1
BfcS
ai
mÊmm
Wereld' Muziektheater* Festival in Luxor, Schouwburg en Zuidplein
m
f
jm
tót
•^r
-•» ..:>s AW^a
SisP^
4^
Rotterdams Dagblad
Donderdag 4 maart 1999
i
In de Peking Opera verraden de kleurrijke kostuums en de geschminkte gezichten niet alleen de Wayangorang is Javaans poppenspel met levende personen. Ze Lawina &Ocol van de Ndere Troupe uit Oeganda. Oegandese maatschappij. Dansstijlen uit alle de-
sociale afkomst van de personages, maar ze tonen ook het karakter. Foto's wereld Muziektheater Festival spelen vrijwel altijd delen uit het hindoeïstische heldenepos Ra- len van Oeganda rond een verhaal over de spann ïngentussen het behoud vantraditionelewaarden
mayana. Ook hierin een apenkoning en een generaal van 'De en de verwesterde samenleving.
Apen'die een schone jonkvrouw moeten redden.
Irhle ban Van Koning Aap
Muziektheater uit Azië, Afrika en Zuid-
Amerika: acht bijzondere theatervoorstel
lingen uit totaal verschillende culturen.
Maar ze hebben één ding gemeen: het is
theater vol kleur, beweging, drama en
spektakel, geworteld in het leven van alle
dag, maar tegelijk gevormd door vaak eeu
wenoudetradities. Het Wereld Muziekthe
ater Festival Is na driejaar toe aan zijn
tweede aflevering en biedt vanaf woens
dag 10 maart gedurende een maand in de
Schouwburg, Luxor en Theater Zuidplein
voorstellingen uit Taiwan, Indonesië, Mali,
Oeganda, Suriname, Japan, Argentinië en
India. Rotterdamse theaters in de ban van
Koning Aap.
Door Frans Alten
Koning Aap moet 49 dagen roosteren boven een
vuurtje tot zijn hersenen zijn stukgekookt. Maar zijn
bovennatuurlijke krachten bieden uitkomst. Na een
tijdje sudderen houdt hij het voor gezien en tovert
zich los uit de boeien. Een hevig gevecht valt niet te
vermijden. De hemeïse troepen kunnen niet op te
gen Koning Aap en zijn rebellen en krijgen een gi
gantische pak slaag. En dat allemaal' omdat ze Ko
ning Aap zijn onsterfelijkheid misgunnen. Geen
prettig volk hoor, daar in de hemel.
In Taiwan kunnen ze er geen genoeg van krijgen.
Daar is Koning Aap een van de populairste operaver-
halen. Een 'Peking Opera', wat staat voor bloedstol
lende vechtscènes en acrobatische kunsten, over el
kaar heen buitelende acteurs en veel afwisseling.
Maar tegelijk gebonden aan een strakke choreogra
fie, die met uiterste concentratie wordt uitgevoerd.
Er gaat een lange traditie van toneelconventies
schuil achter wat er allemaal te zien is. De kleurrijke
kostuums en de geschminkte gezichten verraden
niet alleen de sociale afkomst van de personages,
maar ze tonen ook het karakter. Snel de ogen heen
en weer bewegen betekent dat het personage zijn
hersens pijnigt overeen probleem en een rondje
lopen betekent het afleggen van een enorme af
stand.
Met kaartjes hoeven ze in Taiwan niet te leu
ren, waar de Peking Opera te zien is staat
het volk te trappelen om een plaatsje te be
machtigen. Allemaal in de ban van Ko
ning Aap, de Chinese volksheld met ma
gische krachten, uit een verhaal dat da
teert uit de zestiende eeuw. Woensdag
10 maart is Koning Aap in de persoon
van Li Baochun, acteur en leider van
de Opera Troupe
uit Taipei in het
Luxor Theater, en «p
geeft daarmee voor
Rotterdam de aftrap van
het-Wereld Muziekthea
ter Festival 1999 dat met in
totaal bijna tachtig voorstel
lingen van acht producties,
verdeeld over 23 theaters in
Nederland, België, Parijs,
Wenen en Berlijn een dwars
doorsnede geeft van het thea
ter buiten Europa.
In Rotterdam zijn de acht
producties van 10 maart tot 13
april verdeeld over het Luxor Thea
ter, Theater Zuidplein en de Rotterdamse
Schouwburg. Voorstellingen uit Tai
wan, Indonesië, Mali, Oeganda, Su
riname, Japan, Argentinië en In
dia, gelijkelijk verdeeld over
drie continenten, waarvan
er vijf speciaal voor i
festival zijn gemaakt.
Artistiek uitgangs
punt bij de samen
stelling van
het pro- j
gramma is i
het toegan-
kelijk ma-1
ken van traditioneel- niet-westers muziektheater
voor een breed Nederlands publiek. Volgens de orga
niserende stichting loopt 'traditioneel' in deze opzet
parallel met 'levend': de producties maken in de lan
den van herkomst deel uit 'van de actuele stand van
het theater'.
De eerste editie had,drie jaar geleden plaats en was
toen nog voornamelijk beperkt tot Aziatische lan
den. Artistiek leider Huib Haringhuizen toont
zich gelukkig met de dit keer grotere spreiding
over de continenten. Om dat te realiseren reisde
hij de afgelopen driejaar de wereld rond om groe
pen met bijzondere kwaliteiten op te sporen.
Dankzij subsidies van onder meer het Prins Bern-
hard Fonds, het Prins Claus Fonds en de ministeries
van buitenlandse zaken en OCW was het mogelijk
aan vijf theatermakers de opdracht voor het maken
van een geheel nieuwe productie te geven.
Zo brengt de Malinese regisseur Abdoulaye
Diarra met de opera Bambara de mu
ziektheaterproductie 'Fura' (Zuid-
plein, 18 maart). Thema van de
ze voorstelling is de positie
m de vrouw in de snel
veranderende West-
Afrikaanse samenle
ving. 'Fura' speelt
in 'een traditio-
nele Maline-
rnernimm - - - se dorps-
se-
meenschap van de Bambara, waar een jong meisje
van haar ouders te horen krijgt dat ze binnenkort be
sneden wordt. Ze vindt steun bij Jokolon, de prieste
res van het besnijdenisritueel, die voorop loopt in de
strijd tegen de traditionele maatschappij
Smeltkroes
De Oegandees Stephen Rwanggyezi regisseert twin
tig musici, dansers en acteurs in de voorstelling 'La-
wino Ocol' (Zuidpiein 31 maart). Daarin wordt het
verhaal verteld van twee verliefde dorpsgenootjes
die geleidelijk van elkaar vervreemden door de ver-
westersïng van de Oegandese maatschappij. Het pu
bliek maakt kennis met zeer gevarieerde dansstijlen
uit alle delen van Oeganda. De veertig verschillende
etnische groepen in deze smeltkroes van Afrika heb
ben vaak ernstige conflicten met elkaar, maar wer
ken in het theatergezelschap Ndere Troupe juist een
drachtig samen. De Surinaamse regisseur Henk
Tjon mocht ook een nieuwe voorstelling maken. Hij
komt naar Nederland met de muziektheaterproduc
tie 'KoBoGo' op basis van de 'brokodé' (Zuidpiein, 10
april)Dat is de nacht voor de begrafenis, waarin de
overlevende zijn laatste uren op aarde doorbrengt.
Het belooft toch geen droevige voorstelling te wor
den, omdat Tjon de voorstelling vol prachtige zang,
dans en opzwepende muziek heeft gestopt. Rode
draad zijn diverse wintirituelen omdat hij het belang
van respect voor traditie aan de orde wil stellen.
Een aaneenschakeling van misverstanden tussen
een jong en verliefd stel met trouwplannen en een
getrouwd echtpaar is het thema van de uit India af
komstige voorstelling 'Sangeet Samshaykallol'
(Schouwburg, 13 april), welke gedragen wordt door
zangeres Shruti Sadolikar, een vrouw met een be
toverende stem. Een muziekdrama met humor en
prachtige poëzie. Samen met drie musici en een
reeks zangers-acteurs heeft zij een nieuwe
bewerking gemaakt van een klassiek In-
diaas stuk dat uit 1911 dateert en dat
vergezeld gaai van de klassieke mu
ziek en zang uit Noord-India.
Wraak
Uit de Japanse Okinawa-ar-
V; chipel afkomstig is het gezel-
schap van het Kumiodi the-
ater, dat al in de achttiende
f%. 7 eeuw is gevormd en dat uit-
'::v blinkt in een verfijnde mu-
j ziek- en theatercultuur.
0 Het is een veel ingetoge
ns) ner vorm van theater dan
vj* wat je in China aantreft,
met rustpunten en sub-
tiele mimiek, gezet op
authentieke ïnstrumen-
ten. 'Gosamaru kataki-
diaa:
vei
uchi' (De wraak van Gosamaru) heet de voorstelling
(Schouwburg, 14 maart) die de zeventien zangers
dansers-acteurs naar Rotterdam brengen. Het is een
soort koningsdrama, waarin wraak het leidende the
ma is en het wordt vooraf' gegaan door vier hofdan
sen. Zuid-Amerika is relatief wat ondervertegen
woordigd; Het is moeilijk daar eigentijds muziekthe-
ater te vinden. Het meeste is gestoeld op de Spaans-
Latijnse traditie en daardoor meer Europees getint
dan dat het kan bogen op een eigen traditie, Uitzon
dering daarop is de tango. 'Todo Tango de Buenos Aï-
res', uiteraard afkomstig uit Argentinië, is een voor
stelling (Schouwburg, 19 maart) waarin zowel de tra
ditionele als de moderne varianten van de tango zich
afwisselen. Een voorstelling die de sfeer ademt van
de havensteden met achterbuurten waarin bordelen,
nachtclubs en danslokalen het straatbeeld bepalen.
De mix van culturen, van Europese emigranten, In
dianen, Creolen, joden en nazaten van de Spanjaar
den zijn ook in deze muziek terug te vinden: muziek
en dans vol passie en melancholie.
Wayang
Maar nu weer terug naar Koning Aap, want ook in de
Wayang-voorstelling 'Anoman Obong' (Luxor, vrij-
dag 12 maart) uit Indonesië heeft hij een aandeel. Sa
men met apen-generaal Hanuman stelt hij alles in
het werk om prinses Sinta te bevrijden uit het paleis
van de demonische Ravana. De Indonesische groep
Wayang Orang Bharata uit Jakarta heeft met deze
voorstelling het tweede Wereld Muziektheater Festi
val landelijk geopend in Amsterdam. De Indonesi
sche voorstelling is bijzonder omdat het hier niet om
een uitvoering van het traditionele Javaanse way-
ang-poppenspel gaat, maar om de variatie wayang
orang. Daarin wordt het verhaal in plaats van door
poppen door levende acteurs en actrices verbeeld.
Wayang orang is sterk beïnvloed door de muziek- en
danstraditie van de Javaanse hoven, met een promi
nente plaats voor het gamelanorkest en de nodige
verwijzingen naar actuele gebeurtenissen en mis
standen.
Want dat is toch waar het in het theater om dient te
gaan, behalve om humor en amusement: het voor
houden van een spiegel aan het publiek, waarin het
zich herkent en betrapt weet. Dat is geen exclusief
Europees fenomeen, maar Wereld Theater.
Wereld Muziektheater Festival. Met de Peking
Opera 'Koning Aap' door Li Baochun Opera Troupe
uit Taiwan, Luxor Theater, woensdag 10 maart,
20.15 uur en 'Anoman Obong" door Wayang Orang
Bharata uit Indonesië, Luxor Theater, vrijdag 12
maart, 20.15 uur. Kaarten 37 gevolgd door nog
zes voorstellingen in Theater Zuidpiein en Rotter
damse Schouwburg. Programmakrant enkaartver-
koop bij de theaters. De voorstellingen zijn in de
originele taal. De Nederlandse vertaling wordt bo
ven de voorstelling geprojecteerd.
s'KoningAap'. De hoofdtooi is met
aktvan papier, nepjuwelen veren
t rood in het gezicht benadrukt de
et temperament van Koning Aap.
Het Japanse kumio-
dori-theater brengt
m etDe wraak va n 'J-f;
Gosamaru'een bijna
'Shakespeariaans' -""ff
koningsdrama uit de V ïr
achttiende eeuw. De -l;:
acteurs geven met ver-
schillende intonaties hun
teksteneenmuzikalebete-
kenis mee.
Bpera Bambara uit Mali met'Fura', over een jong meisje datzichverzettegen haar
besnijdenis en de tradities van de gemeenschap in dit West-Afrikaanse land.
