12
Galerie lo
hekelt RKS
wegens
subsidiestop
HES
E;
I0WIS0V
■j ;auq
NCEGIlUPlQ
EAVtjHh\Rb
ATS MMilO
Weer volop kunst die vertelt
Derde Rotterdammer op rij 'doet' Biennale van Venetië
N O W
Operaboekje
helpt bij lenen
ih
Rotterdams
Centrum
voor Theater
jubileert
Werk Picasso
aan boord van
Swissair-toestel
Bas (gitarist) voorop
Rotterdams Dagblad
Dinsdag 15 september 1998
Rotterdam Galerie Io acht zichzelf voorbeeldig passend in
het nieuwe beleid van de Rotterdamse Kunststichting (RKS),
Daarom rekende de organisatie opnieuw op 10.000 subsidie
b(j de opzet van het tentocnstellingsprogramma voor het ko
mend seizoen.
Dit bleek te optimistisch, want de
RKS wil de gevraagde financiële
bijdrage dit jaar niet verstrekken.
'Het programma is te veel maat
schappelijk en te weinig met
kunst en cultuur geladen. Het
multiculturele aspect neigt naar,
overigens toe te juichen sociale
bewogenheid, terwijl de werkelij
ke confrontatie met de kunst niet
wordt aangegaan', luidt de argu
mentatie van de RKS.
Die club moet eens flink de oren
gewassen worden, vindt lo-pro-
grammeur/ directeur Rob Klaas-
en, Want hoezo wordt de confron
tatie met de kunst niet aange
gaan, vraagt hij zich af. Het draait
in de galerie immers om kunst.
Aan de wand van het pand aan de
Heemraadsingel 244 hangt nu
werk van de niet onbekende He
ieen Verwey en van de Koerd Ash-
ti Mahdi. Een expositie in samen
werking met Art in Action, de or
ganisatie van kunstenaars met
een multiculturele achtergrond.
Juist het betrekken van migran
ten by de kunst is één van de cri
teria van de RKS.
In een bezwaarschift van vier
kantjes vergelijkt Klaassen alle
toetsingspunten met de activitei
ten van zijn galerie, waar behalve
exposities ook lezingen, debatten
Rotterdam Met de uitgave van
een operaboekje helpt de Centrale
Discotheek Rotterdam muziek
liefhebbers een handje om een
keus te maken uit de grote collec
tie.
In dit boekje wordt een indruk ge
geven van wat er zoal op het ge
bied van opera te vinden is en
vooral wat er te beluisteren is.
Het boekje bevat een luisterlijst
met geselecteerde opnamen uit
het bestand van de Centrale Dis
cotheek. Daarnaast wordt in het
kort de geschiedenis van de opera
geschetst en worden enkele com
ponisten belicht. Ook een woor
denlijst is opgenomen in het
boekje dat is uitgebracht in sa
menwerking met het Rotterdams
Philharmonisch Orkest.
Met deze uitgave wil de Centrale
Discotheek het lenen van cd's be
vorderen en een bijdrage leveren
aan de muziekcultuur in Rotter
dam. Het boekje is gratis verkrijg
baar bij de discotheek, die is ge
vestigd in de bibliotheek aan de
Hoogstraat.
en concerten gehouden worden
en sinds kort Indiaas kan worden
gegeten. Alles gebeurt tussen de
beeldende kunst van veelal 'Ara
bische' kunstenaars van hier en
daar. En daar is het geld ook spe
cifiek voor aangevraagd.
„We horen nog steeds opmerkin
gen als: 'een wereldkunstenaar is
eigenlijk een amateur'. Omdat de
ze kunstenaars werken vanuit
een andere cultuur levert het an
der werk op dan men in het wes
ten kent. Kunstnijverheid nee,
verhalender ja. Conceptuele
kunst heeft zich vervreemd, is in
zichzelf opgesloten en daardoor
op een doodlopende weg. De toe
vloed van andere culturen kan
westerse kunst uit haar impasse
halen," vindt de Rotterdammer.
Klaassen neemt als gewoonlijk
geen blad voor de mond. Hij moet
wel, want zonder subsidie is hij
gedwongen eenderde van de ge
plande exposities te schrappen.
Die 10.000 is namelijk eenderde
van het budget, dat verder wordt
gevuld met geld van de deelge
meente en van fondsen. „De hoor
zitting moet niet te lang op zich la
ten wachten. Als we over zes we
ken nog geen uitsluitsel hebben,
zijn de eerste drie maanden van
1999 al verloren."
Vorig jaar kreeg Io voor het eerst
subsidie, nadat een eerder ver
zoek was afgewezen omdatvol
gens Klaassen de 'Io-kunst' op
eigen benen kon staan en dus
geen steun nodig had. „Vorig jaar
kregen we wel subsidie met het
expliciete verhaal dat de RKS het
beleid had veranderd. Het ging
niet langer zozeer om kwaliteit,
maar om de markt voor en de rele
vantie van de kunst. Voor zover ik
weet zijn de criteria niet veran
derd, maar de commissie zit ken
nelijk niet op een lijn met haar
criteria."
Hij vervolgt: „Vijfjaar geleden be
gonnen wij als een pionier met
een platfom voor multiculturele
kunst. Daarvoor bestond toen
weinig enthousiasme en begrip.
Nu is onder druk van de maat
schappij het beleid veranderd, En
de culturele hoofdstad Rotterdam
heeft twee speerpunten: jongeren
en multiculturaliteit. Daaraan ge
ven wij al vanaf het begin gestal
te." Dat maakt het onbegrip over
de afwijzing van de subsidie des
te groter. De Rotterdamse Kunst
stichting heeft dit jaar 115 van de
150 subsidieverzoeken gehono
reerd en totaal 1.180.300 uitge
keerd, waarvan ƒ327.500 aan de
beeldende kunst en vormgeving.
Door Peter van Eijkelenburg
Rotterdam Gevleid voelt Karei
Schampers zich, zeer gevleid
zelfs. De conservator moderne
kunst van Museum Boijmans Van
Beuningen vindt het een erken
ning voor zijn museale werk dat
hij de Nederlandse inzending
voor de kunstbiennale van Vene
tië mag samenstellen.
Daarmee is voor de derde achter
eenvolgende keer een Rotterdam
se kunstmanager bepalend voor
het Nederlandse aandeel in de
tweejaarlijkse happening waar de
wereldtop van de beeldende
kunst bijeenkomt. In 1995 was
Chris Demon samensteller, nu di
recteur van Boymans maar des
tijds nog eerste man bij kunstcen
trum Witte de With. En twee jaar
later lag de organisatie in handen
van de jonge conservatoren Arno
van Roosmalen (toen ook Boij
mans) en Leontien Coelewyn {uit
Amsterdam).
Dat Kare! Schampers nu het be
kende Rietveld-paviljoentje in
Venetië mag vullen met Neder
landse kunst heeft ook een pikan
te zijde. Hij was namelijk zelf, als
voorzitter van de commissie inter
nationaal van de Mondriaan
Stichting, ten nauwste betrokken
bij de keuze van de 'biennale-
commissaris' voor 1999. Zijn com
missie stelde, zoals de bedoeling
was, drie namen van kandidaten
voor. Maar het bestuur van de
Mondriaan Stichting legde die na
men naast zich neer en zei tegen
Schampers: wil jij het niet zelf
gaan doen?
Karei Schampers: „Vanwege mijn
goede internationale contacten,
zei Mondriaan-voorzitter Melle
Daamen. Een beetje groot net
werk is wel voorwaarde, inder
daad. Daar hadden wjj bij het zoe
ken van de drie kandidaten ook al
goed op gelet. Maar de Mondriaan
Stichting vond mij kennelijk toch
beter. Ja, toen heb ik er een week
je over nagedacht. Dat was na
tuurlijk een formaliteit, maar als
je onmiddellijk ja zegt, staat het
zo hebberig. En ik ben meteen uit
die commissie gestapt Anders
zou ik alleen maar voeding geven
aan gedachten dat ik mezelf be
noemd zou hébben."
Een dezer dagen zal de Mondri
aan Stichting bekend maken wel
ke Nederlandse beeldend kunste
naar door Schampers inmiddels
gekozen is voor de biennale van
Venetië. Hoe is hij te werk gegaan
bij zijn selectie?
„De procedure is dat de Mondri
aan Stichting een of meer com
missarissen benoemt die vervol
gens de vrije hand hebben in het
kiezen en begeleiden van een of
meerdere kunstenaars. De com
missaris is ook degene die verder
alles organiseert; het stimuleren
van de gekozen kunstenaar, de in
richting van het paviljoen, de
persconferentie ter plekke bij de
opening, een openingsfeest et
cetera. Voor het geheel krijg je
een budget van een half miljoen
ter beschikking en daar kan je het
goed van doen."
„Wij hadden al voorgesteld ons te
beperken tot één commissaris en
tot één kunstenaar. In het recente
verleden werd wel vaak voor
meerdere kunstenaars gekozen.
Maar met een enkele kunstenaar
kun je een meer uitgesproken
Karei Scham
pers is bij
Boijmans
verantwoor
delijk voor
veel van de
aankopenvan
de jongste
Amerikaanse
kunst. Hier
poseert hij bij
een werk uit
1990 van
Cristopher
Wood: The
Show....' Foto
Cees Kuiper/Rotter
dams Dagblad
idee naar voren brengen, was de
gedachte. Bovendien is dat expo
sitiepaviljoen helemaal niet zo
groot. Veertien bij veertien meter
is het. Daarin kun je moelijk twee
kunstenaars mooi de ruimte ge
ven. En je wil toch een mooie pre
sentatie maken. Het is een be
langrijk evenement, de hele we
reld is er. Dus het is belangrijk
voor de Nederlandse kunst en
voor de internationale bevorde
ring daarvan,"
„Mijn eigen criterium is boven
dien dat je niet een heel jonge
kunstenaar moet nemen. Wel ie
mand die al over een behoorlijk
oeuvre beschikt, waar ook een
beetje een lijn in te ontdekken
valt. Stel dat een kunstenaar er
niet uitkomt bij het maken van
iets nieuws en hij moet terugval
len op bestaand werk en dat is er
dan niet! Ideaal is de combinatie
van bestaand werk en van werk
dat speciaal voor Venetië is ge
maakt. Want het moet ook een
eerbetoon zijn aan wat de kunste
naar in het verleden gepresteerd
heeft. En het moet de kritische
ogen van de kunstwereld kunnen
weerstaan. Ook daarom is het be
langrijkdatje een stevige kunste
naar kiest. Want ais iemand daar
afgebrand wordt, is het een be
schadiging voor het leven. De
kunstenaar moet volgens mij ook
de stimulans voelen om voor de
biennale iets nieuws te maken,
het moet een verlangen zijn om
voor deze prestigieuze aangele
genheid iets bijzonders te doen.
De kunstenaar die ik op het oog
heb, voldoet aan al deze voorwaar
den en is dus nu al bezig met
nieuw werk voor Venetië. Ik denk
dat je mijn keuze wel aardig zult
vinden."
Wie heeft uiteindelijk de zeggen
schap over de selectie uit het oeu
vre, de kunstenaar of de commis
saris?
Schampers: „Dat doe je samen.
Een conflict daarover heb ik nog
nooit meegemaakt. Bovendien:
één misschien minder goed schil
derij kan een expositie niet kapot
maken. Soms heb je zejfs juist een
slecht schilderij nodig op een ten
toonstelling, Dat laat zien dat het
ook maar mensenwerk is. Een
kunstenaar maakt nu eenmaal
niet altijd de perfecte keuzes. Ook
Picasso en Matisse maakten wel
eens üflafjes, mislukkingen, dat
kan niét anders."
Begin volgend jaar gaat Scham
pers met de gekozen kunstenaar
naar Venetië voor een eerste ver
kenning van de inrichting die zij
aan het Rietveld-paviljoen willen
geven. „Er zit niet zo heel veel
wand in waartegen je iets op kan
hangen. En je kunt ook moeilijk
met verplaatsbare wanden wer
ken. Dat zou het idee van archi
tect Rietveld verpesten, je moeter
heel voorzichtig mee zyn. Vervol
gens gaan we uit het oeuvre van
de kunstenaar de keus maken
van de werken die we er willen la
ten zien. Tenslotte ga ik met een
paar anderen de catalogus schrij
ven voor deze expositie."
Rotterdam Het Rotterdams
Centrum voor Theater viert dit
jaar haar tienjarig bestaan. Ter
gelegenheid daarvan is er in de
Centrale Bibliotheek in Rotter
dam de overzichtstentoonstelling
'10 jaar Rotterdams Centrum voor
Theater' ingericht. Het stuk
'Faust I en Iï', dat het RCTh op dit
moment met groot succes speelt
krijgt extra voorstellingen op 18
en 23 september.
Het Rotterdams Centrum voor
Theater is tien jaar geleden opge
richt door Paul Róttger. Vanaf de
oprichting van het centrum con
stateerde hij dat de grenzen tus
sen amateur en professioneel the
ater aan het vervagen waren. Bin
nen het scholingsgebied heeft hij
aan deze ontwikkelingen meege
werkt. Nu mag het RCTh zich ver
heugen in een enorme belangstel
ling.
De jubileumvoorstelling 'Faust I
en II' van Goethe is een regelrecht
succes dat avond aan avond is uit
verkocht. En voor het komend sei
zoen hebben zich 200 leerlingen
ingeschreven voor de vierjarige
deeltijdopleiding spel en regie.de
theaterwerkplaatsen en andere
activiteiten. Ook worden specifie
ke projecten opgezet voorde deel
gemeente Delfshaven.
Op dinsdag 15 en donderdag 24
september houdt het RCTh idee
enavonden, waar docenten en re
gisseurs aanwezig zijn om hun
plannen voor het nieuwe seizoen
toe te lichten en ideeën te verza
melen voor het jaarlijkse grote
theaterproject. De avonden begin
nen om 20.G0 uur. De tentoonstel
ling '10 Jaar Rotterdams Centrum
voor Theater' is nog te zien tot en
met 18 september.
Voor kaarten en inlichtingen kan
(tussen 10 en 4 uur) gebeld wor
den met het RCTh aan de Mathe-
nesserdijk 293:010-4773891.
HallfaxEen schilderij van Picas
so, diamanten en mogelijk miljoe
nen guldens aan contanten zijn
op 2 september tegelijk met
Swissair vlucht 111 voor de Cana
dese kust in zee gestort. Een
woordvoerder van Swissair maak
te gisteren bekend dat Pablo Pi
casso's 'De schilder', met een ge
schatte waarde van drie miljoen
gulden, werd vervoerd in een nor
male vrachteontainer en zeker
verloren is gegaan. Volgens
Swissair is bij de ramp ook een an
der kunstwerk verloren gegaan,
maar welk was niet bekend.
Bovendien bevonden zich aan
boord bijna 50 kilo aan bankbiljet
ten, 4,8 kilo juwelen, een kilo dia
manten en twee kilo horloges.
Door Dolf Welling
Naast de kunst die 'niets voor
stelt' krijgt in expositiezalen figu
ratieve kunst weer meer ruimte.
Voor sommige liefhebbers waren
het barre tijden, toen sobere ab
stracte, minimalistische, funda
mentele en constructivistische
kunst de boventoon voerden.
Vandaag zijn weer volop schilde
rijen te zien van kunstenaars die
op doek of paneel iets vertellen.
Zo hangen slechts vier schilderij
en van de Münchener schilder Mi
chael Kunze in de grote zaal van
het Goethe-Institut en toch kan
men daar lang mee bezig zijn. Er
valt veel in te ontdekken.
Na vele jaren is het Institut nu
dan toch verhuisd van de 's Gra-
vendijkwal naar het nieuwe, veel
beter in de loop gèlegen pand aan
de Westersingel 9. De film- en ge
hoorzaal blijkt, met daglicht van
bovenaf, als expositieruimte een
belangrijke aanwinst voor de stad
te zijn. De grote, donkertonige
doeken van Kunze komen er goed
tot hun recht. Er zijn landschap
pen op te zien en ommuurde
ruimten. Hoe zich daar de dingen
in verhouden is niet altijd ver
klaarbaar. Er lijkt een ongewone
logica te heersen.
Als men een inventaris zou lezen
van wat op zo'n doek allemaal te
zien valt, dan zou men een totale
chaos voor ogen krijgen. Er is bij
voorbeeld een rommelig kermis
terrein met een reuzenrad en dat
ten dele wordt ingenomen door
zeer brede traptreden, Het gebied
is losjes afgebakend om - blijkens
opschriften - schildpadden te we
ren. Er is een met spijltjes afgeba
kende plek voor een hond. Een
donker geklede vrouw heeft iets
van de schilderes Frida Kahlo.
Zonnebloemen zijn op twee ni
veaus aanwezig. Er wordt vuur
werk afgestoken en rechts onder
aan staat zo maar een toiletpot.
Elk van de vele details in deze
verbeelde wereld zou op zichzelf
een voorstelling kunnen opleve
ren, net zoals fragmenten uit
schilderijen van Hieronymus
Bosch. De totale compositie doet
zich voor als een harmonisch ge
heel. Het is vol raadselen. Waar
om heeft de Jungfrau haar tanden
verloren?' staat op het schilderij
dat 'Intelligentie in het ouderlijke
huis' heet. Links staat zoiets als
een wankel beschut kraampje. Er
zijn staketsels en er zit een aapje.
De toon van het geheel is een dof
grijsbruin. Een blauwe partij
geeft wat lucht op een schilderij
met mensen, netten, hokken,
prikkeldraadversperringen en ge
kleurde gloeilampen aan een
draad als voor een feestversie
ring. Het geheel is ondanks die
lampjes een tripste puinhoop De
inventaris kan maar het beste met
het grofvuil mee.
Kunze, die ook installaties maakt
en moeilijke theoretische be
schouwingen schryft, stelt vast
dat de schilderkunst meer en
meer zichzelf als thema heeft en
zich problematiseert. Hij ziet dat
kennelijk als een eindspel waar
hij bovenuit wil komen. In vroe
ger tijden zijn 'wereldlandschap-
pen' geschilderd met berg, dal, ri
vier, bos en stad. Waarschijnlijk
zfjn de drie grote schilderyen op
deze tentoonstelling op te vatten
ais hedendaagse wereldland
schappen. Ze stemmen niet opti
mistisch maar de schilderwijze
valt zeer te genieten.
In de gedempte hoofdtoon gloei
en kJeurkrijtachtige partijen op.
Een rustiger beeld dan dat van de
landschappen geeft het smallere
doek dat de titel 'Nichts 3' of'o.T.'
{zonder titel) heeft gekregen. Een
man beklimt met een gekooide
potplant op zijn rug een niet be-
kümbare ladder. Ook verder is
veel in de besloten ruimte onver
klaarbaar. Maar voelbaar is, dat
dit nieuwe surrealisme een le
vensbesef zonder zekerheden uit
drukt.
Heuvels en bomen
De jonge gak-ne Honingen heeft
enkele niet-figuratieve marmeren
en hardstenen beelden in huis
van Hugo van der Ploeg, maar
specialiseert zich overigens in fi
guratief werk. Zo wordt op een
schilderij van Peter Boekholt dat
'Herfsttij der Middeleeuwen' heet
de wereld heel dramatisch door de
zee verzwolgen. De 'Koningin van
de nacht' van Ruud Nelissen is
knap geschilderd maar te plaat-
jesachtig. Voor zo'n verhaal is de
allure van een nieuwe Böeklin no
dig.
Marianne Dirksen schildert op
paneel of doek een landschap van
heuvels en bomen in een groen
en lichtblauwe toon. Ze trof in An-
dalusië slecht weer. De iichtarme
foto's die ze er maakte werkte ze
thuis in maquettes uit, die zij
weer fotografeerde. Ze lijken op
echte natuuropnamen. Op een ge
schilderd werk krijgt men zo'n fo
to toe. Met een hertje op een heu
vel heeft ze mijns inziens een
Nichts 3 door Michael Kunze.
Foto Goettie-lnstttut
groot doek bedorven. Bij de aan
trekkelijke kleinere panelen is er
een uit zeven aaneensluitende de
len, als op een Japanse horizonta
le rolschildering. Marianne's ver
puurde visie op het heuvelland is
verwant aan die van Zoran Music
op Umbrië en van de Kroaat Ivan
Rabuzin op zijn land. Ze schildert
net als deze twee een verlangen.
Aan de Westersingel, op het ter
rein van de villa AJekmaer, staat
een houten optrekje dat samenge
steld is naar het zelfde modulaire
systeem waarmee Andre Dekker,
Geert van de Camp en Ruud Reu-
telingsperger een 'Observatori
um' hebben neergezet in de
Hoeksche Waard. Daar in de pol
der hebben genodigden een korte
of langere tijd in afzondering
doorgebracht om na te denken
over de relatie tussen stad en plat
teland. In het gebouwtje bij de vil
la heeft men, anders dan de naam
'observatorium' doet verwachten,
geen uitzicht. Het gaat er om in
zicht. Er zijn veel teksten te lezen.
Zo vertellen onder anderen een
dijkgraaf, een nauticusen een ho
venier die in de Hoekse Waard
mijmerden over hun bevindin
gen. Ook zijn er potloodtekenin
gen van iiet landschap te zien.
Goethe-Institut, Westersingel 9;
Michael Kunze. Ma-do 10-19, vr.
10-17 t/m 2 okt. Galerie Honin
gen, Oostzeedijk beneden 27b:
Marianne Dirksen en Hugo van
der Ploeg. Do t/m zo 13-17 t/m 27
sept.
JOHN PATITUCCI
X*
artiest
John Patitueci
abel
Concord Jazz/
VIA
d ii u
70:24 min.
Een bassist is nodig, maar speelt zelden de hoofdrol. Bassisten die een
plaat onder eigen naam willen maken, hebben niet veel mogelijkheden
om er voor de luisteraar een duidelijk stempel op te drukken. Patitueci,
een stijlvolle contrabassist, lost dit probleem orgineel op. Hij neemt in
drie stukken de electrische bas ter hand, die hij bijna als een 'gewone'
gitaar bespeelt. Dus niet als zo'n zwaar funkend of fusion-instrument.
Dat is al een afwijkend en daardoor opvallend geluid. Bovendien ziet hij
op deze nummers af van de bijdragen van de robuuste tenorsaxofonis
ten Randy Brecker en Chris Potter. Het slotstuk speelt hij zelfs solo, een
mooi lied opgedragen aan zijn doodgeboren dochtertje Miya. De be
roemde compositie Naima van de tenorgigant John Coltrane speelt hij
alleen met drummer Bill Stewart en dat is natuurlijk ook een opmerke
lijke keuze, als je twee tenorreuzen van nu bij de hand hebt.
In de andere stukken krijgen de tenoristen wel de ruimte, Brecker twee
maal en Potter speelt vijfmaal. Ze hebben veel overeenkomsten maar
Brecker heeft meer ervaring en legt net iets meer autoriteit, drama en
fijnzinigheid in zijn spel. Dit zijn trouwens allemaal nieuwe eigen com
posities van de bassist. Thema's die je al na twee keer luisteren zeer ver
trouwd voorkomen, dus dat zit wei goed. Patitueci speelt niet ove^~-
ven veel solo s, z'n bijdrage zit hem meer in het schrijfwerk, in dé gitaar-
stukken en in het inventief en gevarieerd begeleiden van de blazers Gi
tarist John Scofield krijgt veel meer solokansen en hij benut die op een
aangename manier, zonder enig gefreak.
Patitueci heeft grote namen om zich heen verzameld, maai geen pianist
Dat wordt steeds meer mode. Scofield vult dat gat uiteraard moeiteloos
op en het is of de afwezigheid van een piano juist aan bas en drums meer
ruimte verschaft.
Peter van Eijkeleubnig
