9
Cynici genoeg
in Belfast
Politiek Peking in de ban van twee conferenties
Vrees voor
tomeloos
geweld aan
vooravond
van de vrede
imsê
Geredde bergw
krijgen t toot. vei
Drie miljoen Chinezen maken
Rotterdams Dagblad
Vrijdag 5 maart 1999
Door James MeGoniga!
Belfast We staan op een heuvel en kijken neer op Belfast-
west, Mijn gids wijst de 'nationalist areas' aan. Niet dat dat
echt nodig is, want de muren die de zogenaamde 'peace line'
markeren, of wel de vijf meter hoge afscheidingen tussen pro
testantse en katholieke wijken, slingeren zich duidelijk zicht
baar door de stad. „Jammer dat de zon niet schijnt. Dat reflec
teert zo mooi op het scheermesjesdraad," mijmert mijn bege
leider cynisch.
Even daarvoor
had ik in de
eerste hulp-af
deling van het
Royal Victoria
ziekenhuis ge
sproken met
trauma-arts
James Steele
(35). Hij zwaait
nu zes jaar de
scepter over
deze afdeling,
waar de slachtoffers van het ge
weld in de straten van Belfast
worden binnen gebracht. Het zte-
kenhuis ligt aan de Falls Road,
een van de grenzen van katholiek
en protestants Belfast, vlakbij het
stadscentrum.
„Inderdaad zyn wij m het Ver
enigd Koninkrijk dé specialisten
op het gebied van schot- en steek
wonden, stukgeslagen botten en
andere zware verwondingen,"
zegt hij. „Maar gelukkig kunnen
ze meestal met zo goed schieten,
dus er valt nog vaak heel goed te
repareren."
Cynici zijn er nog genoeg in de
Noord-Ierse hoofdstad, waar
sinds april vorig jaar (het Goede
Vrijdag-akkoord) een vorm van
vrede heerst.
Vergeleken met enkele jaren ge
leden is het straatbeeld inderdaad
rustiger. De zwaar bewapende sol
daten lopen alleen 's nachts nog
patrouille, in bepaalde wijken.
Het Britse legers heeft enkele ka
zernes ontruimd en er zijn geen
road-blocks of voertuigcontrole*
meer.
Het grove geweld komt sinds een
jaar met meer voor. Maar dat wil
niet zeggen dat Belfast een gewo
ne stad is geworden. De paramili
taire organisaties handhaven op
hun eigen wijze, in eigen gebied,
het gezag. Wie zich schuldig
maakt aan 'anti-sociaal gedrag'
(variërend van diefstal of drugs
gebruik tot klikken of schelden
op een van betrokken partijen)
wordtin elkaar geslagen: 'punish
ment beatings'.
Dat gebeurt in de regel met honk
balknuppels, bezet met spijkers.
De Terse goedendag levert zware
verwondingen op. Steele: „Ik heb
eigenlijk liever een schotwond.
Dat is lokaal, terwijl iemand met
een honkbalknuppel vaak over
zyn helelichaaam is bewerkt. Dat
is veel lastiger voor ons."
Afstraffingen
Volgens hem loopt het aantal poli
tieke afstraffingen de laatste we
ken wat terug, misschien als ge
volg van politieke druk, mis
schien ïn afwachting van de ge
plande afronding van het vredes
proces op 10 maart. Het is echter
de vraag of het zover komt In de
eerste week van
maart is er nog
een patstelling
tussen Sinn
Fein, gelieerd
aan het verbo
den Ierse Repu
blikeinse Leger
IRA, en de Ul
ster Unionisten,
verbonden met
de evenzeer ver
boden Ulster
Volunteer Force UVF,
De Unionisten willen pas een coa
litiekabinet vormen met Sinn
Fein, als de IRA ten minste een
deel van de voorraad wapens en
munitie inlevert ('Decommissio
ning', ofwel buiten dienst stellen).
De IRA weigert keihard: 'Not a
bullet, not an ounce', zoals op mu
ren in katholieke wijken staat ge
kalkt.
De Britse regering wil het bestuur
over Noord-Ierland weer terugge
ven aan de provincie zelf, mits er
een gezamenlijk bestuur wordt
gevormd. Daar wordt al een jaar
over onderhandeld, maar de zaak
zit muurvast. Neutrale waarne
mers menen dat de protestanten
zich hebben gehouden aan hun
toezeggingen: geen terroristische
actie meer, acceptatie van Sinn
Fein als ge
sprekspartner
(tot dan toe on
bespreekbaar),
genoegen ne
men met
slechts gedeel
telijke inleve
ring van IRA-
wapentuig.
Ook de Bntse
regering houdt
zich aan de af
spraken: een
aantal veroordeelde IRA-gevan-
genen heeft amnestie gekregen,
een verdere vervroegde vrijlating
volgt volgend jaar, het leger heeft
zich voor een belangrijk deel te
ruggetrokken uit dp provincie en
de Noord-Ieren kunnen weer baas
in eigen huis word|fmet slechts
twee uitzonderingen: politie en
justitie en belastingszaken. Dat
komt later.
Schok
De enige partij die niets heeft in
geleverd is de IRA. Dat vinden ui
teraard de protestanten, maar ook
de Britse premier Tony Blair en
zelfs diens Ierse collega Bertie
Aheme. Die schokte twee weken
geleden de Noord-Ierse politiek
door in één klap Sinn Fein zyn
laatste bondgenoot in deze politie
ke stnjd te ontnemen. Zelfs de
Ierse republiek vindt dat de IRA
de wapens moet inleveren, dat
was eerder ondenkbaar.
'Geen kogel, geen ons'(semtexRed.): hetboze op een muur in Belfast gekalkte antwoord van de IRA op de elsdatnu eindelijk de wapens worden ingeleverd. FotoReuters
Dat Sinn Fein vlak voor de datum
van 10 maart knap nerveus is ge
worden van al deze druk, was de
afgelopen week in Belfast wel dui
delijk. Telefoontjes worden met
beantwoord, afspraken niet nage
komen, Smn Fein - anders een
meester dn*pubhc relations - pro
beert onder eik perscontact uit te
komen.
Waar achtergrondgesprekken
met alle andere betrokken partij
en snel geregeld zijn, gedraagt
Sinn Fein zich als iemand met
zware kiespyn, die niet naar de
tandarts durft. In de paniek van
de laatste twee weken is als laat
ste verdedigingslinie de stelling
betrokken dat 'elke vorm van de
commissioning de nederlaag van
de IRA zou betekenen'.
De Britse regering beziet deze
niet te onderbouwen redenering
met opgetrokken wenkbrauwen,
maar houdt wijselijk de mond. De
Unionisten, wier leider David
Trimble de beoogd premier van
Noord-Ierland is, zeggen honend
dat „de IRA weer het onderste uit
de kan wil, zonder zelf een milli
meter op te schuiven naar een
compromis. Als deTRA écht vrede
wü, kan ze ingaan op ons bod
slechts een deel van hun spgdlep
in te leveren. Al was het maar de
Semtex (buitengewoon krachtig
explosief red.). We weten trou
wens niet eens hoeveel wapens ze
echt hebben, ö"s wat kan het hen
schelen?"
Tunnelvisie
Hoewel niemand iets te winnen
heeft bij hervatting van de bur
geroorlog, die in dertig jaar tijd
ruim 3200 levens heeft geëist,
schat een ingewijde dat er toch
een gerede kans is dat de IRA de
boel laat ploffen. „De IRA heeft
tunnelvisie. Die denkt in termen
van vyftig jaar. Zij zien de Britten
en ook de protestanten gewoon
in de Eersto-
Hulpafdellng
van het Royal
Victoria Zie-
Betfast:
zijn in het Ver
enigd Konink
rijk de specia
listen op het
gebied van
schot- en
steekwon-
FotoAlanuewtsK'
als vijanden. In de j'aren twintig
hebben zij het Britse Empire, toen
het machtigste land ter wereld,
toch ook klein gekregen door
maar door te knokken?"
Ook de Unionisten houden reke
ning met hervatting van 'Republi
keins geweld'. Een lid van het
sinds bijna een jaar functioneren
de Noord-Ierse parlement: „Re
ken maar dat ons geweld dan ook
geweldig zal zyn. Wat de IRA kan,
konden wij twee jaar geleden nog
niet. Maar nu wel en als het moet
nog een graadje erger."
De Britse regering wil over dit
doemscenario niet eens naden
ken. Maar een hoge ambtenaar
geeft toe dat men niet onvoorbe
reid is. „Bij het terugbrengen van
onze militaire inspanningen heb
ben wij de infrastructuur intact
gelaten. Als het nodig is, kunnen
wij weer een heel grote rol gaan
spelen." Volgens weer een andere
ingewijde zijn na de komst van
het vredesakkoord van vorig jaar
de activiteiten van de inlichtin
gendiensten niet verminderd, in
tegendeel „Neen, die zyn nog
heel actief."
Om de spanning niet nog verder
te laten oplopen, is de 'deadline'
van woensdag 10 maart opeens
geen fatale datum meer. Het gaat
nu om een „gewenste datum, het
belangrijksteis dat het vredespro
ces intact blijft" Partijen htf'<aen
er rekening mee dat prudent
Bill Clinton in de twee aagen on
derhandelingen die zijn gepland
voorafgaande aan St. Patrick's
Day in Washington, de grootste
Ierse feestdag op woensdag 17
maart, Sinn Fein tot rede zal moe
ten dwingen.
In Belfast was de afgelopen dagen
de spanning voelbaar. Op partij
bureaus, by het ministerie voor
Noord-Ierse zaken, de politie, in
ziekenhuizen wordt de telefoon
slechts opgenomen met 'Hello?'
Als je naar een naam vraagt, kryg
je slechts een voornaam.
In Belfast staan in het centrum en
in de omgeving van de muren die
de woonwijken scheiden grote
stalen hekken en andere beweeg
bare blokkades. Een aantal daar
van gaat altijd dicht vlak voor
zonsondergang, andere worden
slechts gesloten bij 'onrust'. Dit
Britse understatement wordt ta
melijk letterlyk genomen. Na een
nacht waarin een geweer werd ge
vonden in de bosjes bij een par
keerterrein (buurt uren afgeslo
ten), in een leegstaand huis bom-
onderdelen werden gevonden
(straat uren geëvacueerd), een
bbm werd gevonden in het kozijn
van een woonhuis (gecontroleer
de explosie in de voortuin door
het leger) en een teruggevonden
vluchtauto werd opgeblazen door
het leger (doorgaande weg naar de
republiek lange tijd afgesloten),
reageerden politie en leger de vol
gende morgen: „Het was een rus
tige nacht. Eigenlijk niets ge
beurd."
Ram pen planning
Trauma-arts Steele maakt zich
nog niet erg druk. „Wij doen per-.'
manent aan rampenplanning. Of
het nou hervatting van de geweld
dadigheden is, of het instorten
van een gebouw of een volle voet
baltribune, wij zijn er klaar voor,"
Wel heeft hij gecheckt of de lo-
giesmogelijkheid voor het perso
neel in het ziekenhuis, als het
door ongeregeldheden op straat
niet naar huis kan, in orde is.
„Maar dat is-ie altijd, hoor," zegt
hij lachend in zijn tamelijk ontta
kelde hospitaal, waarvan onder
delen sinds dq tijd van de naam-
geefster zo te zien niet meer zijn
onderhouden. Hij verlangt niet te
rug naar de jaren zeventig, toen er
soms moest worden geopereerd
terwijl vanaf het ziekenhuisdak
duidelijk hoorbaar met zware wa
pens werd geschoten. „Maar toen
ging het ook, nietwaar."
Het was deze verslaggever vlak
voor zijn bezoek aan Steele opge
vallen dat hij 's middags op straat
in de omgeving van de Falls Road,
en in enkele pubs daar, voortdu
rend om de tijd werd gevraagd.
Ook in Noord-Ierland zijn horlo
ges. „Dat is een eenvoudige truc
om te horen waar je als zichtbare
vreemdeling -wellicht wel een
politieman- vandaan komt,"
licht Steele toe. Maar wat'is er dan
protestants ofkathoLiek of politio
neel aan het antwoord 'tien voor
drie'? „O, maar dat horen ze heus
wel hier - jouw accent is dus geen
reden voor alarm," grinnikt
Steele.
NB: Om redenen van veiligheid.is
een aantal betrokkenen die in dit
stuk voorkomen niet geïdentifi
ceerd.
Politiek debat en kritiek op lei
ders: het mag allemaal deze en
de volgende week in China. Maar
alleen door een paar duizend
speciaal geselecteerde afgevaar
digden en alleen binnen de impo
nerende muren van de Grote Hal
van het Volk «-aar het Nationale
Volkscongres, China's parle
ment, vandaag opent en afgelo
pen woensdag de Chinese VoUks-
conferentie voor Politiek Advies
begon.
Door Jan van der Made
PekingHet Tiananmen plein is
wegens werkzaamheden geslo
ten. Wat er gebeurt, weet nie
mand. Afgelopen oktober werd er
een groene, plastic schutting rond
het grootste plein ter wereld opge
richt en werden graafmachines
naar binnen gereden. Het monu
ment van de martelaren, de pilaar
die pal voor Mao Zedongs mauso
leum oprijst, staat in de steigers.
Er zijn lakens omheen gedra-
peerd, zodat het monument nu
lijkt op een enorme schoorsteen
pijp van groen doek. Normaal ge
sproken fungeert het plein tijdens
de zittingen van het Nationale
Volkscongres (NVC) als parkeer
terrein voor de tientallen bussen
en auto's van bezoekers, maar dit
maal is de parkeerplaats dicht.
In Peking heerst de gebruikelijke
spanning die gepaard gaat met
het Volkscongres. De verkeerspo
litie heeft zich op alle straathoe
ken opgesteld. De afgevaardig
den, afkomstig uit alle provincies,
zijn ondergebracht in hotels die
zwaar bewaakt worden door poli
tie, Het programma: luisteren
naar het werkrapport van de pre
mier, het financiële rapport van
de minister van financiën, de
staat van de economie, rapporten
van de hoge raad en het openbaar
ministerie. Deze vyf punten ko
men ieder jaar terug.
Nieuw zijn de onderwerpen waar
over-dit jaar .gestemd moet wor
den. Zo worden er zes amende-
is
De Chinese
premier Zhu
Rongji dankt
voor het ap
palausnazijn
openingsrede
voor het Na
tionale volks
congres. Hij
gebruikte het
woord socia
sme maar
eén keer.
Foto Andrew wong/
Reuters
menten op de grondwet voorge
steld, die onder meer de privésec-
tor nadrukkelijker profileren.
Voorts wordt de term 'anti-revolu-
tionairê misdaden' uit de wetboe
ken geschrapt. Dissidenten wor
den vanaf nu dus niet meer be
schuldigd van 'antirevolutionaire
propaganda', maar van het alge
menere 'misdaden tegen de staat'.
Ook zal er gedebatteerd worden
over een eensluidende contract-
wet. Tot nu toe hebben verschil
lende provinciale contractwetten
het leven van buitenlandse inves
teerders zuur gemaakt. Er staat
een brandstofbelasting ter discus
sie die er voor moet zorgen dat lo
kale overheden niet meer naar ei
gen believen voertuigbelasting
mogen heffen. Tenslotte zal er ge
stemd worden over het selectie
proces voor NVC-afgevaardigden
voor Macao, dat Portugal op 20 de
cember na vier eeuwen kolonisa
tie aan de Volksrepubliek terug
zal geven.
Uitlaatklep
Tijdens de stemming, die plaats
zal vinden op maandag 15 maart,
zullen alle wetten en amende
menten naar verwachting worden
aangenomen. Het democratisch
gehalte van het NVC wordt alleen
afgemeten aan het percentage te
genstemmers en onthoudingen.
Maar nog nooit is er een voorstel
met minder dan 66 procent van de
stemmen aangenomen. Over de
onderwerpen die de drieduizend
afgevaardigden moeten bespre
ken, is allang besloten door de le
den van het Politburo van de
Communistische Partij.
Wel lijken het Volkscongres en de
jaarlykse zitting van de Chinese
Volksconferentie voor Politiek
Advies (CVCPA), die tegelijk
wordt gehouden, steeds meer een
uitlaatklep te worden voor onvre
de die onder het volk heerst. Voor
al leden van de CVCPA werden dit
jaar aangemoedigd om hun kri
tiek te spuien. Kranten werd ver
teld deze kritiek ook af tc druk
ken. Waarnemers zien de jaarlyk-
se zittingen als een laboratorium
voor democratie. Binnen gesloten
groepssessies kunnen provinciale
afgevaardigden hun gal spuwen
op het beleid en proberen voor
stellen in het budget, of het werk
rapport, aan te passen.
Buiten de Grote Hal van het Volk,
waar de zitting gehouden zal wor
den, is de bewaking verscherpt*
De afgelopen week hebben al
mensen geprobeerd spandoeken
uit te rollen. Een aantal van hen
werd opgepakt en voor ondervra
ging meegenomen. Voorafgaand
aan het Volkscongres werd ook
een aantal dissidenten opgepakt.
Een man die in de Zuid-Chinese
stad Shenzhen een politieke par
tij wilde oprichten, kreeg bezoek
van de politie, en een geplande
bijeenkomst van dissidenten in
Wuhan werd verboden.
Propaganda
Tegelijkertijd draait de propagan
damachine op volle toeren. Nan-
fang Zhoumo (Zuidelijk Week
end) publiceerde gisteren een ar
tikel dat premier Zhu Rongji, die
vandaag het NVC opent, een per
soonlijker gezicht moet geven. De
krant beschrijft in een kinderlijk
aandoend artikel hoe Zhu in 1995,
toen hij nog vice-premier was,
naar het arme dorp Yubian in de
provincie Yunnan ging. Hij werd
er slechts door een man herkend,
en Zhu barstte in tranen uit toen
hij zag hoe arm de bevolking was.
Hierdoor bewogen zetten de dor
pelingen zich aan het werk en
zorgden er in vier jaar tijd voor
dat hun dorp redelijk welvarend
werd. 'Het Dorp Yubian Na de
Tranen van Zhu Rongji', luidt de
kop van het artikel. De plaatselij
ke partijsecretaris peinst er vaak
over, zo schrijft de krant, om de
premier te bellen. Maar op het
laatste moment durft hij niet - en
bovendien weet hij Zhu's tele
foonnummer niet, besluit de
schrijver onhandig.
Kei vei haal is. symbolisch voor
China en zijn leiders: uiteindelijk
moet iedereen het toch zelf maar
opknappen. Het enige wat de lei
ders kunnen doen is het opheffen
van restricties, die neergelegd
zijn in decennia van star commu
nisme. Maar zover is het voorlopig
nog niet.
i'
ranjs De one r ranse oerg- -r, vBJspuueiröi^zj
wandelaars die tien dagen heeft een foute
een sneeuwstorm in een,zel£ger> ling hen parten g v..„
maakte iglo op hun redding# 'Bij de reddingsoperatie' waxen
hebben gewacht, hebben him#,m'eer dan tachtig mensen be-'"
relaas aan het blad Paris Match trokken. De kosten van de ope-
verkocht. Het drietal wordt fel 7,ratie worden op ongeveer.
bekritiseerd omdat ze financk
eel gewin willen Men uit een"'
hachelijk avontuur, dat niet al-,
leen hun eigen leven maar. ook
dat van hun redders'.'in gevaar
heeft gebracht
Het weekbladParia Matcbïheeft
de drie mannen eed bedrag van
in totaal 350.000 franc (115.000
gulden) betaald voor hun uit
voerige, .twintig pagina's be-
slaande verslag met kleurenfo
to's.
Roekeloosheid
„Wat mij betreft is het enige wat
dezemannen kunnen verkopen
hun eigen roekeloosheid,"
schrijft de auteur van het hoofd
artikel van de krant Voix du
Nord, een belangrijke regionale
krant rond Lilie. Het drietal zelf
houdt vol dat ze geen overdre
ven risico's hebben genomen.
De drie dertigers waren ervaren
bergwandelaars en ze hadden
een mobiele telefoon en survi-
300.000 franc geschat
Tegelijkertijd is een discussie
ontbrand over wie de kosten
van de reddingsactie moet dra
gen. In Frankrijk worden ge-'
stemde alpinisten en skiërs gra-
tis -op kosten van de gemeen
schap- gered, in tegenstelling
tot bijvoorbeeld Zwitserland,
waar mensen voor hun redding
moeten betalen of van te voren -
een speciale verzekering kun
nen afsluiten.
Alpinist enschrijver. Yves Ballu
vindt dat dat zo moet blyyen.
Als reddingsoperaties niet meer
gratis zouden zijn, kunnen si-
leen nog maar de rijkennaar de
bergen, vindt hij. „Gratis red-
rantie voor gelijkheid."
Overigens hebben de drie berg-
wandelaars gezegd dat ze een
deel van de opbrengst van hun
artikel aan hun redders willen
geven.
tilfinéc X7V*-«ni «Ir»-»**.
piaato vul xaiigiiicuaui
Peking De Chinese autoriteiten
zijn begonnen twee miljoen men
sen te verplaatsen die ruim baan
moeten maken voor de grootste
stuwdam van de wereld. Daarmee
komt het totaal aantal mensen dat
wordt gedwongen te verhuizen
vanwege de dam in de Yangtze op
drie miljoen. De dam, die vanwe
ge de hoge financiële en humani
taire kosten in binnen- en buiten
land zeer omstreden is, moet in
2009 een capaciteit van 18,200 me
gawatt bereiken.
