22
H§pirt?
De hemel is
blauw, we zijn
in de wolken
F
Angenent
Gascoigne weer
in opspraak
Rotterdams Dagblad
De Matterhom, 4.478meter hoog, volmaakte
piramide, de meest gefotografeerde berg van
het aards paradijs. Foto's &hrardBöd,er/GPÜ
Door Harry Muré
Zermatt Het is behaaglijk
eng in de hut op de sokkel
van de Hömligraat, met 120
man dij aan dij, geisha's in ly-
craleggings en granieten ba-
juwaren in onuitroeibare
knickerbockers. Het laatste
avondmaal voor de grote be
proeving: ragout, worteltjes
en - heel toepasselijk - puree.
Aanzwellend geknetter
dringt binnen en overstelpt
het geroezemoes. Schuinse
blikken door bewasemde ra
men, het is bijna donker, een
helikopter wiekt halverwege
de nevelige oostwand. De
echo van het onheil, er is iets
gebeurd. Het is woensdag de
dertiende.
„Er ligt een dode Duitser,"
meldt hüttenwirt Kurt Lau-
ber bij het dampende fornuis
in de keuken. Ongelukken
zijn dagelijkse kost. Alleen al
de Matterhom eist vijftien le
vens per jaar. Kurt zal het li
chaam morgen bergen. „Per
Hubschrauber, nu is het te
laat." Hemeltje, sensatie,
fluks terug naar de volge
propte eetzaal: 'er ligt een do
de boven de gletsjer.' Heet
van de naald, maar geen haan
die er naar kraait, het is ver
gekomen met de mensheid.
Honderdtwintig lepeltjes
gaan synchroon op en neer
tussen chocoladevla en hap
pige lippen.
„Het zijn twee werelden. Dit is de
schijnwereld," zegt Edward ver
goelijkend. Hij mompelt iets van
'verdringen'. Kloeke ogen, aange-
naam causeur van 36. Hij denkt
ain-zoontje Thomas van vier en
Sylvia, zijn vrouw, thuis voor de
tv. „Heti's-eenraaileven,"hèeftze
gezegd, „als bij naar de Himalaya
of China moet, besta ik niet voor
hem." Gefocust op de bergen, la-
ïkipScollega's, afspreken af
dat ze in hei begin bij elkaar in de
buurt blijven. De Matterhom is
4.476 meter, hoogi volmaakte pira
mide, de meest gefotografeerde
berg van het aards paradijs.
Voor de Adam's en Eva's is de
berghut het uiteinde van de be
schaving.- Koreanen, Amerikanen,
Australiërs, iedereen doet amicaai
om* de spanning te camoufleren.
„Miezerig weertje, maar het wordt
beter," voorspelt Edwaid. Zelfde
voornaam als Londenaai Whym-
per die na acht mislukte pogingen
op 14 juli 1865 met een overwe
gend Britse groep voor het eerst
het hoogste punt betrad. De wed
loop om de laatste maagdelijke
vierduizenden eindigde meteen in
de pakkendste tragedie uit de his
torie. Tijdens de afdaling, kort on-
Maandag 5 januari 1998
Berggids Edward Befcker en sportjournalist Harry
Muré van het Limburgs Dagblad beklommen de Mat
terhom om te peilen waarom mensen de moeilijkste
weg naar de hemel nemen. Tasten naar de hoogste
dingen op aarde, balanceren aan het toaw, de rode
draad van het leven in het jaar van de doden.
En daar zijn ze dan, op de
topl Bekker steekt zijn
duim omboog, Muré lijkt
het allemaal nauwelijks te
kunnen bevatten.
der de top, brak het henneptouw,
waardoor vier van de zeven klim
mers in de diepte stortten. Edward
Whymper, de gids Peter Taugwal-
der en diens zoon zaten aan de
goede kant van de rafeltjes. De pu
bliekelijke discussies laaiden -ook
toen al - hoog op. Koningin Victo
ria wilde haar landgenoten het
klimmen zelfs verbieden, maar
dat wakkere plan kreeg ze er niet
door.
Onrustig
Kwart over vier na een beroerde
nacht tussen onrustige lichamen,
hutje bij mutje. Aardedonker, we
stommelen over de kam naar de
Einstieg. Edward zwijgt Al tijdens
het ontbijt was hij nauwelijks aan
spreekbaar, merkwaardige ge
daanteverandering die nog tot
verrassingen zal leiden. Sneeuw-
veldje, hellend paadje, de adem
stokt, boven ons tientallen dan
sende lichtjes, de basis van de
berg is één grote kerstboom, het
zijn de koplampjes van de vroeg
ste vogels die al rond drieën op
pad zijn gegaan.
Tien jaar geleden behaalde hij als
eerste Nederlander het brevet
berggids, opleiding in Duitsland.
Hij droeg zijn steentje bij aan de
Moet kunnen
Hel lijnt noiN-nt. c. uf' <3e oiv
fieiteexie UKrèliiEr'.js ook'seen
oodc ;6ij ide cfülw; J
iegt hij.'De 4cü naar «es andere
dub'. Een andere club «étazo'n
jongen, en dan krijftbijnogeen -
dubbelsaiorisootDii-pasfeBfK-
pata ahes
mSs JC-trainer Martin Jol in
Nieuwe lievu
Of neem de regenmx i'. Barce
lona. Moest ik 'mdsmeg zo nodig
«narde toe dm ik maagpijn
kreeg. Uiteindelijk uxss ik 20 ge-
fixeeri bp mijn lichamelijke el-
lentteitaiknietmeergoeiaplet-
te. Reed ik op domme wijze door
eéit plas en rond merel/ terug
ntrnt de baan. Wat'ik daarvan
Mt'gekertL Lij*:! me duidelijk:
deeemtvgtgendèkeer-dót-«fc'ttj»1
dau'de roarsaor (M welmoet?
faal Ik de hele boel gewoon lopen.
Kal me niets schele», d poep of
piesikalbsonder.- 6
Jos Vèratappen in de Telegraaf
Jkzit'r.d'rweci-'Ckiii/tailem
aUeacagse dingen Ie denken.
Sëmr&vüiiemMaeiQatig'over/
'het rechte eind, bedenk ik me in-
eens dat ik 'nog een belangrijk te-
j"i iè mó v n tii
'moet'vergeten ooi de volgende
dag een auteav voor een vriend
tektrpm.Ja,ikbaxookmaareer.
petiMOflmen&"
:WeerJos Verstappen
'jklieb 'door mijn stuiiefinan-
eierinpniéêrpëld te bededen dne
mijn vader en moeder-in Bos-
eiifcïn-. I -
Tafeltennisser Ncrmin Smajic,
Volkskrant.
Jkbégin hét voetbal weer te mis-
gemeenschapife:-
miédemmen, tkmts hetioereld-
j'e. Laatst kwam ik in Amter-
dam;.Frank ;Ry kaard in géi pes-i
tavxdi1 tegen tn al duurt zo'n
tmtactmaarevm, ik hou green
goedgevoel aan over" -
Jos Sta&tseii; ex-voorzitter Be
taald Voetbal, over de periode
na Sport7,in de Telegraaf.
:r,Jkdöe tiener werk waarvoor ik
waantéring knjp ïiit mijn omge-
mpdan dot ik al het geld aan de
wereld heb,"
Herman iVerrips, ex-profvoet-
balier van FC Utrecht, nu werk-
zaam als vuilnisman, in Het Pa-
rooL
„Elke dagomkwart over zeven
- de 'deur uit. Als voetballer stónd
- ik pas om-half elf op het trai
ningsveld.- Nu loop ik ddn al
vtioee intr met een natte rug, De
w}v^:iècM.'r^ed-rgekrégen^voör
mensen diedit soort loerk doen.
Veel mensen denken dat mitlnis-
man zijn een makkie is. Die moe
ten maar eens een dagje meelo
pen." H "-K: 5
Nogmaals Herman Verrips
„Hoe ik bij de PTT terecht ben
gekomen?Akkleiriejorigen uond"
ik dat al een mooi beroep. En om
hbu derést vanitin leven achter
over ie leunen; nee. Ik wilde ge-
uxxrot^kdoem Eèri>imend^
werktepij üepost Dte heb tic een
r brigf meegegeven;en ik werd
aangenomen,"
Bérry raa -Aerlé, ex-profroet-
baller van PSV: en Helmond
Sportfiu werkzaam ais postbo
de, in Het ParooL -
Everestbeklimming van Bart Vos,
verkende zowat alle superknob
bels van de aardbol en vestigde
zich in Argentière-Chamonix van
waaruit hij zijn bureau EB Ski
Alpinisme exploiteert. Speciali
teit world-wide offpiste en toer-
skitochten, de kuierlatten neemt
hij 'als het kriebelt,'
Dat doet het kennelijk, tussen
Zweites Couloir en Eisloch ontke
tent hij een enorme inhaalrace,
het is zaak zich vast te bijten in de
op ooghoogte dansende hielen.
Telkens als hij de staart van
de volgende file te pakken
heeft en je denkt 'ha, einde
lijk,' gaat hij er weer zigzag
gend vandoor. Het eeuwig
passerep is een slopend pro
ces, niks 'ga uw gang' of'sor
ry, na u', maar puur elleboog-
werk. Hijgende achterblijvers
worden bruut omvergeduwd; man
of vrouw, maakt geen fluit uit, het
'survival of the fittest' is ont
brand. Spitsuur.
Doolhof
„Tijd is zekerheid," heeft Kurt
Lauber gewaarschuwd. „Je moet
het in vijf uur halen met een ge
lijkmatig ritme en zonder rust
pauzes." Curieus genoeg duurt de
afdaling precies even lang. „De
Führe is technisch niet moeilijk,
maar erg complex, een doolhof."
Zelf was hij als gids en redder 250
keer boven. Bij gebrek aan routi
ne en conditie doen 'die Leute' er
meestal te lang over, waardoor ze
zich extreem blootstellen aan dc
risico's van steenslag, weersver-
slechtering en uitputting. „De
Matterhom is niet gevaarlijk, de
mensen mdken hem gevaarlijk."
Zes uur, 'het daget in den oosten,1
Edward heeft zijn poëtische bui.
Het rozenvingerig zwerk verzacht
de contouren van de Dom. Daar
stierf Stijn Maas een maand gele
den aan onderkoeling, nadat zijn
vijf makkers hem op de Hohberg-
gletsjer in de steek hadden moe
ten laten, anders waren er nog
meer slachtoffers gevallen. Ach
ter ons de Weisshom; begin van
de week maakte een Oostenrijker
er een fatale tuimeling van vijf
honderd meter, hij was 'nicht an-
geseilt' stond in de Walliser Bote.
Van de Eseltritte naar het Faules
Eek. De normale route via de ge
makkelijkste van de vier graten is
tweede- en derdegraads. Twaalf
honderd meter hoogteverschil,
ter beu, griezelige solo.
Hoger, we zetten de tanden in het
Gebiss. Ergens links van ons rust
de Duitser in zijn laatste bivak,
weeïge gewaarwording, geen tijd
voor requiems. Soms kUmt Ed
ward rap twintig meter vooruit,
zoekt een standplaats, fixeert het
touw aan een ingemetselde haak
of rotspunt en roept 'kom!' Jawel,
baas. Hij beheerst zijn ambacht
voert de omslachtige handelingen
soepel uit, prettige veiligheid,
Exact op schema, stabiel weer,
wandjes, wiebelende blokken en
verraderlijk puin. Tweedegraads
wil zeggen dat het terrein al zo ge-
exponeerd is dat je een dodelijke
val kunt maken; bij derdegraads
is bovendien volledige armkracht
nodig. We gaan 'aan het korte
touw1, gelijktijdig met zijn tweeën
schiet het snelst op, een methode
van voortbewegen die tot op zeke
re hoogte de garantie van lijfsbe
houd biedt Geen top zonder ge
pieker.
Conform het motto van wijlen
Ernst Happel houdt Edward de
touwtjes strak, 'kein geloei'. Bot
weg, 'dóé iets'. Dingen die je bene
den nooit zou accepteren. De
meeste ongelukken gebeuren
door coneentr3tieverv2! in de eu
forie van het boven jezelf uitstij
gen. Vandaar die kafferende
coach, wee degene die het spel
niet doorziet Ruzie, vloeken,
frustratie over de eigen onmacht,
de schuld ligt altijd bij de ander.
„Op zo'n berg," zegt hij in wat ge
matigder milieiïy. „gaan hele
vriendschappen naar de knop
pen." Een man daalt af, het gefoe-
pléétje. „Een modeberg,"grinnikt
hij, het touw inhalend. „De vorm
is herkenbaar, als je er vaak naar
kijkt, wordt het een obsesssie."
Vijfentwintighonderd mensen
staan per seizoen op de top. Mat
terhom, col tussen kul en cult.
Chaos
Untere Mosley Platte, ter snellere
doorstroming van de massa, zijn
knelpunten met polsdikke tros
sen en ijzeren stiften ontscherpt.
Veel helpt het 'niet, aan het begin
van listige passages heerst een
volstrekte chaos van onontwarba
re kluwen touw en scheldende
mensen. Omdat het 'hun' berg is,
dwingen de Zermatter gidsen met
grof geweld voorrang af. Ze jagen
hun onthutste klanten naar boven
en omlaag raison van 900 gulden
per beurt, het blote tarief, exclu
sief logies, liften en verzekering.
All-in kost het tripje 1300 gulden.
Matterhom, tot elke prijs.
Acht uur, het Solvay-noodhutje op
vierduizend meter, vlakbij de On
derste Rode Toren, vanaf hier
dook de Duitser het hiernamaals
in. „Een wonder dat er niet nóg
meer gebeurt," zegt Edward. Zelf
is hij schadevrij, ooit onderuitge
gaan op een sneeuwhelling. Hij
gleed steeds sneller, 'geen hou
den aan,' een obstakel brak de val,
'anders had ik het nog zo net niet
geweten.' Goeiemorgen, het
wordt warm. Mag de helm af?
„Oké, euh... neen, doe maar niet,"
corrigeert hij Intuïtief in dezelfde
seconde. Bij de Schouder binden
we de stijgijzers onder, we bege
ven ons op glad ijs.
Eén op de vier klimmers be
reikt de top niet, de dertig
meter hoge slotwand is voor
velen het einde. Opnieuw ra
deloze, tierende mensen,
smekende blikken. Een Ja
panse beseft dat het verticaal
bungelende touw te hoog ge
grepen is, biggelende tranen. Nu
komt het aan op biceps en de
zuurstof van twee jaar duurlopen.
Krak, plof, de stijgljzerpunten
van een klimmer die terugglijdt,
schrapen over de helm. Jeminee,
bedankt voor de tip, Edward, je
moet er niet dénken. Hup, alles of
niets. „Goeie actie," roept hij van
boven. De berggids haaltje uit het
dal.
Onwezenlük
Nog twintig minuten, als slakken
over het Oberes Dach, een uitge
treden spoor in de firn. De omge
ving wordt onwezenlijk, Salvador
Dali, aan gene zijde van de werke
lijkheid, net alsof het ultraviolette
licht zichtbaar is. Hoog zoemend
geluid, de tintelingen van de en
dogene ecstasy. Dan gebeurt het,
tussen de keien is er ineens de
brok in de keel. We verbergen het
voor elkaar.
Half tien, de top is leeg, presentje
van de goden. Het kruis staat wat
verder weg op het Italiaanse ein
de van de messcherpe lijst, een
metertje lager. Blauwe hemel, we
feVpor.yetenTwt;^^
rifóvowotëtiiïo
zijn in de wolken. Proficiat, maar
de emotie is al voorbij. Edward
haalt de handy uit de rugzak, hij
belt met zijn moeder in Voeren-
daal. Daarna eet hij een appel. In
het westen de Mont Blanc, dat is
nauwelijks een berg. Binnen
handbereik de Dent d'Hérens
waar in juli de tocht van een Bel
gische vader en zijn twee zonen
abrupt eindigde. Het NOS-jour-
naal had mooie beelden van de
topgraat, je kon de voetstappen in
de sneeuw zien.
Plotseling hetzelfde geronk als
gisteravond, maar deze keer diep
beneden ons. Dat moet Kurt zijn,
de helikopter brengt hem naar de
plaats van de calamiteit. Hij iaat
zich omlaag vieren met de staal
kabel en legt het stoffelijk over
schot in het mandje. Het leven is
een kwestie van op- en aftakelen,
We krijgen gezelschap van twee
Tsjechen, dat zie je aan de sjofele
uitrusting. Ze zijn heel behulp
zaam bij het maken van foto's.
Bemistzijnsvernauwing
Weg hallucinatie, de afdaling vol
trekt zich in een staat van totale
bewustzijnsvernauwing. Edward
hakketakt aan één stuk, 'voeten
optillen,' opperste attentie, 'je
denkt datje de situatie onder con
trole hebt en toch gaat het mis.' Af
en toe is een kijkje in de beroem
de noordwand mogelijk. Halver
wege verongelukten vorig jaar Ar
jen Bot (21) en Olivier Christe (20),
aanleiding voor de Nederlandse
bergsportvereniging om het zo
veelste onderzoek in te stelten,
'het waren goede klimmers, maar
de ijsboren braken uit.' Volgens
Edward zijn de ongevallen echter
meestal te wijten aan 'een opeen
stapeling van slordigheden.'
Het humeur stijgt naarmate we
dalen, een keer roept hij nog 'op
letten, steenslag,' hij maakt al
weer grapjes, zonderlinge meta
morfose. Even na drie arriveren
we bij de hut. Kurt Lauber schilt
de aardappels voor de volgende
hordes. Of het steeds maar moe
ten bergen van lichamen hem niet
verandert? .Alles went, helaas,
het zou eigenlijk niet mogen." Hij
staat met de rug tegen het fornuis.
Gemeten over de hele Alpenboog
vallen er per jaar tussen de drie-
en vierhonderd doden; bergwan
delaars, alpinisten en skiërs.
Jobstijdingen in de Nederlandse
media, het aantal incidenten met
noodlottige afloop neemt schrik
barend toe. „Geen sprake van, het
gemiddelde is stabiel. Ik heb zelfs
het idee dat het zakt," zegt hij.
„Het ligtaan de barometer, veran
derlijk weer, veel doden." Hij
draait zich om en brengt de soep
aan de kook. Een hoek van de hut
is gereserveerd voor de lokale gid
sen. Aan de wand op de kop af 108
bidprentjes van overleden colle
ga's, macabere piëteit. Tien Berg-
Führer kwamen om tijdens de uit
oefening van hun beroep.
De plexiglas ramen van dezweef-
cabine weerspiegelen het silhouet
van de berg, het prisma dat het
bestaan doorschijnend maakt.
„Een pils," zegt Edward, „daar
doe je het voor." We lopen Zer
matt in en zweven tien centimeter
boven het asfalt, Het verhemelte
gloeit. Korte tijd later valt er weer
een dode op de Matterhom.
ER ROEIT EEN winnaar
van de Elfstedentocht over
de Bonkevaart en in zn
bootje zitten een cameraman en
Willibrord Fréquin. Er wordt ge
praat over de stroom, de wind en
de laag hangende bewolking.
Fréquin maakt flinterdunne grap
jes en vervalt in een houding van
leuk, leuk, leuk en is ondertussen
alert op wat komen gaat. Keuve
lend roeit Angenent door.
Maar dan ineens, vanaf de oever,
de noodkreet van Henks vrouw en
een nerveus wijzend vingertje
naar een stip aan de horizon. Een
tweede boot. Een snelle boot, Een
boot die almaar dichter en dichter
nadert. En dan? Dan komt de aap
uit de mouw. Henk Angenent
moest met het zweet op z'n voor
hoofd bij de finish door Erik. Hui
zebosch worden ingehaald.
Heeft u het gezien? Zag u hoe An
genent danig in zijn wiek gescho
ten naar de kant roeide en de be
nen nam? Fréquin er met piepen
de spekzolen achteraan om ten
slotte hijgend lik op stuk te krij
gen, wat binnen de verwachting
nu precies de bedoeling was. En
daar zat Erik Huizebosch, met af
geslagen motor. Wéér ging zijn
feest niet door.
Het werd nog erger. Vierentwin
tig uur later eiste Angenent ex
cuus, Waarna Fréquin op zijn
beurt voor de camera kwam ver
tellen dat hfl dit niet van plan was,
en toen resteerde er voorde sprui-
tenkoning niets anders dan te roe
pen dat h(j was misleid. Hij zou
nog deze week naar de rechter
stappen.
Waar een grap allemaal niet toe
leidt.
Nu ken ik bij toeval een beetje de
verstandhouding tussen die twee
schaatsers en die is nu niet watje
noemt van hup vaideralderie. Er
zit in karakter en uiterlijk vertoon
een wereld van verschil tussen
die onverstaanbare Erik Huize
bosch en die nuchtere boer uit Al
phen aan den Rijn, die ooit eens
tegen me 2ei: 'Ik kan nu eenmaal
niet zo lullen ais hij en ik zou ook
niet zo willen lullen. Bovendien
heb ik er geen tijd voor'.
Sindsdien heb ik een zwak voor
Angenent, die in het afgelopen
jaar bijna krankzinnig geworden
is van die schnabbelende mallot,
die met grote kracht net doet alsof
hij de morele winnaar was. En dus
vond de sobere Henk Angenent
het net even te ver gaan om vlak
voor de fmish lachend door Hui
zebosch te worden ingehaald, An
genent dacht en dacht en dacht op
dat moment maar één ding, hij
dacht: krijgen jullie het lazerus
maar.
Misschien vindt u dat bij nader in
zien erg kinderachtig, en flauw,
en in de grond van de zaak is dat
ook zo. Hij had de niet meer te
redden situatie ook gewoon la
chend kunnen ondergaan en als
onderdeel van de pret kunnen be
sluiten om die onbeschofte
Fréquin het water van de Donker
vaart in te flikkeren. Desnoods
met cameraman en al. Maar hij
roeide netjes en nijdig naar de
kant en nam scheldend en tierend
de benen. En dan zeg ik op myn
beurt, is het niet minstens even
uniek als er aantoonbaar nog top
sporters blyken te bestaan die ge
woon schijt aan die media heb
ben?
Glasgow De Engelse midden
velder Paul Gascoigne is voor de
zoveelste keer in zijn turbulente
loopbaan in opspraak geraakt. Tij
dens de beladen topper tussen
Celtic en Glasgow Rangers riep
hij vrijdag de woede van veel sup
porters van Celtic over zich af
door bij zijn invalbeurt een provo
cerend gebaar te maken. Vlak
voordat Gascoigne zijn opwach
ting maakte voor de Glasgow Ran
gers deed hij alsof hy met zijn
handen een fluit bespeelde. Voor
de meerderheid van de katholie
ke fans van Celtic (2-0 winst)
wordt zoiets gezien als een beledi
gend symbool van een mars van
loyalisten in Noord-Ierland. De
Noord-Ierse Oranjemannen halen
zich elke zomer weer de woede
van de katholieken cp dc hals met
hun traditionele marsen, waarin
ze met tromgeroffel en fluitspel
door katholieke wijken trekken.
De aanhang van de Rangers is
overwegend protestant. De provo
catie kwam in een periode van op
laaiend geweld in Noord-Ierland,
f
