4
Vrouw en kinderen dempen
drankgebruik jonge mannen
k
P r°° Hje5S
In een huis van stro ademen de muren
Vi
Sprookjes over Westerbork
Studie naar zeppelins
Tjoelker-zaak
aangehouden
Brand werd
aangestoken
'GFT-afval
beter scheiden'
Medewerker
valt 15 meter
Keffertje wint
wereldshow
Baro-museum
is 'even' gered
Limburger promoveert op 'maatschappelijk relevant onderwerp'.
V\aiHp
vexn
C icxcvr ht- t~" i rl
FRT EL5£-lt}£^
Ta n tb DFT
Belastinghervorming mag 3,5 miljard kosten
Burenruzie na vijftien jaar
beslecht met verhuizing
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 16 juni 1998
Leeuwarden Het Leeuwarder
gerechtshof heeft het hoger be
roep tegen de drie verdachten in
de Tjoelker-zaak gisteren aange
houden, omdat het onderzoek
naar de rol van de vierde verdach
te mogelijk 'gegevens kan opleve
ren die een ander licht werpen' op
de doodslag op Meindert Tjoelker.
Twee van de drie verdachten wa
ren aanwezig. De mannen, een 28-
jarige inwoner van Stiens en een
25-jarige Leeuwarder, moeten
zich verantwoorden voor hun rol
in de vechtpartij op 13 september
vorig jaar. De rechtbank veroor
deelde deze twee hoofdverdach
ten eerder tot twee jaar gevange
nisstraf, waarvan acht maanden
voorwaardelijk wegens openlijke
geweldpleging. Dat hun aandeel
in de vechtpartij leidde tot de
dood van Tjoelker achtte de recht
bank niet bewezen. Het OM, dat
drie jaar tegen de hoofdverdach
ten had geeist, vond de straf te
laag en ging in hoger beroep. De
derde verdachte was niet aanwe
zig. Het openbaar ministerie had
zijn oproep ingetrokken en daar
om hoefde de verdachte gisteren
niet te verschijnen.
Harderwijk—De brand die in janu
ari een kamerverhuurbedrijf in
het centrum van Harderwijk vol
ledig is de as legde, is ontstaan
doordat een 35-jarige vrouw gas
kranen opendraaide en daarna
vuurmaakte. Deze conclusie staat
in het onderzoek door de politie.
Bij de brand kwamen twee brand
weerlieden en een kamerbewoner
om het leven. De vrouw zit nog
vast. Het Pieter Baan Centrum
onderzoekt geestelijke gesteld
heid van de verdachte.
Utrecht Een aantal gemeenten
kan meer groente-, fruit- en tuin
afval gescheiden ophalen. Zij
moeten hun bewoners beter moti
veren om GFT-afval apart te be
waren. Dat vindt het Afval Over
leg Orgaan. De achterlopers zou
den de kunst moeten afkijken van
plaatsen die voorop lopen. Men
sen houden byna 60 procent van
hun GFT-afval apart, het percen
tage dat de overheid ooit als doel
stelling heeft vastgesteld. In 1996
ging het om 59 procent, voor 1997
bedraagt dat percentage waar
schijnlijk 60. In 1996 is 1445 mil
joen kilo ingezameld.
Bergen op Zoom - Een 36-jarige
'man uit Goes is gistermiddag om
het leven gekomen door een be
drijfsongeval bij Philip Morris in
Bergen op Zoom. De medewerker
viel van vijftien meter hoog toen
tdj een storing aan een kraan wi
de verhelpen. Het ongeluk ge
beurde in een magazijn van de si-
garettenfabrikant, waar drie kra
nen de voorraden in de rekken
plaatsen.
Helsinki Een Nederlands
schoothondje heeft in de Finse
hoofdstad Helsinki de Wereld-
hondenshow gewonnen. De klei
ne spaniel, Loteki Supernatural
Being genaamd, werd uit 15.628
honden van driehonderd rassen
gekozen. Het zijdeachtige zwart
witte diertje met hangoren is ei
gendom van John Oulton en Lou
Ann King uit Huis ter Heide. Ook
de nummer twee, de deerhound
Kilboume Quebee, is uit Neder
land afkomstig. Het dier woont in
Someren. Het vier dagen durende
evenement werd bijgewoond door
meer dan vijfduizend hondenlief-
hfibbers. Alle hotels van Helsinki
waren volgeboekt.
Den Haag—Het voortbestaan van
het Barometermuseum in Maar
tensdijk i* in elk geval voor een
aantal jaren gegarandeerd. De im
port er. productie van kwikbaro-
meters blijft in eik geval tot 2005
toegestaan. Alleen als ook andere
Europese landen daartoe over
gaan, wordt dat jaar een verbod
van kracht Het museum vreesde
kopje onder te gaan toen minister
De Boer (Milieu) aankondigde dat
zij de productie van kwikbarome
ters met ingang van 1999 wilde
verbieden. Hetzware metaal kwik
is giftig en niet afbreekbaar. Het
museum verkoopt jaarlijks hon
derden kwikhoudende meetin
strumenten aan bezoekers.
Een eenmaal opgebouwd drinkpatroon is zeer moeilijk te wijzigen. En
als er problemen ontstaan met de alcoholconsumptie, stappen met
name jonge kerels en mannen met betaald werk niet snel naar een
hulpverlener. Dit concludeert Klaas Jan Hajema in zijn proefschrift
'Sociologische aspecten van drinkgedrag, alcohol-gerelateerde pro
blemen en bet zoeken van hulp'. Hij pleit dan ook voor speciale aan
dacht voor deze groepen in alcohol-campagnes.
ro! in het maatschappelijk ver
keer tussen mensen. Dat glaasje
kunnen er ongemerkt eenvoudig
meer worden, en voor je het weet
heb je een drinkpatroon opge
bouwd waarvan je maar zeer
moeilijk weer afkomt, ontdekte
Hajema,
De ontwikkeling van iemands
drinkgedrag door de jaren heen
was een van de hoofdpunten van
Hajema's studie. Gaat iemand in
de loop van de tijd meer of minder
drinken, en welke factoren zijn
hierop van invloed?
Een groep van 1300 proefperso
nen hield voor het onderzoek
twee keer een week lang het
drinkgedrag bij. Tussen de twee
weken lag negen jaar. Daarnaast
beantwoordden de deelnemers
beide keren vragen over werk, ge
zinssamenstelling en dergelijke.
Door Menno Pols
Maastricht Wie betrokken is bij
een .onderzoek naar de maat
schappelijke aspecten van drank
gebruik, krijgt onherroepelijk de
neiging de resultaten op zichzelf
te betrekken. Dat geldt ook voor
Klaas Jan Hajema, die vrijdag 19
juni aan de Universiteit van
Maastricht promoveert op een
proefschrift over dit onderwerp.
„Ik was geen groot drinker, maar
ik dronk toch wel vijf dagen in de
week twee a drie glazen. Ik ben er
achter gekomen dat het bestgoed
is om eens een dag helemaal niet
te drinken
Hajema (35) „had helemaal niets
met alcohol" voor hij aan het on
derzoek begon. „Ik heb in Gronin
gen sociologie gestudeerd. Mijn
scriptie ging over de taakverde
ling binnen het huishouden. Ik
zocht wel naar een actueel en
maatschappelijk relevant onder
werp om onderzoek naar te doen."
Aan die voorwaarden voldoet een
studie naar drankgebruik zeker.
Negentig procent van de bevol
king drinkt wel eens een glaasje
en alcohol speelt een belangrijke
Partners
Mannen drinken drie keer zo veel
als vrouwen, zo bleek uit het on
derzoek. Ook werd duidelijk dat
drinkpatronen over het algemeen
op jongere leeftijd worden opge
bouwd (tot begin dertig) en zeer
hardnekkig zijn. .Alleen het krij
gen van een partner en kinderen
had een duidelijk dempend effect
op het drinken," aldus Hajema.
„Het krijgen van werk echter
weer niet. Dit komt wellicht door
dat het hebben van een baan ie
mand in allerlei situaties brengt
waarin wordt gedronken. Daarbij
geldt nog steeds datje er niet he
lemaal by hoort als je niet mee
drinkt. Ook is het zeer verleidelijk
om na eén lange dag hard werken,
thuis een paar pilsjes te pakken."
Ook het verband tussen verschil
lende soorten drinkpatronen en
het ontstaan van problemen
maakte deel uit van de studie.
„Bij vrienden thuis drinken bij
voorbeeld is redelijk 'veilig'. De
aanwezigheid van de vrienden
werkt remmend. Met vrienden in
de kroeg drinken is echter wel
weer riskant, omdat in het café so
ciaal veel meer is geaccepteerd
wanneer je aangeschoten raakt."
Taboe
Op het zoeken van hulp bij een
drankprobleem, bijvoorbeeld bij
het CAD (Consultatiebureau voor
Alcohol en Drugs) of bij de Riagg,
rust een taboe. Vooral jonge man
nen met een betaalde baan stap
pen niet snel naar een hulpverle
ner. Dit deel van het onderzoek
heeft Hajema overigens alleen bij
mannen uitgevoerd, om de een
voudige reden dat er bij de onder
zoeksgroep te weinig vrouwen za
ten met een alcoholprobleem om
onderbouwde conclusies te kun
nen trekken.
„Onder jonge mannen is het stoer
om veel te drinken. Het geeft sta
tus. Vandaar dat jongeren niet
snel naar een hulpverlener stap
pen. Ze vinden gewoon niet dat ze
een drankprobleem hebben."
Betaald werk
Mannen met betaald werk, heb
ben iets om zich achter te ver
schuilen. Ais ze op hun drinkge
drag worden aangesproken, rea
geren ze vaak in de trant van: *Wat
zeur je nou over een drankpro
bleem, ik heb toch werk, alles gaat
toch goed?' Pas wanneer de dok
ter, de baas of de partner hem er
toe aanzet, is hij bereid iets aan
zijn probleem te doen."
Het zou volgens Hajema dan ook
goed zijn wanneer in alcoholcam
pagnes speciale aandacht aan de
ze risicogroepen zou worden ge
schonken. Hij heeft er zelfs een
vari de stellingen uit zjjn proef
schrift aan gewijd. „Hier in Lim
burg heeft het CAD een speciaal
voorlichtingsprogramma voor be
drijven. Het is misschien moeilijk
om goede resultaten te boeken,
want het drinken zit bij veel be
drijven in de cultuur ingebakken.
Maar aan de andere kant, in de ja
ren vijftig rookte ook negentig
procent van de Nederlandse man
nen. Nu is dat nog maar dertig
veertig procent. Het kan dus wel."
Het lijkt spelen met vuur, maar een strowoning is volgens de voorstanders goed bestand tegen brand, vocht en ongedierte. En het
binnenklimaat is prima. Foto Pieter HontioTf/GPO
Wonen in een huis van stro is mi
lieuvriendelijk, goedkoop, ge
zond en comfortabel. Volgens de
net opgerichte werkgroep Stro-
bouw Nederland is stro bet
bouwmateriaal van de toekomst.
De eerste huizen met muren van
puur natuur zijn in de maak. Ve
le zullen volgen, is de teneur van
een op 23 juni te houden sympo
sium in Den Haag.
Door Marco Krijnsen
Den Haag Een brandverzeke
ring voor een strowoning? Het
lijkt spelen met vuur. Maar Jan
Sonneveld ondervond geen pro
blemen, toen hy zijn toekomstige
onderkomen wilde verzekeren.
De strowoning is goed bestand te
gen brand, en trouwens ook tegen
vocht en ongedierte. Maar vooral
heeft het huis een prettig leefkli
maat: de muren ademen.
Strobouw is een nog onbekend fe
nomeen in Nederland. Het nieu-
we huis van Sonneveld, in het
Zeeuwse Ouwerkerk, is het eerste
in zijn soort. Komende zomer
hoopt hij zijn stulpje te betrek
ken. „In zo'n betonnen bunkerwil
ik niet wonen. Die voelt zo kil aan.
De akoestiek is er niet fijn," zegt
de Zeeuw. „Geef mij maar stro.
Het bouwmateriaal is milieu
vriendelijk, want voor de produc
tie heb je geen machines nodig.
Het is onbeperkt voorhanden én
het is gezond. Er vindt door de
strobalen permanente luchtver
versing plaats."
Het huis van Sonneveld is er ge
komen dankzij de werkgroep
Strobouw Nederland. De werk
groep heeft zich ten doel gesteld
het alternatieve bouwmateriaal
breed onder de aandacht te bren
gen. Want er zit toekomst in stro,
vindt initiatiefnemer Martin
Oehlmann. Hoewel hij zelf eerst
nog zijn twijfels had. „Ik dacht:
dat is leuk voor kinderen. Ik was
echt stomverbaasd om te horen
dat er in Amerika en Canada al
decennia lang mei stro wordt ge
bouwd. Het experimentele stadi
um zijn ze daar al lang voorbij."
Leem
Een strowoning ziet er aan de bui
tenkant normaal uit. De muren
zijn binnen en buiten gestuukt
met leem of kalkmortel. De angst
voor brand is daarom onterecht,
meent Oehlmann. „Stro brandt al
leen als er zuurstof is. De Balen
zijn zo sterk samengeperst dat het
vuur er moeilijk bij kan. Zo'n
leemlaag is bovendien twee uur
lang bestand tegen een hitte van
duizend graden. In Amerika be
staat zelfs een brandweerkazerne
van stro. Dat zegt wel genoeg."
Om de interesse voor stro te ver
groten geeft Oehlmann geregeld
workshops. Daar ontmoette hij
drie kunstenaars die hun artistie
ke opleiding wilden gebruiken
voor het ontwerpen en bouwen
van milieuvriendelijke huizen.
Het trio besloot om het meteen
professioneel aan te pakken.
RAM Strobouw werd geboren.
Een unieke onderneming die in
middels het eerste project bijna
heeft afgerond: een vakantiehuis
je in Hierden. Momenteel wordt
gewerkt aan een grote strooien
schuur in Hoenderloo.
Hoe je met stro moet ontwerpen
en bouwen? Rob Kaptein, één van
de drie oprichters van RAM, iegt
zijn elektrische heggenschaar
even neer tussen de strobalen.
„Gewoon logisch nadenken. De
balen zijn 55 centimeter dik. Daar
moet je dus rekening mee hou
den. Er is dus iets meer ruimte no
dig om te bouwen. Maar je kunt
het materiaal helemaal naar je
hand zetten."
Om vocht - één van de grootste
vjjanden van stro - op afstand te
houden is de schuur bij Hoender
loo gebouwd opeen betonnen fun
dering. Er bovenop staat een hou
ten skelet, het geraamte voor de
muur van puur natuur. De bin
nenmuren zijn aan de onderkant
van steen. Pas op 20 tot 25 centi
meter hoogte beginnen de stroba
len, die met verticale pinnen aan
elkaar worden gespietst. Houten
kozijnen voor ramen ontbreken
niet. De muren worden geschoren
en daarna gestuukt. Het overhan
gende dak moet voorkomen dat
de regen vrij spel heeft tegen de
buitenmuur. „Nee, het dak wordt
niet van stro, maar van kunststof
platen," zegt Kaptein. „Jammer,
ja. De opdrachtgever had niet ge
noeg geld. Maar beter iets dan
niets. Je veroordeelt een vegetari
ër toch ook niet als hij leren
schoenen draagt?"
Goedkoop
Het gesprek komt op geld. Voor
veel mensen zal dat het criterium
zyn om wel of niet met stro te bou
wen. ..Over het algemeen is duur
zaam bouwen duurder dan regu
liere bouw," zegt Kaptein. „Maar
ik denk dat het bij stro niet zo is.
Het is moeilijk te zeggen, want ei
genlijk moet je ook rekening hou
den met de bouwtijd en energie
kosten straks. Die spreken duide
lijk in het voordeel van stro. Een
baal kost ongeveer een rijksdaal
der. Een vierkante meter muur
komt dan op 7,50 gulden. Dat is
gewoon goedkoop. Ik weet zeker
dat er toekomst in zit. Vanuit de
bouwwereld wordt met veel inte
resse naar ons gekeken."
Voorlopig is de scepsis over bou
wen met stro nog groot. Het aan
tal aanmeldingen voor het sympo
sium valt tegen. „Het is slechts
een eerste stap," houdt organisa
tor Martin Oehlmann de moed er
in. „We hopen daarmee de aanzet
te geven tót de volgende fase. Er
moeten namelijk meer onderzoe
ken en proefprojecten komen.
Pas dan zullen mensen zien dat
het leven tussen de strobalen een
comfortabele manier van wonen
is en niets te maken heeft met een
plaggenhut."
TewviNcrt
VAN
V/W
De 18-jarige Detje Pinkhof verzorgde zelf de illustraties voor de stripverhalen, diezij In kamp Wes
terbork voor haar jongere, zieke zusje maakte. iiustratieANP
Hooghalen In doorgangskamp
Westerbork, het Nederlandse tus
senstation voor ruim 100.000 jo
den op transport naar de vemiet-
ingskampen in het Oosten, zijn
sprookjes geschreven. De in 1924
geboren Detje Pinkhof, die in
1943 vergast werd in Sobibor,
schreef de kaboutersprookjes
voor haar jongere zusje.
Herinneringscentrum Kamp Wes
terbork in Hooghalen presenteert
op 19 juni een uitgave over de
sprookjes, die ook over het kamp
leven gaan, en wijdt meteen een
tentoonstelling aan het onder
werp. Die is ook voor jonge kinde
ren bedoeld.
.Aigemeen wordt aangenomen
dat behandeling van het onder
werp jodenvervolging pas zin
heeft bij kinderen van tien jaar en
ouder. Maar ons museum wordt
jaarlijks ook door grote aantallen
jongere kinderen bezocht. Daar
om organiseren we ook al enkele
jaren kinderactiviteiten," vertelt
een woorvoerder.
Detje Pinkhof was een 18-jarige
juf op een Amsterdams fröbel-
schooitje voor joodse kinderen
toen ze met haar hele gezin naar
Westerbork werd overgebracht.
Daar schreef ze Sprookjes uit het
kamp van Claartje Pink voor haar
14-jarige, zieke zusje. Detje maak
te zelf de illustraties.
De verhaaltjes gaan over stadska-
bouters die moeten verhuizen
naar een kamp ver op de hei, Wes
terbork dus. „Op eenvoudige,
maar indringende wijze heeft
Detje de essentie van de gevan
genschap in kamp Westerbork
weten weer te geven," zegt de
woordvoerder. Een fragment:
'Toen de volgende dag aanbrak,
kwamen ze bij een grote hei. Ze
hoorden een fluit. En meteen kwa
men er honderden en nog eens hon
derden kaboutertjes aanrennen.
De reuzen spanden de bunzings
uit en gingen ioeg. De staaskabou-
tertjes werden door de heikabou
tertjes meegenomen. O, wat waren
ze moe.' En wat hadden ze een /lon
ger/ Maar nu zouden ze wat kun
nen uitrusten.'
Detje en haar familie werden na
drie weken weer naar huis in Am
sterdam gestuurd, maar later op
nieuw naar Westerbork en uitein
delijk naar Sobibor gebracht. Al
leen Detjes oudste zusje Esther
overleefde de oorlog.
Na de terugkeer in Amsterdam
heeft Defje nog een sprookje over
het - naar later bleek tijdelijke -
afscheid van het kamp geschre
ven, dat ze gamen met Sprookjes
uit het kamp van Claartje Pink uit
Westerbork in haar dagboekje
over de fröbelschool plakte. Het
boek, met foto's van de leerlinge-
tjes, bleef achter in Amsterdam.
Het wordt nu bewaard door het
Ghetto Fighters' House in Belt
Lohamei Haghetaot (Israël).
Den HaagDe informateurs Kok,
Zalm en Borst leggen zich er niet
zonder meer bij neer dat de belas
tinghervorming in de komende
kabinetsperiode tot een lastenver
lichting van vijf miljard gulden
leidt. Ze hebben de werkgroep
van fractiespecialisten die de be
lastingoperatie moet uitwerken,
gevraagd ook te studeren op een
variant die de schatkist 3,5 mil
jard kost.
Aanvankelijk moest de werk
groep twee scenario's bekijken:
één met een lastenverlichting van
2,5 miljard en één waarvoor vijf
miljard nodig zou zijn. De werk
groep kwam tot de bevinding dat
2,5 miljard te weinig is.
Ook 3,5 miljard is volgens een
fractiespecialist echter 'kiele-kie-
le'. Willen alle burgers erdoor de
belastingherziening echt op voor
uit gaan, dan is een 'smeergeld'
van vijf miljard toch echt gebo
den, stelt dit Kamerlid.
De werkgroep is het er in grote lij
nen over eens dat de belastingta
rieven (nu 37, 50 en 60 procent)
fors omlaag moeten naar circa 50,
ruim 40 en ruim 30 procent. Ver
der moet de belastingvrije som
(het bedrag dat iedereen voor de
belasting mag aftrekken) zo vorm
krijgen dat vooral de lagere inko
mens ervan profiteren. Momen
teel werkt de belastingvrije som
met name in het voordeel van de
midden- en hogere inkomens.
Deze maatregelen moeten, behal
ve door lastenverlichting, gefi
nancierd worden door het schrap
pen van fiscale aftrekposten en
door het verhogen van energie
heffingen en de BTW.
heden voor een zeppelinhaven na
bij Maastricht Aachen AirporCïn
Duitsland wordt een nieuwe gene
ratie luchtvrachtschepen ontwik
keld die tot 160 ton vracht kunnen
vervoeren. Vanuit dat land wordt
gemikt op een netwerk van zeppe
linhavens, omdat er anders geen
belangstelling komt om daadwer
kelijk iets te vervoeren,
Den Helder Den Helder kan een
eigen luchthaven krijgen voor
zeppelins. De marinestad moet
deel gaan uitmaken van een net
werk van havens voor de moderne
'vliegende sigaren' die zich toe
leggen op goederentransport. Met
dat toekomstbeeld voor ogen wil
len twee Statenleden van de WD
dat de provincie de haalbaarheid
onderzoekt van een zeppelinha
ven in Den Helder.
De provincie Limburg houdt al
een onderzoek naar de mogelijk-
„Vervoer per zeppelin is snel en
betervoorhet milieu dan vliegtui
gen," aldus de initiatiefnemers.'
Utrecht Een Utrechtse buren
ruzie die al vijftien jaar duurt, is
gisteren voor de rechtbank in
Utrecht tot een voorlopig eind ge
komen. Op dringend advies van
de president van de rechtbank
gaan moeder en zoon Chong op
zoek naar een ander huis. Buur
vrouw W. Vingerhoed, die het
kort geding had aangespannen,
betaalt mee aan de verhuiskos
ten. De partijen leven al sinds be
gin jaren tachtig in onmin met el
kaar. De twee vrouwen beschul
digen elkaar van smaad, laster,
het bekladden van een huis met
vet, het elkaar belagen en peste
rijen.
In 1992 stonden zij ook al tegen
over elkaar in kort geding, des-
tijds aangespannen door de
Chongs. Toen oordeelde de
rechtbank dat 'het maar eens af
gelopen moet zijn'. Sinds die rijd
is het sarren over en weer echter
Gif
De tamiïie Chong viel met name
over de beschuldiging van Vin
gerhoed dat er met gif m haar
tuin zou zijn gestrooid. De
Chongs, op hun beurt, betichtten
Vingerhoed ervan te prostitue
ren. Beide partijen gebruikten
een videoband en foto's om hun
gelijk aan te geven.
De rechtbank waarschuwde al
vast dat de schuldvraag niet in
kort geding kauworden opgelost,
maar dat daar een jarenlange bo
demprocedure voor nodig is.
„HeUiedft geen zin teblijven dis
cussiëren. En dan nog is het niet
zeker dat de rechter tot een oor
deel komt over wie schuldig is,"
aldus de president
Zij adviseerde de Chongs dan
ook met klem hun huurwoning^
vaarwel te zeggen, en genoegen
te nemen met een bijdrage aar
de verhuiskosten van Vinger
hoed. Die woont in een koophui"
en zou veel meer schade oplopen-
bij een verhuizing. De familie
Chong protesteerde in eerste in-,,
stantie, maar bond in nadat de
rechtbank had uitgelegd dat een
verhuizing niet betekende dat zij
schuldig was aan de gebeurtenis
sen van de afgelopen jaren.
Woningbouwvereniging MIItos
heeft al aangeboden binnen vier
weken passende woonruimte
voor de Chongs te zoeken. Lukt
dat niet dan treffen de partijen
elkaar opnieuw in de rechtbank.
