15 f
'We kregen een fii
zonder koplamp'
Rik Smits, méér dan 'n lang lijf
Rinus Gosens:
A'
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 20 maart 1999
Marinus Gosens (van 1-1-1920) werd geboren in de de Gorzen, een Schiedamse volkswijk waar SW heilig
was. Als prille tiener verhuisde hij met zijn oudersnaar Gouda. Daar werd hij lid van GSV. Bij terugkeer in
Schiedam was er voor hem maar één club: S W. Aan de Havendijk beëindigde hij zijn actieve en succesvol
le loopbaan ook. Vervolgens werd hij trainer van GSV, CW, Fortuna VI, SW, Heracles, weer SW, Eindho
ven en FC Den Bosch. Op 58-jarige leeftijd stopte Rinus Gosens als trainer om als jeugdtrainer en later als
scout in dienst te treden bij PSV. Hij woont al twintig jaar in Eindhoven, maar voelt zich nog steeds geen
Brabander. „Je moet me ook niet de weg vragen in Eindhoven, want ik weet alleen het stadion van PSV te
vinden."
Vandaag deel 1.
Door Piet Ocks
RINUS GOSENS groeide op
indeVoomsestraat. „Daar
begon het op straat. Putje
bal noemden we dat. Auto's waren
er nog niet. Elke dag ontdekte je
weer iets nieuws. Met een slimme
beweging zagjéiemand passeren.
Dat wilde ik dan ook uitproberen.
En nog eens en nog een keer.
Daar leerde je voetballen, op
straat."
Na de lagere school ging hij wer
ken in de Groenelaan, bij een vis
boer. „Dat was zo in die tijd. Er
moest geld binnengebracht wor
den. Moest ik potten schoonma
ken waarin haring had gezeten.
Misselijk dat ik daarvan werd. Ik
was meer ziek dan dat ik werkte.
Ik was er gauw weg, al na drie
maanden. Ik hield het er niet uit."
„Mijn ouders verhuisden naar
Gouda. Mijn vader werkte op de
kaarsenfabriek. Er vielen veie
ontslagen, maar mijn vader be
hoorde bij de vijftig die meemoch-
ten naar Gouda. Werd ik van de
straat gehaald door iemand van
GSV. Daar ben ik in de jeugd gaan
voetballen. Jaren later ben ik er
nog trainer geworden."
„Na een paar jaar; keerden we te
rug naar Schiedam. Mijn vader
was ontslagen. In Schiedam werd
hij glazenwasser. Ben ik gaan
werken by een fabriek van golf
platen voor de dakbedekking,
Maarten Elsing, de latere voorzit
ter van SW, was mijn baas. Daar
heb ik nog een behoorlijk lange
tifdlewerkt.-En.ik ging voetbal
len bij SW."
Politie-agent
Zijn één jaar oudere broer Chris
werd politie-agent ('hij heeft me
nooit een bekeuring gegeven,dus
heb ik hét goed gedaan'), maar Ri
nus Gosens wist als jong ventje
van zestien al dat voetballer zijn
beroep zou worden. Een paar jaar
later debuteerde hij als linksbin
nen in het eerste, net voordat de
oorlog uitbrak.
Hij dook onder. „Ik voelde er
niets voor om gevorderd te wor
den naar Duitsland. Loop ik op
een dag, het was ongeveer een
jaar voor de bevrijding, in de stad,
komt er een politie-agent naar me
toe. 'Jij loopt te veel in de stad,5
zei-ie, 'je moet uitkijken, want ik
heb gehoord dat ze op je lopen te
loeren.' Ik reed in die tijd met een
handwagen, waarmee ik allerlei
dingen rondbracht. Wordt er op
een avond, het was een uur of elf,
gebeld. De SS. Ik het dak op in
m'n pyjama. Sterven van de kou,
maar ze vonden me niet. Een paar
uur later kwamen ze terug en heb
ben ze me gesnapt. Of ze me ver
raden hebben? Ik weet het niet.
Maar de volgende dag moest ik
met twee SS'ers mee, geweren in
de aanslag, naar de Lange Nieuw-
straat. Eerst in een celletje, daar
na naar de Noordsingel. Ik was in
gedeeld by de groep onderdui
kers. Werd mijn naam afgeroe
pen. Goosensi Ik stap naar voren
en ik vraag: met één of twee oo's?
'Twee oo's!' Ik dus niet. Maar die
andere vent werd er gelijk uitge
pikt. Ja, je moet geluk hebben in
helleven."
„Daarna gingen we door naar
Amersfoort, Liepen we in een rij
op weg naar de trein, komt er een
vent naast me lopen, die zegt: 'Zet
mijn hoed op en loop met me mee.
Ik was zo verrast, ik durfde niet.
Zag ik ineens een andere vent die
het wél deed en die liep zo de rij
uit. Ik kon me wel voor m'n kop
slaan."
„Drie maanden heb ik in Amers
foort gezeten, voordat we naar
Delfzijl werden overgebracht.
Gingen we op de boot naar een
Duits Waddeneilandje. Borkum,
als ik me goed herinner. Onder
weg sprongen er een paar Hage
naars overboord en ik twijfelde.
Maar in die Waddenzee lagen alle
maal zandbanken. Zag je ze zo
wegzakken. Drijfzand. Wat was ik
blij dat ik niet was gesprongen!"
„Heb ik een jaar op dat eiland in
de bunkerbouw gewerkt. We zyn
door de Polen bevrijd. Kwamen
we bij een boer terecht, ergens in
Groningen, die zegt: 'Jullie kun
nen ons helpen op het land. Over
al waar je keek koren, koren en
nog eens koren. Kregen we spek
te eten. Alleen maar spek. 't
Kwam m'n neus uit. Maar ik ben
de oorlog toch nog aardig doorge
komen."
Landskampioen
„In 1949 werden we met SW
landskampioen. Karei Lotsy, de
grote man van de KNVB, inmid
dels lekker bezopen, kwam ons fe
liciteren met het kampioenschap.
'Jongens, ik ben trots op jullie,'
zei hij. En hij besloot met: 'Jullie
krijgen van mij allemaal een paar
manchetknopen. Dat icds iets in
die tijd voor ons, arbeiders. Maar
die manchetknopen hebben we
nooit gezien."
„Wel kregen we van de club alle
maal een uitsmijter van tweeën
halve gulden en een fiets van So-
mers. Zonder koplamp, anders
werd het kennelijk te duur. Het
was een groot feest. We reden
door Schiedam in zo'n open kar.
Zag ik langs de route nog mijn
schoonvader staan. Die had nog
nooit een bal gezien. Een be
stuurslid heeft mij naderhand
naar huis moeten dragen. Ik was
stikdronken en doodziek. Is me
later nooit meer overkomen."
„Kees van Dijke was trainer) Die
liet je lopen op de trainingen, on
gelooflijk. Ik komnog wel eens by
Henk Könemann en André Corve-
leijn. 'Kuun' is nog steeds idolaat
van Van Dijke. Henk was een
slimme jongen. Die liep altijd
voorop en kreeg schouderklopjes
van Van Dijke. Bij mij deed-ie dat
nooit zo. Ik vond zijn trainingen
niks."
Volgende week deel 2: 'En dan
sprong ik achterop de fiets bij de
voorzitter.'
XoneMnn
Rinus
Gosens: We >fV,
kregen van tie
club allemaal
eenuitsmljterO
van tweeën-
halve gulden
en een fiets
zonder kop- jg
lamp/
Foto Jaap Rozefna/sH
Rotterdams Dag- x
blad .YV
Het kampioenselftal van SW in 1949. Vanaf links: Jan Schrumpf, Arie de Bruyn, Henk Könemann, Rinus
Gosens, Adrie van Üth, Joop van Meerwijk, Jan van Schijndel, Flip Van Kan, Frans Steenbergen, André Corve-
leijn en Henk Opschoor. Archief Rotterdams Dagblad
Het eiftai van S.V.Y.
Sport is van alle eeuwen. Maar
wie waren de Nederlandse
topsporters van déze eeuw?
Ranglijstenzijn definitieflijst
jes echter veelal arbitrair. De
top-50 van deze eeuw is een
rangschikking, opgesteld
door de sportredactie van de
ze krant, met hiér en daar een
stevig Rotterdams accent. Ie
dere zaterdag in het Rotter
dams Dagblad een portret van
één van die vijftig helden.
Vandaag nummer 40 in 'Eeu
wige roem', basketballer Rik
Smits. Volgende week num
mer 39: wielrenner Jan Raas.
De lijst tot nu toe:
50. Just Göbel, voetbal
49. Bep van Klaveren, boksen
48. Betty Stöve, tennis
47. Bok de Korver, voetbal
46. Marcel Wouda, zwemmen
45. Kees Verkerf:, schaatsen
44. Ellen van Langen, atletiek
43. Piet van de Pol, biljarten
42. Rintye Ritsma, schaatsen
41. Piet Rozenburg, dammen
40. Rik Smits, basketbal
Rik Smits aan do bal. Voor
een man van 2.24 meter Is de
ca rrter van Indiana Pacers
ongewoon beweeglijk. Een
lichtvoetige reus op maa^es
49 (zie inzet).
Foto Jeff Chrtetonsen/Reuters
XJLril
Door Janet van Dijk
LS NEDERLAND slaapt
draaien camera's van Ame-
ikaanse tv-stations zich
naar Rik Smits, die steevast com
mentaar moet leveren na een
wedstrijd van 'de Indiana Pacers.
Rik Smits is de best betaalde Ne
derlandse sporter, de bekendste
Nederlander in de VS en de beste
blanke center in de sterkste bas
ketbalcompetitie ter wereld.
Zyn uitverkiezing voor het AH
Star Team van 1998 zette hem
voor altyd in het rijtje van beste
centers ter wereld. Tussen grote
mannen als Shaquille O'Neal, Pa
trick Ewing, Hakeem Olajuwon.
Smits scoorde in de wedstrijd met
de sterren uit het oosten en het
.westen van de VS veertien pun
ten, maar viel het meeste op door
een achterwaartse assist aan Mi
chael Jordan.
De uitverkiezing was het hoogte
punt van zijn carrière, maar ni it
het mooiste moment. Dat beleef
de Smits op 29 mei 1995, in een bi
zarre wedstrijd tegen Orlando
Magic. Orlando, het jaar daarvoor
ongenadig door de Pacers uit de
play-ofls geknikkerd, stond in de
finale van de Eastern Conference
om visr gewonnen wedstrijden
met 2-1 voor.
Het stond 89-87 voor Indiana
Pacers toen de klok nog 23,4 se
conden moest wegtikken. Na 27,1
waanzinnige seconden, drie time
outs en drie afstandsschoten was
de stand 92-93 voor Orlando Ma
gie. Met nog 1,3 seconde op de
klok nam Pacers de laatste time
out In die laatste tel deed Rik
Smits het ongelooflijke en onmo
gelijke. Hij kreeg de bal, zette een
stap, maakte een schijnbeweging,
en scoorde.
Het was een bijna logische worp
aan het einde van een seizoen
waarin toch al alles lukte. Voor het
eerst in jaren werd Smits niet ge-
r hinderd door pijnlijke ledematen.
Hij speelde goed, maakte indruk
in de wedstrijden tegen de andere
grote centers, werd door de NBA
uitgeroepen tot speler van de
Rik Smits werd op 23 augustus 1966 inEindhoven géboren
Pas op 15-jarige leeftijd begon hij te basketballen. Twee jaar
later vertrok de Brabander uit Nederland om op het'Marist
College in de staat New York communicatie te gaan studeren
en te basketballen. Inde zomer van. 1988 werd Smits (2.24
meter lang- bijna 120 kilo zioaar) gecontracteerd door de In
diana Pacers. Begin dit jaar verlengde 'nummer 45'zijn con
tract bij de ploeg uit Indianapolis opnieuw, nu met twee
jaar. Smits is getrouwd metCandice en heeft twee kinderen:-
zoon Derrik en dochter Jasmine. Bij Marist scoorde Smits
ooit 45 punten in één wedstrijd, Zijn record bij Indianastaat
op 44 punten.
maand maart. En de geboren
Eindhovenaar kreeg eindelyk wat
meer krediet van de scheidsrech
ters, waardoor zijn foutenlast ver
minderde.
Blessures
Indianapolis draagt hem op han
den, en dat is wel eens anders ge
weest. Rik Smits had het een paar
seizoenen zwaar bij de club die
hem in 1988 verkoos boven vele
andere collegespelers. Coach Bob
Hill zag het niet in hem zitten en
viel hem openlijk af. -Bovendien
werd Smits geteisterd door elle
boog- en knieblessures.
Het fanatieke publiek in de Mar
ket Square Garden kon de blonde
slungel niet meer luchten of zien.
De fans begonnen al 'boe' te roe
pen als Smits maar naar de bal
wees. De plaatselijke kranten
schreven hem de grond in. Een
columnist noemde hem 'Reek'
Smits: de Nederlander'stonk' om
dat hij te lang in Indianapolis
bleef hangen.
De center werd zo verguisd, dat
betrokkenen later spraken van
geestelijke mishandeling. Maar
de Nederlander bleef stoïcijns on
der alle kritiek. In het boek 'Rik
Smits, Dunking Dutchman' zegt
hij over die periode: „Op dit soort
momenten was het een voordeel
in Nederland te zyn opgegroeid,
waar je voortdurend op je lengte
werd aangesproken. Ik leerde die
negatieve reacties te negeren
door letterlijk over de mensen
heen te kijken."
•Pacers-manager Donny Walsh
was een van de weinigen die ver
trouwen in hem hield. Tot verbijs
tering van de fans sloot Walsh in
1993 een vijfjarig contract met
Smits voor een totaalbedrag van
17,5 miljoen dollar.
De ommekeer kwam snel daarna.
Rik Smits bloeide op onder de
nieuwe coach Larry Brown. Bo
vendien kon hy na een knieopera
tie eindelijk zonder pijn spelen.
Jaar na jaar verbeterde hy. Mar
ket Square Garden scandeerde
zyn naam. En de columnist van
Indianapolis Star schreef: 'Ik
moet toegeven dat ik fout was in
zake Rik Smits. Heel, heel erg
fout.'
Maar voor Smits telt alleen het
kampioenschap, en dat heeft hij
nog niet kunnen winnen. Een titel
zou de ultieme bekroning zijn van
een bijzondere basketballoop
baan, die laat begon. De jonge Rik
ging eerst zwemmen, judoën,
voetballen en rugby spelen voor
dat hij lid werd van een basketbal
club.
Oude brommers
Achter die stille jongen, die zich
alleen leek te interesseren voor
oude brommers die hij opknapte
en vervolgens verkocht, ging een
enorme gedrevenheid en onver
zettelijkheid schuil. De jonge in
woner van Eindhoven wilde naar
de VS om profbasketballer te wor
den.
Op zijn zeventiende vloog Smits
naar de staat New York, waar hij
bij het kleine Marist College een
studiebeurs kreeg voor vier jaar.
Smits was gevraagd door een
coach. Die man kon niet bevroe- -1
den hoeveel talent er school in dat I
lange lichaam. Rik Smits bleek ja-'/J
ren later te beschikken over een
behoorlijk groot scorend vermo
gen. Zijn koek shot is prachtig,-
zijn jump shot is mooi Smits, heel
beweeglijk voor iemand van zijn
lengte, is een plaag voor elke te
genstander.
Maar dat kon hij alleen maar wor
den omdat hij zo goed te coachen--
bleek. Rik Smits is heel leergierig
en stelt hoge eisen aan zijn eigen-':
prestaties. „Talent en lengte zyn
niet genoeg. Hard blijven werken
in de enige manier om het te red
den in de NBA," aldus Smits. ijov
De Nederlander heeft zich niet-/
gek laten maken in de machcrü
NBA In een goedkoop leren jasjè^g
op doodnormale sportschoenen/.-;
in een vaal geworden zwarte spij-L
kerbroek en in een eenvoudig wit#
poloshirt stapt hij de basketbal-P
tempels binnen waar de ploegen^
jaarlijks hun. wedstrijden afwen?;/
ken. - - :rS
Smits vindt basketballen 'hartr*
stikke leuk', maar van de shown
daaromheen moet hij niets hëtpvj
ben. Hij verdoet zijn tijd niet aari
reclamefilmpjes, waarmee veel .-
van zyn collega's miljoenen d$--ï
lars verdienen. y P i'
Liever trekt hij zich terug in;zija, -
buitenhuis 'upstate' New Yórk,"
waar hij de zomers doorbrengt;/
met zijn vrouw en twee kinderen;:/'
sleutelend aan klassieke auto's öfe
crossend door de Catskill Moun-
tains. - \;3
Ondertussen is de herfst van zyn/
loopbaan aangebroken. Begin;'
1993 tekende hij een contract voor
nog twee jaar bij de Pacers, dat -
20,5 miljoen dollar oplevert. De -i
club durfde hem geen driejarige
verbintenis aan te bieden, omdaip
het onzeker is hoe lang Smits nogj]
zal spelen. De laatste jaren wordt*.;
hij dag in dag uit geteisterd door -
enorme pijn in zijn voeten. Dé/0
keerzijde van de roem, /fP
