Zeebodem bij Filipijnen met buit bezaaid
Hollands Glorie op de maan
Zalmsnip
Deskundige Dorlas: Eigendomsbewijs geroofde goederen moeilijk te leveren
Meer roofbuit
Rotterdams Dagblad Commentaar
k G
IK
ockeifis vast- 'IJsvondst is keerpunt
besloten het be- geschiedenis'
Koppeling kan student beurs kosten
BELANCMMJKi MS&I9IMNG
Djanko
NoTARiSSE* veRPifNfM Te \jeeL
•SS.
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 7 maart 1998
Door Joop Spanjersberg
Den Haag Hij zegt het met
grote stelligheid: alle sche
pen die tijdens de Tweede
Wereldoorlog richting Japan
voeren, hadden geroofde
goederen aan boord. Niet al
leen kunstvoorwerpen, goud.
zilver, juwelen en geld maar
ook vitale grondstoffen als
olie, rubber en titanium -
zo'n beetje alles eigenlijk dat
de Japanse oorlogseconomie
draaiende kon houden. On
vermijdelijke vraag: wie be
zit de rechten op de geroofde
rijkdommen die Japan niel
bereikten en ergens tussen
Singapore, de Filipijnen en
Japan op de zeebodem rus
ten of, zoals wel wordt be
weerd, begraven zijn in tun
nels in het moeilijk begaan
bare noorden van de Filipij
nen?
Maritiem deskundige H. Dorlas,
met als specialisatie de slag om de
Pacific in WO II, ontvangt het be
zoek thuis in Den Haag, waar zijn
bescheiden studeerkamer getuigt
van de liefde voor zijn professie.
Boeken, mappen en ordners over
maritieme zaken alsmede
scheepsmodellen vullen de werk
ruimte van plint tot plafond. Elke
uitspraak wordt onderstreept met
citaten uit gereedliggende stan
daardwerken of gelardeerd met
eigen ervaringen.
Als de welhaast legendarische
Awa Maru, het in '45 by Taiwan
getorpedeerde hospitaalschip dat
40 ton goud vervoerde, ter sprake
komt, zwaait hij enthousiast met
een exemplaar van de Janae, de
officiële verllezenlijst van de Ja
panse marine en koopvaardij. Met
ingehouden trots: „Ik heb hier
ook een scheepsherkenningsboek
waarover indertijd alleen Ameri
kaanse onderzeebootkapiteins in
de Pacific beschikten. Dat is
uniek materiaal."
Als-erkend krijgsexpert, werk
zaamf op de afdéling Maritieme
Historie van het ministerie van
Defensie, haalt Dorlas naar blijkt
z'n neus allerminst op voor 'goud-
zoekersbedrijvïgheid Het is inte
ressante materie die, mits onder
bouwd met harde feiten, kan re
kenen op z'n warme belangstel
ling. Vraagtekens zet de Haagse
deskundige onmiddellijk bij de
'feestverhalen' over de rijkgevul-
de Japanse tunnels op de Filipij
nen. Die tunnels bestaan, daar
over geen misverstand, maar
nooit is waterdicht aangetoond
dat ze waren volgestouwd met
kostbaarheden, manshoge gou
den boeddha's incluis.
Spelonken
Dorlas: „Van de Fiiipijnse oud
dictator Ferdinand Marcos die
echt onnoemelijk rijk was, is be
kend dat hij alles van waarde liet
confisqueren. wordt gezegd
dat hij ook een deel van de Japan
se tunnelbuit in handen had,
maar harde bewijzen zijn cr niet.
Ik vermoed dat het Japanse leger
inderdaad oorlogsbuit op de Fili
pijnen heeft verborgen maar niet
op grote, georganiseerde schaal.
Een artist impression van het Japanse hospitaalschip 'Awa Maru' dat begin '45zonkin deStraatvanïaiwanna te zijn getorpedeerd door een Amerikaanse onderzeeër.
Het schip vervoerde onder meer 40 ton goud, 12 ton platina, 40 kisten met juwelen en ettelijke balen papiergeld, niustratieen foto's Asian Pacific Antiquities
Den Haag—Meer dan tweeduizend kunstvoorwer
pen hebben de duikers op het wrak van het Japan
se hospitaalschip tot dusver geborgen, meldt Asi
an Pacific Antiquities op Internet, iün meer op
winding is in aantocht. Een voor dit jaar geplande
buikoperatie op hetzelfde schip is gericht op het
bergen van honderden kisten met gouden en zil
veren munten, juwelen en (volgens de ladingpa
pieren) bijzondere gouden boeddha's. In de nabij
heid van het bewuste wrak zouden intussen de
resten van één en mogelijk twee andere hospitaal
schepen zijn gelokaliseerd.
Asian Pacific zegt geen overdreven prijzen te vra
gen voor de opgedoken goederen: Chinese mun
ten worden aangeboden voor 10 dollar per stuk,
delen van Japanse scheepsserviezen doen 150 dol
lar per stuken voor een gegarandeerd-echte 18de
eeuwse bronzen wierrookbrander wordt 1000 dol
lar gevraagd.
De aangeboden voorwerpen zijn te vinden op de
website van Asians Pacific Antiquities (www.
pacificarüfacts.eom).
Eert van de kuhstvoowerpen die onlangs door Fiiipijnse duikers
uit dë resten van ëehTapans hospitaalschip zijn geborgen.
Rechts:Totde
opgedoken
oorlogsbuit
die de Amen
kanen te koop
aanbieden,
behoort ook
deze grote
bronzen wie-
rookbrander.
Awa Mam f
'Taiwan
glHospilaatechi^gW-gi
Singapore.„.j- J ■*'-
Voor mezelf heb ik geconcludeerd
dat ervan hoog tot laag rovers in
het Japanse leger rondliepen, die
zich rijk stalen en hun spullen op
geheime plekken, zoals in tun
nels, grotten en spelonken, be
groeven."
Onomstotelijk vast staat, meldt
Dorlas, dat oorlogsbuit in enorme
hoeveelheden via de Filipijnen
werd verscheept. Alles van waar
de werd naar Japan gestuurd: van
genoemde kunstschatten, in be
slag genomen goud uit mijnen in
Nederlands-Indië tot krijgsgevan
genen die dwangarbeid konden
verrichten. Duizenden schepen
verzorgden het geregelde ver
voer; zelfs hospitaalschepen
('hellships') werden daarvoor in
gezet.
Kvvijt
Dcrlas: „Die schépen waren voor
zien van Rode Kruis-herken-
ningstekens - groene streep over
de hele romp en 's nachts fel ver
licht- maar ze vervoerden ook
grondstoffen voor de industrie en
troepen. De krijgsgevangenen la
gen op planken in de ruimen en
stierven bij bosjes. Geroofde
waardegoederen waren stukken
waardevoller: diewerden apart, in
de dekhuizen, opgeslagen. Er was
zoveel roofbuit aan boord dat je
nauwelijks van een hospitaal-
schip kon spreken. Het waren re
gelrechte plunderschepen."
De wateren rond de Filipijnen,
concludeert hij aan de hand van
rapporten, zijn bezaaid met wrak
ken van Japanse hospitaal- en
koopvaardijschepen. In en voor
de Baai van Manilla liggen er vele
tientallen; de meeste vergingen
er tussen september en november
'44. Het zijn deze schepen, veron
derstelt Dorlas, die thans door lo
kale duikers en bergingsbedrij
ven worden opgespoord en van
hun kostbare lading ontdaan.
Dorlas daarover: „Eigenlek ver
baast het me dat het nog zo lang
heeft geduurd voordat de schat-
duikers in actie zijn gekomen.
Dat zal zeker te maken hebben
met de verbeterde opsporingsap-
paratuur maar ook met Marcos.
Wie in zijn tijd iets boven water
haalde, was het veelal meteen
weer kwijt."
Bewijs
De vraag over de eigendomsrech
ten heeft op zich iaten wachten.
Zijn gezicht krijgt een olijke uit
drukking. Gedecideerd. „Ik durf
met grote zekerheid te stellen dat
er Nederlands-Indische bezittin
gen bij de kunstvoorwerpen zit
ten die nu ineens worden aange
boden. Ik acht het zelfs niet on
mogelijk dat mensen met .een.In
dische achteigroiid'die de 'websi
te' van het Amerikaanse bedrijf
aanklikken, aangeboden kunst
voorwerpen zullen herkennen."
Maar hij beseft tegelijk dat het on
weerlegbare eigendomsbewijs
moeilijk te leveren zal zijn. Van de
Nederlandse overheid hebben de
gedupeerden weinig heil te ver
wachten. Die heeft in het verle
den nooit Japanse oorlogsbuit op
geëist. Dorlas:Misschien dat de
Indonesische overheid iets tegen
die Amerikaanse antiekfirma kan
ondernemen. Tenslotte is door Ja
pan heel veel cultuurgoed uit In
dia meegenomen.
Als een buitenlandse overheidsin
stantie, om het even de Fiiipijnse
of Indonesische, ooit Dorlas' me
dewerking zoekt voor gegevens
over gezonken Japanse boten dan
staat zijn uitgebreide archief van
zelfsprekend ter beschikking.
Met voldoening: „Ik heb de loca
tie van elk Japans schip dat inder
tijd in de Pacific is vergaan." En
als er geldbeluste schatduikers
om informatie bij hem aanbellen?
„Die zijn ook welkom - ik hou wel
van een beetje leven in de brou
werij."
Door Judith Flier
Den Haag' ..Nederland moet de
stoutp schoenen aantrekken en in
samenwerking met de andere Eu
ropese landen het project op de
maan in handen krijgen." Dat
zegt ruimtevaartdeskundige
Wubbo Ockels, die zeer verheugd
is over het geleverde bewijs dat er
water in bevroren staat op de
maan aanwezig is. „Die bevesti
ging is voor ons van enorm be
lang, Het wordt namelijk hoog tijd
dat Europa het initiatief neemt en
het ijs op de zuidpool van de maan
gaat onderzoeken." De ESA, de
Europese ruimtevaartorganisatie
waar Ockels werkzaam is, zou
daarmee als eerste een stap zetten
om een aardse kolonie op de maan
vestigen. Voor het project is 400
miljoen gulden nodig.
NASA, de Amerikaanse ruimte
vaartorganisatie, maakte deze
week bekend dat op de polen van
de maan grote hoeveelheden ijs te
vinden zijn. Gegevens daarover
zijn sfkomstiguit de ruimtesonde
Lunar Prospector die zich sinds
twee maanden in een baan om de
maan bevindt. Een belangrijke
vondst, omdat uit het water
brandstof gewonnen kan worden
waarmee vanaf de maan missies
naar Mars mogelijk zijn. Even
eens kan water omgezet worden
in zuurstof.
De maan dreigde als onderzoeks
object terrein te verhezen aan
Mars, maar met de zekerheid dat
er een belangrijke bron vsn ener
gie aanwezig is, staat de maan
plotseling weer volop in de be
langstelling. De Verenigde Sta
ten, Japan en Europa staan te
trappelen om het prestigieuze
project binnen
het eeuwige licht', de krater waar
nu het ijs is ontdekt. Na dit
nieuws blijkt die plaats dus een
schot in de roos te zijn."
De ruimtevaartdeskundige pro
beert driekwart van het benodig
de bedrag van het bedrijfsleven
los te krijgen. Uit de ruimtevaart-
industrie zijn nog geen concrete
toezeggingen gedaan. De ESA zou
de overige 100 miljoen gulden be
schikbaar moeten steüen. Eind
nodigde bedrag
van 400 miljoen
gulden bij elkaar te krijgen. Sinds
1994 is de wetenschapper-astro
naut bezig met Euromoon 2000
van de ESA, dat ais doel heeft tij
dens de millenniumwisseling
voor het eerst gedetailleerde fo
to's van het zuidpoolgebied te ma
ken.
Ockels: „Begin 1994 waren er al
indicaties dat er ijs op de maan is.
Op basis daarvan planden we voor
2001 het sturen van een 'lander'
naar de zuidpool, vol met weten
schappelijke instrumenten en ro
botwagentjes om de kraters te on
derzoeken. Als plaats om te lan
den kozen we toen ai de 'piek van
maart komen de lidstaten van de
ESA in Parijs bijeen om over het
project te praten. In juni valt de
beslissing.
Ockels bevestigt dat de directeur-
generaal van de ESA, Antonio Ro-
dota, een week geleden een voor
stel om samen te werken naar de
directeur van de NASA heeft ge
stuurd. „Maar Europa blijft dan
de voortrekker en de Verenigde
Staten rmgen meedoen. Tot nu
toe was het andersom en daar
moet verandering in komen,"
zegt Ockels.
Carl Koppeschaar, maanexperten
wetenschapsjournalist, twijfelt er
aan of Nederland in samenwer
king met andere Europese landen
het project op de maan zal begin
nen. „Het geld is er nog niet. De
ESA is bezig met expedities naar
Mars en wie weet willen ze alleen
daar geld aan besteden. We zullen
het in juni wei zien."
Koppeschaar is in de zevende he
mel door het nieuws van NASA.
„Dit is een keerpunt in de ge
schiedenis!," roept hij enthousi
ast. ïn zjjn
in c\p boek 'De
1X1 U-t maan' dat in
1992 uit
kwam, voor
spelde hij al
dat er water op de maan is. „Ko
meten sloegen 3,3 miljard jaar ge
leden kraters van soms wel negen
kilometer diep in de maan, Die
kometen bestaan uit waterijs, een
soort enorme vervuilde sneeuw
ballen. Dat ijs is verdampt in de
grond en daarna wet» neet 'gere
gend'. Op de zuidpool is het con
stant 230 graden onder nul en de
zon schijnt met in de kraters. Van
daar dat het ijs er nog moest zijn."
In Japan zijn deskundigen bezig
met het ontwerpen van maanste-
den. De aanwezigheid van water
en dus energie maakt de plannen
voor het stichten van een kolonie
it«T V-
Deze door de NASA vrijgegeven foto toont de noordpool van de
maan. Devondstvanijsopzoweldenoord-alszuidpOol biedt per
spectief voor exploitie van de maan. Zo wordt in Japan al volop
gewerkt aan ontwerpen voor maansteden. fmoafp/nasa
op de maan wat concreter,
Koppeschaar: „Naar schatting is
er tot 1200 miljard liter water aan
wezig. Daarmee kunnen duizend
gezinnen een eeuw lang wassen,
land verbouwen en zwembaden
aanleggen. De Japanners ver
wachten rond 2008 de eerste over
koepelde steden op de maan te
hebben gerealiseerd. Ikzelf ver
wacht rond 2020 de eerste toeris
ten, Rond die tijd, als alles meezit,
open ik op de maan mijn eigen
reisbureau."
Dit voorjaar wordt iedereen verblijd met een inkomensex
traatje van 100 gulden. Het is een cadeautje van het paar
se kabinet, bedoeld om de gestegen kosten van levenson
derhoud, vooral op het terrein van de gemeentelijke tarieven, te
compenseren. Het honderdje komt uit de kas van minister Zalm
van Financien en heet daarom in de volksmond 'Zalmsnip'.
Minister Zalm heeft natuurlijk geen tijd iedereen het extraatje per
soonlijk te komen overhandigen. Uitbetaling in de stemlokalen af
gelopen woensdag was - in het kader van opkomstbevordering -
misschien een idee geweest maar dat vond men kennelijk, en te
recht, toch niet zo gepast. Voor de verrekening heeft het rijk daar
om een intermediair ingeschakeld. In Rotterdam is die tussen-in-
stantie de Dienst Gemeentelijke Belastingen. Die heeft de uitvoe
ring weer uitbesteed aan het energiebedrijf ENECO, dat niet alleen
de gas- en lichtrekening int, maar bijvoorbeeld ook de reinigings
rechten.
Het betekent in de praktijk dat van de Rotterdamse particuliere
ENECO-klanten een keer dit voorjaar 100 gulden minder van hun
bank- of girorekening wordt afgeschreven. Wie normaal 200 gulden
per maand aan voorschot betaalt, is een maand slechts 100 gulden
kwijt. Dus heeft elk huishouden in die maand een snip meer vrij te
besteden. Als men er tenminste voor heeft gezorgd dat de voor
schotbedragen van ENECO ook trouw zijn afgeschreven en men
niet bij het energiebedrijf in het krijt staat.
B en w van Botterdam hebben namelijk besloten bij die mensen die
bij het energiebedrijf in het rood staan, het Zalm-honderdje in min
dering te brengen op die schuld. Veelal gaat het om mensen die fi
nanciële problemen hebben en daardoor bij onder meer het ener
giebedrijf als wanbetaler te boek staan. In het ergste geval worden
zij uiteindelijk afgesloten van een of meer ENECO-producten. Maar
hoe dan ook merken deze mensen, die de Zalmsnip juist het hardst
nodig hebben, er niet direct iets van.
ENECO is ook maar een bedrijf, weliswaar een firma met aandeel
houders in de overheidssfeer. Dat ook deze onderneming wil incas
seren wat haar rechtens toekomt, is nret meer dan normaal. De
vraag is alleen of het psychologisch wel zo handig is de Zalmsnip op
deze manier te verrekenen met uitstaande schulden. De gang van
zaken vergroot alleen maar de onvrede nu deze week duidelijk is
geworden dat de uitkeringen ook terecht komen bij personen voor
wie dat extraatje helemaal niet is bedoeld, zoals kamerverhuurders.
Hier is op z'n zachtst gezegd geen sprake van loepzuiver handelen.
Als de Staatsloterij een prijsje uitkeert, wordt daarop ook geen be
drag aan nog uitstaande verkeersboetes ingehouden. De gemeente
c.q, ENECO heeft by de uitbetaling van de Zalmsnip in feite slechts
de functie van kassier. Het is doorgeefluik van geld dat van het rijk
afkomstig is (en niet van de gemeentelijke aandeelhouders) en dat
naar alle particuliere huishoudens moet. Voor het aanpakken van
dubieuze debiteuren heeft ENECO andere trajecten tot haar be
schikking, De. Zalmsnip gebruiken voor schuldvermindering zoor
der zelfs maar aan de klant te vragen of deze het wel goed vindt,
oogt niet erg chique. Misschien had die klant dat honderdje wel wil-
lenigebruikenom-eeh geheet andere schuldeiser tevreden te'stel
len. Bijvoorbeeld een van Zalms eigen inspecteurs van belastingen.
Amsterdam Koppeling van de
bestanden van de Informatiebe
heergroep en de bevolkingsregis
ters kan uitwonende studenten in
ernstige financiële problemen
brengen. Een uitbreiding van de
Koppelingswet maakt die verge
lijking binnenkort mogelijk.
Studenten die niet meer thuis wo
nen, ontvangen maandelijks een
uitwonendenbeurs. Die is 300 gul
den hoger dan de beurs voor
thuiswonenden. Maar in de grote
steden staan veel studenten niet
formeel te boek als huurders, bij
voorbeeld omdat ze zich van hos
pita of huisverhuurder niet op het
adres mogen inschrijven. De re
den daarvoor zou zijn dat de ver
huurder bang is problemen te
krijgen met huiseigenaar, belas
ting of uitkeringsinstanties.
Minister Ritzen (Onderwijs) er
kent het probleem en wil hierover
overleggen met de studentenbon
den. Ook wü hij de zaak in het ka
binet aan de orde stellen.
Hel is gebleken dat in
'Kwaliteitsmerk ananasstukjes op eigen sap'
met een nsftogewicht van 567 gram en
een uitlekgewicht van 340 gram
een smaakofwijking is opgetreden. Dit product voldoet niet aan onze hoge
kwaliteitseisen. Daarom is uit voorzorg besloten dit product terug te halen.
Het betreffende product is uitsluitend via de supe-markten van Cl 000, Spar
Voordeelmarkt, Casper, Kopak, Plusmarkt, 4 a 6 en Goranfmarkf verkocht.
Consumenten die net product in huis hebben, wordt verzocht dit naar
genoemde supermarkten terug te brengen. Het aankoopbedrag krijgt u dan
direct terug-
Deze terughaaiacfie betreft uitsluitend bovengenoemd product. De overi
ge blikken met ananasproduden zijn dus absoluut veilig en kunnen gewoon
warden gebruikt.
Voor eventuele vragen over 'Kwaliteitsmerk ananasstukjes op eigen sap' kunt
u bellen met het informatienummer 023 - 541 09 51
Wij bieden u onze oprechte excuses aan voor het veroorzaakte ongemak.
BV KWALITEITSMERK LEVENSMIDDELEN
eh kfcjAew
KoRTiwA ALS
£bjVEw STA An
2^
