3
Falend Turkije
steekt hand in
eigen boezem
Schuldige asbest in jeugdtheater moeilijk aanwijsbaar
Ecevrrerkent schoorvoetend waslijst van fouten
Nachtelijk blufpoker
rond een computerspel
Chinese bescherming
mm sho
Sb
Rotterdams Pagbladfommentaffi:
Webshop
Giro 797
Den Haag
Pjankp
Rotterdams Dagblad
Donderdag 26 augustus 1999
0
Door Peter de Lange
Rotterdam Er is nooit een as-
bestvry verklaring voor het gehele
Hofpleintheater afgegeven. Bij de
sanering twee jaar geleden is ai-
leen zo'n verklaring opgesteld
voor het plafond in de grote zaai.
Het verwijderen van asbest op an
dere plaatsen in het theater is uit
kostenoverwegingen mogelijk be
wust achterwege gelaten.
Dit zegt directeur J, P. Kraaije-
veld van Breijer Aannemings-
maatsehappij, het bedrijf dat twee
jaar geleden de sanering in het
theater uitvoerde, Die schoon-
maakoperatie is. aldus de direc
teur, „volgens de regelen der
kunst gebeurd, compleet met alle
vereiste certificaten",
Kraaijeveld wijst iedere verant
woordelijkheid af voor het asbest
dat in bet door brand verwoeste
theater is aangetroffen. „Wij heb
ben nooit opdracht gekregen het
hele pand asbestvnj te maken."
Werknemers van een sloopbedrijf
ontdekten het kankerverwekken-
de materiaal bij het opruimen van
de ravage die een verwoestende
brand vonge maand heeft aange
richt. De slopers verkeerden in de
veronderstelling dat het gebouw
asbestvnj was en droegen geen
beschermende kleding.
Kraaijeveld vindt niet dat zijn be
drijf daarvoor aansprakelijk kan
worden gesteld. Hij heeft inder
tijd slechts een beperkte sane
ringsopdracht gekregen. Dat kan
volgens hem te maken hebben ge
had met de hoge kosten van as
bestverwijdering. „Het is duur, en
omdat asbest geen kwaad kan zo
lang je het niet bewerkt kan een
opdrachtgever besluiten: Iaat
maar zitten."
De opdrachtgever was waar
schijnlijk de Dienst Stedelijk On
derwijs. Deze gemeentelijke
dienst was de vorige eigenaar van
het Technikon, het pand waarin
het jeugdtheater is ondergebracht
en dat van oudsher een onderwijs
functie heeft. Het gebouw is nu ei
gendom van het regionaal oplei
dingscentrum Zadkme en het
Grafisch College.
De DSG wijst voorlopig echter ie
dere betrokkenheid bij het asbest-
schandaal van de hand, Een
woordw der laat weten dat eerst
moet worden uitgezocht wie ten
tyde van de sanering formeel ei
genaar was van het pand. „Er is
een overgangsperiode geweest.
We weten nog niet wie voor die pe
riode juridisch aansprakelijk is:
wij of de nieuwe eigenaren."
De herkomst van het asbest dat
na de brand in het theater werd
aangetroffen is vooralsnog ondui
delijk. Er werden aanzienlijke
hoeveelheden vezels van het kan
kerverwekkende materiaal ge-
vanden in de kabelgoten in de pla
fonds; die hadden kennelijk ge
fungeerd als verzamelplaats.
Waar het asbest vandaan komt, is
volgens de inspecteur van schade-
expert Crawford THG echter een
mysterie.
„Wij kunnen alleen maar vermoe
den dat dit probleem voortkomt
uit een eerdere sanering. Maarzo-
lang de zaak nog in onderzoek is,
willen wij niet met een beschuldi
gende vinger in een bepaalde
richting wijzen."
Bij Crawford is bekend dat er ook
nog asbest zit in het plafond van
de oude regiekamer. Die ruimte
werd bij de renovatie twee jaar te
rug dichtgetimmerd en wegge
werkt achter het plafond. Wie het
besluit nam het asbest in deze
ruimte te laten zitten, lijkt niet
meer te achterhalen, H. J, van den
Adel, direetiewoordvoerder van
het ROC Zadkine: „Ik weet niet
meer of dat iemand van het thea
ter is geweest of iemand van de
DSO,"
Theaterdirecteur Louis Lemaire
zegt dat hij niet van asbest in de
regiekamer op de hoogte is ge
weest. De ruimte was ook al enke
le jaren met meer in gebruik. „De
regie zit al een paar jaar beneden
in de zaal."
De vondst van asbest door de slo
pers van aannemingsbedrijf
Strayk was voor Lemaireeen on
aangename verrassing. ,.Ik heb
na de renovatie twee keer asbest-
melingen laten verrichten, omdat
ik vind dat je met kinderen geen
enkel risico mag nemen. Beide
keren was de uitkomst nul. Ook
de aannemer heeft na de verbou
wing nog een meting laten doen.
Jufct dezelfde negatieve uitslag.
Als we ook maar iets over asbest
hadden geweten, waren we ge
woon niet open gegaan."
Volgens Lemaire hebben spelers
en bezoekers van het jeugdthea
ter afgelopen jaren 'absoluut geen
enkel gezondheidsriscio gelopen'.
Gevaar ontstond, zegt hij, pas na
de brand. Het theater is kort nade
brand, vóór de ontdekking van
het asbest, in ieder geval betreden
door brandweerlieden, medewer
kers van het theater en verslagge
vers. Maar ook spelers van het
jeugdtheater hebben nietsver
moedend tussen de puinhopen
rondgelopen. In het laatste week
einde van juli zijn tientallen leden
van de cast van jeugdmusical As
sepoester in het uitgebrande thea
ter bezig geweest nog bruikbare
spullen te verzamelen. Rekwisie
ten, keukenapparatuur en kan
toormaterialen werden veilig ge
steld en naar een opslagplaats
overgebracht.
Een van de jongeren die urenlang
tussen de zwartgeblakerde resten
rondliep: „We hadden mondkap
jes gekregen tegen de stank en
handschoenen als bescherming.
Van dat asbest wist blijkbaar nog
niemand af. Achteraf is het best
eng om dat te horen."
IzmftOpmeuw is het noordwes
ten van Turkije overspoeld door
stortregens, waar de zware aard
beving vorige week dinsdag vol
gens een voorlopige schatting
60.000 huizen onbewoonbaar
heeft gemaakt, Het zoeken naar
overlevenden is gestaakt. Bij ge
brek aan tenten brengen nog
steeds duizenden mensen de
nacht op straat door. Er is kritiek
op de hulpverlening. Schoorvoe
tend erkent de Turkse staat dat zij
met de handen in het haar zit.
Het is niet zo onbegrijpelijk dat
de ultra-rechtse minister van
Volksgezondheid uit chauvinis
me buitenlandse hulp afwees, wel
dat het een week duurde voordat
premier Eeevit hem terechtwees
Het crisiscentrum in Ankara had
pas 15 uur na de schok een vaag
idee van de omvang van de ramp
en kwam niet in actie tot 36 uur
erna.
Televisie
„We konden niet communiceren
met het gebied," legde premier
Eeevit uit. „Toen ik er eenmaal
was, moest ik mijn bevelen via de
televisie geven." Waar waren de
walkie-talkies van de gendarme?,
vroeg Turkije zich echter af. En
keken ze wel televisie in dat cri
siscentrum? Heel het land kon al
een paar uur na de ramp beelden
zien vanuit een helikopter, van
rijen en rijen ingestorte flats. Dat
en het uitvallen van de communi
catie had waarschuwing genoeg
moeten zijn. De infrastructuur is
wel in snel
tempo her
steld: waarmo
gelijk is er
weer elektrici
teit, de toe
gangswegen
zijn gerepa
reerd en de
PTT heeft
noodcentrales
opgezet, maar
in directe zorg
voor mensen
schiet de over
heid tekort.
Tekenend is
een incident
op de derde dag toen een jonge of
ficier in Körfez weigerde een
ambtenaar van het crisiscentrum
te helpen. De laatste smeekte om
vervoer en vroeg op zijn minst de
walkie-talkie te mogen gebrui
ken. Militairen nemen echter
geen bevelen aan van burgers.
De burgemeeatei van Góleük pro
beerde zondag via de walkie-tal
kie vergeefs contact te leggen met
de marinebasis, die vanuit zijn
raam te zien was. Van samenwer
king was geen sprake. Door de ba-
Turkse sol
daten sorte
ren n Cl nar
cikjuwelen,
gelden ande
re persoonlij
ke spullen
die zij uit de
verwoeste
huizen heb
ben gehaald
om plunde
raars voor te
Zijn. Foto MI
chael Dalder/Reu
sis liep de enige nog begaanbare
weg die het oosten van de stad
met het westen verbindt. Toen die
ineens afgesloten werd voor bur
gerverkeer, veranderde de stad in
een labyrinth waar puinhopen of
graafmachines alle uitvalswegen
leken te blokkeren.
Een tentenkamp in Körfez by
Izmit stond 24 uur leeg, omdat de
ambtenaren die de dienst uit
maakten lijsten wilden hebben
met namen van mensen die niet
terug naar huis konden. De chaos
was op dat moment compleet,
nauwelijks iemand had er nog aan
gedacht zich te registreren bjj het
crisiscentrum -als men al van
het bestaan wist- en iedereen
sliep op straat. De vrijwilligersor
ganisatie die was toegesneld om
voor het kamp te koken, gaf zich
zelf te eten en wat kinderen die er
nieuwsgierig rondhingen. Bu
reaucratie op z'n smalst.
Verhuizen
In het dorp Maltepe bij Sakarya
zit een week na de ramp Murat
Cihan (31) uit Veenendaal bij zijn
oom en tante op de stoep voor hun
beschadigde huis. Hij is geld ko
men brengen, zodat ze zo snel mo
gelijk naar een andere stad kun
nen verhuizen, want hulp komt
hier niet. „2e willen dat we naar
een van de tentenkampen komen,
maar ik Iaat mijn huis niet achter
met alles erin," zegt oom Osman
Cihan (49). Hij heeft te veel ge
hoord over plunderaars.
Murat had bij de gemeente
Veenendaal aangekaart om de ge
meente Sakarya, waar Maltepe
onder valt, te helpen. „Maar ik
doe het niet meer. Ik vertrouw ze
niet," zegt hij teleurgesteld.
„Hulpgoederen stromen binnen,
maar ze worden centraal opgesla
gen en het lijkt alsof ze niet gedis
tribueerd worden."
Die veelgehoorde klacht gaat er
aan voorbij dat de aardbeving een
enorm, dichtbevolkt gebied tref.
„Het is onmogelijk iedereen ter
plaatse te helpen," legt Ridvan
Duran (27) uit, secretaris van de
burgemeester van Sakarya. De
gemeente houdt hoofdkwartier in
een container. „In de tentenkam
pen zijn gaarkeukens en sanitaire
voorzieningen waar mensen zich
kunnen wassen." Omdat besloten
is dat mensen centraal opgevan
gen worden, krijgen ze geen indi
viduele tent om bij hun huis op te
zetten, Wie eigenwijs wil zijn,
moet zich in de stromende regen
maar zien te redden met stukken
plastic en planken, zoals de fami
lie Cihan.
Tenten
Dat komt mede doordat er niet
voldoende tenten zijn. „We heb
ben 26.000 tenten naar het ramp
gebied gestuurd," zei Kemal De-
mir, de directeur van de Rode
Halve Maan, de islamitische te
genhanger van het Rode Kruis
eergisteren. „Meer hebben we
niet. In een normale ramp zijn 10
tot 15.000 tenten voldoende. We
hebben geen rekening gehouden
met ccn catastrofe var. deze om
vang." Het verschil met de hoge,
vierkante buitenlandse, of de
Turkse legertenten was schrij
nend: de wit-canvassen, ronde
punthoedjes van de Rode Halve
Maan ogen heel elegant, alsof het
Osmaanse leger op veldtocht is,
maar zijn niet erg praktisch als
huisvesting voor gezinnen die er
vaak hun geredde spulletjes ook
in willen opslaan.
Tot overmaat van ramp bleken
veel tenten niet waterdicht te zijn.
„Het Turkse Standaardiserings
instituut bepaalt van welke stof
die tenten gemaakt worden,"
speelde Demir die bal door. „Be
drijven die onze bestelling willen
uitvoeren, sturen een monster
naar het TSI. Dat kijkt naar water
dichtheid, stevigheid en zwaarte
van de stof. "Waarom zouden wij
twijfelen als het TSI zegt dat het
goed is?"
De lekkende tenten vormden de
oudste voorraad van de Rode Hal
ve Maan. De beste tenten zijn
naar Albanië en Macedonië ge
stuurd tijdens de Kosovo-crisis.
Tot op de dag van vandaag heeft
de gemeente Istanbul wel vracht
wagens en bulldozers gestuurd
om puin te ruimen, maar niet de
tientallen enorme tenten waarin
ieder jaar tijdens de Ramadan
's avonds bij het verbreken van de
vasten gratis eten gegeven wordt
aan honderden gelovigen.
Crisisplan
„Et bestaat wel een crisisplan,"
zegt Namik Demiralay (35) in
Gölcük. De arts uit Zonguldak
aan de Zwarte Zee is zo snel mo-
gelijk naar het ziekenhuis geko
men, waarvan de halve staf over
leden is, „Vólgens dat plan moe
ten aan elkaar grenzende provin
cies elkaar helpen bij rampen.
Zonguldak helpt bijvoorbeeld
Bolu. Izmit helpt Sakaiya. Ik weet
wat ik in Bolu moet doen, maar er
was geen plan voor als iedereen
getroffen zou worden."
Hij vroeg meteen of hij mocht
gaan helpen, maar voor Ankara
toestemming gaf -hjj werkt in
een staatsziekenhuis- gingen
drie kostbare dagen voorbij. Daar
na duurde het weer even voor hij
de faciliteiten van het ziekenhuis
in Golcük onder de knie had.
„Van overal zijn artsen gekomen,
maar we kennen elkaar niet. De
geneesheer-directeur is dood.
Niemand coördineert."
De arts heeft ervaring met ram
penbestrijding: hij werkte in de
Golfoorlog, in de overstromingen
aan de Zwarte Zee en in Kosovo,
„Een vluchtelingenstroom is iets
heel anders dan dit. We hebben
hier geen gebouwen waarin we
mensen kunnen opvangen, om
dat we niet eens weten of de
grond waarop we staan wel veilig
is. Dan is het logisch dat het niet
allemaal even gecoördineerd
loopt."
Door Peter Slavenburg
Rotterdam Een leuke klus voor
een ambitieuze officier van justi
tie, Mag je midden in de nacht
computerspellen verkopen wan
neer je de naam van die transactie
verandert in 'cursus'?
De heren van de Economische
Controle Dienst die afgelopen
nacht een filiaal van de Free Re
cord Shop in Rotterdam bezoch
ten denken van niet. In tegenstel
ling tot veertig andere gemeente
besturen, gaf Rotterdam geen toe
stemming voor de nachtelijke
verkoop van een nieuw computer
spel.
Dus rukte de ECD uit om proces
verbaal op te maken wegens over
treding van de Winkeltijdenwét
met de verkoop van de cd-rom Ti-
berian Sun, de derde aflevering
van de spelserie ComMand
ConQuer.
Rotterdam-centrum, midder
nacht. Buiten is het 24 graden en
dreigt onweer, in het filiaal van de
Free Record Shop op de Lijnbaan
drommen veertig, vijftig opge
wonden jongeren samen rond de
luuiiböïik. Braaf vult iedereen een
formuliertje in voor het lidmaat
schap van de Free Raiders, een or
ganisatie die later in de nacht een
'behendigheidscursus' geeft in de
computergame Tiberian Sun.
Deelname kost 89,95 gulden, cd-
rom inbegrepen.
De pennen gaan rond, cursisten
gniffelen elkaar vertrouwelijk
toe. Slechts een enkeling snapt er
de ballen van. „Cursus? Nee man,
ik wü alleen dat spel kopen."
Maar verkocht wordt er deze
nacht niets, hoewel de kassa na
een uurtje op zo'n zevenduizend
gulden staat. Nachtonderwijs
heeft in Rotterdam niettemin
geen toekomst, zo blijkt. Zodra de
Free Raidersleden het cursusma
teriaal in handen hebben vertrek
ken ze. Geen hulp nodig: er moet
gespeeld worden, en wel zo snel
mogelijk.
Wegzinken
Veel cursisten hebben waarde
ring voor het stuntje van de Free
Record Shop. „Natuurlijk had ik
dat spel net zo goed morgen kun
nen kopen," zegt bouwkundig te
kenaar Joost Goossens (25). „Ik
ben hier voor de grap." Niettemin
omschrijft hij zich zelf als een 'fa
natiek gamer'. „De twee vorige af
leveringen van de serie heb ik he
lemaal uitgespeeld."
Uitspelen betekent een weken
lange worsteling met toetsenbord,
muis en joystick. Goossens: „Ze
ker, in Tibenan Sun stop ik ook
weer een paar weken, dat weet ik
nu al. Maar ik speel tussendoor
ook nog wel wat anders." Goos
sens prijst de grafische kwaliteit
en de strategische uitdaging die
Tiberian Sun biedt op voorhand.
„Het is een game waar je hele
maal in kan wegzinken."
En dan? „Nou, wanneer je alle le
vels hebt gehad eindig je als al
leenheerser." Alleenheerser over
de wereld? „Nou, nee, meer al
leenheerser over alles."
Havo-scholier Rowan Heuvel (14)
uit Capelle aan den IJssel heeft
nog tot eind deze week vakantie.
Genoeg tijd voor een ruime aan
loop naar het alleenheerserschap.
Waarom is hij nog zo laat op pad?^
morgen uitverkocht is. Je weet
nooit hoe lang het duurt voor je
het dan weer kan kopen. Daarom
ben ik nu hier." Die zogenaamde
cursus vindt hij allemaal onzin en
Een verkoper van Free Record Shop, tijdelijk cursusleider, over
handigde vannacht in het filiaal op de Lijnbaan een 'cursuspak
ket' aan een van niets wetende spelletjesfanaat Fotoingntivan seek
meteen thuis lekker spelen is
voor hem niet weggelegd: „Ik
moet eerst naar bed." Rowans va
der, mede-alleenheerser in huize
Heuvel te Capelle, knikt.
Blufpoker
Free Record Ghop heeft winkel
ruimte en personeel deze nacht
tijdelijk verhuurd aan dc Free
Raiders, wie of wat dat ook moge
zijn. Twee heren van de Economi
sche Controle Dienst willen graag
het naadje van de kous weten.
Verkopers worden ondervraagd.
een inschrijfformulier wordt in
beslag genomen. De woordvoer
der van Free Record Shop. Rob
Hermans, wordt flink onder druk
gezet. Hij legt de procedure met
het inschrijfformulier uit en ver
wijst verder naar de Free Raiders.
Helaas, de Free Raiders hebben
het pand al verlaten, als ze er ooit
al zijn geweest. En die verkopers
dan? Nou, die zijn alleen tijdelijk
in dienst van de Free Raiders. Het
draait uit op een spelletje ouder
wets blufpoker waarin beide par
tijen behendig van strategie wis
selen om de tegenstander een
stap voor te blijven. Net een com
putergame, maar dan echt.
Demo
Het is al bijna kwart over een,
wanneer na lang ECD-aandringen
de cursus begint. Drie jongetjes
van een jaar of twaalf, kijken
schaapachtig toe hoe een verko
per uitlegt wat de onder- en bo
venkant van de cd is. „En dan
moet je 'm installeren, maar dat
gaat eigenlijk vanzelf," aldus de
'cursusleider'. Dan volgt een zoge
noemde demo op een Nintendo-
speicomputer. Met indringende
wagen weet een ECD-man een
toekijkend jongetje te ontfutselen
dat het gedemonstreerde spel niet
Tiberian Sun is, maar de voorlo
per, ComMand ConQuer. Nieu
we discussie, verder verhoor.
Enfin, een half uur later is alles
vastgelegd in het proces-verbaal.
Hermans rekent op een boete van
25 mille:JDat is het gebruikelijke
tarief." De ECD-heren werpen te
gen dat de rechter dat wel zal uit
maken. Als tenminste een officier
van justitie brood in de zaak ziet.
Het is kwart voor twee en
lijk rolt de donder over de Lijn
baan. Iedereen vertrekt in de ze
kerheid dat Tiberian Sun een
paar uur later overal in Nederland
te koop zal zijn.
Afpersing van Chinese middenstanders door criminele
landgenoten komt overal voor, niet alleen in de VS, niet
alleen in politiefilms. Overal in de wereld worden bijvoor
beeld Chinese restauranthouders geconfronteerd met lieden die te
gen betaling zorgen voor zogenaamde bescherming. Het verschijn
sel is ook niet van vandaag of gisteren. En een land als Nederland is
er niet van gevrijwaard gebleven.
Het bestrijden van deze afpersingspraktijken is tot dusver zeer
moeizaam verlopen. Ruim 2,5 jaar geleden is een speciale ploeg bin
nen de regiopolitie Rotterdam-Rijnmond, het kernteam Zuid-Oost-
Aziè, begonnen de activiteiten van de Chinese maffiosi in kaart te
brengen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Onderzoek naar
de praktijken van criminele organisaties met een Chinese achter
grond werd en wordt extra bemoeilijkt door het taalprobleem en
door de geslotenheid van de Chinese gemeenschap.
De ervaring is dat die gemeenschap niet snel 'de vuile was buiten-
hangt', zich niet snel tegenover de Nederlandse autoriteiten be
klaagt over het gedrag van landgenoten. Men lost de problemen en
onderlinge geschillen bij voorkeur zelf op. Kennelijk ook als men
het slachtoffer is van afpersing. En dat risico lopen Chinese restau
rateurs al gauw. De leider van het politieteam Zuid-Oost-Azië ver
klaarde medio 1997 zelfs dat iedere eigenaar van een Chinees res
taurant in Nederland zich tegen betaling laat 'beschermen'. Die
praktijk wordt kennelijk op grote schaal geaccepteerd; slachtoffers
doen immers zelden of nooit aangifte. Uiteraard uit angst voor re
presailles van hun 'beschermheren'.
Aan deze alleszins begrijpelijke gelatenheid lijkt thans een einde te
zijn gekomen. Een eigenaar van een Rotterdams/Haagse restau
rantketen is naar de politie gestapt en heeft aangifte gedaan. Hij wil
niet meer buigen voor de bedreigingen. En niet meer zwijgen. Dat
oogt naar een bijzondere daad, waarvoor moed nodig is. Temeer
omdat deze familie van restaurateurs ook in de openbaarheid is ge
treden.
Van de politie mag worden verwacht dat zij deze actie op gepaste
wijze beantwoordt. Uiteraard verdient deze familie extra bescher
ming, om te voorkomen dat ze als 'verklikker' wordt afgestraft.
Daarnaast mag worden gehoopt dat deze aangifte een doorbraak be
tekent in het onderzoek naar de afpersingspraktijken van criminele
organisaties in Nederland. Hoe moeilijk dat ook is in de aparte we
reld van de Chinese triades.
Bezoek de webshop van het
Rotterdams Dagblad op
www.rotterdamsdagblad.nl
onder het kopie lezersservice.
Erasm usbadlakén
Surf door de virtuele winkel voor
o.a. Erasmusbmg badlakens en
boekjes die de leukste winkeltjes
en restaurants \n Rotterdam
belichten. Dus bent u geïnteres
seerd In Rotterdam, dan is een
bezoek zekerde moeite waardf
Fun shopping gids
Voor boekjes, typisch
Rotterdamse hebbedingetjes en
leuke artikelen.
www.rotterdamsdagblad.nl
KERKEN IN AKTIE/S0H MEMISA MENSEN IN NOOD NEDERLANDSE flOOE KflUIS NOVIB
Nationale actie
Help slachtoffers aardbeving.Turkije
VUnDERS in N£DER/yiND ÉÉn v/jw
DE MEEST BEDREiüM DiERSooRTEN
