10
1
Witte de With,
niet 4$
uur een
wereldstraat
Basjmet belichaamt hartstocht
Emoties
verkopen
witgoed
Amnesty-prijs
naar film uit
Kazachstan
Kwart miljoen
subsidie voor
Unter
den Palmen
In Memoriam
H.A. Gomperts, een erudiet
en scherpzinnig essayist
Rodelinda te hoog gegrepen
voor Onafhankelijk Toneel
II H**
Ruig én intiem kan best
Rotterdams Dagblad
Maandag 21 september 1998
Door Han Geurts
Rotterdam Jongeren op de cat
walk nemen modestandjes aan
van onafhankelijk en zelfbewust.
De ongeïnteresseerde blik ver
raadt ook onzekerheid. Ze vertel
len iets over zichzelf. Dat ze zich
zelf mooi vinden of lelijk, dat ze al
of niet van seks houden. Dat an
dere mensen ieder gevoel kapot
kunnen maken met hun weetjes.
'Kung Fu' van Victoria is een
mensenshow als modeshow: tus
sen hits, house en filmmuziek la
ten een stuk of twintig Vlaamse
en Rotterdamse jongeren in een
kort moment zien wie ze zijn.
Even een pose, een paar woorden,
dan weer weg. Dingen die jonge
ren bezig houden: graag of niet.
maar dit ben ik. Een eenvoudig
concept, maar het werkt. Al die
mensen blyven zichzelf, maar
met een schepje erbovenop. Ze
dagen het publiek uit met hun
houding van wie doet me wat.
Dat moet ook op de catwalk. Een
modeshow moet verleiden. Emo
ties mogen wel zwaar zijn, maar
moeten ook intrigeren, aantrek
kingskracht hebben. Én 'Kung
Fu' Iaat gevoelens zien zoals een
ander kleren of witgoed ten toon
stelt. De voorstelling legt de link
met de reclame heel nadrukkelijk
als één van de meiden eerst haar
mening geeft over het gedrag van
de anderen, en dan naadloos
switcht naar het aanprijzen van
een keukenmachien.
Maar het verleiden is ook een be
langrijk doel op zich. Een meisje
met een lekkend ijsblokje in haar
mond is cool cool cool en uitda
gend. Ze staat er lang. Als enkele
anderen alweer op en af zyn ge
weest staat ze er nog steeds, de
wereld om haar heen vergeten,
verslingerd geraakt aan haar ei
gen gedachten, aan het voelen
van haar eigen lichaam met haar
eigen handen. Alleen. Dat geldt in
feite voor iedereen: individueel
zijn ze sterk aanwezig, maar ze
zijn in feite ook altijd alleen. Ge
voelens zijn zaken die je heel
moeilijk kunt delen, dat is nogal
lastig aan jong zijn.
'Kung Fu' is geen ingewikkeld
theater. Het zijn plaatjes, snelle
schetsen van jongeren, pakkend
maar ook tamelijk lukraak gemixt
en zonder in te gaan op oorzaken
of achtergronden. Oppeivlakkig
als de reclame, snel als een video
clip. Maar goed gedaan, zo puur
en eerlijk ais de regels van het
spel toelaten.
'Kung Fu' van Victoria. Gezien:
zaterdagavond in Bonheur.
Amsterdam De Amnesty Inter
national Film Award 1998 is gis
teravond gewonnen door 'Experi
ment of the Cross', een documen
taire (1996) uit Kazachstan. Jury
voorzitter Emile Fallaux overhan
digde de prijs van 10.000 gulden
aan Vladimir Tulkin, die de film
samen met Taras Popov heeft ge
maakt. De documentaire laat zien
hoe kinderen voor kleine vergrij
pen een jarenlange gevangenis
straf uitzitten in verafgelegen
strafkampen. De jury prijst 'Expe
riment of the Cross' om zijn onop
gesmukte en onderkoelde presen
tatie van een misstand, die bij an
dere filmers zou hebben geleid tot
'pathos en vertoon van veront
waardiging'.
De productie won in 1996 al de Zil
veren Prijs van het Cannes-Biar-
ritz Festival en in 1997 de Grote
Prijs van het International Festi
val Mediawave in Hongarije.
Amsterdam Het Nederlands
Fonds voor de Film trekt 250.000
gulden uit voor de realisatie van
de film 'Unter den Palmen' van
Miriam Kruishoop. Argos Film
Produktie is één van de gelukki
gen in de jongste subsidiestroom
van het fonds. IDtv Fiction kan
75.000 gulden tegemoet zien voor
de afwerking van "Winter '98' van
Danniel Danniel. Shooting Star
krijgt 65.000 voor 'De Pijnbank'
van Theo van Gogh. Motel Films
is bedacht met 6235 gulden voor
*F1.19.99'var. Mart Domicus. Naar
Rongwrong gaat 8595 gulden voor
de afwerking van 'Tropengraf
van Anna Abrahams, Zig Zag
Film krijgt 8000 gulden voor "Het
panorama van Rotterdam' van
Joost Ranzyn.
Country-dansers zijn flexibel
en geven een demonstratie
op-salsa-muziek. Foto's
Victor van Breukelen
Straattheater in de Witte de
With: als altijd goed voor een
gulle lach.
'v
Door Willem Jan Keizer
Rotterdam - Anders dan de naam
doet vermoeden zijn de Moscow
Soloists geen bijeengezochte een
lingen die het samenspelen bij
voorkeur aan anderen overlaten.
Integendeel: dit door altviolist
Yoeri Basjmet verzamelde strij
kersensemble is een hecht collec
tief. In het Gergjev Festival speel
den zij in een volle Jurriaanse
Zaal van de Doelen waar het festi
val nu is losgebroken. In de ha!
staan overal rood verlichte 'aders',
terwijl een hartslag onophoude
lijk bonkt. Liefde gevisualiseerd,
hoewel het schijnt dat er aan veel
festivalgangers uitleg moet wor
den gegeven dat er niets onoir-
baars wordt bedoeld met de rode
verlichting.
Qua hartstocht viel er bij Basjmet
veel te genieten. Zelf speelde hij
solo in de 'Lachrimae' van Benja
min Britten. Als altist heeft
Basjmet de wereld van de strij
kers flink op zijn kop weten te zet
ten. De emancipatie van dit on
dergeschoven lid van de violenfa-
mUie kan voor het grootste deel
op zijn conto worden geschreven.
Omdat er zo weinig altviolisten
waren die Bartók's altvioolcon
cert goed konden interpreteren,
werd dit werk veelal op de cello
uitgevoerd. Basjmet kreeg echter
door zijn sublieme solospel voor
elkaar dal «steeds meer componis
ten voor dit instrument gingen
schrijven. Het werk van Britten
werd in 1939 geschreven. Het
ademt dan ook geheel de com
plexe sfeer van het Interbellum -
een drang naar creatieve expres-
te speelt zich binnen af. Hij moet
de galeries betreden, de trappen
van het Centrum Witte de With
beklimmen voor de grote portret
foto's en een maaitijd van Het
Rotterdam Project, of het experi
ment in non-verbale communica
tievan Schwartz.
Velen laten zich naar een science
fiction paradijs meevoeren door
'aliens' van het Scapinoballet of
luisteren en kijken in de zaal van
het RO-theater naar een video
concert: videobeelden van Afrika,
siviteit en de angst voor dat wat
komen gaat. een soort vacuüm
waarbinnen misschien wel de
fraaiste muziek van deze eeuw
werd geschreven. 'Lachrimae'
vormt variaties op een thema van
John Dowland, een van de be
kendste componisten uit Shake
speare's tijd. Maar dan achterste
voren. want het hoofdthema volgt
na de laatste variatie. Prachtige
doch sombere muziek kerfde
Basjmet uit zijn alt, waarbij de
enorme Hynamisebe verschillen
sterk opvielen. De Moscow So
loists speten staande, hetgeen een
veel fysiekere benadering van de
muziek tot gevolg heeft. Dat werd
goed hoorbaar in Bartók's 'Diver
timento'. Vooral het middendeel
gecombineerd met elektronische
geluiden en live percussie,
's Avonds komen ook de beeldpro
jecten tot leven. De tv's in een eta
lage die een voortdurende blik
bieden in een hotelkamer vallen
overdag nauwelijks op. Als het
donker wordt flitsen de videobeel
den van City at night de straat in,
die dan ook tot leven is gekomen.
Volle cafés, volle terrassen. Einde
lijk is de temperatuur op nazo
mer-hoogte.
Dansen kan tot het ochtendgloren
ademde een keeldichtschroeven-
de spanning. In Schubert's 'Der
Tod und das Madchen' in de be
werking van Mahler bleek hoe
goed de bas de basis vormde on
der zijn zestien collega's. De lage
C-snaar waar de bas over beschik
te zorgde voor een granieten bo
dem en zorgde voor een Mahleri-
aans orkestrale uitvoering. Des
ondanks bleef lichtheid in het
spel overheersen, tot in de toegift
(de polka uit 'The Golden Age'
van Riostakowitsjlaan toe.
Vaudeville
Het nachtconcert van gisteravond
had eigenlijk beter zaterdag
avond kunnen plaatsvinden. Dat
van vrijdagavond trok evenwel
in een bomvolle Bazar, maar er
staan om half vijf 's nachts ook
nog mensen met hun neus tegen
een plexiglas pijp met kakkerlak
ken in de kelder van het Witte de
With-eentrum. En de fitness
ruimte van V2 is juist in de avond
en nachtelijke uren in trek. Fiet
sen in de wondere wereld van vi
deobeelden en projecties.
Volgend weekend zullen de
nachtbrakers in de wereldstraat
het weer moeten doen met de
kroeg en een broodje shoarma toe.
ook maar weinig bezoekers. Jam
mer, want zangeressen Jannie
Pranger en Gerrie de Vries bon
den op een ongeëvenaarde ma
nier de strijd met elkaar aan. In
een liedprogramma dat de sfeer
ademde van dc vaudeville uit de
jaren dertig (van onder anderen
Schönberg, Ives, Britten, Rihm,
De Falla maar ook een Wolken-
stein) lieten De Vries en Pranger
zien en horen dat zijn de marge-
podia reeds lang zijn ontgroeid.
De degelijke begeleiding van
Maarten van Veen op piano (no
dig, want hij werd 'slachtoffer'
van het spitse spel van Gerrie de
Vries) completeerde maar drong
zich nooit op de voorgrond.
De Doelen: Gergjev Festival. Mo
scow Soloists o.I.v. Yoeri
Basjmet (ook altviool); Gerrie de
Vries, Jannie Pranger-zang,
Maarten van Veen-piano. Ge
hoord: vrijdag- en zondagavond
De laatste jaren leidde criticus, es
sayist en oud-hoogleraar H.A.
Gomperts. vrijdag op 82-jarige
leeftijd overleden, ccn terugge
trokken bestaan. Anders dan tij
dens zijn professionele leven,
toen hij in het centrum van con
troverses kon staan. Zoals na zijn
inaugurele rede Twee wegen van
de kritiek' (1965j. die in het literai
re tijdschrift Meriyn tot hevige re
acties leidde.
De scherpzinnige en zeer belezen
relativist Gom perls koos daarin
tegen een eenzijdige ergoeemris-
tische benadering'. De tegenstel
ling tussen een tekstuele of een
personalistische benadering, tus
sen 'vorm of vent', heeft dc literai
re kritiek daarna nooit meer ver
laten.
Hans Gomperts weid geboren in
Amsterdam. Tijdens do Tweede
WcreMoorlog was hij in dienst
van de Nederlandse regering in
Londen met als standplaatsen
Londen, New York en Washing
ton. In 1946 werd hij correspon
dent van Het Parool in Parijs. Aan
die krant zou hij tot 1965 verbon
den blijven, van 1949-1957 als let-
ter kunde-redacteur en van 1952-
1965 (deels ook) als toneelredac
teur.
in de jaren vijftig gold Gomperts
als de invloedrijkste literair criti-
Door Hans Herbert
ZoetermeerDe opdracht die het
Onafhankelijk Toneel zichzelf
had gesteld was niet de eenvou
digste. Het Rotterdamse gezel
schap voerde gisteren in het
stadstheater in Zoetermeer de
opera Rodel inda van Georg
Friedrich Handel op en dat barok
ke werk bleek iets te hoog gegre
pen voor met name de vocale so
listen. Daarbij is hel verhaal zo
vergezocht en onwaarschijnlijk
dat slechts de ware liefhebber ge
heel tevreden het pand verliet. De
geschiedenis waarin iedereen el
kaar meermalen moet belazeren
voor er een gelukkig einde is, kon
slecht de meest goedgelovigen be
koren.
Handel (1685-1759) had de (nare)
gewoonte de belangrijkste rollen
in zijn opera's te reserveren voor
zangers die hij kende. Zo kon het
gebeuren dat de rol van koning
Bertarido moest worden vertolkt
door een counter-tenor, een hoge
mannenstem. En die bleek in de
ze rol volstrekt ongeschikt. De
stem van Ryland Angel maakte
op het gehoor geen verschil met
die van zijn gespeelde echtgeno
te, Rodelinda (een rol van sopraan
Sophie Daneman).
Daneman zelf kende aanvanke-
eus van het land. Bij zijn recen
sies beperkte hij zich niet tot het
bespreken van het boekmaar zet
te het op erudiete wijze in een
veel bredere context.
In 1965 werd Gomperts buitenge
woon hoogleraar in de Moderne
Nederlandse Letterkunde aan de
Rijksuniversiteit Leiden, in 1970
gevolgd door zijn benoeming als
gewoon hoogleraar. Zijn weten
schappelijk werk haalde hem wat
weg uit het publieke literaire de
bat.
Vooral zijn essays, helder ge
schreven pogingen nieuwe denk
richtingen te vinden, hebben tot
Gomperts faam bijgedragen. Hij
publiceerde negen bundels, van
'Jagen om te leven' uit 1949 tot
'Wij tolken' in 1982. Gomperts
heeft ook nog twee dichtbundels
uitgebracht, 'Dingtaal' (1939) cn
'Van verlies en dood" (1946). Voor
zijn publikaties op het grensge
bied van literatuurkritiek cn lite
ratuurwetenschap ontving hij in
1982 de G.H. 's-Gravesandeprijs.
Andere prijzen die hem zijn toe
gekend. zijn de Essayprijs Am
sterdam (zowel in 1961 als in 1965)
de Nipkov-schijf van de tv-kri-
tiek (1963), de Pierre Bayleprys
(I960) en de Wijnaend Francken-
prys( 1953).
lijk een aantal moei ijke momen
ten, maar herstelde zich na de
pauze bewonderenswaardig.
Vooral de aria 'Ritorna. o caro e
dolee mio tesoro', waarin ze haar
vreugde bezingt als ze hoort dat
haar man nog leeft, was roerend.
Die prestatie was mede te danken
aan het orkest. Het Combatlimen-
to Consort Amsterdam, onder lei
ding van Jan Willem de Vriend
toonde zich een ensemble van for
maat. dat dc fraaie, zeer barokke
interpretatie van zijn dirigent uit
stekend kon verklanken.
Ook aan het visuele aspect ont
brak weinig. Mirjam Koen en Ger-
ritTimmers hadden gekozen voor
een sobere, bijna kale aankleding.
Het decor bleef gedurende de drie
aktes hetzelfde, het werd alleen af
en toe gedraaid. Het was aardig
dat de medewerkers die dc stuk
ken dienden te verplaatsen dat
midden onder de aria's deden. Zo
kregen ze een min of meer actieve
rol in het verhaal.
Van de (vocale) solisten maakte
Marijna Mijanovie de meeste in
druk. De mezzosopraan, in Han
dels opera een machtswellustige
vrouw die net op tijd tot inkeer
komt, straalde vanaf haar eerste,
venijnige aria (Lo faro, Diro: Spie
rato).
«I
R .JSeS
a r« last
Christian
McBride
a I b u
'A Family Affair'
a t» l
Verve
duur
65:43 min
Door Conny Taheij
Rotterdam Witte de Withstraat, wereldstraat, 48 uur non
stop cultuur, een straat waarin het leven volcontinu door
draait. 'Twenty Four Seven' neemt een weekend lang een
voorschot op de 24 uurs-samenleving. Het staat er met veel
omhaal in de kleurige flyers.
Maar Botterdam blykt nog niet geheel ingesteld op een stad
die 24 uur in beweging is. Vrijdagnacht gewoon bijtijds naar
bed, want zaterdag moeten de boodschappen gedaan worden.
Dan mag het feest doorgaan tot diep in de nacht, maar we sla
pen zondagochtend wel uit en komen pas na de middag weer
op straat.
Wie op het verkeerde moment de
Witte de Withstraat betreedt, ziet
enkele bezette stoelen op het ter
ras, wat wandelende mensen, wit
te sliertjes wapperend in de wind
en verder een grote leegte. Maar
er zou toch heel veel te doen zyn
in deze heringerichte straat, 48
uur achter elkaar? Er zou toch een
geheel eigen wereld ontstaan tus
sen de twee grote witte poorten?
Wie twee dagen en nachten lang
een groot, gezellig feest verwacht,
komt van een koude kermis thuis.
«c verschillende soorten
door elkaar tetterende muziek
soms doen denken aan een ker
mis, maar dan zonder attracties.
Om vijf uur gaat de supermarkt
ook gewoon dicht en de meeste
galeries sluiten aan het begin van
de avond eveneens hun deuren.
Het publiek dat aan het bier gaat,
is niet het publiek waarop de ge
middelde galeriehouder zit te
wachten.
Datzelfde geldt voor het podium
waar de muziek vanaf schettert.
Waar tijdens hun openingstijden
jongeren hun breakdance-acts
uitvoeren, line- en salsadansers
demonstraties geven. Is dit nu re
clame voor de Kunstas, de cul
tuurboulevard tussen Leuveha-
ven en het museumpark? Hoort
dit bij de upgrading van de straat?
Ach, meent de ander. Het is een
feest, ook voor de buurt, het is bij
vlagen lekker druk, hartstikke ge
zellig. En het moet zeker niet een
straat worden met alleen maar ga
leries. Juist de combinatie van
winkels, galeries en horeca maakt
de Witte de Withstraat tot een we
reldstraat waar altijd leven is.
Dat moet ook Jaap Valkhoff ge
vonden hebben. In zijn Oasebar
in de aangrenzende Schilder
straat zorgde hij zelf jarenlang
voor leven in de brouwerij, Zyn
vrouwtante Bep voor intimi, ont
hult onder grote belangstelling en
met tranen in haar ogen op zater
dagmiddag een beeld voor 'Mijn
Japie. Het was zo'n lieve man."
Uiteraard schalt het overbekende
'Hand in hand, kan - den' en
'Diep in mijn hart' c ie straat.
Wethouder Kombrirn: i.oemt de
kop van de 'culturele as' een gou
den plek voor de 'Ode aan Jaap
Valkhoff.
Zoeken
Kunst en cultuur met hoofdletters
is tijdens 'Twenty Four Seven' ze
ker te vinden, maar de bezoeker
moet wel op zoek, want het mees-
Projecties op een tijdelijk andere hemel, In een op dit uur verder rustige wereldstraat.
Dit plaatje biedt zo ongeveer alles. De ruige sfeer van een jazzkroeg
maar ook de verstilde schoonheid van intieme muziek. Krachtige r b-
tenorsaxsolo's en fijnzinnig werk op akoestische gitaar. En toch is het
geen ratjetoe, maar juist een artistieke eenheid. De nog jonge bassist
McBride is een topper in de jazz, maar privé luistert hij liever naar Ste-
vie Wonder, Dus wilde hij op een eigen cd de ouderwetse r b combine
ren met de hoofdstromen van de jazz en dat is wonderwel gelukt.
De leider slaagt er in om zelfs in tamelijk heftige r b-stukjes een solo
op gestreken bas heel aanvaardbaar te laten klinken. Parelend piano
spel van Charles Craig en vederlichte drums van Gregory Hutchinson
nergens het beperkte boem-boem-reperloire. En vrijwel altijdde bijzon
der stoere toon van tenorsaxofonist Tim Warfield in avontuurlijke solo's
Christian McBride plukt zijn prachtig zingende contrabas, maar speelt
op de helft van de stukken op electrische bas. Om meer aan te sluiten bij
het Stevie Wonder-idioom, van wie hij trouwens ook het nummer 'Sum
mer Soft' vertolkt. Op die basgitaar blijft hij echter subtiel spelen, dus
niet zwaar funkend. Ook niet als het nummer 'Brown Funk' heet.' zijn
eerbetoon aan de grote jazz-bassist Ray Brown, die van McBride in de
hoestekst de liefdevolle benamning 'Dad' meekrijgt.
Er zijn twee gezongen liedjes, tekst en muziek van McBride. vertolkt
ftrtAT» rol »i!/W»J1 Dnnmir» «t or,
T- Cjwj- twiei» r.dii ^auw Kiet wor-
den, maar het valt mee.
Als altijd wonderschoon zijn de twee bijdragen van gastgitarist Russell
Malone. ook bekend van zijn werk met zangeres/pianist Diana Krall
Vooral in het slotstuk, een fraaie melodie met Malone op akoestische gi
taar en componist McBride op gestreken akoestische bas
Peter van Ejjkelcnbiirg
