9
CVP buitenspel: de sloop van een bastion
XHIe CONGRES
'Vakbonden hebben straks niks meer in de melk te brokkelen'
Rotterdammer
Country Music
Tweede Maasvlakte
Brandstofprijzen
Kijk- en luistergeld
Een Tweede Maasvlakte
moet meer economische
groei en werk opleveren
Rotterdams Dagblad
Woensdag 30 juni 1999
Onder eindredactie van Annemlek van Oosten, tel.: 010-4004358
Ook iets op uw hart? schrijf naar: hoofdredactie
Rotterdams Dagblad, postbus 2999,3000 CZ Rotter
dam (E-mail: digitaal (SrotterdamsdagbIad.nl).
Houd het kort, lange brieven hebben weinig kans
op plaatsing. En: één onderwerp per brief. Vermeld
altijd uw achternaam, voorlettersadres en tele
foonnummer (onder uw brief in de krant komen al
leen naam en woonplaats). Plaatsing betekent niet
dat het Rotterdams Dagblad uw mening deelt.
Zowel in 1994 als in 1999 werden twee Rotterdammers
gekozen tot lid van bet Europese Parlement. De vorige
keer waren dat twee CDA'ers, deze keer waren het
twee lijstaanvoerders van linkse partijen. Dat is de
niet-herkozen CDA'er Peter Pex kennelijk ontgaan,
want hij klaagt in deze krant dat er geen Rotterdam
mers meer in het EP zullen zitten. Nou ja, uitgezon
derd dan die ene GroenLinkser die pas kortgeleden
vanuit Haarlem hierheen is verhuisd.
Pexzietgemakshalveover het hoofd dat ook de nieuw
komer SP door een Rotterdammer zal worden verte
genwoordigd. Daarom onthul ik nu maar dat ik al ne
gentien jaar inwoner van Spangen ben, lange tijd
ambtenaar op het Rotterdamse stadhuis was, gedu
rende dertien jaar jaar één van de Rotterdamse leden
van de Zuid-Hollandse Staten was, voorzitter was van
een aan tal organisaties in onze stad en nog steeds frac
tievoorzitter ben van de SP in de deelraad van Deifsha-
ven. Wat moet ik nog meer doen om door vertrekker
Pex als Rotterdammer erkend te worden?
Erik Meijer (nieuwgekozen lid Europees Parlement)
Rotterdam
Ik wil even terugkomen op Countiy Music and Dance
Experience in het Feyenoordstadion. De organisato
ren kunnen zich beter in ietsanders specialiseren. Het
was een organisatie van niks. Aan het weer konden ze
niks doen, maar om mensen in de stromende regen
nog even hun duur betaalde kaarten te laten omruilen
en hen dan weer in de rij te laten wachten, dat is niet
normaal.
Als je dacht datje het daarmee had gehad.Bij bin
nenkomst moest je je tas laten controleren en eventu
eel meegebrachte boterhammen en drinken moest je
inleveren. Zo werd je ook nog gedwongen om dure
broodjes te kopen. Het was een grote aanfluiting! Bah!
S. de Ru, Rotterdam
Momenteel worden burgers in de actie Tankslag' ge
dwongen hun oude ondergrondse olietanks te sane
ren, ook degenen die dat in in het verleden ondercon
trole van de DCMR al eens hebben gedaan. Dat ge
beurde destijds doorde tankte reinigen en met schoon
zand te vullen. Zij worden verplicht opnieuw aan die
actie deel te nemen, waardoor zij wederom met aan
zienlijke kosten worden opgezadeld. Kennelijk moet
bij burgers ook de laatste resterende milligram olie op
hun kosten uit de grond worden gehaald.
In een geheim tussenrapport van het Project Main-
portontwikkeling Rotterdam staat dat in het Rotter
damse havengebied tussen de 409 tot 700 hectare on
gebruikte bedrijfsgrond beschikbaar is, inclusief en
kele zwaar verontreinigde terreinen (Rotterdams
Dagbald 24 juni). De sanering daarvan is zo kostbaar
dat volledig gebruik van het bestaande havengebied
perhectare net zo duur zou uitkomen alsde aanleg van
de Tweede Maasvlakte.
Ik begrijp daaruit dat de vervuilers (wie waren dat?)
van die grond niet opdraaien voor de saneringskosten
en dat men serieus overweegt die terreinen dan maar
vervuild te laten liggen, om zo de aanleg van de Twee
de Maasvlakte economisch te rechtvaardigen.
Ik hoop dat het rijk, dat het volledige gebruik van het
bestaande gebied als voorwaarde voor haar medewer
king aan de Tweede Maasvlakte heeft gesteld, goede
nota neemt van de mentaliteit waarmee sommige Rot
terdamse haveneconomen de milieuproblematiek be
naderen. Voorts constateer ik dat als het om de groei
en glorie van deRotterdamse haven gaat kennelijk an
dere milieunormen worden gehanteerd dan die de ge
wone burger krijgt opgelegd.
Piet de Visser, Rotterdam
De Economische Controle Dienst bevestigt wat boze
tongen al jaren beweren: de groteoliemaatschappijen
maken verboden prijsafspraken om de brandstofprij
zen hoog te houden. 'Niks van waar' roepen de ver
dachten die ongetwijfeld voor de zoveelste keer met
een litanie zullen komen, waarin de hoge prijs van
benzine en diesel deels wordt toegeschreven aan de
vervoerskosten tussen raffinaderij en benzinepomp.
Als Rotterdamse gasrijder kom ik een paar keer per
jaar in Utrecht en Brabant. Op zulke dagen zal ik- ook
al woon ik vlakbij de meeste Nederlandse raffinaderij
en - nooit in mijn eigen woonplaats tanken. Het is me
namelijk opgevallen dat (hoewel ter plaatse geen en
kel prij sverschil valtteontdekken tussen pompen van
Shell, BP, Fina, Texaco, enzovoorts) gas en benzine in
Utrecht en Brabant beduidend goedkoper zijn dan in
de Rijnmond. Het prijsverschil met Rotterdam is niet
in decimalen, wel in centen uit te drukken.
De PR-afdelingen van de grote oliemaatschappijen
maken momenteel overuren. Wellicht kunnen ze ook
nog even uitleggen hoe het mogelijk is dat brandstof
goedkoper wordt naarmatede pomp verder van de raf
finaderij ligt
Frank C. van Hengel, Rotterdam
Bijna elke avond is er op tv een fiim die gesponsord
wordt door een of andere firma. Zelfs het weerbericht
wordt betaald, maar waarom merken wij daar niets
van? Volgens mij kunnen er best een paar tientjes van
onze hoge bijdragen af. Welke minister vraag* daar
eens iets over aan de heren van de omroepen?
H.W. bruits, Rotterdam
Door Paul Koopman
Een beleefde ontvangst. Meer zat
er in niet in voor CVP-voorzitter
Marc van Peel, toen hij vorige
week bij de liberale Belgische for
mateur Guy Verhofstadt langs
mocht komen. Verhofstadt, door
koning Albert aangezocht om zo
snel mogelijk een nieuw kabinet
in elkaar te sleutelen, liet Van
Peel weten dat zijn partij te 'insta
biel' is om aan de onderhande
lingstafel plaats te kunnen ne
men. Het gat van de deur was
maar tien passen verwijderd. Ver
ongelijkt stond de christen-demo
craat even later de pers te woord.
„Er is ons zelfs niets voorgelegd,"
zei hij.
Als hoogmoed voor de val komt,
kan Van Peel daar inmiddels over
meepraten. Macht was voor de
CVP - afgezien van een korte on
derbreking in de jaren vijftig-
even vanzelfsprekend als adem
halen. Tot twee weken voor de
Belgische verkiezingen ging de
partij er blindelings van uit ook in
het volgende federale kabinet de
lakens uit te kunnen delen. Avan
ces van de Vlaamse socialisten en
liberalen werden afgedaan als
'stalking'. PremierDehaene prees
zichzelf op grote affiches aan als
'De locomotief. „Het maakt niet
uit welke wagon achter onze loco
motief wordt gehangen," gnuifde
Van Peel als hem werd gevraagd
naar de volgende coalitie: cen
trum-links of centrum-rechts.
Maar de locomotief staat nu in de
remise. 'Bon, bedankt', besloot
Dehaene zyn laatste persconfe
rentie, daags na de verpletterende
CVP-nederlaag bij de nationale
verkiezingen. En wég was hij, de
partij in ontreddering achterla
tend. De liberaal Verhofstadt legt
inmiddels de laatste hand aan een
paars-groen kabinet, zonder de
CVP. Ook in Vlaanderen staat de
CVP bij de coalitievorming, onder
leiding van de liberaal Patrick De-
wael, buitenspel. Kortom: er ont
rolt zich in België een scenario dat
de zusterpartij CDA in Nederland
maar ai te goed kent.
Als de paars-groene formatie in
België slaagt, bevindt de CVPzich
straks in dezelfde positie als het
CDA na drie kabinetten Lubbers:
verkiezingen verloren, boegbeeld
vertrokken, geschikte opvolger
nog niet gevonden en totaal on
voorbereid op de harde kamer-
bankjes. Want het opponeren te
gen een paars kabinet is voor een
'middenpartij' eenvoudig:
een huwelijk van liberalen en so
cialisten leidt meestal tot een re
geerakkoord dat zo uit het eigen
programma kan zijn overgeschre
ven. „Ik kan er weinig nieuws in
ontdekken," stelde Van Peel dan
ook vast, nadat hij een eerste ru
we 'proeve' van Verhofstadt had
doorgenomen.
Neergang
Geen van de klassieke partijen
heeft de afgelopen jaren in België
zo'n pak rammel gekregen als de
Als hoog
moed voorde
val komt. kan
voorzitter
Marc van
Peel van de
Belgische
CVP daar in
middels over
meepraten.
Op de foto
een nog zelf
verzekerde
Van Peel tij
dens het der
tiende con
gres van Eu
Volkspartij
en in februari
vanditiaarAr
chieffoto Yves Her
man/Reuters
CVP. Van ruim 42 procent in 1978
zijn de christen-democraten te
ruggevallen tot iets meer dan 22
procent van de stemmen die voor
het federale parlement werden
uitgebracht. Ter vergelijking: de
Vlaamse socialisten zagen hun
aanhang in dezelfde periode
krimpen van zo'n 20 naar 15 pro
cent, de Vlaamse liberalen groei
den, van 18 naar 22,6 procent.
De Antwerpse politicoloog/socio
loog Stefaan Walgraven ziet drie
belangrijke oorzaken voor die
dramatische neergang. .Aller
eerst de ontkerkelijking, die ook
het CDA in Nederland parten
heeft gespeeld. In het verlengde
daarvan de ontzuiling, al is de ka
tholieke zuil in Vlaanderen veel
minder afgebrokkeld dan in Ne
derland. Derde oorzaak: slijtage.
Na veertig jaar heeft ds CVP zich
zelf kapot geregeerd."
Hoe dat laatste in zijn werk is ge
gaan? Walgraven, die veel onder
zoek heeft gedaan naar de waar
dering van de Vlaming voor zijn
overheid, wijst op de affaires die
het Belgisch bestuursapparaat
steeds weer in het ongerede heb
ben gebracht. De2e regeerperiode
waren dat vooral de Dutroux-af-
faire en de dioxinecrisis. „Geïden
tificeerd worden met de overheid
is prachtig zolang je goede resul-
'Bon, be
dankt*, be
sloot Dehae
ne zijn laat
ste perscon
ferentie,
daags na de
verpletteren
de CVP-ne
derlaag bij de
nationale
verkiezin
gen. En wég
was hij, de
partij in ont
reddering
achterla
tend. Archieffo
to Olivlef Haslet/
Reutere
taten boekt. Maar zodra burgers
zich van de overheid gaan afke
ren, zit je als machtspartij in de
problemen. Vooral door de dioxi
necrisis en alle onzekerheid daar
omheen, zijn veel mensen op de
regering, en dus op de CVP, afge
knapt."
Er is echter een merkwaardige pa
radox: Dehaene, die te laat vat
kreeg op de dioxinecrisis, bleek
populairder dan ooit. Bij de ver
kiezingen was hij goed voor ruim
500.000 voorkeursstemmen, een
absoluut record in België. Het
vertrek van Dehaene -hij wilde
de CVP een Vadermoord' bespa
ren - is voor de partij daarom en
flinke aderlating. Bovendien was
Dehaene binnen de partij een bin
dende figuur. „Ons vast anker
punt is weg," verzuchtte demis
sionair minister Miet Smet. „Zo-
wei in de regering als in de partij
was Dehaene het anker. Dat was
ongelooflijk. In de partij slaagde
hij erin iedereen op een lijn te
brengen als er links of rechts pro
blemen waren, wat regelmatig ge
beurt. Nu is hij weg..."
Machtsstrijd
De CVP voerde in 1995 campagne
met de leuze: „De tocht is moei
lijk, de gids ervaren." Nu de tocht
ten einde lijkt en de gids vertrok
ken, luidt de vraag: wat nu? „Ta
bula rasa, helemaal terug naar
nul," suggereerde oud-premier
Tindemans in een interview met
het weekblad KNACK Partijpro-
minent Stefaan de Cierck, oud
minister van Justitie, wil meer
aandacht voor 'immateriële waar
den', CVP-jongeren willen een
discussie over de beginselen en:
vernieuwing van het leiderschap.
Aan de stoelpoten van CVP-partij-
leider Marc van Peel wordt al ge
zaagd. De Cierck loopt zich reeds
warm.
Volgens Walgraven beginnen de
problemen nu pas goed. Hij voor
spelt een machtsstrijd binnen de
partij, een richtingenstrijd tussen
de conservatieve en vooruitstre
vende vleugel, een bloedbad on
der de circa duizend functionaris
sen die dankzij de CVP de afgelo
pen decennia op allerlei kabinet
ten zijn benoemd en niet in de
laatste plaats: een verwijdering
tussen de christelijke zuil en de
partijtop „want die banden heb
ben de macht als belangrijkste ce
ment". Het is een slagveld dat -
opnieuw- doet denken aan de
louterende eerste jaren van het
CDA in de oppositie.
Het oppositievoeren zal de CVP
niet gemakkelijk vallen, aldus
Walgraven. „De roep om vernieu
wing klinkt. De partij zal zijn
sterk oubollig imago willen afwer
pen. Maar in het begin zullen de
volksvertegenwoordigers zich
nogal verweesd voelen. Het hoort
eenvoudig niet tot de cultuur van
de CVP om amok te maken en
niet akkoord te zijn."
Maar de CVP wil er geen blijk van
geven dat zij opziet tegen de nieu
we rol die voor haar wordt gere
serveerd. Partijleider Marc van
Peel ziet zelfs lichtpuntjes als de
paars/groene partijen van Vlaan
deren en Wallonië het eens wor
den, Voor het eerst kunnen de
christen-democraten afstand ne
men van de overheid die door de
meeste Belgen zo gewantrouwd
wordt, filosofeerde hij voor de
VRT-televisie. En het nieuwe ka
binet kan de belofte van een 'slag
vaardige overheid' met zes partij
en aan de regeringstafel waar
schijnlijk niet gemakkelijk waar
maken. Met geduld en geluk,
meent ook Walgraven, is de CVP
nog te redden. „Als het paars/
groene kabinet valt, zitten ze zo
weer in de regering."
Door Rixt AJbertsma
en Sylvia Marmeistein
De vakbonden in heel Europa
moeten nü een stevige vuist bal
len tegen de werkgevers. Anders
hebben ze over een paar jaar niks
meer in de melk te brokkelen.
Staken wordt namelijk onmoge
lijk en dus krijgen de werkgevers
vrij spel. De Tilburgse hoogleraar
Internationaal Arbeidsrecht A. Ja
cobs, een Europese autoriteit op
dit gebied, heeft de Nederlandse
vakcentrales FNV, CNV en MHP
al meerdere keren gewaar
schuwd. „Schiet toch op jongens,
jullie missen de boot!"
Deze week komen alle Europese
bonden in Helsinki bijeen om
over de problemen te praten. Ja
cobs heeft de vakcentrales gezegd
dat ze daar écht actie moeten on
dernemen. Wazige blikken vielen
hem ten deel. Maar hij staat in
vakbondsland dan ook bekend als
de tegendraadse professor die
nooit een blad voor de mond
neemt. „De bonden hebben zich
op Europees gebied alleen nog be
zig gehouden met flut, flut en flut-
onderwerpen. Terwijl ze belang
rijke dingen moeten doen."
Ze moeten allereerst voorkomen
dat ze straks geen CAO's meer
kunnen afdwingen. „Dat zit eraan
te komen, met de steeds verder
gaande internationalisering. Be
drijven krijgen steeds vaker vesti
gingen in verschillende landen.
En stel dat de bonden geen CAO
bij de Nederlandse vestiging van
Heineken kunnen afsluiten om
dat de werkgevers lastig doen.
Dan kunnen ze hier gaan staken.
Maar een slimme bierfabrikant
verplaatst de Nederlandse pro
ductie gewoon tijdelijk over naar
Spanje. Dan lijdt het bedrijf geen
centje pijn."
De vakbonden moeten lobbyen
voor een Europees stakingsrecht.
De Tilburgse hoogleraar A. Jacobs (Internationaal Arbeidsrecht): „Bedrijven mogen van de rech
ters wel internationaliseren, maar de vakbonden niet." Roland de Brutn/GPO
„Werknemers in verschillende
ianden moeten dus voor elkaar
kunnen staken. Het is al eens
misgegaan." Toen laatst een sta
king uitbrak bij de Amerikaanse
luchtvaartmaatschappij North
West Airlines, moesten de piloten
van KLM een deel van de vluch
ten opvangen. De rechter had hen
verboden om uit solidariteit mee
te staken. Jacobs vindt dat onte
recht. „Bedrijven mogen van de
rechters wel internationaliseren,
maar de vakbonden niet."
Klus
Het is wel een moeilijke klus om
de werknemers op de been te krij
gen voor een staking van collega's
honderden kilometers verderop.
„Dat doen ze alleen bij een echte
Europese crisis," realiseert Ja
cobs zich. Als voorbeeld noemt hij
de invoering van de euro. „Als
straks in 2002 iedereen met die
munt gaat betalen, moeten de be
drijven hun producten ook in eu
ro's prijzen. Wedden dat ze bij het
omrekenen de prijs afronden naar
boven. Dan wordt het geld van al
le werknemers minder waard en
krijgen we dus inflatie."
De bonden in Europa moeten de
werknemers en werkgevers nu al
wakker schudden. „Ze moeten ei
sen dat als het geld minder waard
wordt, de werknemers dat in alle
landen terugkrijgen via een
loonsverhoging in de CAO's. Als
de werkgevers niet meewerken,
moeten de bonden in alle landen
een staking uitroepen. Daar moe
ten ze de werknemers nu al op
voorbereiden. De euro is dus ty
pisch iets waar de bonden mee
kunnen scoren."
In plaats daarvan houden ze zich
bezig met onbelangrijke onder
werpen, vindt Jacobs. De hoogle
raar heeft het dan over de drie
'CAO-akkoorden' die de werkge
vers en werknemers in Brussel
hebben afgesproken. Zo hebben
alle werknemers in Europa recht
gekregen op 3 maanden onbe
taald ouderschapsverlof. „Maar
dat was in onze eigen wet ook al
geregeld. De bonden hadden moe
ten knokken voor betaald ouder
schapsverlof. Dat was pas een
doorbraak geweest."
Onlangs werd Jacobs bij een bij
eenkomst van de Christelijke
vakcentrale bestormd door ver
ontwaardigde bestuurders. De
hoogleraar gooide de knuppel in
het hoenderhok door te stellen
dat de macht van de bonden bin
nen de muren van Europa niet
groot is. Jacobs begrijpt de veront
waardiging wel. „De bonden stel
len de zaken mooier voor dan ze
zyn. Ze moeten het immers ver
kopen aan de leden. Die willen
weten waar hun geld naar toe
gaat."
Jacobs heeft FNV-voorzitter De
Waal er laatst nog op aangespro
ken dat hij beter zijn best moet
doen voor bijvoorbeeld betaald
ouderschapsverlof. „Toen zei hij:
„Maar de andere Europese bon
den moeten dan ook meewerken.
En dat is een probleem, want ze
zijn erg verdeeld. De Finnen zijn
bijvoorbeeld niet dol op Europese
vakbondsafspraken, maar in
Spanje willen ze maar al te
graag"
Ook de werkgevers zijn een blok
aan het been. „Die zijn niet gebaat
bij veel Europese regelgeving.
Niet voor niets krijgen de bonden
met het idee voor betaald ouder
schapsverlof geen voet aan de
grond. De werkgevers zijn ook
niet gekke Gerritje, Bij belangrij
ke onderwerpen houden ze de
poot stijf, bij kleinere geven ze
iets toe. Zo lijkt het toch nog alsof
ze iets doen."
Jacobs wil niet al te zwartgallig
overkomen, „Het Europees over
leg tussen sociale partners is niet
helemaal voor niks geweest. De
bonden hebben de afgelopen ja
ren wel iets vooruitgang geboekt.
Nederland, Duitsland en België
stemmen de CAO 's al een beetje
op elkaar af. Er worden stappen
genomen in de goede richting,
maar de stappen zijn te klein."
Door Wouter Bos
Het besluit van het tweede kabinet Kok om
een volgende fase in te gaan met het denken,
overleggen en besluiten inzake de oplossing
van het ruimtetekort in het Rotterdams havenge
bied, is in vele opzichten opmerkelijk. Dat is overi
gens vooral positief bedoeld, want het is voor het
eerst in de wat moeizame Nederlandse geschiedenis
van besluitvorming over grote infrastructurelepro-
jecten dat een andere balans wordt gezocht tussen
economie en ecologie, en tussen private en publieke
verantwoordelijkheden.
De Tweede Kamer spreekt morgen over het principe
dat vóór wordt overgegaan tot landaanwinning (de
Tweede Maasvlakte), eerst gepoogd zal worden het
bestaande gebied beter te gebruiken. Vervolgens
kan land aanwinning alleen plaatsvinden binnen
normale randvoorwaarden van natuur en milieu, als
er voldoende vraag is uit de markt en vooral als die
wil meebetalen. Dat gebeurt dan gefaseerd. In eerste
instantie is sprake van 500 hectaren. Later van mis
schien nog eens 500 hectaren.
Hoewel het kabinetsbesluit vele vragen open laat, is
er echt sprake van een heel andere benadering. Met
terugwerkende kracht koffiedikkijken kan ook ik
niet, maar ik maak me sterk dat er vijf tot tien jaar
geleden nog gekozen zou zyn vooreen oplossing
waarbij een Rotterdamse wens voor een Tweede
Maasvlakte met gezwinde spoed zou zijn ingewilligd.
Het argument dat de Rotterdamse haven verschrik
kelijk belangrijk is voor de Nederlandse economie,
zou voldoende zijn geweest om de landaanwinning
op kosten van de belastingbetaler te laten gebeuren.
Of er zich al gebruikers zouden hebben gemeld? De
overheid moest destijds nsico durven nemen; de
markt zou vanzelf wel op die Tweede Maasvlakte
neerstrijken. Milieubelangen zouden het snel heb-,
ben moeten afleggen tegen de mainport-gedachte;
laat staan dat er 750 hectaren extra aan natuurgebied
zou zyn gerealiseerd.
Wie dit schrikbeeld op zich in laat werken, kan niet
anders dan tot de conclusie komen dat we deze keer
zorgvuldiger te werk gaan. De Kamer dwingt met de
motie-Feenstra niet meteen de duurste en makke
lijkste oplossing te kiezen. Ook moeilijke oplossin
gen (hergebruik van bestaand gebied) moeten aan de
orde kunnen komen. Er is ook niet meteen een zak
belastingcenten beschikbaar. Het bedrijfsleven moet
eerst duidelijk te maken hoe nijpend het ruimtete
kort in de haven is. En hoe rendabel een Tweede
Maasvlakte zal zijn en hoeveel het daar zelf voor over
heeft. Ook voldoen moeilijk te toetsen redeneringen
over het belang van de Rotterdamse haven niet lan
ger bij het claimen van grote subsidies voor commer
cieel opererende bedrijven in het havengebied.
Overheid, bedrijfsleven en naar ik hoop ook milieu
organisaties gaan nu een nieuwe fase in waarin ze sa
men gaan besluiten aan welke eisen de uiteindelijke
oplossing van het ruimtetekort zal moeten voldoen.
Dat proces kan heel wel tot landaanwinning leiden-
,maar ik suggereer hierbij wel een vijftal toetspunten
te hanteren.
Allereerst moet het ruimtetekort op nationale schaal
worden bekeken. Zoals onderzoek van De Langen en
Van Klink (Erasmus Universiteit Rotterdam) laat
zien, geldt voor voor veel buitenlandse bedrijven niet
Rotterdam maar Nederland als mainport' Rotter
dam, Schiphol, Zeeland, de verbindende vervoersas-
sen en de achterlandverbindingen. Het lijkt dus zin
nig om het ruimtetekort in de haven niet als Rotter
dams maar als nationaal probleem te zien. We moe
ten daarom haast maken met integrale besluitvor
ming over alle havengebieden in Nederland.
De oplossing van het ruimtetekort in de haven moet
ten tweede aan normale milieuvoorwaarden voldoen.
Op deze beide punten is het kabinet een eind op de
goede weg. Verder moet een investering rendabel
zijn. Berekeningen over het rendement van landaan
winning moeten gebaseerd zijn op uitgifte van grond
tegen reële kostprijzen. Dat lijkt logisch, maar is het
niet. Wie de chemische industrie (verenigd in de
VNCI) vraagt waar zij het liefst willen uitbreiden, zal
als antwoord de Maasvlakte krijgen. Wie vervolgens
zegt dat dat dan op basis van kostendekkende grond
prijzen moet gebeuren, ziet het enthousiasme slin
ken. Natuurlijk kunnen er goede redenen zijn om
binnen een rendementsbenadering ruimte te laten
voor maatschappelijke baten en dus voor enige sub
sidie. Maar dat houdt op daar waar het subsidiëren
van een maatschappelijk rendabel project omslaat in
het financieren van een intrinsiek onrendabel pro
ject.
Dit leidt tot de vierde eis; de investering moet in
principe door het bedrijfsleven zelf, de markt, wor
den betaald. Dat geeft immers het beste zicht op ren
tabiliteit en draagvlak. Een eventuele overheidsbij
drage ligt niet automatisch klaar; de grootte is afhan-
keiijk van de kracht van argumentatie, hetgeen ons
bij de laatste eis brengt, misschien wel de belangrijk
ste. Want waar ging het ook al weer om bij die T\vee-
de Maasvlakte? Het oplossen van het ruimtetekort in
de Rotterdamse haven zou noodzakelijk zyn als vita
le investering in groei en werkgelegenheid; primair
een investering in de Rotterdamse regio, maar wel
een met belangrijke uitstralingseffecten daarbuiten.
We zullen ons aan het eind van de rit dus de vraag
moeten stellen of ook die doelen worden behaald. Of
het investeren van miljarden aan belastinggeld in
landaanwinning meer groei en werkgelegenheid ge
nereert dan het investeren van zo'n bedrag in nieuwe
overslagtechnologie. Of in betere achterlandverbin
dingen. Of in een vooruitstrevend onderzoekspro
gramma voor Dijkzigt Of in computers in het onder
wijs. Of in het nieuwe Centraal Station, inclusief de
aansluiting op RandstadRail. Of in een nieuwe spits
voor Feijenoord.Naarmate de benodigde over
heidsbijdrage voor landaanwinning hoger is, zullen
alternatieve investeringsmogelijkheden als hier ge
noemd aan kracht winnen. En ook al mag dat een
vergelijking tussen appels en peren lijken, dat alleen
is geen reden om altijd maar weer appels te kopen.
De belangen zijn groot, de afweging moet zorgvuldig
zijn. We zijn op de goede weg.
(Wouter Bos is voor de PvdA vmrdvoerder economi
sche sn fiscols zcdcer. tn de Tweede Kcttict)
