veiling de naam 'Peop
le' meegegeven. Het wordt een on
derhoudende middag. Leo zal live
een'people schilderij' maken, onder
begeleiding van pianist Bert den
Hoed. Leo doet dat wel vaker
Sandra zet de video aan.De band is
opgenomen in een galerie, met pu
bliek erbij. De pianist bespeelt niet
alleen de toetsen, maar klimt af en
toe bovenop het instrument, ver
dwijnt vervolgens gedeeltelijk in de
vleugel en produceert de meest bi
zarre geluiden. Op het ritme van de
muziek maakt Leo sierlijke bewe
gingen met kwasten en rollers. Er
ontwikkelt zich een intense dialoog
tussen pianist en schilder, terwijl
het publiek ademloos toekijkt.
Sandra: „Het schilderij dat Leo op
30 november zal maken wordt ook
verkocht, en de volledige opbrengst
zal worden afgestaan aan 'Artsen
zonder Grenzen'. Bovendien gaat
10% van de totale opbrengst van de
veiling naar de stichting 'Doe een
Wens'. De dag wordt opgeluisterd
door muzikale optredens van ope
razanger Albert de Bruin, jazzzan
geres Rita de Kimpe en pianist Tom
mie Meyer. Leo's broer Fred is pre
sentator en veilingmeester. Het ope
ningswoord is van Manuel Kneep-
kens (dichter en fractievoorzitter
van de Stadspartij)."
Leo: „Ik ken Manuel al heel lang.
Onze kinderen zaten op dezelfde
school, en op het gebied van kunst
kunnen we het heel goed vinden. En
dan bedoel ik niet praten over
kunst, of wat verstaan moet worden
onder kunst, want met dit soort vra
gen voel ik me niet zo betrokken. Ik
bedoel het meer praktisch. Vroeger
gingen we wel eens naar het strand
om te jutten. Van de ouwe klerezooi
die we vonden maakten we dan iets
moois"
Leo wordt allengs iets spraakzamer:
„Ik ben wel opgenomen in dat ouwe
knarren-kunstenaars-boek 'Rijk
zjjn we er niet van geworden' rnr
eigenlijk opereer ik een bee' n de
kunstmarge. Ik verdien er cl myn
brood mee, maar ik bedoel dat ik
een buitenbeentje ben. Vroeger
voelde ik me in de wereld van de
kunstacademie niet zo thuis omdat
ze daar alleen maar bezig waren met
kwasten en verf. Ik werkte toen al
liever met allerlei materialen. Nu
voel ik me ook niet aangetrokken
tot de kunstacademie, met dat grafi
sche gedoe met computers enzo.
Ach, eigenlijk is het Rotterdamse
kunstswereldke een beetje raar. Ie
dereen doet maar wat voor zichzelf,
er is geen stroming of zo. Kunste
naarssociëteiten leiden daardoor
een kwijnend bestaan. Ik zeg wel
eens* 7n Rotterdam bestaat geen
kunst, want alles is echt'
Veiling zondag 30 november, 15JM)
uur, Galerie Kralingen, Gashou
derstraat 9 (voorbezichtiging 27,
28,29, november van 14.00 tot 19.00}
Door Louis Du Moulin
Den Bosch Wordt Oasis dan toch
nog een normale rockband? Sinds
de start van de Europese tournee ai-
weer tweeënhalve maand geleden
hebben de beruchte broertjes Gal
lagher zichzelf behoorlijk onder
controle, dus ook in de categorie
zelfdiscipline hangt er een nieuw
groepsrecord in de lucht. Gister
avond stelden de meest spraakma
kende en populairste Britpop-am
bassadeurs de sensatiezoekers in de
uitverkochte Brabanthallen teleur
met een opvallend gestroomlijnd
optreden, dat dankzij het hoge hit
gehalte binnen de kortste keren ont
aardde in een vrolijk mega-mee-
zingfestijn.
Met deze actuele variant op de
'Night Of The Proms' nam het Man
chester kwintet voor zijn Neder
landse achterban eindelijk revan
che voor het voorlaatste concertbe
zoek, de intussen welhaast legenda
rische slechte beurt in het Utrechtse
vredenburg in januari vorig jaar.
Sindsdien heeft met name zanger
Liam —die er toen voortijdig de
brui eraan gaf zijn podiumleven
heel wat gebeterd en is het showele
ment rondom hem met reuzen
sprongen toegenomen. Zelf mag de
jongste van de twee Gallaghers (25)
zich nog steeds minimaal inspan
nen om meer dan vocaal te entertai
nen, Oasis' speelplaats is op deze
trip in het kader het derde album
'Be Here Now1 een regelrechte kijk
doos in de geest van Pink Floyd.
De bijzondere aandacht voor het vi
suele aspect kwam voor de show al
tot uitdrukking op 'het doek' waarop
een enorme wijzerloze klok (bekend
van de jongste cd) en bij aanvang
middels de opkomst van het vijftal:
de heren stapten een voor een uit de
in het decor verwerkte telefooncel,
die beleefd werd geopend door een
zwarte portier. Ofwel een beetje 'Kid
Creole revisited'.
Met het toevoegen van dergelijke
luxe accenten plus het volgens sche
ma afwerken van de set lijkt Oasis
haar veelvuldig geventileerde pre
tenties als 'biggest rockband in the
world' ook nog serieus waar te wil
len maken. Voor wat betreft het pa
tent op uiterst toegankelijke slepen
de popsongs heeft muzikaal brein
Noel Gallagher in z'n genre niet veel
te duchten: de 30-jarige gitarist is op
dat punt in feite Lennon en McCart
ney in een, niet in de laatste plaats
door geraffineerd uit hun oeuvre te
jattenDe vraag rijst na drie verwan
te albums dan ook welke verrassin
gen heeft hij nog meer in huis, is
Oasis wel in staat om te ontsnappen
aan het inmiddels wel zeer ver
trouwde eigen geluid? Dat probleem
wordt met het instant-giga-succes
van 'Be Here Now1 (overal al in de
voorverkoop een bestseller) en met
deze gepolijste show (met als feite
lijke climax de 'eindeloze' tweede
toegift 'Champagne Supernova'
voorlopig nog even vooruitgescho
ven. En wie kan dit voormalige club
je ongelijk geven ongelijk geven?
Alhoewel, als de twee allesbepalen
de broertjes echter maar niet al
braaf gaan worden, waardoor alle
optredens zo gladjes gaan verlopen
ais gisteravond. Ofwel: Oasis zonder
grillen en rebellie, dat kan eigenlijk
niet.
Oasis in de Brabanlhallen, Den
Bosch. Met Liam Gallagher (zang,
tamboerijn), Noel Gallagher (gi
taar), Paul McGuigan (bas), Alan
White (drums) en Paul 'Bonehead'
Arthurs (gitaar). Voorprogramma:
The Seahorses. Bijgewoond: don
derdagavond
Door Willem Jan Keizer
Rotterdam Bij wijze van opwar
mertje voor vanavond speelde het
Rotterdams Philharmonisch Orkest
gedirigeerd door Valery Gergjev,
gisteravond een ingekort program
ma, hetzelfde dat morgenavond
ook in het Konzerthaus in Wenen
zal worden uitgevoerd.
In een voor een ingelast concert be
hoorlijk gevulde grote zaal van de
Doelen werd een uitgekookt pro
gramma uitgevoerd. Geopend werd
met 'De Kinderkamer' van Modest
Moessorgski, waain het erkende
drankorgel (als zijn portret ergens
wordt afgebeeld is het altijd dat
schilderij van de componist met een
rode drankneus) zijn zwak voor kin
deren vorm gaf. Hij hield van kinde
ren omdat zij hem kennelijk niet be
oordeelden op zijn zwakheden. Het
van origine voor zang en piano ge
schreven werk werd in 1976 door
componist Edison Denisov geïnstru
menteerd met gebruikmaking van
onder meer een vibrafoon. Het
merkwaardige hierbij is dat er in de
muziek tot aan zeg maar Beethoven
structureel wordt gezocht naar een
zo origineel mogelijke instrumente-
ring met eventueel gebruikmaking
van instrumenten uit de rijd van de
componist, terwijl dit by georkes
treerde pianowerken volstrekt niet
aan de orde is - het tekent de schizo
frene verhoudingen in de klassieke
sector. Voor de zangpartij werd
evenals vorig jaar de frêle sopraan
Anna Netrebko ingezet. Zij zingt dit
werk net zoals de instrumentatie
van Denisov; met natuurlijkv "^ar
me, puur en ongekunsteld. L ^erd
nog versterkt door de gele baljurk
die zij droeg en de bucks waarmee
•zij het publiek bedankte.
Woest werd deze kinderlijke on
schuld daarna geofferd op het hak
blok van Stravinsky's 'Sacre du
Printemps'. Dit magnum ipus van
de componist werd van t handaal
tot compositie van de ev,uw, en
straalt, 85 jaar na de verpletterende
premiere, nog steeds een ongeken
de energie en onstuimige jeugdig
heid uit. Hoewel het RPhO niet tot
het uiterste werd aangezet door
Gergjev moet er toch worden gecon
stateerd dat deze combinatie van or
kest en dirigent voor een nieuwe
standaard inzake Russische muziek
zorgt. Het accent lag niet op de spec
taculaire wildheid maar op de com
plexe instrumentatie van Stravins
ky's werk. Zelden werd de partituur
zo in al zijn complexe schoonheid
ontvouwd als gisteravond. Hoewel
het gevaar gaat ontstaan dat de
maestro wel erg snel naar hem be
kende werken grijpt by ingelaste
concerten, wordt dit geneutrali
seerd door hét hoge uitvoeringsni
veau. De toegift, een deel uit Rims-
Iqt Korsakoffs wonderschone 'On
zichtbare Stad ïötesj' werd met
evenveel liefde en hang naar
schoonheid gespeeld.
Doelen, grote zaal, gisteravond.
artiest
African Head
Charge
bum
Sankofa
Bonjo
Records/Son ic
Rendezvous
70:51 min.
Op papier lijkt de muziek van African Head Charge tamelijk zware kost. Du-
breggae, drum 'n bass en Westafrikaanse highlife zijn de ingrediënten waar
mee dit Britse gezelschap de luisteraar te lijf gaat Toch resulteert dat niet in
moeilijk te verteren klanken. De2e mix is zelfs opvallend luchtig. AHC doet
in feite met de verschillende genres wat UB40 al zo lang voor hen met reggae
deed: er een sterk verwaterde, maar o zo commerciële muzieksoort van sme
den, die dan ook absoluut niet geschikt is voor puristen.
AHC straalt een ongecompliceerdheid en vrolijkheid uit waarvoor velen
graag de dansvloer op zullen gaan. De drumtikken. baslijntjes en synthesi
zer-riedels zijn allemaal van een uitgekiend simplisme. Met elkaar ver
mengd pakt het echter erg verraderlijk aanstekelijk uit en voor je het weet
zitje ongegeneerd mee te galmen met de teksten die ook al de diepgang van
een surfplank hebben. 'Sankofa' is zo'n schijf waarvoor je je bijna schaamt
om te moeten toegeven datje het eigenlijk wel lekkere muziek vindt
JoopBreedveld
