3
Dag van de Democratie
of koffie bij het stemmen
Oud-directeur Transworld begrijpt verband met ontvoering niet
Superverkiezingsdag
m
■n s
lï'i
'Ach, vandaag zijn politici nog
in tranen maar morgen gaan
ze over tot de orde van de dag
Rotterdams Dagblad Commentaar
Onderzoek herrie 'zeevliegveld'
JjL
Djanko
-<2>-
Rotterdams Dagblad
Vrijdag 5 maart 1999
Hans van Zonneveld, oud-directeur van het Rotterdamse earga-
doorsbedrijf Transworld Marine Agency, speelt plotseling en vooral
ongewild een rol in de raadselachtige ontvoering van Hansje Boon
stra-Raatjes. Deze week maakte de politie bekend dat de nog onbe
kende dader, die op 13 november vorig jaar mevrouw Boonstra in
Antwerpen heeft v^tvoerd, tegenover haar de naam Transworld
heeft laten vallen. Hij zou het slachtoffer tijdens de rit naar Hoek
van Holland hehben verteld dat hij financiële problemen bad met
het bedrijf. Uit de openbare faillissementsverslagen blijkt dat het
faillissement van het bedrijf nog niet is afgehandeld. Er zijn nog vele
erkende en niet erkende schuldeisers, die miljoenen guldens te vor
deren zonden hebben.
Rottaidam/Kalrnthout „Ik be
grijp niet waarom de -politie de
naam Transworld de wereld heeft
ingebracht Behalve dan dat de
dader die naam kennelijk heeft
laten vallen tegenover mevouw
Boonstra." Oud-directeur Hans
van Zonneveld van het inmiddels
terrielegegane Transworld Mari
ne Agency in Rotterdam en Ant
werpen tast volkomen in het
duister over de verbanden tussen
rijn voormalige onderneming en
J de ontvoering van Hansje Boon
stra-Raatjes. Jöcken haar niet, al
thans, niet persoonlijk," laat hij
vanuit, rijn huidige .woonplaats
;.Kalmthöut inBelgiê weten.
De op de. televisie getoonde com
positietekening brengt hem niet
een idee. ,^fij zegt het niets,
maar misschien dat er een relatie
jligt met het hoofdkantoor van
Ttansworid inAntwerpen. Daar
werkten destijds driehonderden
vijftig man, evenveel als in Rot-
'ihrdamtoen.*
Van de rechercheurs die op zoek
rijnhaaf dedader van de ontvoe
ring heeft Van Zonneveld niets
gehoord, laat staan gezien. Hij
zegt ze ook niet veel te kunnen
vertellen. „Echt, ik heb er natuur
lijk over nagedacht. Ook ik zou
graag zien dat deze zaak wordt
opgelost, maar ik zou niet weten
met welke bruikbare informatie
ik hen van dienst kan zijn."
Ook het gisteren opduikende be
richt dat het van oorsprong Rus
sische cargadoorsbedrijf Trans
world Marine banden zou hebben
onderhouden met de Russische
maffia kan Van Zonneveld niet
plaatsen. In de faillissementver
slagen van Transworld wordt ge
sproken over enkele miljoenen
guldens die zijn terechtgekomen
bij een Russische vleesfabriek in
Moskou. Dat geld werd overge
maakt in opdracht van Trans-
worlds moederbedrijf in Antwer
pen. Volgens betrokkenen die
niet met name willen worden ge
noemd, wordt deze fabriek in
Moskou geleid door de Russische
maffia.
Banden roet de maffia? „Ja en
nee," formuleert de Rotterdamse
oud-directeur van Transworld
Hans van Zonneveld, oud-directeur van Transworld Marine
Agency: 'Echt, Ik heb er natuurlijk over nagedacht. Ook ik zou
graag zien dat deze zaak wordt opgelost, maar ik zou niet weten
met welke bruikbare informatie ik de politie van dienst kan zijn.'
Archieffoto Rotterdams Dagblad/Niels van der Moeven
Marine omzichtig. „Laat ik het zo
zeggen: Er zijn geen contacten
onderhouden met mensen die an
dere mensen doodschieten, wel
met Russische zakenlui. Maar die
wil ik priori, en in zijn alge
meenheid, niet als maffia be
stempelen." Om zich daarna on
middellijk af te vragen: „Wat
heeft dit in hemelsnaam met de
Boonstra-zaak te maken?"
Van Zonneveld wil over die pas
sage, in het faliissementverslag
geen onduidelijkheid laten be
staan. „In de laatste jaren van
Transworld is ons gevraagd geld
in Rusland te investeren. Wij ver
dienden toen veel geld in Rotter
dam en Antwerpen en hebben na
dat verzoek geld gestopt in ma
chines, die zijn gekocht in Italië.
Na het faillissement heeft Cher-
kizovski, zo heette die fabriek,
dat geld voor zover ik weet, nooit
terugbetaald."
Een aantal voormalige bestuurs
leden en aandeelhouders van het
failliete concern woont in Ant
werpen, de stad waar de ontvoer
der van Hansje Boonstra op die
dag in november halsoverkop
moest vluchten. „De oude Stoop
jes," zegt Van Zonneveld spon
taan. „De familie Stoop." verdui
delijkt hij. „was voor een heel
klein stukje aandeelhouder. Rus
sische aandeelhouders waren er
niet. Althans niet in persoon. Vol
gens de communistische princi
pes kent Rusland geen aandeel
houders in persoon. Aandeelhou
ders daar zijn instellingen, bij
ons was dat Sovfracht."
Persofficier van justitie mr. C, de
Kimpe zegt dat er wel degelijk
onderzoek is gedaan bij Trans
world. „We weten het nodige over
dat bedrijf." Het probleem is ech
ter dat justitie njet weet in welk
verband het bedrijf werd ge
noemd. „Het kan een ex-werkne
mer zijn, die met ruzie is wegge
gaan. Misschien meende iemand
een vordering bij Transworld te
hebben. Dan kun je naar een lijst
met schuldeisers kijken, maar
daar staan niet de mensen op die
menen geld tegoed te hebben. En
die door het bedrijf zelf niet wor
den erkend."
Van Zonneveld zegt dat er over
het aantal bedrijven met deze
naam geen misverstand hoeft te
bestaan; „In mijn tijd kende ik
geen enkel ander bedrijf met de
naam Transworld dan het onze."
Navraag bij de Kamer van Koop
handel leert dat ook nu geen en
kel bedrijf met zo'n naam staat
ingeschreven in het Rijnmondge
bied, waar de politie de ontvoer
der van Boonstra-Raatjes zoekt.
De nu opduikende verwijzingen
van Russische betrokkenheid bij
de ontvoering zijn niet nieuw.
Kort na de ontvoering meldde de
Antwerpse recherche al dat me
vrouw Boonstra-Raatjes mogelijk
slachtoffer was van kwaadwillen
de Russen, die de laatste jaren
een vooraanstaande ro) spelen in
de onderwereld in de Schelde-
stad. Het gebied rondom de
Frankrijklei, waar zij werd ge
dwongen in haar BMW te stap
pen, staat bekend als uitvalsbasis
van de Russische maffia.
Tips
Naar aanleiding van een oproep
deze week, zijn inmiddels 350
tips binnengekomen. Daarvan
kunnen er volgens mr. De Kimpe
honderd worden geschrapt. „Die
tips hadden voornamelijk te ma
ken met Transworld. Mensen die
in het telefoonboek keken en ver
volgens meldden dat ze een be
drijf met die naam hadden ge
vonden. Heel aandoenlijk. Ook
kregen we meldingen van twee
personen, die ruzie hadden met
elkaar. Die beschuldigden elkaar
ervan de verdachte te zijn."
Grofweg kunnen de overige tips
nu in een aantal categorieën wor
den verdeeld: mensen die menen
op basis van de compos itieteke-
ning de verdachte te kennen en
personen die de door mevrouw
Boonstra beschreven plek her
kennen. Het team is volgens mr.
De Kimpe 'optimistisch ge
stemd'.
h 5
Nog nooit gingen zo weinig men
sen naar de stembus voor Neder
landse verkiezingen als eergiste
ren, Maar in de Rotterdamse re
gio kreeg de democratie de
zwaarste knauw. In de top-5 van
gemeenten met de laagste op
komst staan Spijkenisse (32,6
proeent), Rotterdam (33) en Hel-
levoetslu Is (34) bovenaan.
Rotterdam Ach en wee. De op
komst van slechts 45,5 procent bij
de verkiezingen voor de Provinci
ale Stolen galmt nog lang na in
kringen van bestuurders. Minis
ter Peper van Binnenlandse Za
ken riep gisteren zelfs al op tot
een onderzoek naar de oorzaak
van die lage opkomst. En hij wil
verkiezingen in de toekomst com
bineren: in één moeite door stem
men voor zowel provincie als ge
meente, of provincie en Europa.
Graag zou Peper die dag willen
uitroepen tot de Dag van de De
mocratie. En misschien zou je in
het weekeinde de stembureaus
moeten openzetten.
Maar eerst dus een onderzoek en
daarin staat Peperniet alleen. „Je
kunt natuurlijk van alles verzin
nen maar dan verval je in veron
derstellingen waar niemand iets
aan heelt," zegt Gerard Peet, na
mens de PvdA lid van de Rotter
damse gemeenteraad. Gewoon
lijk heeft hij een nogal uitgespro
ken mening over stemmen, kie
zen en campagnes. Het debacle
van woensdag, waarbij in een aan
tal Rotterdamse wijken nog geen
derde van de kiezers naar de
stembus ging, kan hij echter ook
niet verklaren.
„De landelijke politiek overheers
te de verkiezingen voorde provin
cie. Dat is me duidelijk. Maar dat
jongeren of minder goed opgelei
de mensen zijn thuisgebleven zo
als sommigen beweren, weet ik
helemaal niet. Ik wacht liever het
onderzoek af." Dat er zonder be
moeienis van landelijke kopstuk
ken helemaal geen aandacht voor
de Statenverkiezingen geweest
zou zijn, is een idee dat Peet niet
onderschrijft. „Dat is ook zo'n on
bewezen stelling."
Groeikern
Ook Teun Lageweg, voorlichter
van de gemeente Hellevoetsluis,
weet niet waarom zoveel mensen
de stembureaus roeden. De ver
klaring voor de lage opkomst in
steden als Hellevoetsluis en Spij-
kenisse zou volgens hem kunnen
worden gezocht in het verleden
van beide plaatsen als groeikern.
„Veel mensen zijn hier komen
wonen, omdat er woonruimte was.
Binding met de eigen omgeving
hadden ze niet en hebben ze ken
nelijk nog steeds niet. De bevol
kingssamenstelling is ongeveer
dezelfde als in de oude, grotere
steden, waar je ook een lage op
komst ziet. Verder speelt waar
schijnlijk mee dat niet duidelijk is
wat de provincie doet. Overigens
is ook de animo voor andere ver
kiezingen minder. Misschien gaat
het in zijn algemeenheid wel te
goed. Binnen de gemeente merk
je dat als er in een wijk iets aan de
hand is, de opkomst van bijvoor
beeld buurtbijeenkomsten wél
heel groot is."
Geschrokken
Burgemeester Jan Broekhuis van
Spijkenisse, die zegt flink ge
schrokken te zijn dat zijn' stad de
«rm/fl
N iet ove ral we rd zo a an de weg geti mmerd als hi e r led en v an d e Soci al isti sch e Partij doe nZij pla kten er vlak voor d e verkiezingen nog
lustigop los. Menig verkiezingsbord bleef echter akelig leeg. Archieffoto ANP/Hans steinmeier
laagste opkomst in heel Neder
land had, vindt het opmerkelijk
dat nóg een gemeente op Voorne-
Putten bij de 'top 3' van slechtsco-
rende plaatsen zit. „Ik denk dat
het geen toeval is. Bij de gemeen
teraadsverkiezing liep Spijkenis-
se nog in de pas met de rest van
Nederland, maar het vertrouwen
in de bovenlokale overheid slinkt
door een aantal andeie onderwer
pen die hiér al
vele jaren spe
len. Ik denk
daarbij aan de
slechte infra
structuur. Ik
kan nergens
komen, bij
burgers of be
drijven, of mensen beginnen er
over. We wonen hier plezierig, de
voorzieningen zijn best oké, maar
hel is rampzalig dat je er iedere
dag een kwartier tot een half uur
over doet om de stad uit te komen
en 's avonds andersom, om er
weer in te komen. Al dertig jaar is
hier dezelfde infrastructuur, er is
nooit iets aan veranderd, maar het
verkeer is in al die jaren wel ver
drievoudigd. De mensen in Helle
voetsluis hebben een prachtige
busbaan aangelegd zien worden,
waar ze af en toe een bus over
heen zien rijden. Dat raakt men
sen dus dagelijks. Ik denk dat
hier sterk is afgerekend op wat de
overheid te bieden heeft. Mensen
hebben iets berustends gekregen.
Zo van: het maakt niet uit of ik
wel of niet ga stemmen. Er veran
dert toch niets."
De dramatisch lage opkomst zit
hem niet lekker. Hij is ook niet
van plan het erbij te laten zitten.
„Ik denk dat ik het in het college
of met de fractievoorzitters moet
bespreken. Zo van: wat doen we
hiermee? Of er een onderzoek
moet komen? Daarop loop ik niet
vooruit.''
Reclame
Manuel Kneepkens, raadslid van
de Stadspartij in Rotterdam,
denkt te weten hoe het beter kan.
„Ik heb altijd al gezegd en ik zeg
het nog steeds: maak het gezelli
ger. Zorg voor mooie, bereikbare,
goed aangeklede stemlokalen en
schenk een kop koffie." Kneep
kens kwam met het idee voor een
fraai beschilderd stemhokje in
het stadhuis. Burgemeester Op
stelten vond het een goed plan en
zorgde voor de uitvoering. De op
komst bij stembureau nummer 1
bleef overigens steken op 37,4
procent. Behalve verf en koffie
heefl Kneepkens overigens meer
noten op zijn zang.
„Reclame! We leven in een televi
siedemocratie, dus ontkom je niet
aan reclame.
Zet Jules Deci
der voor de ca
mera en Iaat
hem stemmen.
Waarop doet er
niet toe. Een
paar spelers
van Feye-
noord.het stemlokaal in met
die mannen. Haal desnoods Prin
ce de Lignac van zijn boot voor
een spotje. Dat moet. want anders
is straks, bij de Europese verkie
zingen, .de opkomst nog lager. En
niet alleen reclame op tv, maar in
alle media. In de kranten en op in
ternet."
Kneepkens zou bij volgende ver
kiezingen graag over meer stem
men beschikken. „Ik ben een
links type maar die ene mevrouw
van de VVD vind ik ook erg aar
dig. Haar wil ik ook mijn slem ge
ven."
De 62-jarige Joop van Wijngaar
den uit Spijkenisse, beter bekend
als Clown Pepie, denkt dat een be
loning in het vooruitzicht ook een
goed middel is om mensen te lok
ken naar de stembureaus. .Als je
de mensen honderd gulden be
looft, moet je eens kijken hoe
druk het dan is," voorspelt hij.
„Maar ja, dat is menseigen. Je
hoort de mensen wel eens koeren
over het een of ander. Als je ze
dan vraagt of ze hebben gestemd,
zeggen ze vaak: 'nee'. Nou. dan
moet je achteraf ook niet zeuren,
vind ik. Mijn kinderen stemmen
niet. Ik kan me daar over opwin
den. De opkomst in Spijkenisse
was wel heel erg laag. Jamroer
vind ik dat. Natuurlijk ben ik
gaan stemmen! Dat moet ook! We
hebben stemrecht gekregen en
daarvan moetje gebruik maken."
Franciska Ravestein, ex-raadslid
in Rotterdam en tegenwoordig in
de Tweede Kamer voor D66. vindt
nel als Kneepkens dat de geringe
belangstelling voor de Statenver
kiezingen vooral een publicitair
probleem is. „Veel mensen weten
niet wat de provincie doet of wel
ke mensen er een ro! spelen. Toe
vallig speelden in Zuid-Holland
afgelopen iaren een paar belang
rijke zaken - De Hoeksche
Waard, het Gitiene Hart - maar
ook dat is kennelijk niet genoeg."
Dat vier jaar geleden dezelfde ge
luiden klonken als nu. veel ach en
wee en ingehouden gesnotter, is
Ravestein niet ontgaan. Op de
vraag of er, naar haar idee. vol
doende gewerkt is om herhaling
te voorkomen, antwoordt het
Tweede-Kamerlid; „Daar heb ik
geen zicht op. Ik weet niet of le
den van de Provinciale Staten ge
noeg aan de weg timmeren. Pri
mair zijn het de ménsen van de
provincie zelf die naar buiten toe
moeten treden."
Sociale contacten
H. L. Stasse uit Hellevoetsluis, ge
pensioneerd: „Ik heb zelf op een
stembureau in de Kooistee geze
ten waar de opkomst 22 procent
was. Ach, het is leuk voor de socia
le contacten. Dat zo weinig men
sen de moeite nemen hun stem
uit te brengen ligt aan de provin
cie zelf. Er is geen voorlichting,
geen voorstelling van kandidaten,
niks. De provincie timmert te wei
nig aan de weg. Eik dorp wil te
genwoordig een bedrijventerrein
hebben. Dat zou de provincie kun
nen afstemmen, maar daar merk
je niets van. Daarom kunnen ge
meenten de locaties net zo goed
met elkaar regelen. In een soort
streekoverleg. Geen stadsprovin
cie, maar als regio."
Crisis
Een heel ander geluid klinkt in
Tilburg, waar aan de Katholieke
Universiteit Brabant dr. R. Wete-
rings onderzoek doet op het ter
rein van de bestuurskunde. „Deze
verkiezingen gingen werkelijk
helemaal nergens over. De crisis
in de provinciale politiek was
hooguit het thema. Dat je daar
mee geen mensen op de been
krijgt, verbaast mij niets."
Wet e rings is een warm voorstan
der van het combineren van ver
kiezingen. „Hier in Brabant kon
den in veel plaatsen kiezers ook
een slem uitbrengen voor hun ge
meenteraad. Je ziet dan aardige
verschillen in de opkomstpercen
tages met plaatsen die verder ver
gelijkbaar zijn."
Een onderzoek naar de resultaten
van een dergelijke koppeling pre
senteerde Weterings en zijn colle
ga's tijdens hel vorige kabinet al
aan staatssecretaris Kohnstamm.
maar tot een serieuze discussie
kwam het niet. „En nu zwelgen
veel politici in zelfmedelijden: de
kiezers begrijpen het niet."
„Bijvoorbeeld in Zweden is er ai
lang ervaring mei gecombineerde
verkiezingen, Inmiddels blijkt
dat de zogenoemde eigenstandig
heid van die verkiezingen sterk
toeneemt: kiezers ontdekken dat
er belangrijke verschillen zijn
tussen de landelijke en regionale
overheid. Ze stemmen daarom
zelfs op verschillende partijen: op
één dag, op hetzelfde moment."
zegt Weterings.
Maar goed, in Nederland is liet
nog lang niet zover; al vindt mi
nister Peper dat het tijd wordt ge
combineerde verkiezingen eens
te overwegen. Weterings: „Ach.
vandaag zijn politici nog in tra
nen, maar morgen gaan ze over
tol de orde van de dag. Tut er
nieuwe verkiezingen in zicht ko
men. Dan pas begint iedereen
zich eer z< irgc n te maken." r
Politici maken zich terecht zorgen over de tanende belang
stelling van het publiek voor verkiezingen. Die bezorgd
heid is sinds afgelopen woensdag alleen maar toegenomen.
Een opkomst van ruim 45 procent bij de Statenverkiezingen is in
derdaad een laagterecord. Menigeen houdt het hart vast water over
drie maanden gaat gebeuren, ais er een nieuw Europarlement moet
worden gekozen. Gevreesd wordt dat dan hooguit eenderde van de
genen die mogen stemmen, komt opdagen.
Is Nederland op weg naar een 'elite-democratie', een maatschappij
waarin alleen nog maar een bepaalde laag van de bevolking van zijn
kiesrecht gebruikmaakt? Niemand hoopt dat het ooit zover komt,
met name de politici van die partijen die het van een flinke op
komst moeten hebben. Zij constateren met verdriet dat het moeilij
ker is jongeren, lagerbetaalden. lageropgeleiden en grotesladsbe-
woners naar de stemlokalen te krijgen dan ouderen, beterbetaal
den. mensen met een hogere opleiding en 'plattelanders'. Ook reli
gie schijnt een rol te spelen: onderzoekers beweren dat gelovigen
trouwere stembusgangers zijn dan niet-gelovigen.
Het zal daarom wel geen toeval zijn dat juist een PvdA'er, Tweede-
Kamerlid Rehwinkel, afgelopen jaren regelmatig ideeën lanceerde
die de opkomst moeten bevorderen. Zo bepleitte hij in 1997 de in
voering van een 'superverkiezingsdag'. Op die dag, een keer In de?
vier jaar, zouden de mensen hun stem moeten uitbrengen voor een
nieuwe Tweede Kamer, nieuwe Provinciale Staten en nieuwe (deel)
gemeenteraden. In Zweden wordt ook op zo'n manier gekozen: al
les is er geconcentreerd op één dag.
Ideeën om het stemmen in Nederland anders te organiseren wer
den in het verleden vaak geuit op de avonden waarop de (weer te
genvallende) verkiezingsresultaten werden bekendgemaakt. Op
zulke avonden roept iedereen in koor dat er nodig wat aan 'het sys
teem' moet worden gedaan. Maar de volgende morgen is iedereen
dat weer vergeten; men doet een plas en alles blijft zoals het was.
Het verkiezingsresultaat van afgelopen woensdag lijkt evenwel die
pere sporen te hebben achtergelaten. Het onbehagen over de lage
opkomst is zo groot geworden, dat de tijd nu rijp lijkt, voor daadwer
kelijke veranderingen. Niet alleen de PvdA pleit voor het combine
ren van verschillende verkiezingen, met name die voor de provin
cies en de gemeenten. Ook WD-fraetieleider Dijkstal heeft er nu
wel oren naar. Minister Peper van Binnenlandse Zaken heeft laten
weten een warm voorstander te zijn van een gedegen onderzoek.
Dat moet uitwijzen of het inderdaad helpt als het publiek op één
dag voor zowel de Staten als de gemeenteraad kan stemmen.
Zo'n onderzoek kan beslist geen kwaad en moet men dus vooral
niet nalaten. Daarbij zou ook de suggestie van Peper kunnen wor
den betrokken de verkiezingen niet meer te houden op een doorde
weekse dag, nel als in diverse andere landen. Maar de politiek moet
beseffen dat er daarnaast meer moet gebeuren, wil ze voorkomen
dat de leden van de stembureaus straks al om vijf over acht
!s avonds klaar zjjn met het tellen van die paar stemmen. Een inte
ressante boodschap in een aantrekkelijke verpakking, op een aan
sprekende wijze gepresenteerd, wil ook nog wel 'eens helpen.
Rotterdam Voor het eind van
het jaar moet duidelijk zijn of een
luchthaven in de Noordzee la
waaihinder veroorzaakt langs de
kust. Een rijksprojectgroep on
derzoekt lot hoever vliegtuigher-
rie boven zee hoorbaar is, bleek
gisteren tijdens een luchtvaart-
congres in Rotterdam.
De projectgroep geeft daarmee
gevolg aan de oproep van geluids
deskundigen. Het vliegveld moet
tenminste twintig kilometer uit
de kust komen, maar deskundi
gen vrezen ook op die afstand her
rie in badplaatsen.Projectleider J.
van den Berg van het ministerie
van Verkeer en Waterstaat erken
de gisteren het lawaaiprobleem.
„Onder bepaalde weersomstan
digheden kan geluidsproductie
de kust bereiken. Het is noodza
kelijk hier dieper in te duiken."
De kosterrkunnen veel hoger uit
vallen dan de 33 miljard die is ge
raamd. Op de bijeenkomst circu
leerden bedragen tussen dertig
en zestig miljard gulden.
Roomboter boerencake
Luchtige cake bereid met 100%
zuivere roomboter. Vers bij onze
banketbakkers. -
'er stuk. 400 gram dk U C
JutuJc cLt, cijXij
KOüMar
j PoLTiCt TriuRew UA OVER IaLe opfertsT
MtjrJ K'£ZéR
&EéfcjPT
