9
T
Het venster
op de rivier
Rotterdam haakt af als voetbalstad nummer één
Vervuiling
Agressiviteit
Lesvluchten
Asiel
1
De commissaris als
evenwichtskunstenaar
Rotterdams Dagblad
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 12 mei 1998
Onder eindredactie van Annemiek van Oosten, tel.: 010-4004358
Ookietsop uw hart? schrijfnaar: hoofdredactie Rotterdams Dagblad,
postbus 2999,3000 CZ Rotterdam (E-mail: digitaal@Iuna.nl).
Houd het kort, lange brieven hebben weinig kans op plaatsing. En:
é£ponderwerp per brief. Vermeld altijd uw achternaam, voorletter(s),
adres en telefoonnummer (onder uw brief in de krant komen alleen
naam en woonplaats). Plaatsing betekent niet dat het Rotterdams
Dagblad uw mening deelt.
Het wordt voor de mens, die een meer geciviliseerde
afkomst heeft mogen beleven (door middel van zijn
ouders), in deze stad met het verstrijken van de 'tijd'
een steeds groter wordende ergernis: de rotzooi die
alsmaartoeneemt maar niet (nooit!) minderwordt. De
fietswrakken die overal doorde stad slingeren (en ook
onderdelen daarvan) zijn niet te overzien; men kan
toch gauw een vrachtauto of 10 vullen met deze stads-
verziekende troep. En dat ondanks het gebral van het
Haagse Veer en stadhuis (wethouders) dat personen
die de stad vervuilen door middel van graffiti en de
halve stad afplakken door stickers voorde kosten op
zouden draaien. Nou, een ieder kan constateren dat de
simpelezielen opdezelfde voet verdergaan; van 'jullie
maken ons niets'. Maak je je dan belachelijk als wet
houder of politieman! Het geat nog gebeuren dat Rot
terdam gegarandeerd het etiket opgeplakt krijgt van
de smerigste stad van West-Europa, ondanks zijn
glimmende wolkenki'abbers.
John Maliepaard, Rotterdam
Ach.zoleukjoh.Enookzoverschrikkeljkvertederend
om te zien. Mijn dochter van nog geen 2 jaar is aan het
paardjerijden. Nou ja! zult u denken, ze schrijven te
genwoordig de raarste dingen naar de krant. Toch
niet, want ze rijdt namelijk niet op een paard maar op
onze goedsullige hond, een American Stafford Shire
Terrier van 3 jaar. Ik kan me niets voorstellen bij zo'n
agressiviteitstest voor honden, maar ik kan u verzeke
ren dat onze Chucky kwispelend op u afkomt. Met bo
venstaande wil ik eigenlijk aangeven wateen idioterie
ik zo'n test vind. En met mij vele anderen.
In onzebuurt lopen genoeghonden, bekend staand als
betrouwbaar, lief voor kinderen enz., die bij wijze van
spreken al een hap uit je broek nemen als je alleen
maar langs loopt. Ondergaan die ook 'n test? Nee! U
mag mijn hond komen testenhoor. Hij weet nog geen
eens hoe-ie moet blaffen.
Oh ja, voor ik het vergeet, bstaat er niet zo'n test voor
mensen?
Yvonne Ouwerling-Sluimer, Rotterdam
TeKening
Ttieo Gootjes
De Provinciale Zeeuwse Courant, volgens welke de
overlast van vliegveld Midden Zeeland wel meevalt,
lag nog niet bij het oud papier toen de landelijke dag
bladen meldden dat Rotterdam de overlast van 20.000
lesvluchten inmiddels in Amemuidenheeft gedumpt.
De schok die dat bij ons heeft teweeggebracht over
treft verre die van de crash in Middelburg afgelopen
zomer.
Dat Rotterdam en een paar Zeeuwse ondernemers
met een handjeklap hetluchtruim boven Zeeland ver
kwanselen kunnen wij niet begrijpen. Denog onlangs
verzonden brief van de provincie, waarin desbetref
fende overeenkomst ongewenst werd genoemd is vo-
ledig genegeerd. Zeeland wordt zaar vernederd door
de R.LD.en het vllegveldbestuur. Hetrechtop rusten
welzijn van de mensen op de grond wordt met list en
bedrog geschonden.
Om het tij te keren is een onverwijld en krachtig ant
woord van de Zeeuwse bestuurders vereisten in over
leg met Den Haag de vliegbewegingen beperken tot
40.000! Een degelijk onderzoek dient te worden ge
start naar de negatieve effecten van vliegtuiglawaai
op inwoners, recreanten en vakantiegangers in deze
relatief nog rustige omgeving. Uitbreiding.van het
vliegen en het vliegveld is voor heel weinig mensen
van economisch belang en voor velen een grove aan
tasting van rust, veiligheid en milieu. Hetwelzijn van
de bewoners en de toeristen (van wie velen uit Rotter
dam) staan op het spel!
Pieter Ham, secretaris Werkgroep S,U,Z,A.N<! (Stop
Ui tbreiding Zeeland Airport Nu), Were
Elke keer als ik een kat uit het asiel haal ben ik een
week van slag. Waarom zijn die hokken zo klein in die
depr im eren de, kale ruimte. Wie z'n kat afstaat betaalt
ƒ100, eentje ophalen kost ƒ25. Daarom zullen demees-
te mensen liever in de krant of bij de dierenarts kijken
of er dieren worden aangeboden. Bij de zogenaamde
kattenvrouwtjes zie ik 50 of meer dieren gewoon los
doordekamerentuinrondwandelen.Ikweetdaterer-
gere dingen in de wereld gebeuren, dat hoeft niemand
mij te vertellen in een eventuele reactie.
M. Mensing, Rotterdam
Door Herman Moscoviter
Dromen zijn
soms de basis
voor stedelijke
ontwikkelin
gen. Maar dro
men zijn dro
men, En dro
men zijn on
derhevig aan
de werkelijk
heid. Ze worden droog zand dat
tussen de vingers doorloopt, waar
van je een beetje kunt vasthou
den, maar altijd minder dan je
dacht.
Ooit meerden de zeeschepen af
aan wat wjj nu Wiihelminapier
zyn gaan noemen. Zeekastelen
die je vanaf de rechter Maasoever,
het centrum, kon zien liggen. Die
daar de wereldhavenstad verbeel
den, Ze gaven aan dat Rotterdam
op een steenworp verwijderd van
de zee ligt, dat iedereen die zijn
koffer neemt kan vertrekken naar
onbekende bestemmingen, ver
voorbij de horizon. Dat de voor
oorlogse armoe van dit werelddeel
kon worden ingeruild voor de rijk
dom van een land met ongekende
mogelijkheden. Dat de vernietig
de wereld kon worden ingeruild
voor één waar de oorlog geen die
pe voren had getrokken.
De zeekastelen kwamen niet al
leen voorde oorlog, ook na de oor
log. Ze waren de trots van de ste
delingen; en naarmate er minder
kwamen leek de herinnering aan
deze beperkte havenactiviteit te
groeien.
Schoorstenen
In de stedenbouw, die in de oorlog
werd bedacht, voor het platge
bombardeerde en kaalgebrande
centrum werd ook de idee ven
'het venster op de rivier' geboren.
Vanaf de Coolsingel komend,
moest iedereen het water herken
nen aan de schoorstenen van de
immense passagierschepen. Dat
beeld van machtige rompen die
uitstaken boven de bebouwing
gaf immers een zeezoute smaak
aan de stad. De schrijver Borde-
wijk heeft dat in Karakter ver
woord: 'Amsterdam is onze natio
nale stad, Rotterdam onze inter
nationale. Ik voel voor het inter
nationale, daarom voel ik voor de
ze stad. En dat stempel heeft hij
gekregen van de zee, want de zee
gaat over de grenzen, de zee is op
de wereld de enige werkelijke
cosmopoliet.'
Het venster op de rivier werd door
stadsbouwmeester Van Traa on
der meer gehanteerd om vanaf
het Van Hogendorpsplein (onge
veer waar nu het Churehillplein
ligt) naar de Leuvehaven toe de
stad 'op te schonen'. Dat wil zeg
gen de niet-gebombardeerde helft
van de wonderschone Bijenkorf
van architect Dudok te laten slo
pen, Aan de Boompjes zouden
drie schijfvormige flatgebouwen
komen, waar
tussen
door kon kij
ken. Een stro-
boscopisch
schepen.
venster op de
rivier was de
overdrachtelij
ke wijze waar
op Van Traa
duidelijk
maakte dat de
nieuwe
nenstad
Rotterdam
met m zichzelf
gekeerd moest
blijven,
maar
dat deze de rivier, de voedster van
deze stad, moest opzoeken.
Wie nu over de Coolsingel rijdt
weet dat deze droom in woord en
gedachte nog bestaat, maar dat
het een hele ijle metafoor is ge
worden. Het Maritiem Museum
staat pal tussen kijker en Leuve
haven, De zilte dromen worden
daarachter nog een beetje gevoed
in het Maritiem Buitenmuseum
met een vuurtorentje ('Klein
Duimpje'), kranen, een graanele
vator.
A-v ;-vi
Het World Port Center zoals het er uit zou moeten gaan zien. Archieffoto Rotterdams Dagblad
Jaren geleden is^de dijk van de veel goede wil en fantasie door de beet gewassen en dus gekrom-
Boompjcs op Deltahoogte ge
bracht en de rivier dus nog on
zichtbaarder geworden. Er staan
drie woontorens, waar je met heel
Door Marcel Potters
Ooit was Rotterdam voetbalstad num
mer één. Dat was in de tijd dat Feye-
noord in Nederland én internationaal
stevig aan de weg timmerde, Sparta
met enige regelmaat aansprekende
successen boekte en zelfs Excelsior
nog eredivisiewaardig was.
De tijden zijn veranderd: sportief gaat
't het Rotterdamse trio al een tijd niet
meer voor de wind. Feyenoord moet al
le zeilen bijzetten om de aansluiting
met de vaderlandse top niet te verlie
zen en dient in een club als Vitesse zijn
meerdere te erkennen. Zo vreemd is
het dus niet, dat de Rotterdamse in
breng in de finale voor de Amstei Cup,
komende zondag, nihil is. En dat het
een onderonsje wordt tussen 's lands
koplopers: Ajax en PSV.
Maar Rotterdam dreigt op meer fron
ten af te haken. Ook als organisator
van wedstrijden op het hoogste niveau
raakt het zijn leidende positie lang
zaam maar zeker kwijt. Was vroeger el
ke grote finale geheid voor de Kuip, nu
zijn er veel kapers op de kust die even
veel en soms meer kwaliteit hebben te
bieden. Tot treurnis van met name
Stadion Feijenoord dat zo zit te sprin
gen om inkomsten, nu de popconcer
ten aan zijn neus voorby gaan.
Koninginnedag
De eis van burgemeester Peper het
aanvangstijdstip van de 'cupfinal' te
vernoegen is een nieuwe streep door
de rekening. De KNVB heeft zich daar
vanmorgen bij neergelegd. Pepers
angst was dat Feyenoord-supporters
de stad in trekken en zich net als op
Koninginnedag de hele middag zullen
bezatten. Hij vreesde problemen in het
centrum, met al dat winkelend publiek
en 's avonds op Zuid, waar de eeuwige
rivaal Ajax de finale speelt.
Op zich was de angst van Peper ge
rechtvaardigd. Een paar jaar geleden
verrekende de politie zich één keer en
meteen stond de stad op z'n kop.
Sindsdien neemt het korps geen enkel
risico meer. Vele pelotons mobiele een
heid worden opgetrommeld om de
zaak in de hand te houden. Daarboven
op kwamen de discussies over het mo
ment dat wedstrijden moeten worden
afgewerkt; tot afgrijzen van de KNVB,
die constateerde dat niet de bond maar
burgemeesters het wedstrijdschema
bepaalden.
Diezelfde KNVB v.oeg zich tot van
morgen af waarom 'Rotterdam' nu
weer moeilijk doet De bond heeft
steekhoudende argumenten. Immers,
de datum -zondag 17 mei- en het
tijdstip (18.00 uur) stonden al geruime
tijd vast. Bovendien was ai een tijdje
duidelijk dat de kans op een finale tus
sen Ajax-PSV groot was. Waarom,
meent de voetbalbond, wordt nu een
week van te voren plotseling roet in
het eten gegooid?
Peper speelde hoog spel. Z'n zorgen
over de openbare orde mogen terecht
zijn, ook hij moet zich afvragen wat de
gevolgen zijn van deze kritische hou
ding.
De Kuip en Amstei Cup lijken onlos
makelijk met elkaar verbonden, maar
zijn het niet. Ooit kan het moment ko
men dat de KNVB voor een ander sta
dion kiest. Zeker nu er zoveel keus is.
Voor bijna elk treffen kan een stadion-
op-maat worden uitgezocht.
Maar er zitten meer haken en ogen aan
de bedenkingen van Peper. Hoe rea
geert de UEFA, die nog immer moet
bepalen wie de finale van bet Europees
kampioenschap 2000 krijgt: Amster
dam of Rotterdam? „De finale? Zo'n
kans krijg je nooit meer," juichte zelfs
de politie van Groot-IJsselmonde re
cent. Ondanks alle extra inspanningen
die het organiseren van zo'n feestje
met zich meebrengt.
De keuze zal de UEFA zwaar vallen.
Want ze moeten er bij de Europese
voetbalbond vermoedelijk niet aan
denken dat Rotterdam in 2000 moei
lijk gaat doen als de finale - pak 'm
beet - Engeland-Duitsland wordt. En
huiveren bij de gedachte dat het huidi
ge gedoe over de Champions League
finale in Amsterdam zich bij de eind
strijd van 'Euro' herhaalt. Het is maar
goed dat Belgie niet meer meedingt
naar die eindstrijd.
oogharen drie schoorstenen van
zeestomers in kunt herkennen.
En tenslotte weten we dat die win
kelhaak mettui-draden, welke we
de Erasmusbrug noemen, aan
geeft dat daaromtrent ergens de
Nieuwe Maas moet stromen.
In 1964 volgde Fokkinga Van Traa
op. De nieuwkomer zei toen:
.Ach, het verhaal van het venster
op de rivier vond ik mooi bedacht,
maar wel achterhaald. Er werd ge
roepen om een wereldhandels
centrum. Dus stelde ik voor dat
dit in de Leuvehaven zou komen
en het Havenbedrijf, dat naar een
prestigieuze plek zocht, er een be
langrijke plaats in kreeg."
Vier jaar later ging er een officiële
opdracht naar een Amerikaans ar
chitectenbureau, Skidmore
Owing and Merril, dat in de Leu
vehaven twee kantoortorens van
elk 145 meter hoogte tekende.
Wat er nog aan uitzicht vanaf het
Churehillplein over was, zou dan
voorgoed worden geblokkeerd.
Van Traa's droom was voorbij,
maar directie en werknemers van
het Havenbedrijf zouden vanaf
die hoogte ver over de rivier rich
ting zee kunnen kijken. Voor hen
zou er wel een venster op de rivier
zijn.
De tijd was met naar zulke gebou
wen. Veel latei verschenen ze in
on ge veel de/elfde vorm, maar te
pen, aan het Marconiplein. Waar
overigens het Havenbedrijf naar
alle tevredenheid resideerde. In
middels zijn de pretenties weer
wat gegroeid, wil het Havenbe
drijf samen met bedrijven die ook
te maken hebben met 'de hoven
van Rotterdam' m één gebouw zit
ten. Zo wordt gewerkt aan een ei
gen, karakteristiek gezicht voor
deze sector. Op een van de mooi
ste plekken van de stad, naast het
oude directiekantoor van de Hol
land Amerika Lijn (nu hotel New
York), verrijst een 125 meter hoog
gebouw, u raadt het al: het World
Port Center.
Op die piek aan de linker Maasoe
ver, de Wiihelminapier, heeft men
het werkelijke zicht op de rivier.
In al zijn openheid/Terwijl de
kreet venster op de rivier nog
steeds bestaat, heeft de alledaag
se werkelijkheid dit raam geslo
ten. Althans letterlijk. Vanaf de
Coolsingel is de rivier niet voel
baar. Maar in figuurlijke zin heeft
Van Traa gelijk gekregen. De ri
vier is steeds meer de plek gewor
den waar de passerpunt staat. De
ze passer tekent een cirkel om het
nieuwe centrum van de stad. Al
thans voor degenen die geloven
dat zowel het oude centrum als de
Kop van Zuid daarbij behoort of
zal gaan behoren.
Door dr. W. van Voorden
De zeggenschap in de on
derneming lijkt op een la
ken waar aan elke hoek
wordt getrokken. Aan één punt
trekken de aandeelhouders. Deze
groep is duidelijk in opmars. Op al
le vergaderingen van aandeelhou
ders is deze weken de behandeling
van een 40-tal aanbevelingen over de zogenoemde
'corporate governance' verplichte kost.
Beantwoording van de aanbevelingen moet de kapi
taalverschaffer meer transparantie en inzicht bieden
in het bestuur van en het toezicht op de onderneming.
Management en commissarissen worden uitgenodigd
tot een precieze verantwoording van het gevoerde be-
stuur en het gehouden toezicht. De wijze waarop de
ondernemingen hiermee omgaan is dit jaar onder
werp van onderzoek.
Blijken de aanbevelingen onvoldoende weerklank te
krijgen dan mag worden venvacht dat verdere (wette
lijke!) stappen zullen worden gezet om de macht van
de aandeelhouder te vergroten. De vraagrijst waar de
ze behoefte uit voortkomt. Niet uit een slechte belo
ning voor geïnvesteerd kapitaal!
Gezien de stormachtige ontwikkeling van de beurs
koersen hebben aandeelhouders financieel immers
weinig reden tot klagen. Kennelijk staat het streven
naar meer invloed los van de kapitaalopbrengsten. Ik
zie met name twee reden en voor de opmars. Ten eerste
is na enkele affaires twijfel gegroeid of de onderne
mingsleiding bij disfunctioneren voldoende snel
plaats maakt of wordt vervangen.
Twijfel dus eigenlijk aan het zelfreinigend vermogen
van managers en commissarissen. Ten tweede is het
een reactie op de toegenomen invloed van de werkne
mersgroepering. De ondernemingsraad (OR) dateert
van 1950, doch heeft in de maatschappij-brede demo
cratiseringsgolf in de jaren zeventig een forse stroom
versnelling gekend.
Het is duidelijk dat de werknemers al jaren aan de te
genoverliggende hoekvanhet laken sjorren. Begïndit
jaar is de wet op de ondernemingsraden verder uitge
breid. Over meer onderwerpen dient de ondernemer
advies te vragen; ook het instemmingsrecht is ver
breed. Zo kunnen nu ook regelingen op het gebied van
ziekteverzuim, persoonsregistratie en hetobserveren
van werknemers pas na instemming van de OR wor
den ingevoerd.
Nieuw is voorts de zogenoemde ondememingsover-
eenkomstdie het de OR (zonder de vakbond)mogeïijk
maakt met de ondernemer een collectieve arbeids
voorwaardenregeling te treffen.
Een derde hoek van het laken is in handen van de sa
menleving, die meer en meer oog krijgt voor de maat
schappelijke effecten van het ondernemen. De be
hoefte groeit om van buitenaf paal en perk te stellen
aan de milieu-effecten (water* en bodemvervuiling,
geluidshinder etc.) van hetondernemen. Organisaties
als Greenpeace en Milieudefensie die aan deze be
hoefte vorm geven, verheugen zich in een groeiende
achterban. Kennelijk neemt ook hier het vertrouwen
inhetzelfreimgendvermogenvanondememingenaf.
Gewaarschuwde ondernemers (Shell bijvoorbeeld)
trachten deze ontwikkelingtepareren met een eigen
'moral code'.
De vierde hoek van het laken tenslotte wordt door het
management vastgehouden. De directie dient daad
werkelijk arbeid en kapitaal samen te smeden tot een
profijtelijke combinatie zonder al te grote negatieve
gevolgen voor het milieu. Daarvoor moeten managers
enige armslag van andere partijen krijgen. De opdrin
gerigheid van de drie andere geledingen komt hen als
zodanig slecht uit; de vrije speelruimte neemt af en
hun falen komt (eerder) aan het licht.
Aan elke hoek wordt, zo lijkt het, harder getrokken,
waardoor het geheel erg strak komt te staan. Het is in
d e Nederlandse verhoudingen de raad van commissa
rissen die dient te voorkomen dat er scheuren optre
den. Commissarissen houden immers toezicht op het
functioneren van het management en genieten in de
grotereondememingenzelfhet vertrouwen van kapi
taalverschaffers en werknemers omdat geen van deze
beide groepen bij hun benoeming bezwaar heeft ge
maakt. Commissarissen bevinden zich als het ware in
het midden van het laken. De grotere trek op de hoe
ken vergt van hen grote balanceerkunst.
Eigenlijk speelt op de achtergrond de vraag wie gele
gitimeerd is om de richting van het ondernemen te be
palen. Van oudsher is dat de kapitaalverschaffer die
als eigenaar bepaalt wat er met zijn geld gebeurt. Met
de vergruizing van het kapitaal in snel verhandelbare
aandelen,zijnveletechniekenontwikkeIdomeenwig
te drijven tussen eigendom en bestuur."
Wat goed is voor de winstbeluste aandeelhouder be
hoeft immers niet goed te zijn voorde onderneming.
Daardoor is de macht toegevallen aan het manage
ment dat sinds de jaren dertig de eerste viool speelt
Deze mach tis niet gelegitimeerd door eigendom maar
door het feit dat men als zodanig is benoemd.
Vóór de jaren zeventig geschiedde benoeming door de
eigenaren of hun 'zetbazen' (commissarissen), na in
voering van het zogenoemde structuurregime in 1971
is de wijze van samenstelling van de raad van commis
sarissen zo gewijzigddat kapitaalverschaffers en
werknemers (via de OR) vertrouwen in de commissa
rissen moeten hebben. De roep om de commissaris al
gemeen belang die de samenleving vertegenwoor
digt, is tot op heden niet gehonoreerd. Nu op alle hoe
ken van het laken wordt getrokken, wordt het er voor
de commissaris niet gemakkelijker op. Af en toe gaan
stemmen op om elke geleding zijn 'eigen" commissa
rissen te laten benoemen. Ophet laken heeftelkecom-
missaris dan zijn eigen hoek. Balanceerkunst is dan
minder nodig. Maar ook is dan minder gegarandeerd
dat de verschillende belangen bij de onderneming
goed worden gewogen. Wel neemt de kans op scheu-
renin het laken toe. Het is zeer de vraag of dat nuzo ge
wenst is.
(Prof. dr. W. van Voorden is ftoogleraarsociologieenso-
ciaal beleid aan de faculteit der Sociale Wetenschap
pen van de Erasmus Universiteit Rotterdam)
Opgericht 2 april 1991
Uit de statuten:
Het Rotterdams Dagblad Is een onafhankelijke regionale
krant, zonder binding met enige levensbeschouwelijke
organisa tie, politieke partij of belang
engroepering. De krant stelt zich ten doel doormiddel van
.berichtgeving in woord en beeld, analyse en
achtergrondartikelen haar lezers zo actueel, objectief en
veelzijdig mogelijke informatie te verschaffen.
