14
Economie SamenlevÊn:
'Oorlog aan de stofzuigzakmaffia'
Van Gelderen
James Dyson wil Nederland veroveren met gekleurd insekt
Voorzitter De Unie wil af
van traditionele rol MHP
Mandjes vliegen de winkels uit
laSSiSï
Voor wie professioneel post wil ontvangen
Brabantia Brievenbus vanéth* voor 84,-
SAMEN OP STAP
ppict fctrfA-tit&ït
'Waarom moet consument
met apparaat werken
dat functioneert zoals het
in 1901 werd uitgevonden?'
Verbouwend Schiphol gaat zomerpiek vol vertrouwen tegemoet
Rotterdams Dagblad
Donderdag 20 mei 1999
Zaandam 's Lands grootste
kruidenier let tegenwoordig niet
alleen op de kleintjes, maar ook
op de mandjes. Door het hele
land verdwijnen de blauwe
boodschappenmandjes met het
AH-ïogo massaal naar keuken
kast, speelgoedkamer en bal
kon. In de mandjeskunje name
lijk prima cd's of Lego opbergen.
Op het hoofdkantoor van Albert
Heijn in Zaandam erkent men
het probleem. „Het gaat niet al
leen om mandjes maar ook om
wagens. Er zijn in onze 680 win
kels misschien wel honderddui
zenden," schat een woordvoerd-
ster. Hoeveel er jaarlijks worden
gestolen weet de woordvoerd-
ster niet „Dat houden wy niet
bij. Er worden wel wagens en
mandjes besteld, maar dat ge
beurt ook bij vervanging en als
er een nieuwe winkel opengaat"
Albert Heijn is 'geen voorstan
der' van het beveiligen van de
wagens en mandjes. „Dan
dwing je de klanten om de bood
schappen naar de fiets of de auto
te zeulen," aldus de zegsvrouw.
„En dan straf je de andere klan
ten. Een oplossing is er niet"
De AH-vestiging in Nootdorp zit
dusdanig in de maag met de
mandjesroof dat op het raam
een wanhoopskreet is geplakt.
In rode viltatiftietters is te lezen
dat binnen korte tijd tweehon
derd mandjes zijn verdwenen.
En het vriendelijke verzoek om
ze niet mee naar huis te nemen.
Bedrijfsleider A. Degenkamp
weet precies waarvoor zij n dièn-
tele de blauwe manden met
zwarte hengsels gébruikt „Ze
zijn heel handig als opslag. Die
metalen kon je goed gebruiken
voor de barbecue en deze plastic
mandjes worden vaak gebruikt
voor de schoonmaakmiddelen."
Adverteren? Tel: 010 - 4004 264
cew-LiD plavuizen - keukens - sanitair - tapijt
KEUKEN
AANBIEDING
diverse kleuren incl.
apparatuur 4.900.-
plavuizen en tapijt gratis gelegd
tegeMev. van o^n.
Forcelanosa - Venis - Emfl - Grespanla
Iris - Mirage - Gianni Versace - Rex
jMM -it ihiiM i
ZwIVSMIiNI
Nieuw Matbenessarsfraat 25. Schiedam (grens Scrtetfam/Roflerdarn) Tel» 010 - 4270909
Wis goed en veig pott wif
0f*wa98s,nwiBtiBéén
genoegen mm posttesten
enbneveabuueotnetcapa-
cttsttmbmiteyijfatek..
dMalbehowl^prijagnjnt
Mur niet Bij Baar da
CeéewteaülfarvBxSD
•Serfei imevrobussen voor
IwBen en buiten, klassieken
modem, tos ot op een standaard.
Merge» he* a naerkeas.
Tegen onjten die wij nauwelijks
durven ie noemen Zoals deze
Bntastia Brirrwte» Aram,
41 *Ï1115 Cffl IH B x D) Op
voorraad m wit, wrart, metallic
flijs, groen en donkerblauw
Voor slechts L 84,-
i
Qhit murééa voorbnld Yaad«3IJ)00artkelen die Breur^p voor u heeft
W| #i **m per mek gut**
e gnrta parfcoarsekgMbaid
Vrijdag koopavond
i
Set) ago maakt bootschoenen voor dames en
heren van topkwaliteit. De perfecte pasvorm,
de soepelheid en de stevigheid laten zien
wat karakter is, als het om schoenen gaat.
iOENEN MET AL1-'
WINKELCENTRUM OOSTERHOF ALEXANDRIUM I
ROTTERDAM TEL. 010 - 286 79 60
Door Eelco van der Linden
Amsterdam James Dyson is een
hele aardige Jongensachtige man
uit Engeland, maar begin niet
over zakken, stofzuigerzakken,
Dan wordt hij link. Twintig jaar
geleden wond hij zich er voor het
eerst over op tijdens een zaterdag
se schoonmaakbeurt Hij dacht
veel na, ontwikkelde, leurde en
werd afgewezen. En nu is het oor
log. Met het internationale stof-
zuigestablishment. Zijn wapen is
een veelkleurig groot insect. Zon
der zak.
Dyson (52) is industrieel ontwer
per en ingenieur - „zonder
scheidslijn"- en heeft een kin
derlijke naïviteit over zich. In zijn
pas geopende Amsterdamse vesti
ging, die akbasis zal dienen voor
het offensief in Nederland, zegt
hij zichzelf graag hele eenvoudige
vragen te stellen. „Ik vroeg me af
waarom ik als consument nog
steeds met een apparaat moest
werken dat functioneert zoals het
in 1901 door meneer Hoover werd
uitgevonden. Dus met een stof-
zak, die kort na het aanzetten ver
stopt raakt en de helft van de
zuigkracht van de motor weg
neemt, Bovendien vond ik een
stofzuiger stinken."
Dyson voelde zich beledigd als
consument - „als een lamp van
honderd watt na een minuut vijf
tig watt geeft, ga je ook terug naar
de winkel" - maar ook als ingeni
eur: „Waarom wordt hier in he
melsnaam door ons niets aan ge
daan?." De ingeving kreeg Dyson
in 1978 in het fabriekje waarin hij
één van zijn eerste uitvindingen,
de 'ballbarrow' produceerde, een
kruiwagen die niet kan omkiepen
of in de modder wegzakken om
dat op de plaats van het wiel een
grote bal is gemonteerd. „Er
werkte een torenhoog afzuigsys
teem waarbij het supersnel wer
velen van de lucht ervoor zorgde
dat stofdeeltjes, dankzij de mid
delpuntvliedende kracht, werden
gescheiden. Waarom dit principe
niet toepassen ineen huishoude
lijke stofzuiger?"
Vijfjaar en 5.127 prototypes tater
had Dyson zijn eerste zakloze 'cy
cloon-stofzuiger' klaar met conti
nue zuigkracht Hij ging de boer
op, klopte by alle grote producen
ten aan, maar kreeg steevast nul
op rekest „Er werd geluisterd en
vooral heel erg veel gekeken,
maar het leverde niets op.'" Door
de grote sommen geld die advoca
ten en patenten opslokten, was
het faillissement immer dichtbij.
Alleen in Japan bleek uiteindelijk
iemand bereid de stofzuiger in li
centie te produceren. Het roze,
3600 gulden kostende apparaat
werd even een statussymbool, be
zorgde Dyson de eerste van een
lange reeks van designprijzen en
wat geld, waarmee hij, in 1993,
zijn eigen fabriek en researchcen
trum kon opzetten.
En nu is Dyson in Groot-Brittan-
nië absoluut marktleider met 3,5
miljoen verkochte apparaten. Yan
de drie stofzuigers die de winkel
verlaten is er één afkomstig uit de
inmiddels 1300 werknemers tel
lende fabriek bij Chippenham. In
waarde uitgedrukt heeft Dyson
een marktaandeel van 52 procent.
Hij verkoopt over de hele wereld,
maar doet dat steeds meer via ei
gen dochters, omdat importeurs
naar zijn zeggen niet altijd de
kennis en de wil hebben om zijn
product te promoten. Na Duits
land, Frankrijk, Spanje Zwitser
land, Australië en Japan heeft nu
ook Nederland een Dyson-vesti-
ging.
Is dit alles een zoete wraak? Dy
son geniet, en is vooral niet ver
baasd over het succes. „Toen ik
eraan begon wist ik absoluut ze
ker dat dit concept echt innovatief
was en een revolutie teweeg kon
brengen," zegt hij zonder enige
arrogantie Het was gewoon zo.
Verbaasd is hij wel over de hou
ding van de grote stofzuigerfabri
kanten, die er niet aan wilden. De
enige uitleg die Dvson kan geven,
is dat ze niet de zo lucratieve ver
koop van stofzakken wilde opge
ven. „Ze verdienen er driehon
derd miljoen gulden per jaar mee,
en dat is niet niks."
Benauwd
Een telefonische rondgang langs
de stofzuigerfabrikanten levert
vooral op dat men liever niet rea
geert op meneer Dyson. Wel de
den ze dat toen Dyson in één van
de weinige reclamecampagnes,
zonder overigens namen te noe
men, de stofzak als antiquarisch
afschilderde. „We wilden alleen
maar uitleggen waarom onze
gen let van zijn
rol van Davld
liath vecht, fo
toGPD
technologie beter is," zegt hij,
maar in Frankrijk en België stap
ten Electrolux, Philips, Miele en
nog een aantal naar de rechter. En
kregen gelijk. Dyson mag het
woord zak zelfs niet meer gebrui
ken. Hij is vrolijk in beroep ge
gaan en constateert voldaan dat
„ze schijnbaar erg benauwd zijn.
Multinationals trekken niet snel
samen ten strijde en zeker niet te
gen een klein fabriekje
Dyson geniet van zijn rol van Da
vid die tegen Goliath vecht, Een
dikke biografie en tal van andere
publicaties vertellen zijn verhaal
en dienen tegelijkertijd als aan
moediging en advies richting de
kleintjes. Zijn strijd tegen de dure
patenten, waarvoor hij onder
meer naar het Europees Hof voor
de rechten van de mens is gestapt,
moet ook in dat licht worden be
zien. Hij wil ruimte voor een nieu
we vorm van ondernemen, waar
bij het accent ligt op het zoeken
naar hoogwaardige technologie
voor de consument en niet op het
zoveel mogelijk winst maken met
een bestaand idee, conform de
wensen van de aandeelhouders.
Dyson is, wijs geworden door zijn
ervaringen in het verleden, de
enige aandeelhouder. Een beurs
gang zou hij alleen overwegen als
zijn bedrijf zou worden erkend als
een high tech-bedrijf dat, zoals nu
het geval is, twintig procent van
zijn begroting voor research mag
reserveren, „Van ons personeel is
één op de vier ingenieur of een an
der soort wetenschapper en elke
dag bezig met het verbeteren van
de technologie en het design. Dat
is geweldig stimulerend, maar
ook de formule voor de 21ste
eeuw. Alleen door een kennisfa-
briek te zijn kun je concurreren
met Korea.
Maffia ^ft
De relatief hoge prijs van zijn pro
ducten -vanaf699,00gulden- is
volgens Dyson goed en rechtvaar
dig. Hij bestrijdt dat zijn filters
duurder zijn dan die van de gewo
ne stofzuigers en vaker verwis
seld moeten worden. „Het is ge-
woon niet waar, maar hoe krijg je
dat uitgelegd? We pleiten al lang
vooreen echt vergelijkend waren
onderzoek waarbij de stofzuigers
langdurig getest worden, net als
met wasmachines. Maar dat wordt
tot nu tegengehouden. We vech
ten inderdaad tegen een soort in
ternationale maffia."
Is de Dyson, die een vaste plaats
heeft veroverd in talloze musea
en in Nederland tot nu toe te zien
was in zaken als de Bijenkorf, een
hebbeding voor de snobs? De
naamgever is even oprecht ont
hutst. „Uit onderzoek in Enge
land blijkt dat gewone mensen
hem kopen en bijna altijd na aan
beveling van vrienden of familie."
Door zelf de verkoop te organise
ren, overigens wel vanuit een chi
que pand aan een Amsterdamse
gracht, hoopt Dyson ook de gewo
ne Nederlanders te veroveren.
Hij zou het leuk vinden als zyn
naam ooit nog eens een werk
woord zou worden. Als mensen
zouden zeggen 'ik moet mijn huis
nogdysonen'.
Niet omdat hij Jjdel is, maar om
dat het 'hooveren', zoals in de An
gelsaksische wereld veel wordt
gezegd, na zyn uitvinding écht
niet meer kan. James Dyson wil
bovenal gerechtigheid.
Schiphol Al ongeveer een jaar
ondei vinden passagiers van
Schiphol hinder van de omvang
rijke bouwwerkzaamheden op de
■luchthaven. Houten schotten ge
ven aan waar gewerkt wordt, pla
fondplaten zijn verwijderd en veel
passagiers moeten per bus naar
hun vliegtuig op het platform.
Schiphol investeert een bedrag
van bijna drie miljard gulden in
uitbreiding van de pieren, het
bouwen van een nieuwe centrale
lounge en het opknappen van de
vertrekhallen. Vorige zomer leid
de dat tot hectische taferelen op
de drukste dagen van de zomer
piek. Belangrijkste oorzaken
daarvan waren de tijdelijke slui
ting van vertrekhal 1 en en het ge
deeltelijk uitvallen van de om
vangrijke D-pier.
Voorkomende zomer verwacht de
luchthaven minder problemen,
Als alle passagiers zorgen dat ze
op tijd op Schiphol zijn, hoeven er
geen problemen te ontstaan,"
zegt een Schiphol-woordvoerster.
„Het voordeel is dat de mensen
nu niet meer veel hoeven om te lo
pen, Ze merken de bouwactivitei
ten vooral door de schotten waar
ze tussendoor gaan." Komende
week krijgen luchtreizigers alvast
een klein voorproefje te verwer
ken, omdat dan wegens werk
zaamheden alle treinverkeer op
de Sehiphol-spoorlijn stilligt,
De maanden juii tot en met sep
tember zijn voor Schiphol de
drukste periode van het jaar. In
drie maanden tijd verwerkt de
luchthaven dan dertig procent
van het jaartotaal aan passagiers.
Na de ervaringen van vorig jaar
zal Schiphol er vooral voor zorgen
dat de capaciteit bij de paspoort
controles maximaal benut kan
worden. Dat zyn namelijk plaat
sen waar zich bij een grote toeloop
van passagiers snel problemen
uen vooróeei ten opzichte van vo
rig jaar is dat diverse werkzaam
heden de komende tijd in de af
rondingsfase komen. Zo zal de en
tree van de omvangrijke D-pier,
waar vooral vluchten met Europe
se bestemmingen vertrekken, in
de loop van deze maand gereed
zijn. Dat betekent onder andere
een betere verbinding met liften
en roltrappen tussen de twee ver
diepingen Bovendien wordt het
eerste gedeelte van de D-pier ('de
steel') driemaal zo breed. Tussen
de twee uitlopers van de D-pipr
Vorige zomer leidde de Ingrij
pende verbouwing van Schip-
hot op de drukste dagen van de
zomerpiek tot hectische tafe
relen. Oorzaak was vooral het
uhrallen van de D-pler (hier In
aanbouw). Voor komende zo
mer verwacht de luchthaven
minder problemen. Foto ANP/Hans
StBinmeter
komt een nieuw winkelcentrum.
De verbouwing van de pier moet
in november Waar zyn.
De D-pier is een gecompliceerd
geheel, omdat daar een geschei
den behandeling van Schengen-
en niet-Schengenpassagiers
plaatsvindt Passagiers kunnen
binnen de landen van het Schen-
gen-verdrag reizen zonder hun
paspoort te tonen. Het gaat daar-
'bij naast Nederland om België,
Luxemboig, Frankrijk, Duits
land, Spanje, Portugal, Italië, Oos
tenrijk en, mogelijk over enige
tijd, Griekenland.
Paradepaardje
Het paradepaardje van de ver
nieuwing van Schiphol is de nieu
we centrale lounge. Het huidige
centrale winkelcentrum wordt
met 10.000 vierkante meter uitge
breid. De grote glazen wand geeft
uitzicht op het platform. Het is de
bedoeling dat het nieuwe hart van
de luchthaven in april volgend
Verbouwing Schiphof
F-pier
legenda
Bestaanae pieren
Aanbouwen
nieuwe pieren
Bestaande Terminal
Uitbreiding Terminal
Rotteatem* D*flbiMF«TOt>ron Schiphol
jaar klaar is. Op dat moment is
ook het oude winkelcentrum hele
maal gerenoveerd. Aan de andere
kant van de D-pier zal daarna de
bouw beginnen van een nieuwe
lounge die uitsluitend is bestemd
voor passagiers naar Sehengen-
landen.
Overigens is de kans groot dat
voor passagiers die binnen de Eu
ropese Unie reizen op 1 juli een
einde komt aan het belastingvrij
winkelen. Een besluit hiertoe uit
het verleden is ondanks allerlei
protesten nog niet teruggedraaid.
De uitbreidingen waar Schiphol
nu aan bouwt, moeten de luchtha
ven de ruimte geven tot 2003. In
dat jaar, waann de vijfde baan in
gebruik wordt genomen, mag
Schiphol volgens de bestaande re
gels 44 miljoen passagiers ontvan
gen. Of heter meer worden,hangt
van de Tweede Kamer af.
Door het aanbouwen van een
nieuwe vleugel aan de huidige B-
pier komen er tien nieuwe gates
bij. Ook deze operatie moet in
april volgend jaar zijn afgerond.
Aan de kop van E-pier komen vier
nieuwe plaatsen voor grote passa
giersvliegtuigen.
Houten De vakcentrale MHP
verdient een nieuw jade, vindt
'grootaandeelhouder' J. Teuwen
van vakbond De Unie. „Niet de
centrale, maar de aangesloten
bonden moeten het beleid bepa
len. De MHP is een traditionele
vakcentrale en dat Is mei meer
van deze tijd."
Teuwen, voorzitter van De Unie
(80.000 leden), is hard bezig de
positie van zijn bond binnen de
vakcentrale te versterken. Het
ledental van De Unie, de groot
ste van de drie bij MHP aange
sloten bonden, neemt door fu
sies en autonome groei sterk
toe.
Teuwens' ideaal is een 'vakcen
trale' waarbij slechts twee orga
nisaties zijn aangesloten; de
UOV (Unie voor Onafhankelijke
Vakorganisaties) en de CMHF
(Centrale voor Middelbare en
Hogere Overheidsfunctionaris
sen). Onder de UOV vallen ver
volgens weer een serie vakbon
den als De Unie, NU91 (gezond
heidszorg) en de FSV (spoor).
De nieuwe vakcentrale moet
vooral netwerken, vindt Teu
wen. 2jj is de voorman in het
overiegarcuit" Net zoals nu het
geval is, is de centrale het ge
zicht bj de Sodaal-Econcmi-
sche Raad, de Stichting van de
Arbeid en op al die andere mo
menten dat het poldermodel
overleg vraagt
„Maar," zegt Teuwen, „de cen
trale sturing verdwijnt Niet de
centrale stelt het standpunt over
een advies vast, maar aangeslo
ten bonden. Geen top-down be
nadering meer, maarbottom-up.
Daar zit dekennis."
De nieuwe koepel mag rich niet
meer bemoeien met het arbeids
voorwaardenbeleid van de bom
den. De MHP (220.000 leden)
stelt anders dan de FNV al geen
centrale looneis vast Achter de
schermen is echter wel een dui
delijke sturing. Daar wil Teu
wen vanaf. Decentralisatie van
de arbeidsvoorwaaiden is rijn
devies.
„We moeten terug naar de men
sen in de bedryven. De onderne
mingsraden, onze kaderleden,
kunnen goed hun eigen boon-
ties doppen. Zy kunnen ome
hulp inroepen. Wij profileren
ons als adviseur en niet als zaak-
waarnemer zoals de FNV."
Die komt sslgess
De Unie het best tot rijn recht
als de aangesloten bonden een
volledig pakket aan diensten
kunnen bieden. Kleine bonden
die geen gespecialiseerde juris
ten in huis hebben, kunnen ken
nis inkopen bij de werkorgani
satie van De Unie, Het kan ook
gaan om personeelsfunctiona
rissen, voorlichters of de leden
administratie.
MHP-vlag
Ui nog geen jaar tijd is het Teu
wen gelukt onafhankelijke bon
den binnen te halen. De bond
voor verpleegkundigen en ver
zorgenden NIT9I (21.000 leden)
trad toe, evenals de radicale
spoorwegvakbond FSV (8.000).
Vorige week kwam daar de Ver
eniging ran Hoger Personeel
(VHP) met 25.000 leden bij. Een
deel daarvan gaat naar De Unie,
een andere deel sluit zich aan bij
de UOV. Sailliant detail is dat de
VHP nu nog een zelfstandige
bond onder de MHP-vlag is.
De MHP kent per 1 januari 2000
automatisch nog maar twee aan
gesloten organisaties: de UOV
en de CMHF. Hiermee is een
deel van de vernieuwingsplan
nen van Teuwen al realiteit ge
worden. Nog dit jaar zal de MHP
de strategie voor de toekomst
vaststellen. Op tafel ligt in ieder
géval het discussiestuk van Teu
wen met daarin ook de opmer
king dat de centrale een nieuwe
naam moet krijgen. „We rijn er
niet alleen voor het middelbaar-
en hoger personeel zoals de af
korting MHP doet vermoeden.
Wij hebben ook leden in de lage
re functies."
De voorman van De Unie heeft
goede hoop dat zyn ideeën het
zullen halen. „Ook in vakbonds-
land draait het om het sharehol-
dersvalue„" merkt hij fijntjes
op.
