Actueei
Extreem-rechts weggevaagd
Stadhuis Rotterdam even van de SP
In Rotterdam loopt
alles goed, Den Haag
is het lelijke eendje
Schande uitgewist
Beperkt treinverkeer
'Kiezers hebben ingezien dat stemmen op racisten niet helpt'
Enige CD-raadslid ziet
verkiezing als 'een
overwinning voor mezelf
Rotterdams Dagblad Commentaar
IPv
Djanko
Rotterdams Dagblad
Donderdag 5 maart 1998
bP-partij lei
der Jan Marij
nissen, met
PvdA-mmis
terMelkert
het enige lan
delijke kop
stuk dat in
Rotterdam
aanwezig
was, werd
door al e me
dia extra ge-
Foto Moreel Anto
ni&se/ANP
Rotterdam Het Rotterdamse
stadhuis is eventjes van de SP en
van landelijk voorman Jan Marij -
nissen in het bijzonder. Hij is met
PvdA-minister Melkert het enige
landelijke kopstuk, dat in Rotter
dam aanwezig is en bovendien ie
mand die door alle media extra
wordt gevolgd. Dus lopen de ca
mera's en verlichten de jampen
de Burgerzaal van het stadhuis
als Marijnissen een kopje koffie
haalt
Chris van Heumen loopt ernaast
en glimt. Het is vooral zijn avond.
De Rotterdamse lijsttrekker gaat
immers van één naar vier zetels.
„Het is de beloning voor het werk
dat we hebben gedaan. We reken
den op winst, maar vier zetels is
boven verwachting."
Marijnissen, terug in het par
tijkantoor in de Vijverhofstraat in
Rotterdam, geconfronteerd met
uitslagen in percentages: ..Hoe
veel zetels zijn dat? Negen kamer
zetels? Vierhonderd gemeente
raadzetels? Hoe is het mogelijk?
Dit hadden we nooit verwacht.
Het is ongelooflik. Wc zuilen in
een aantal gemeenten de grootste
partij'worden".
Later blijkt dat het waarschijnlijk
iets minder zal zijn, maar nog al
tijd veel meer dan de SP voor mo
gelijk heeft gehouden.
Partijleider M-'ijnissen verwijst
voor het sua van zijn partij
naar de inzet van de leden. „Zij
hebben de afgelopen jaren en niet
alleen tijdens de verkiezingscam
pagne keihard gewerkt. Daar ben
3 k heel trots op."
Volgens hem weten steeds meer
kiezers wat zij aan zijn partij heb
ben. „We hebben laten zien dat we
geen actiepartij zijn. maar een ac
tieve politieke partij. Zowel in ge
meenten als in de Tweede Ka
mer." Veel mensen hebben,
meent hij, gestemd op zijn partij
omdat zij kritiek hebben op het
paarse regeringsbeleid. „Deze
mensen wiilen geen tweedeling in
de samenleving."
Marijnissen durft nog niet te den
ken wat de landelijke verkiezin
gen op 6 mei zijn partij zullen
brengen. „Als je je realiseert dat
één op de drie Nederlanders
woensdag op de SP heeft kunnen
stemmen omdat we maar in 59 ge
meenten mee hebben gedaan, wat
gebeurt er dan op 6 mei als ieder
één zijn stem op de SP kan uit
brengen?"
De nummer twee van de Rotter
damse lijst, Patrick Keizer, staat
door de grote winst wellicht voor
een aangenaam dillemma. Hij is
ook lijsttrekker in Charlois en
daar heeft de partij vier zetels ge
haald. „Dat betekent dat we met
de WD de tweede zijn en de PvdA
met ons coalitie-onderhandelin
gen zal moeten voeren. Komen we
in het dagelijks bestuur, dan ga ik
niet in de raad." Hij acht die kans
overigens klein. „Ik wil een beetje
water bij de wijn doen, maar het
Rotterdam - Dordrecht
Zaterdag 7 maart de hele dag
Zondag S maart tot 15.00 uur
Wegens werkzaamheden aan het spoor rijden er op zaterdag
7 maart de hele dag en op zondag 8 maart tot 15.00 uur
geen sneltreinen en Intercity's tussen Rotterdam Stadion en
Dordrecht en geen stoptreinen tussen Rotterdam Lombar-
dijen. Barend recht en Zwijndrecht. NS zet bussen in. Houdt
u rekening met een extra reistijd van ongeveer 30 minuten.
Reist u met de trein van Leiden/Den Haag/Rotterdam
naar Dordrecht/Roosendaal/ Breda/Eindhoven of in
omgekeerde richting?
Dan reist u tussen Rotterdam Stadion en Dordrecht per bus.
Vanaf Dordrecht kunt u uw reis per trein vervolgen naar
Roosendaal, Breda en Eindhoven.
Reist u met de stoptrein tussen Rotterdam en Dordrecht?
Dan reist u tussen Rotterdam Lombard ij en, Ba rend recht en
Zwijndrecht per bus. Vanaf Zwijndrecht rijden er weer trei
nen naar Dordrecht en verder.
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over deze en andere werkzaam
heden in dit weekend? Kijk op Teletekstpagina 754, bel
OV Reisinformatie 0900-9292 (75 ct/min), raadpleeg Internet
(http://www.ns.nl) of haal de gele folder op het station.
Uiteraard staan onze loket listen en conducteurs u ook graag
ie wuoid.
moet wel heel rood blijven."
De SP lijkt vooral de proteststem-
mers, die vier jaar geleden voor
extreem-rechts kozen, aan zich te
hebben gebonden. „Nee," zegt
Keizer, ..ik geloof per se niet dat
wij nu al> 'naai mensen hebben
die toen zo n hekel aan buitenlan
ders hadden. Ze wilden alleen
hun protest kwijt. Dat hebben ze
via ons gedaan, maar ook via de
WD."
De SP is vandaag meteen begon
nen met het bedanken van de kie
zers. In het hele land worden affi
ches opgehangen met de tekst:
„Tegenstemmers, bedankt. Op 6
mei de finale."
Burgemeester Peper: „Er was in
Rotterdam een zetel of tien te ver
delen, waaronder die 2es van CP
en CD. Wie daarvoor in de markt
zou zijn en zijn gezicht zou laten
zien, kon die beet pakken. Dat is
de SP geweest."
Door Carel van der Velden
Rotterdam In Nederland werd
afgelopen week wat lacherig ge
daan over Rotterdam. De we
reldhaven met de futuristische
architectuur zou de bekendma
king van de landelijke verkie
zingsuitslag wel weer hopeloos
ophouden, was de veronderstel
ling. Want in Rotterdam worden
de stemmen nog met ae hand
geteld en dat werd vier jaar gele
den doorwerken tot in de kleine
uurtjes. Maar de stad revan
cheerde zich wonderbaarlijk.
Tien voor elf was gisteravond de
uitslag bekend, als eerste van de
vier grote steden En dat was
met name pijnlijk voor Utrecht
en Den Haag, steden die vele
miljoenen hebben geïnvesteerd
in stemcomputers.
Rotterdam plukte de vruchten
van de inzet van extra tellers. Si
multaan werden de uitslagen
van de raadsverkiezingen en de
deelraadsverkiezingen geteld,
waarna de uitslagen per stembu
reau in de computer werden in
gevoerd. Geheel volgens sche
ma kon de uitslag en de zetelver
deling worden doorgegeven.
Hoe anders liepen de zaken in
Amsterdam, waar net als in de
Maasstad het rod^ potlood nog
dienst doet bij de verkiezingen.
Ook in de hoofdstad was een
planning gemaakt en die wilde
dat de eerste uitslagen om ne
gen uur bekend zouaenzijn. Het
boze gezicht van burgemeester
Patijn verried dat het goed mis
was. De uitslagen waren ernstig
vertraagd door een storing in
een hoofdcomputer bij het Re
gister Amsterdam. Pas vlak voor
elf uur kwamen de eerste uitsla
gen binnen. Het was tot laat in
de avond nog niet mogelijk een
nieuwe zetelverdeling in de ge
meenteraad of een opkomstper
centage te geven.
Dankzij Henk Westbroek sprak
iedereen in de Domstad gister
avond over Leefbaar Utrecht,
maar de nieuwsgierigen naar de
uitslag spraken van !Traag
UtTecht.' Pas om tien voor half
twee kon de voorzitter van het
stembureau de sensationele uit
slag bekendmaken. Gesterkt
door de peilingen en de tussen
standen was het feest bij de
raadsleden voor de lokale pro
testpartij reeds lang begonnen.
Tsja, en toen was er nog Den
Haag, net als Utrecht in het trot
se bezit van stemcomputers.In
grote steden zou de uitslag in
theorie een uur, hooguit twee
uur na het sluiten van de stem
bussen bekend moeten zijn.
Mooi niet. Halverwege de avond
was daar nog maar zes procent
van de stemmen geteld.
De vertraging werd veroorzaakt
doordat één stembureau ver
zuimde de uitslagen in te voeren
in de hoofdcomputer. Daardoor
moest alles opnieuw worden ge
laden. De hofstad eindigde als
hekkensluiter bij de gemeente
raadsverkiezingen.
Rotterdam Extreem-rechts
is gisteren nagenoeg van de
politieke kaart geveegd.
Overal in het land moeten
Centrumdemocraten en
CP'86-vertegenwoordigers in
de gemeenteraden hun boel
tje pakken. De verliezen zijn
opzienbarend. Zo houdt de
CD in dit land nog één raads-
zetel over: in Schiedam. Ze
hadden er 42... CP'86 keert
nergens meer terug. Het Ne
derlands Blok behoudt een
zetel in Utrecht.
De kiezers in de Rotterdamse re
gio rekenden ondubbelzinnig af
met de extreemrechtse volksver
tegenwoordigers, die vrijwel in ie
dere gemeente ruzieden met el
kaar. Op een enkeling na lieten zij
hun gezicht nauwelijks zien in de
raden. Rotterdam telde vijf
CD'ers en één CP'86-raadslid. Ze
ruimen allemaal het veld. In Dor
drecht verdwijnen alle drie
CD'ers. In Schiedam kelderden
de CD'ers van vier naar één zetel.
Zwijndrecht (twee CD'ers) is ook
af van extreem-rechts. Spijkenis-
se idem dito: min drie.
Hard
Voor de 'slachtoffers' kwam de
klap hard aan. Wim van Ginneke
stond gisteren bedremmeld in
een hoekje van het Rotterdamse
stadhuis. De fractievoorzitter van
de Rotterdamse Centrumdemo
craten geloofde er al niet meer in,
nadat negentig procent van de
stemmen in Rotterdam was ge
teld. En even later: „Nee, hoor, het,
blijft nul," bevestigde een
zijn partijgenoten.
Van Ginneke zelf zou er trouwens
toch al mee stoppen. Niet omdat
hij een aanvaring had met partij
leider Janmaat, zoals velen vol
gens hem willen doen geloven,
maar wegens privéredenen. Zijn
vriendin vindt het maar niets dat
hij voor een extreem-rechtse par
tij in de gemeenteraad zit. Maar
dat zijn partij nu tot nul wordt ge
reduceerd, dat komt zelfs bij de
vertrekkende CD-kopman hard
aan. „Dat we niet op winst zouden
zitten, wist ik wel," klinkt het
mat. „Al geloofde ik die peilingen
niet zo."
Wegblijven van het 'verkiezings-
bal' in het stadhuis - de CP'86-ers
Freling en de van de-CD overge
stapte Teijn worden niet gesigna
leerd- wüde de grote verliezer
Van Ginneke niet. „Ik ben uitge
nodigd voor deze bijeenkomst,
dus dan kom ik." Nog steeds ver
doofd door de realiteit haalt hij
eerst zijn schouders op als hem
wordt gevraagd naar een verkla
ring voor de totale ontmanteling
van zijn partij. Maar dan, na een
slok van een nieuwe pils, doet hij
toch een poging.
Eerst klinkt het overbekende ge
luid. „Er verdwijnen nu eenmaal
steeds meer autochtone Rotter-
GemeenteraadszetelsextreemFt'ê~chts
Almelo
Enschede
Zwolle
Arnhem
Amersfoort
Utrecht
Alkmaar
Amstelveen
Amsterdam
Beverwijk
Haarlem
Haarlemmermeer
Heemskerk
Hilversum
O weggevaagd
9 A zetel
N.B.:in het
overzicht zijn
geen gemeenten
opgenomen waar
tussentijdse
verkiezingen zijn
gehouden.
O Zwolle
sterda
EnschedeQ
Utrecht
Den Haag'g
Arnhem
O
Hoorn
Purmerend
Velsen
Delft
Dordrecht
Den Haag
Katwijk
Leiden
Schiedam
Dordrecht
V(is&ngenv
oven
van\ crii
rens
dammers naar buiten de stad,
hè." Daarna volgt een meer steek
houdend argument. „We hebben
ook vier jaar last van de CP'86 ge
had," doelt Van Ginneke op het
negatieve beeld, dat die partij ex-
treem-rechts bezorgde door diver
se incidenten, zoals de mishande
ling van GroenLinks-wethouder
Herman Meijer. „Ik zeg al vier
jaar dat we niet met CP'86 op een
hoop geveegd willen worden,
maar er wordt niet geluisterd."
„En daarnaast," vervolgt hij,
„hebben de partijen die het hier
voor het zeggen hebben, de afge
lopen vier jaar dingen gedaan
waarom wij hebben geroepen. Zo
als de aanpak van drugsrunners,
criminaliteit en schooluitval. En
de WD heeft ons natuurlijk ook
de wind uit de zeilen genomen.
Elke keer roept Bolkestein iets
over allochtonen, wat dan later
weer wordt afgezwakt."
Over de toekomst van de CD wil
hij geen voorspelling doen. „Ik
blijf in ieder geval lid."
Van Ginneke, in tegenstelling tot
veel partijgenoten in den lande
trouw bezoeker van raads- en
commissievergaderingen, verwijt
zichzelf niets. „Ik heb bjj mijn
aantreden beloofd dat ik bij mijn
afscheid een bijdrage zou hebben
geleverd. Nou, dat heb ik ge
daan."
Bij de andere partijen overheerst
opluchting door het verdwijnen
van extreem rechts. „Hoi, heer-
Door Jan Rozendaal
Schiedam A. Bierhuizen uit
Schiedam is na de gemeente
raadsverkiezingen van gisteren
nog het enige CD-raadslid in Ne
derland. „Ja," zei hij vanmorgen
op weg in de auto naar z'n werk,
„dat heb ik ook begrepen. Of de
CD dan nog bestaansrecht
heeft? Zo lang ik nog een zetel
heb, heb ik bestaansrecht."
De 38-jarige Schiedammer ziet
het als 'een overwinning voor
mezelf. „Als persoon heb ik me
de afgelopen vier jaar in Schie
dam goed opgesteld," vindt hij.
„ïk heb geen raadsvergadering
overgeslagen. Hoe het komt dat
de CD alleen nog maar in Schie
dam in de raad zit?- Schiedam is
een voorloper. Vier jaar geleden
hadden we procentueel hier ook
de meeste stemmen." Bierhui
zen wil niet onvermeld laten dat
hij toch niet de grootste verlie
zer is. „Dat is D66. Die ging van
zes naar twee zetels. Ik denk dat
wij veel stemmen hebben verlo
ren aan AOV, Nederland Mobiel
en de S?, allemaal nieuwe partij
en in Schiedam,"
Het beeld dat de Centrumdemo
craten niets hebben gedaan en
daarvoor een afstraffing krijgen,
spreekt Bierhuizen tegen. Vol
gens de Schiedammer, die een
dikke negenhonderd stemmen
haalde, is het vooral 'de druk
van buiten' waaraan de partij is
bezweken. „Het is toch niet nor
maal dat je in een democratisch
land zo wordt genegeerd? We
zullen nu onze wonden moeten
likken en daarna kijken wat er
fout is gegaan. Misschien is het
de uitstraling van de top ge
weest. Dat zou heel goed kun
nen. Na de Tweede Kamer-ver
kiezingen weten we meer."
lijk," zegt wethouder Herman
Meijer van GroenLinks. „Geluk
kig komen we dat gajes niet meer
tegen op het stadhuis."
Ook zijn PvdA-eoIlega Hans Si
mons is blij. „Dit is het mooiste
van de avond. Ze zijn met de
grond gelijk gemaakt. De Rotter
dammers hebben ingezien dat
stemmen op partijen die racis
tisch zijn Rotterdam niet verder
helpt." Volgens hem hebben ook
de grote partijen 'hun les' geleerd
en meer aandacht gekregen voor
veiligheid en leefomgeving. Die
lijn moet worden voortgezet,
vindt hij.
Burgemeester Peper is in zijn
nopjes met de teloorgang van CD
en CP'86. „Nederlanders laten
graag proteststemmen horen,
maar als die partijen ruzie gaan
maken, houdt het op voor ze. Bo
vendien hebben we bij herhaling
gepleit voor een volwassen opstel
lingen tegen deze partijen. We
zijn het debat aangegaan. Echte
democraten zijn niet bang. Het
gaat om argumenten. De demo
cratie kan wel tegen een stootje."
Peper gelooft ook dat het 'geïnte
greerd veiligheidsbeleid' van de
gemeente wat heeft betekend om
de extreemrechtse onvrede weg te
nemen. Vooral de sluiting van
Perron Nul is, denkt hij, een goe
de zet geweest. „Het werkt als de
gemeente toont dat het wat kan
doen in de wijken,"
Janmaat
Jaap van Donselaar. onderzoeker
aan de Rijksuniversiteit Leiden
en deskundige op het gebied van
extreem-rechts, noemt het verlies
'buitengewoon groot'. „Het is gro
ter dan ik had venvacht. Op basis
van wat ik nu weet. verliest de CD
driekwart van haar aanhang. Zet
deze trend door, dan is Janmaat
straks in de Tweede Kamer goed
voor hooguit twee zetels." Hy
geeft als belangrijkste oorzaak
van het verlies de ruzies in de ex
treem-rechtse partijen.
Ridderkerk
Rijswijk
Rotterdam
Schiedam
Zoetermeer
Zwijndrecht
Viissingen
Eindhoven
Brunssum
Heerlen
Maastricht
Roermond
Aimere
Lelystad
CP'86
De kiezer heeft afgerekend met extreem-rechts. In heel
Nederland houden de volgelingen van Janmaat, Glim
merveen, Freling en consorten nog maar twee gemeente
raadszeteltjes over, waarvan een in de Rijnmond, in Schiedam.
Vooral voor deze regio is de teloorgang van CD en CP'86 een ver
heugend feit. Vier jaar geleden was het bepaald niet fijn om Rijn-
monder te zijn. Extreem-rechts haalde pijnlijk hoge scores in juist
dit gebied, een verschijnsel dat Rotterdam en omgeving de reputa
tie van 'bakermat van het neo-nazisme' bezorgde.
Het was in 1994 geen verkiezingsresultaat om trots op te zijn. Maar
de schande is gisteren uitgewist. Een stad als Rotterdam stemde
weer redelijk 'normaal', met dien verstande dat de PvdA veruit de
grootste partij is gebleven. De bespiegelingen van de plaatselijke
WD over een liberale burgemeester in deze typische werkstad
blijft een droom. Althans deze eeuw. Met enige fantasie - door
PvdA, GroenLinks en de SP bij elkaar op te tellen - kan zelfs wor
den gesteld dat Rotterdam weer 'rood' is geworden. Dat is mis
schien wel dé verrassing van de raadsverkiezingen van 1998.
Deze constatering verdient echter wel een paar kanttekeningen, die
de vreugde in het progressieve kamp enigszins zullen intomen. Een
deel van de (protest)stemmen in de oude wijken verschoof van de
extreem-rechtse partijen naar de Socialistische Partij. Het is maar
de vraag of men daar binnen de SP zo trots op moet zijn. De Stads
partij, luis in de pels van de Hansen en de Brammen, behield zo
waar twee zetels. Een progressieve partij als D66 kwam nog meer in
een vrije val terecht dan was voorspeld. En hoe men het ook wendt
of keert is het een gegeven dat de WD, ook in Rotterdam/Rijn
mond, nu definitief kan worden betiteld als een machtige partij die
niet zomaar valt te negeren. PvdA-lijstaanvoerder en collegeforma-
teur Simons zal in Rotterdam van goeden huize - en met goede ar
gumenten - moeten komen, wil hij inderdaad de liberalen de ko
mende vier jaar in de oppositiebanken krijgen.
Het beloven in Rotterdam, maar ook in tal van andere gemeenten,
de komende weken boeiende college-onderhandelingen te worden.
Bijvoorbeeld in plaatsen als Utrecht en Oud-Beijerland, waar lokale
partijen een monsteroverwinning boekten. Het zijn ontwikkelingen
waarmee de 'gevestigde' partijen wel degelijk rekening moeten
houden, al is de opmars van de plaatselijke groeperingen landelijk
gezien minder sterk dan de opiniepeilingen hadden gesuggereerd.
De kiezers hebben gisteren ook op andere fronten de opiniepeilers
weer behoorlijk in hun hemd gezet, net als vier jaar geleden. Zij
hadden niet gedacht dat het CDA het zo aardig zou doen. De partij
van De Hoop Scheffer kan hier weer enige hoop uit putten; ze hoeft
zich nog niet definitief neer te leggen bij een oppositierol voor nog
eens vier jaar. Veel zal afhangen van de komende twee landelijke
(campagne)maanden, met als sluitstuk de zesde mei. Dan pas staat
echt vast wie in de Tweede Kamer de grootste wordt en wie met wie
in zee kan gaan. Paars II is zeker nog geen gelopen race, ook al wil
len de huidige drie coalitiepartijen het momenteel nog zo graag. Als
Kok het niet wint van Bolkestein en. D66 de schade niet weet te be
perken, wordt het zelfs een heel moeilijke race.
Het is nu in elk geval maar goed dat de gemeenteraadsverkiezin
gen achter de rug zijn. Ze kunnen niet meer worden vervuild door
de landelijke politici, die hun campagnes nu geheel op een nieuwe
Tweede Kamer en een nieuwkabinet kunnen richten. En daarna
zouden ze eens serieus moeten nadenken over een andere organisa
tie van de gemeenteraadsverkiezingen, waardoor de lokale demo
cratie beter dan thans tot haar recht kan komen. Want Den Haag
heeft onmiskenbaar ook nu weer onevenredig diepe sporen nagela
ten op de lokale stembusstrijd. Een duidelijke ontkoppeling, ook in
de tijd, van nationale en plaatselijke verkiezingen, had er ongetwij
feld voor gezorgd dat bijvoorbeeld D66 in de Rijnmond niet zo
zwaar was gestraft als nu is gebeurd. En dat een partij als de SP niet
zo fors was beloond. Het huidige stelsel veroorzaakt een onzuiver
beeld dat in het nieuwe millennium best eens tegen het licht mag
worden gehouden.
Uitslag verkiezingen Rijnmond
fe'
Uitslag verkiezingen In de gehele regio van 1994 en 1998 In procenten,
0,5
3,3.
EP93 PvdA fêZES
l 1 WD 1
OSal CDA 1
066 1 "1 SGP/GPV/PPF ifémi Solidair
GroenLinks CO/CP '86 fÉüüü Ouderen
SP 1 1 Lokale lijsten
ADA. OoET HET VERRASSEND £,oED
HEEL WAÏ PgAkliSOiEK
DAn OE PRutLAR.A *ÊJ
vA" 4«dere
ToetesTopT kRECsÊN
HET U.ToeL£n vAw 'CpA- RE6EN- WinD/A^S* TyDfwS
CE %LE£k £ew CiOUDEw lil
Te zy GEWEtsT
