6 iuiteniani CNN verkleint de wereld Oorlog in Kosovo lijkt al zo goed als begonnen «1^ uii Grote kracht van Amerikaanse nieuwsmachine is haar snelheid 1 Rotterdams Dagblad Woensdag 29 april 1998 Directeur Chris Cramer van het Amerikaanse tv-station CNN International krijgt zaterdag in Middelburg de 'Four Freedoms Medal 1998' uitgereikt voor de uitzonderlijke rol die zijn organisatie volgens het Roosevelt Instituut heeft ge speeld in het 'verkleinen' van de wereld. CNN gaf op veel plaatsen in de wereld een belangrijke impuls aan de demo cratisering, stelt het Roosevelt Instituut. „Dit is buitenge woon vleiend," zegt Cramer. Door John Wanders Atlanta In de souvenirwinkel in het CNN Center in Atlanta (Geor gia) leest een jong echtpaar een beetje giechelig het nieuws voor. Het tweetal zit, gehuld in blauwe colberts, achtereen heuse presen tatietafel. Het decor op de achter grond toont de redactiezaal en het logo van CNN. Er loopt een came ra mee, maar voor het overige is alles nep. Het plezier van de toe risten die zich hier dagelijks ver zamelen is er niet minder om. Tal loze bezoekers aan het CNN Cen ter hebben op deze plek even mo gen ruiken aan het vak van nieuwslezer. Een paar verdiepingen hoger in het kolossale gebouw bevindt zich de echte newsdesk van Cable News Network. Hier klopt het hart van het televisiestation dat Sinds de jaren tachtig wereldwijd 24 uur van de dag niets anders uit zendt dan nieuws en achtergrond informatie. Op een verhoging aan de rand van de redactiezaal pre senteert het vaste duo Daryn Ka- gan en Bill Hemmer voor de kij kers in de Verenigde Staten het ochtendnieuws. Even verderop is de redactieruimte van CNN Inter national, de internationale divi sie. Daar bevinden zich ook de presentatoren die in de huis- en hotelkamers buiten de VS te zien zün. Schamen Zoals Jonathan Mann. „Wat ik goed vind aan CNN, is dat het een intelligente, competitieve, serieu ze en eerlijke nieuwsorganisatie is?' zegt hij. „Die eigenschappen tref jè niet zo vaak aan in de Ame rikaanse telévisiejóurnalistiek. Er niet trots'op mijzelf ben'JMaar hét is nog nooit voorgekomen dat ik mij voor mijn werk moest scha men." Als presentator bij CNNIn ternational móét je op' aflek 'voor bereid zijn, zegt hij. „Wij moeten wereldwijd door barrières heen breken en culturele, taalkundige ën demografische vooroordelen uit de weg ruimen. En dat alles 'li ve'. Het is eèn uitzonderlijke am bitie." De wetenschap dat honderden miljoenen televisiekijkers in bij na alle landen van de wereld zijn gezicht kennen, doet hem weinig. „Een presentator die kickt op dat aspect van het werk, heeft een zwakke persoonlijkheidsstruc tuur." In de VS toont CNN dagelijks een harde commercial die het verschil aangeeft tussen de eigen formule en die van de grote omroepen CBS, ABC en NEC. De reclame spot behandelt de verschillende nieuwsuitzendingen die in de vroege ochtend te zien zijn op de Amerikaanse televisie. We zien een man aan de ontbijttafel, die van het ene naar het andere ka naal zapt en louter onzinnige nieuwsprogramma's voorbij ziet komen. Hij ziet de zwaaiende weerman van NBC die in de stro mende regen uitroept dat het een prachtige dag is. Een nieuwslezer die, zittend voor een open haard, tegen zijn collega zegt dat het een prachtige dag is en als reactie krijgt te horen dathet een prachti ge dag is. De hoofdpersoon in de commercial wordt moedeloos van al die onzin. De reclamespot is nauwelijks een persiflage, maar een redelijk getrouwe weergave van de werkelijkheid op de Ame rikaanse ochtend. De boodschap is dat CNN zijn publiek niet lastig valt met geleuter maar gewoon het nieuws brengt, zoals het hoort voor een nieuwsrubriek. „Wij vinden datje het nieuws niet moet mengen met entertain ment," zegt Chris Cramer, de di recteur van CNN International. „Natuurlijk willen we graag hoge re kijkcijfers. We zijn dol op hoge kijkcijfers. Maar we verdommen het om het niveau van onze uit zendingen aan te passen aan de grootste gemene deler. CNN doet niet mee aan de trend die voor schrijft dat je kijkers trekt met domme programma's. Wij zijn er van overtuigd dat jé ook'veel kij kers kunt trekken met kwaliteits- programma's. Nieuws hoeft niet saai en plat té zijn. Nieuws kan heel spannend zijn zonder dat het overhelt naar infotainment." Terwijl bijna alle Amerikaanse nieuwsorganisaties vanuit kos tenoverwegingen hun internatio-^ nale bureaus inkrimpen of ophef-' fen, breidt CNN zijn internationa le organisatie geleidelijk uit CNN' heeft zesendertig bureaus buiten de Verenigde Staten. Het afgelo penjaar opende de nieuwsorgani satie met toestemming van Fidel Castro een bureau in de Cubaanse hoofdstad Havana. CNN kreeg toestemming van Saddam Hus sein voor het openen van een kan toor in Bagdad. Beiroet werd een vaste post. Binnenkort opent CNN een bureau in Frankfurt, het nieuwe financiële centrum van Europa. Het wordt de tweede standplaats in Duitsland, naast Berlijn. Daarnaast heeft CNN sa menwerkingsovereenkomsten met zevenhonderd kleinere sta tions over de hele wereld. Je maakt meer kans op goede journalistieke verhalen indien je als nieuwsorganisatie je licht laat schijnen tol in de uithoeken van de wereld, stelt Cramer, een ras echte Brit, die voor zijn komst naar Atlanta 25 jaar bij de BBC werkte. „CNN holt niet van brand haard naar brandhaard, zoals an deren doen. Wij ztjn al ter plaatse voordat de pleuris uitbreekt en blijven ter plaatse ook nadat een bepaald nieuwsfeit zijn piek heeft De werkvloer van CNN In At lanta. Foto GPD CNN-direc- teur Chris Cramer: 'Ditls buitenge- end Foto gpd «sdafc bereikt. CNN is van mening dat het hebben en onderhouden van een eigen internationaal netwerk onmisbaar is voor kwaliteitsjour- nalistiek." Onlangs was hij in Afrika. Hij werd er door 'een zeer welspre kende jonge Afrikaan' op de vin gers getikt. Omdat CNN Interna tional met 2ij'n berichtgeving over Afrika eèn té negatief beeld zou schetsen Van het continent, „Ik heb deze jongeman duidelijk pro beren te maken dat het niet onze taak is om Afrika in een beter, maar in een breder daglicht te stellen." Amerika brandpunt? CNN wekt nogal eens de indruk Amerika als het brandpunt van de wereld te beschouwen. „Wij zijn een Amerikaanse nieuwsorgani satie," reageert Cramer. „Natuur lijk blijkt dat uit onze program ma's. Maar mag ik een mythe de wereld uit helpen? Van al het ma teriaal dat CNN International pre senteert, is slechts tien procent af komstig van CNN Amerika. Zoals de BBC een Britse nieuwsorgani satie is, zo is CNN een Amerikaan se nieuwsorganisatie. Daar zyn we ook trots op. Maar ik zit hier niet om het Amerikaanse gedach tegoed uit te dragen over de we reld. Ik ben geen ambassadeur voor de Verenigde Staten van Amerika." Hij beklemtoont by herhaling hoe lastig het is voor televisiekijkers in de VS om informatie te verza melen over andere landen dan Amerika. „Ik vind dat gekma kend. U bent ook Europeaan. U weet hoe frustrerend het is om in Washington het televisienieuws te volgen met de blik van iemand die graag wil weten wat er in de rest van de wereld gaande is. Ik ben ervan overtuigd dat ook in dit land een substantieel publiek is voor internationale berichtge ving," Samen met onder meer Cartoon Network, TNT, Turner Classic Movies, TBS Superstation, het vermaarde baseballteam Atlanta Braves en de Goodwill Games maakt CNN deel uit van Turner Broad casting System. Het bedrijf van miljardair Ted Turner ging eind 1996 op in Cable Networks, de snelst groeiende tak van het en tertainment- en mediaconcern Ti me Warner. Vorig jaar was Cable Networks met een omzet van 2,9 miljard dollar (6 miljard gulden) goed voor 22 procent van de omzet van Time Warner (13,3 miljard dollar). „Onze stations blijven het beste en origineelste materiaal le veren dat er op aarde te verkrij gen is," pocht Ted Turner in Time Warners jaarverslag over 1997. CNN is opgedeeld in een reeks di visies; CNN (Amerika); CNN Headline News (elk half uur een overzicht van de hoofdpunten uit het nieuws, ook gericht op het Amerikaanse publiek); CNN In ternational (alleen buiten de VS te ontvangen); CNN fn (financieel nieuws); CNN/SI (sport); CNN en Espanol (Spaanstalig); CNNRadio (radio); CNN Airport Network (voor wachtruimtes op luchtha vens); CNN Interactive (op Inter net). Met gebruikmaking van veertien satellieten hebben CNN en CNN International inmiddels een wereldwijd bereik van 800 miljoen kijkers. Het streven is dit Is er zeer belangwekkend nieuws ('breaking news') dan treedt er een soort alarmsysteem in wer king bij CNN. „CNN is een gigan tische machine en die machine draait razendsnel. Met gebruik making van de modernste infor matietechnologie. Fantastisch ge woon. De BBC is veel langzamer. Hoe dat zo komt? CNN is een commerciële onderneming. Dit bedrijf wordt geleid door mensen die vertrouwd zijn met het nemen van snelle beslissingen. Er is hier niet of nauwe lijks sprake van een bu reaucratische structuur. Ver aantal binnen twee jaar op te voe ren naar een miljard. Vaste relatie Cramer schetst het profiel van de typische CNN-kijker: man, mana ger, goed inkomen, grote belang stelling voor economisch nieuws, frequent opreis, Engels als eerste taal, nieuwsjunk. „Ik noem ze in- formatie-vergaarders, mensen die eerst even het nieuws willen zien voordat ze aan de slag gaan. CNN behoort tot hun standaarduitrus ting." Bijna driekwart van het CNN-publiek kijkt thuis, 15 pro cent kijkt op de hotelkamer, de rest kijkt in een fitnessruimte, op een luchthaven of in een bar of restaurant. zyn altijd bin nen het uur afgerond, vaak al na tien minuten." Ofschoon de kijkcijfers volgens Cramer in de afgelopen maanden, aanzienlijk verbeterd zijn, blijft CNN worstelen met een oud pro- bleem: de kijkers stemmen bij be langwekkende nieuwsontwikke lingen massaal af op CNN, maar ze stromen ook weer massaal weg naar andere zenders als de climax in het nieuws achter de rug is. CNN kocht vorig jaar de creatieve manager Rick Kaplan weg by ABC en onder diens leiding zal CNN in de VS een steviger pro grammering krijgen in de belang rijke avonduren. Kaplan hoopt de kijkers ervan te overtuigen dat zij op vaste momenten in de avond originele en spraakmakende nieuwsrubrieken kunnen ver wachten bij CNN. 'Appointment viewing' noemt hij dat en het is volgens hem essentieel voor elk nieuwsstation. Alleen op die ma nier schepje een vaste relatie met je kijkers, meent hij. En het enige wat CNN vooralsnog op dit vlak te bieden heeft, is de naar verhou ding goed bekeken talkshow van veteraan Lariv King. Immense druk De positie van CNN op de Ameri kaanse markt is niet de eerste zorg van Chris Cramer. Hij kijkt vooral naar Europa, waar niéuws- stations bikkelhard knokken om de gunst van de op actuele infor matie beluste kijker. „We hadden lange tijd een monopolie, maar er zijn de afgelopen jaren een hoop spelers bijgekomen," zegt Cra mer. Hij noemt Skynews, Euro sport, Euronews, European Busi ness News, BBC Worldserviee en Bloomberg. „Ze verliezen alle maal een hoop geld," Ook in de VS kréég CNN te maken met sta tions die 24 uur van de dag nieuws uitzenden: Fox News en MSNBC. En ook in de VS wordt fel gevoch ten. „Primeurs zijn voor ons van groot belang. Indien wij met onze berichtgeving voortdurend in het spoor van de anderen zouden vol gen, dan zouden we een groot pro bleem krijgen. Er ligt een immen se druk op onze organisatie om Jiet nieuws als eerste te brengen." De ontmoeting vandaag van de Contactgroep in Rome lijkt de laatste mogelijkheid óm een oorlog in Kosovo te voorkomen. Maar de diplo maten zijn verdeeld over mogelijk sancties tegen het door Servie gedomineerde Klein-Joegoslavië - terwijl op de grond door met name Serviërs, maar ook door et nische Albanezen, alles in stelling wordt gebracht om ten strijde te trekken. Door Harald Doornbos Pristina Aan weerskanten van de verlaten weg naar het dorpje Rznic, niet ver van de grens met Albanië, verschuilt een zevental Albanese jongens zich in twee on diepe bunkers, Ze richten hun ka- lasjnikovs op de naderende auto met Nederlandse nummerplaat. Twee van hen springen op de weg en gebaren te stoppen. Een beetje nerveus zijn ze, want de tot de tanden toe bewapende Servische politie patrouilleert op anderhal ve kilometer van deze Albanese wegblokkade. En tot nu toe heb ben Kosovo-Albanezen het altijd afgelegd tegen de Servische poli tie als het tot een gewapend tref fen kwam. Twee van de jongens spreken Duits en leggen uit dat ze de weg naar hun dorp hebben afgesloten. „Wij beschermen het tegen een mogelijke Servische aanvalzegt een van hen, een groen militair petje op het hoofd. Maar de Ser viërs beschikken over tanks, heli kopters, speciale politie, hoe den ken deze jongens Rznic te verde digen? Ze wijzen op hun vijf ka- lasjnikovs, laten één, raketwerper zien en halen een mes te voor schijn. Op gedempte toon zegt hun woordvoerden „Dit is alies, We hopen dat de Contactgroep zal besluiten om sancties in te stellen tegen Klein-Joegoslavië, we sme ken om buitenlandse inmenging. Dat is de enige manier om oorlog te voorkomen." Maar aan de vooravond van de cruciale ontmoeting van de Con tactgroep in Rome, waar zal wor den gesproken over mogelijke sancties tegen Klein-Joegoslavië vanwege de Servische onderdruk king van etnische Albanezen in de provincie Kosovo, gelooft nie mand hier in Kosovo nog in een diplomatieke oplossing van het conflict. Algemeen bekend is dat de leden van de contactgroep de VS, Rusland, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Italiëdiep verdeeld zijn over de vraag hoe te reageren op het con flict in Kosovo, dat sinds de situa tie in februari escaleerde al aan meer dan 150 Albanezen het leven heeft gekost. De verdeeldheid is zelfs dermate groot dat Amerika dreigt de Con tactgroep op te heffen en eenzij dig sancties tegen Klein-Joegosla vië af te kondigen. Een hoge Ame rikaanse diplomaat, werkzaam in Pristina, de hoofdstad van Koso vo, oogt zeer somber. „Afgezien van de Verenigde Staten val nie mand een oplossing voor Kosovo afdwingen. Er heerst zelfs zo'n chaos binnen de Contactgroep dat er niet eens ministers naar Rome worden gestuurd, slechts hoge di plomaten. Die kunnen geen be slissingen nemen, daarmee los je niets op," aldus de diplomaat Handelsembargo Amerika wil sancties tegen Klein- Joegoslavië instellen. Hierin ge steund door Groot-Brittanië en Duitsland, willen de Verenigde Staten de regering van president Milosevic straffen voor het gedrag van de Servische politie en het le ger in Kosovo, waar 90 procent van de bevolking bestaat uit etni sche Albanezen die onafhanke lijkheid eisen. Als Milosevic geen internationale onderhandelaar wil toelaten en niet serieus met de Albanezen wil praten over het vischesol- daat en een helikopter ss trouilleren langs de grens van Joegoslavië en Albanië bij plaats Cafa Prusik. Foto Peter Kujund- zlc/Reuters herstel van de autonome status van de provincie binnen Servië, dan vinden de Amerikanen dat er een handelsembargo tegen Klein- Joegoslavic moet worden inge steld en dat alle buitenlandse te goeden van de Serviërs bevroren moeten worden. De Russen, die worden gesteund door Frankrijk en Italië, staan een veel mildere aanpak van Milose vic voor. Zij staat achter Milose vic" standpunt dat Kosovo een in terne Servische aangelegenheid is en dat er geen noodzaak is voor een internationale onderhande laar. Waar de Amerikanen voorna melijk de Servische autoriteiten verantwoordelijk houden voor het bloedvergieten, zijn volgens Rus land juist gewapende Albanese rebellen de oorzaak van het toege nomen geweld in Kosovo. „Er be staat een volledige patstelling binnen de Contactgroep. Wij Amerikanen kunnen niets anders doen dan op ons eigen houtje sancties instellen tegen Milose vic. Anders gebeurt er helemaal niets en is de kans op oorlog le vens groot," zei dezelfde Ameri kaanse diplomaat. De leider van de Albanese delega tie, Blerim Shala, die gesprekken voorbereidt met de Serviërs, is al even pessimistisch. „De interna tionale gemeenschap neemt de si tuatie in Kosovo niet serieus. Wat we nodig hebben is een Dayton- achtige oplossing (doelend op het Dayton-akkoord dat vrede bracht in Bosnië red.). Militaire druk op de Serviërs en serieuze onder handelingen over een compromis. Zónder is de kans op oorlog le vensgroot" Groot hart Hoewel het er tijdens de ontmoe ting in Rome ongetwijfeld rustig en beschaafd aan toe zal gaan, stijgt in Kosovo zelf de spanning tot gevaarlijke hoogten. Want Ro me is Rome en Kosovo is Kosovo. „Als de Serviërs aanvallen, dan zullen we vechten. Tot de laatste man," beweren de Albanese rebel len in Rznic. Ze hebben alle vrou wen en kinderen reeds in naburi ge steden ondergebracht Bang om te sterven zijn ze niet, zeggen ze, ondanks de dood diezelfde dag van acht Albanezen in het drie ki lometer verderop gelegen Glodja- na. De rebellen werden gedood door de Servische politie. „Wij hebben misschien een beetje te weinig wapens, maar een groot Al banees hart. De waarheid is aan onze kant," zegt een van de rebel len. Op de achtergrond klinkt met gro te regelmaat het geratel van ma chinegeweren. Op de hoofdweg, nauwelijks anderhalve kilometer verwijderd van de rebellen ('terro risten' volgens de Serviërs), rij den Servische polïtietroepen af en aan. Open trucks met zwaar bewa pende, soms gemaskerde politie agenten die zo uit een Rambo- film lijken te zijn weggelopen) richten hun wapens op iedere voorbijganger. Een helikopter van de Servische politie hangt plotseling vijftien meter boven» onze auto, en verdwijnt na een halve minuut. Bijna dagelijks worden er begrafenissen gehou den van gedode Albanezen. Iede re dag wordt er in de bergen op de grens tussen Kosovo en Albanië gevochten tussen Albanese rebel len en Servische politie en leger. Bezaaid De Servische autoriteiten zijn de afgelopen dagen bezig geweest met uitgebreide militaire voorbe reidingen die op weinig goeds duiden. Alle hoofdwegen door Kosovo zijn bezaaid met tot forten omgebouwde wegblokkades, waar tanks, pantserwagens en jeeps klaar staan om in actie te ko men. De weg tussen de hoofdstad en Pristina en Pee, zeventig kilo meter zuidwestelijk, is sinds maandag extra beveiligd. Op twaalf plaatsen liggen Servische politieagenten in de berm om de ze belangrijke toevoerweg in de gaten te houden. Een konvooi van zeven splinter nieuwe jeeps reed op maandag door Kosovo's hoofdstad Pristina; de open laadbakken waren gevuld met leden van de speciale politie die hun gezichten met houtskool- zwart hadden gekleurd en af en toe om zich heen schoten. Ge-' ruchten doen de ronde dat dit le den zijn van de paramilitaire groepering van Arkan, een de meest beruchte Servische crimi-' nelen wiens Tijger-militie' in Bosnië al uitgebreid meehielp met de etnische zuiveringen. Servische politie-eenheden heb ben, met name in de buurt van de grens met Albanië, waar een week geleden nog 23 Albanese rebellen werden doodgeschoten, grote ge- bieden van de buitenwereld afge sloten. Bunkers van de Servische politie zijn versterkt en worden gecamoufleerd met struiken. In hele regio's zijn de afgelopen da gen de bomen gekapt, zodat de Serviërs een beter zicht hebben op mogelijke Albanese rebellen. Helikopters vliegen af en aan, pantserwagens van de politie rij den dreigend door de lege dorpen, konvooien met extra manschap pen worden naar die plaatsen ge bracht waar de meest hevige ge vechten plaatsvinden. Bazooka Etnische Albanezen schieten 's nachts veelvuldig op Servische voertuigen of plegen aanslagen op de wegblokkades die door de Servische politie worden bemand. Op maandagochtend schoten Al banezen vanuit een BMW met peri bazooka op de politie, waarbij twee agenten zwaar gewond raak ten. Zelfs overdag nemen Albane se sluipschutters vanuit de heu vels voertuigen onder vuur. Maar ook de Serviërs beschikken over een groot aantal sluipschutters, waardoor het veelal onmogelijk is om na te gaan wie verantwoorde lijk was voor het schieten. In toe nemende mate heerst er angst on der de bevolking, terwijl ordetroe pen en rebellen over en weer steeds gedurfdere acties uitvoe ren. Aan de vooravond van de con ferentie in Rome, lijkt de oorlog in Kosovo al zo goed als begonnen.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Nieuwsblad / Schiedamsche Courant / Rotterdams Dagblad / Waterweg / Algemeen Dagblad | 1998 | | pagina 4