HOOFDSTUK VIII.
HOOFDSTUK X.
Uct getal manschappen voor het contingent ingelijfdbe
droeg 3dio weten
Vrijwilligers
zonder loting 1
Lotclingcu.28
Nommerverwisselaars 3
Plaatsvervangers2
te zamen 34 man.
Schutterij.
Do Schutterij bevindt zich in goede orde.
Uit de dienst derzolve zijnop hun verzoekeervol ont
slagen, do Kapitein B, Visser en de lstoLuitenants J.Wen-
neker en G. J. M, van der Hoeven" terwijl bij dezelve zijn
aangesteld de 2de Luitenants Mr. IV". J. J. No let, Mr.A.J.
Beukers en M. F. J. Cool, en tot Officier van Gezondheid
Sde klasse Dr. L. J. DelBaerë.
Do wapenen eri het ledergoed, bij de Dienstdoende Schut
terij in gebruik, zijn 'sRijks eigendomde eerste zijn in eenen
goeden staat, doch met opzigt tot het ledergoedmoet men
herhalen, wat reeds vroeger is opgemerktdat het dermate
oud en slecht is, dat het schier niet meer te herstellen ol in
bruikbaren staat te brengen is. Eene aangewende poging om
het aanwezige audo ledergoed van wege het Rijk door nieuw
te doen vervangen, is misluktzijndo te dien aanzien bij hot
Departement van Oorlog het beginsel aangenomen, dat ophot
Rijk alleen de verpligting rust tot do eerste verschaffing van
het ledergoed, zonder dat hetzelve tot het onderhoud daarvan
of tot het verstrekken van nieuw gehouden is.
Buiten en behalve de bij de wet voorgeschroveno wapen
oefeningen gedurende de zomermaanden bestaat er ook voor
de onderofficieren en korporaals gelegenheid om zich, op ge
zette tijdstippen, gedurende den winter, in de theorie van
den wapenhandel te oefenen en te bekwamen van welke ge
legenheid door sommigen ijverig gebruik gemaakt wordt.
Do geheelo sterkte van de Schutterij in de gemeente is
'Actief222
Reserve222
te zamen 444 man.
De sterkte van den Isten Ban der Schutterij is
Officieren11
Onderofficieren13
Korporaals17
Tamboers'7
Schutters
Active222
Reserve1SÜ
te zamen 450 man.
KERKELIJKE ZAK ES.
n<iilëdiciisti|;e (■eziiulteu.
De nnvolgenders kerkgemeenten zijn alhier aanwezig
A. Eene Nederduilscho Hervormde Gemeenlo met vier
Predikanten.
B. Eene lloomsch-Catholijke Gemeente, metéén Pastoor
cn drie Kapellanen.
C. Eene Evangelisek-Lutherscke Gemeente, met één
Predikant.
D. Eene Roomsch-Katholijko Gemeente van de Bisschop
pelijke Clorezy ,mot één Pastoor.
E. Eene Christelijke Afgescheidene Gemeente, metéén
Predikant.
F. Eene Nederduitscho Israëlitische Gemeente, met dén
Leernar.
Met opzigt tot de Sub Littn. B vermeldeRoomsch-Catho-
lyke Gemeente wordt opgemerkt datdoor Zijne Majesteit, bij
besluit van den 29 Januarij 1853. no. G2toestemming is
verleend tot het splitsen derzelve in twee Statiën of zelfstan
dige kerkgemeentende Pastoor van deze tweede Statie be
reids benoemd en aangesteld zijnde; en voorshands eeno
noodkerk voor dezelve in geree^^eid gebragt wordende, zal
deze nieuwe gemeente zich eerlang voorgoed kunnen vestigen.
Giften en heraten.
Men draagt geen kennis van giften of legatenin don loop
van het vorige jaar voor godsdienstige doeleinden verleend,
HOOFDSTUK IX.
ONDERWIJSKUNSTEN EN WETENSCHAPPEN.
lager Ontlertrijs.
Do natemoldcn Scholen voor lager onderwijs zijn alhier
aanwezig, als:
A. Vier openbare scholenzijnde
De eerste of groote Stadsarmschool
met 429 jongens
en 33G meisjes
te zomen 7G5 leerlingen.
De tweede Stadsarmschool.
met 150 jongens
en 144 meisjes
te zamen 294 leerlingen.
Do Stads Nederduitsche-Franscho-Engelsche-on lloog-
duitsehe-school van den Heer J. Jonker,
met 29 jongens.
Do Stads Ncdcrduitsche-Franscho-Engolsche-en Hoog-
duitsche kostschool voor jonge jufvrouwonvan Mejufvrouw
C. J. A. ÏIartz,
mot 46 meisjes.
B. Eeno bijzondere school der lsteklasse, van den Heer
W. L. ComÉ,
met 33 jongens.
C. Drie bijzondere scholen der 2de klasse, te wetenvan
den Hoer K. Sijdieuiians
mot 50 jongens
en 32 meisjes,
te zamen 82 leerlingen.
,Van don Heer J. van der Hoeven Mz.,
met 122 jongens
cn 47 meisjes,
te zamen 189 leerlingen.
worden, zoo komt daardoor do afzonderlijke opgave van het
getal leerlingen op 15 Januarij cn op 15 Julij to vervallen.
liet getal der kindoren die kosteloos onderwijs ontvangen
bedraagt:
579 jongens
480 meisjes
te zamen 1059 leerlingen.
Hieronder zijn evenwel begrepen:
239 jongons
178 meisjes
te zamen 417 leerlingen
op de Stads-tusschonsckool, zijnde cone afdeelingvnn do
eerste of groote Stads-nvmscliool, alwaar aan kinderen van
niet geheel behoeftige oudcr3, tegen een gering schoolgeld
van 15 cents per week, onderwijs wordt gegeven.
liet getal der onderwijzers bedraagt, 28, waarvan
van don lsten rang 1
2<h"> 10
3l!en 13
)i 4''cn 4
to zamen 28 onderwijzers.
'Het getal onderwijzeressen bedraagt 3, waarvan
Hoofdonderwijzeres1
Hulpondcrwijzcrcssen of Secondantes 2
te zamen 3 onderwijzeressen.
Het onderwijs op al de scholen is goed en doelmatig ingc-
rigt; do schoollocalen on onderwijzorswoningon verkeoren
over het algemeen in eenen goeden staat. Behalve do aan
zienlijke uitbreiding, gegeven nan de tweede Stads-arm-
scliool in liet Blaauwhuis, waarvan bereids hiervoren
gewaagd is, hebben er in hot verledenc jaar geen aanbouw
vernieuwing of verbeteringen van schoollocalen plaats gehad.
Do subsidiün van wege do gemeente voor liet lagar onder
wijs verstrekt, mot inbegrip der kosten van onderhoud dor
schoollocalen, onderwijzerswoningen en schoolmeubolen
hebben de som van 10G76,2G bedragen.
De bijzondere school der l»'o klasse, sub litt. B, hiervo
ren vermeldwordt bekostigd door eonige ingezetenon be
boerende tot do Roomsch-Catholijke gezindte; van het
bedrag dor daartoe verstrekte gelden draagt men geen kennis.
Andoro subsidiün, 'tzij aan kerkelijke,'t zij aan particu
liere instellingen, worden zoo ver bekend is, niet verleend.
De scholen van bijzonderon aard en strekking alhier aan
wezig zijn
Eene Bewaarschoolopgerigt door liot alhier gevestigde
Departement der MaatschappijTot Nut van 'l Algemeen
mot 79 jongens
en 72 meisjes
te zamen 151 leerlingen.
Van den Heer J. J. van Gerpsuji
met 49 jongens
cn 14 meisjes
te zamen 63 leerlingen.
Vermits alle deze scholen zonder uitzondering zoowel des
jvinters als des zomers geregeld door do leerlingen bezocht
Eeno Hcrhalingschool, in den jare 1851 door do zorg van
do Plaatselijke Schoolcommissie opgerigt,
met 22 jongens
en 7 meisjes
te zamen 29 leerlingen.
Eene Zondagschool, zijnde een uitvloeisol van do alhier ge
vestigde afdcclingdes Nederlandsehen Bybelgenootsclmps,
met 20 mannon
en 40 vrouwen
te zamen 60 leerlingen.
Eene Zangschoolopgorlgtdoör het reeds vermelde Depar
tement Schiedam der MaatschappijTot Nut van 't Algemeen
met 17 jongens
en 47 meisjes
te zamen 61 leerlingen.
De staat van het onderwijs op deze scholen is zeer goed,
Scliooloiiilernijzers-gezelscbaii,
liet alhier sedert het jaar 1822 gevestigde Onderwijzers
gezelschap onder de zinspreuk: Oefening en Uitspanning, gaat
steeds voort op den weg ter bekwaming en opleiding van
onderwijzers. Dit gezelschap is ook als zoodanig van Rijks
wege erkend cn geniet eeno Rijks-toelage vuny 20's jaars.
Het telde in het verledeno jaar één buitengewoon en zeven
werkende leden,
latijnsche gchool.
Aan de alhier bestaande Latijnsche School waren tweo
onderwijzers werkzaamde Ileoren Mr. G. G. Brillenijurg,
Philosopbiae Tlieorcticae Magister, Littcrarum Humanio-
rum et,JurisUtriusquo Doctor, alsrector, en J. Rodi, als
Onderwijzer in do wiskunde; de laatste evenwel slechts ge-
durendo een gedeelte van het jaar, zijnde hij, in de maand
September j.l.op zijn verzoek wegens zwakke gezondheid
uit zijnen post eervol ontslagen. Tot dus vorro is zijne plaat3
niet kunnen vervuld worden uithoofde van gemis aan do
vereisehte bekwaamheid dergonen die naar de opengoval-
lenc betrekking dongen.
liet getal leerlingen op deze school bedroeg volgens do
laatstelijk gedane opgaaf, namelijk, op den 15 Januarij 11,
11, te weten:
In de eerste klasse4
tweede klasse 2
derde klasse2
vierde klasse
vijfde klasse
zesde klasse
te zamon 11 leerlingen.
Do staat van hot ondorwijs is, do veelvuldigheiden ver
scheidenheid der vakkenwaarover het loopt, en het gering
getal onderwijzers in aanmerking genomen allezins bevre
digend to noemen. Dio van hot School locaal, het Rectorshuis,
het materieel en de hulpmiddelen is voldoende te achten.
Einusies» en »'etesaseSjaa»j»en.
De alhier aanwozigo maatschappijengenootschappen cn
voroenigingen ter bevordering van kunsten en wetenschap
pen zijn;
Do vereeniging, genaamd: Musis Sacrum, die zich de
bevordering van de kunsten en wctonschappen in het alge
meen ton dool heelt gesteld en in eigendom bezit het gebouw
van denzelfden naam, dienende tot het houden van openbare
letter- en natuurkundige voorlezingen het geven van con
certen, tooneelvoorstellingen en dergolijken.
liot genootschap, genaamd: Physica, dat zich mot do
beoefening dor natuuikundigc wetenschappen onkdig houdt.
Een Departement of Afdeeling der Maatschappij: Tot
Nut van ]t Algemeen,
"Een Muzykgezelschaponder do zinspreukOiievccnstm-
minff uil Kunstgevoel
Eene Liedertafol.
Een Ilannonicgczolschap, genaamd: Apollo.
Eene Zangvcreoniging, genaamd: Euterpe. -
Eon Pi-otestnntsch Godsdienstig Zanggozolschaponder
do zinspreukGodsdienstzin en Kunstgevoel.
Eene Slads-teekcnschoolalwaar onderwijs in do hand
en bouwtcekonkundo gegeven wordtdeels togen betaling
van eeno gcringo jaarlijkscho bijdrage door do leerlingen,
deels geheel kosteloos. Deze invigting verkeert in oenen zeer
bloeijondon staat en is in den laatslen tijd dei mate uitge
breid on verbeterd, dat het Gemeentebestuur, op het daar
toe gedane verzoek van de Directie der schooler gerccdoiijlc
in toegestemd heeft om de van stadswege verleend wordende
subsidie tot ondersteuning der invigting, vroeger ƒ1000
's jaars bedragende, met de helft te vermeerderen en dus op
1500 's jaars vast te stellen.
Do Muzyhschoolonder de leiding en het bestuur van don
lieer W. nuxsciiENRUiJ'rnn van Botterdam, waarvan in hot
vorige verslag gewag gemaakt werd, is in hot verledeno
jaar, door gebrek aan deelnoming, opgeheven geworden.
Buiten eeno nog eerst kortelings daargestelde en zich
langzamerhand uitbreidende particuliere verzameling van
schilderstukken van levende meesterszijn hier gocno ver
zamelingen van schilder en beeldhouwkunst, noeh van
oudheidkunde, munten, enz.
liet lnervorcn vermelde genootschap: Physicais in hot
bezit van de voornaamste bij hetzelve benoodigdo natuur-
cn scheikundige instrumenten cn voorwerpen.
Tentoonst.van kunstvoov werpen hebben niet plaats gehad.
De volks-leesbibliothcekbehoorendo aan hot Departe
ment der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen cn eeno
Protastantsche Leesinrigtinghoofdzakelijk bestemd voor do
burgerklasse, zijn do eonige openbave boekverzamelingen
alhier voorhanden.
ARMWEZEN.
DFoestmitl van bet Armwezen.
De toestond van het armwezen over het algemeen mag
gunstig genoemd worden; een gevolg hiervan is geweest dat
de in het verledenc jaar van Stadswege verleende subsidiün,
ten behoeve van het algemeen Armbestuur en sommige in
stellingen van liefdadigheid aanzienlijk minder bedragen
hebben dan het jaar to voron on vroeger.
liet valt niet te ontkennen dat de steeds toencmondo uit
breiding van handel en scheepvaart binnen dezestad, gevoegd
bij eeno doorgaande levendigheid cn druk vertier in onder
scheidene takken van nijverheid cn liet vermeerdoren van hot
aantal labrijken en trafijkon.als hoofdoorzaken van dien moer
gunstigen toestand moeten worden aangemerkt. Zijdelings
hebben daartoo ook medegewerkt de matige prijzen van do
eerste levensbehoeften cn het zich niet voordoen van kwaad
aardige en algemeen heerscliendc ziekten.
Buitongowone middelen tot leniging cn vermindering dor
armoede zijn niet aangewend; de gewone middelen, daartoe
het gemeentebestuur ton dienste staande, als daar zijn het aan
moedigen cn bevorderen van allo nuttige ondernemingen in
bet vak van handel on nijverheid, inzonderheid het zooveel
mogelijk verspreiden van verlichting en beschaving onderdo
mindere volksklasse, door bepaaldelijk het ondorwijs op de
Stadsarm- en tusschenscholen meer on inceruitto breiden
en voor een ieder toegankelijk te stellen, dio zicit uit eigene
middelen hot zoo noodige ondorwijs niet verschaffen kan, wer
den ailezir.s ter harte genomen on in toepassing gebragt; waar
van onder anderen het belangrijk verhoogen der subsidie,ton
dienste van het onderwijs op de genoemde armscholen in het
vorledene jaar verstrekt, ten bewijze strekken kan.
Do middelen, dio vorder tot verbetering van don staat van
liet armwezen zouden kunnen worden in het werk gesteld,
maken steeds eon pun t van de moest ernstige overweging voor
het gemeentebestuur uit; vermits deze evenwel in een nanuw
verband staan met do grondslagen en beginselen, waarop de
eerlang to gemoot gezien wordende nieuwe ai menwet zal rus
ton, acht men het minder geraden, on is men or trouwens ook
nog niet too kunnen geraken om deswogens nu reeds een be
paald voorstel of opgaaf te doen.
Instellingen van woldntligheid.
Het bedrag der ontvangsten en uitgaven van alle instellin t
gen van weldadigheid in do gemeente te zamon, (doch voor
clko, bij hot laatst door do Regering uitgebragt verslag over
het armwezen aangenomen Hoofdsoort van Instellingen af
zonderlijk) was, voor zoo ver zulks uit dc ontvangene opgavoa
is af te leiden, die alles behalve volledig zijn:
Voor do Eerste Hoofdsoort (Tabel 114) zijndo do in
stellingen strekkende ten behoeve ol' tot het verzorgen der
armenook door werk cn onderwijs:
Ontvangstƒ66867.38
Uitgaafƒ79321.10
Voor de Tweede IIoofdsoort[Tabo\ 1519)zijnde de instel
lingen, welke het voorkomen van armoede ten dool hebben;
Ontvangstƒ177971.70
Uitgaafƒ178592.51
Deze hoofdsoorten, gesplitst op gelijke wijze, als ten aan
zien van al do instellingen in het Rijk plaats heeft, in den
tekst van het laatste verslag der Regering, geelt zulks voor
de verschillende onderdooien, als volgt:
Jste Hoofdsoort.
Tabel I. Besturen voor huiszittende armen:
Ontvangst27101,27
Uitgaaf- 37393,24
Van do op dezeiabel voorkomende administr.ontbreken
Van het Diakonie-armbcstuur der Evangolisch-Lutlier-
schegnmoente, allo opgaven.
Van het Diaconie-armbestuur der Ncderduitsche Her
vormde gemeente, do door hetzelve gedane ontvangsten.
Van het Armbestuur der Nederduitscho Israëlitische «o-
mcentc, alle opgaven.
Tabel 2. Genootschappen, die onderstand verkenen aan
schamele armen,
Ontvangst2719,61
Uitgaaf- 2617,63
Van hot in deze tabel voorkomende genootschap Dorcas
ontbreken allo opgaven.
Tabel 3. Commission of vcreenigingen,die gedurende den win.
ter uitdcelingen doen van levensmiddelen cn brandstoffen;
Ontvangst 1
Uitgaaf /Töo9,3o