VERSLAG
SCHIEDAM,
aandag
UITVOERIG EN BEREDENEERD
A". 185S.
Bijvoegsel tot J\§. 499 tier
ei.
8 W& HIT MM «SS,
YAN DEIN TOESTAND DER GEMEENTE
COURANT.
ln|»n*oIg« b*t li<i|inalilt» hij art. IH£ dor %Vrt van ilun%!) JunEj f 851
JHtaRlsbl* Nn 85j«n «torot iikiMiiNtig hel 1*1 oilrl, moile^eiletlilliij Hoaolutlo vun
l««r«u Cmd. Slaton van/uiilliullaml eau den3 Feb b(t*r» UI Aiii<ÏK}(
(Vervolg van het medegedeeldein de Schiedamschc Courant
No. 494Bijvoegsel).
Bij de Evangelisch Luthersche Gemeente werd in plaats
van den overleden Predikant D». P. J. V. Uosseau beroepen
B,, J. D. Sjegmunü Jr. van Harlingendie dit beroep aan
nam en zijn dienstwerk alhier aanvaardde in de maand No
vember des verledcnen Jaars. Weinige weken daarna ontviel
echter ook deze leeraar aan zijne Gemeente, daar hij voor
hot geweld van eene even hevige als plotselinge ongesteld
heid bezweek. Zijne vervanging heeft eerst later in den loop
van dit jaar plaats gehad.
De Kerkgebouwen verkeeren in eenen goeden staat.
Giften en Leftaten.
Giften enLognten voor Godsdienstige doeleinden zijn, zoo
veel bekend isniet verleend.
HOOFDSTUK iX.
ONDERWIJSKUNSTEN RN WETENSCHAPPEN.
l<Nf;or Unilernijs.
a. De na te melden Scholen voor lager onderwijs zijn
alhier aanwezig.
Vier openbare Scholenzijnde
Do eerste Stads armschool, onderden Hoofdonderwijzer
P. Sanders, met 451 jongens en 331 meisjes, te zanaen 782
Leerlingen.
De tweede Stads armschool, onder den Hoofdonderwijzer
A. Hemelop, met 149 jongens en 144 meisjes, te zamen 293
Leoilingen.
De Stads Nederduitschc- Fransche- Engelsche en Iloog-
duitsche School van den lieer J. Jonker, met 33 jongens.
- De Stads Neöerduitsche- Fransche- Engelsche en Hoog-
duitsche Kostschool voor Jonge Jufvrouwen vanMcjufvrouw
C. J. A. IIartz, met 32 meisjes.
Twee bijzondere scholen der lc klasse voor Roomsch
Catholijkonzijnde:
Die van den lieer W. L. CoMBiimet 33 jongens.
Die van Mrjul'vrouw M. M. Coppens, met meisjes.
Vier bijzondeie Scholen der 2e klasse zijnde
De School van den Heer K. Simmerïians, met 55 jongens
cn 30 meisjes, te zamen 85 Leerlingen.
De School van den lieer ,T. van der Hoeven Mz. met 115
jongens en 53 moi-jes. te zamen 168 Leerlingen.
De School van den Hoer C, F. Koen, met 57 jongens.
De Scnuol van Mcjufviouw P. Hoek met 27 meisjes.
Deze Scholen worden zoowel des zomers nis des winteis
door de Leerlingen geregeld bezocht, zoodnt eene afzonder
lijke opgaaf van liet aantal Leerlingen op 15 Januarij en op
15 .ïulij daardoor komt tc vervallen.
liet getal der kinderen, die kosteloos onderwijs ontvangen
bedraagt 600 jongens en 475 meisjes, te zamen 1075 Leer
lingen, waaronder evenwel begrepen zijn 236 jongens cn 176
meisjes, te zamen 412 Lcei lingen van do StadsTusschenschool,
zijnde eene afdecling van de eerste Stads armschoolalwaar
aan kinderen van min vermogende doch niet geheel behoef
tige ouderstegen een gering wekelijkseh schoolgeld onder
wijs wordt gegeven.
Het getal der onderwijzers bedraagt 33; dat der onder
wijzeressen 7; van do cerstgenoemden bezitten:
den lsten onderwijzersrang
2den 14
3den 13
4den 6
ta zamen 33
Het onderwijs op al de scholen is goed en doelmatig inge-
rigt; de sehoollocalen en onderwijzers woningen verkeeren
in eenen goeden staat. Aanbouw of vernieuwing van Sehool
localen heeft geen plaatsgevonden; do verbeloiingcn hebben
zich bepaald tot de vernieuwing "dor ramen iu de beide
armscholen.
Het bedrag der kostendoor de Gemeente voor hot lager
onderw|js, met al wat daartoe behoort,verstrekt is in Hoofd
stuk IV hier voren opgegoven.
De bijzondere Scholen der lc klasse worden bekostigd
de eerste door eenigo ingezetenen van de Roomsch Catholijke
gezindte, de tweede door het bestuur van de Roomsch Catho
lijke instelling, genaamd: het Licjdehais. Van bet bedrag
der daartoe verstrekte gelden draagt men geen konnis.
Andere Subsidien,'t zij van kerkelijke't zij van particulioro
Instellingen, woiden zoo ver bekend is niet verleend.
Scliolen van hijxontleren aard.
b. De Scholen van bijzonderen aard en strekking alhier
aanwezig zijn
Twee Bewaarscholenwaarvan de eene, opgerigt door het
alhier gevestigdo Departement der Maatschappij tot Nul van
t Algemeen91 jongens en 105 meisjes, te zamen 196 leer
lingen telt, de andere, opgerigt door het bestuur van het liior-
voren vermelde Liefdehuis wordt bezocht door 194 jongens
on 232 meisjes, te zamen 426 leerlingen.
Eene Herhaling school, opgerigt door de zorg van de plaat
selijke Schoolcommissie,bezocht door 15 jongens cn 3 meisjes
te zamen 18 leerlingen. j
Eene Zondagschoolzijnde een uitvloeisel van de alhier go-
vestigde afdeeiing des Nederlandschen Bijbe'.genooischaps,
met22 mannen en 26 vrouwen, te zamen 48 leerlingen.
Eene Zangschool, opgerigt door het reeds vermelde Depar
tement der Maatschappij tot Nut van't Algemeenmet 12 jon
gens en 34 meisjes, te zamen,46 leerlingen.
Eene Gijmnaslieschool in het vorige jaar opgerigt door
eenige gegoede ingezetenen, wordende het locaal daartoe
kosteloos van stadswege verstrekt; de school wordt bezocht
door GO jongens en 28 meisjes, te zamen 88 leerlingen.
De staat van het onderwijs op deze scholen is allczins
voldoende.
Sclioolonilci-wijzett'sgezelgcliap.
c. Het alhier beslaande Schaolond»ruijzersgezelschap poogt
voortdurend ten meesten nuttozijner leden werkzaam te zijn,
en daardoor in zijnen kring do belangen van Opvoeding en
Onderwijs naar vermogen te behartigen. Steeds blijvende
maandelijksche vergadeiingen der vereeniging daarop een
gunstigen invloed uitoefenen. Zij vereenigeu bij hare werk
zaamheden nuttig onderhoud met nangenamen gozelligen
omgang en bevorderen alzoo do naauwere aaneensluiting der
onderwijzers op eigenaardige wijze. Zij worden dan ook
op den duur door bijna alle leden zeer getrouw bijgowoond.
Ook de wekelijksche bijeenkomsten hebben geregeld plaats;
aldaar vinden de gewone leden eene gunstige gelegenheid
ter onderlinge beoefening van de tot hun vak bohoorendo
wetenschappen. liet gezelschap tolt thans 7 buitengewone
en 16 gewone leden.
Iiatijnsche School.
d. Aan do Latijnschc school zijri twee onderwijzers werk
zaam, zijnde de llecren Mr.G. C. Brillenrurg Phil, Theor.
Mag. Lilt. Hum.et Jur.Utr. Doet. als Rectoren D.G. Cra
mer, Phil. nat. Cand,, als onderw ijzer in de Wiskunde. Het
getal leerlingen bedroog 10, waarvan in
de 1ste klasse geen.
2de 5
3do 3
4de geen.
ii bde 1
i> I
te zamen 10 Leerlingen.
De staat van het onderwijs is voldoende, evenwel doet zich
het gemis aan mede-onderwijzers die bepaaldelijk den Rector
behulpzaam z|jn, steeds gevoelen.
De Schoolmoubelen, het schoollocanl en de woning van
den rector zijn in voldoenden staat onderhouden.
Hiimste» cn IVeteuscliaiipen.
De alhier aanwezige maatschappijen, genootschappen cn
voreenigingenter bevordering van kunsten cn wetenschap
pen, verkeeien over het algemeen in eenen goeden staat; zy
zijn de navolgende
De Vereeniging genaamd Musis Sacrum, die zich do be
vordering van de kunsten en wetenschappon in eenen nlge-
meenen zin ten doel heeft gesteld en eigenares is van het
gebouw van dien naam. Do groote zaal bij dit gebouw be-
hoorendc, dient tot vergaderplaats van onderscheidene der na
te noemen genootschappen.
Do leden dezer vereeniging vergaderen in den regel slechts
eenmaal in het jaar, tot het opnemen en sluiten dor lekening
van het bestuur en het in overweging nemen der belangen
van de veieeniging.
Het genootschap, genaamd Physica, welks leden twee
malen 'smnands ter onderlinge beoefening van de natuur
kundige wetenschappen te zamen komen.
Een Departement dor Maatschappij tol Nutvan't Algemeen,
welks winler-verguderingen, ook voor vrouwen toegankelijk,
en bestemd tot het houden van voorlezingengevolgd van
zoogenaamde bijdragen, druk bezocht worden.
De MuzijkgezelsehappenOvereenstemming uit Kunstgevoel
en Apollo, welker welkende leden wekelijks ter beoefening
van de Toonkunst to zamen komen, tcrw|jl gedurende den
winter eenige uitvoeringen voor do gezamenlijke leden met
hunne Dames plaats vinden.
Do Zangvereenigingen EuterpeGodsdienstzin en Kunst
gevoel an de Liedevtajcl, welker leden mede wekelijks ter be
oefening vnn de Zangkunst te zamen komen en van tijd tot
tijd openlyke uitvoeringen van Zangstukken geven.
De Stads Teehenscliooldie in oenen zeer bloeijenden staat
verkeert en ten vorigen jaro 162 leerlingen telde.
De particuliere verzameling van schilderstukken van
levende meesters, toebohoorendeaanMejufvrouwA.LooPüïT
breidt zich steeds uit en is in den laatsten tijd met eenige
stukken van beduidende waarde vermeerderd.
Voor het overigo bestaan alhier geeno verzamelingen
van Schilder- en Beeldhouwkunst, of van Oudheidkunde
Munten enz.
liet genootschap Physka is in het bezit van de voornaam
ste bij hetzelve benoodigde natuur- en scheikundige instru
menten.
Tentoonstellingen van voorwerpen van kunst hebben niet
plaats gehad.
DeVolksloesbibliotheok, bohoorendo aan het Departement
dor Maatschappij tot Nut van 't Algemeen en eene Protestant-
sche Leesinrigtinghoofdzakelijk bestemd voor de burger
klasse, zijn de eenige openbare boekverzamelingen alhier
voorhanden.
HOOFDSTUK X.
ARMWEZEN.
Toestand vnn liet Armwezen.
Do toestand van het armwezen bood weinige verandering
met dien van hel jaar te voren aan.
Hut aantul bohoeftigen was niet minder.
liet heeischen der Ckolera-Epidemio, gevoegd by de
doorgaande duurte van de eerste levensbehoeften, heeft
claarop niet ten goede gewerkt. Door het uitdeelen van Soep
gedurende den winter op eene uitgebreide schaal en het
verstrekken vnn eene aanzienlijke Subsidie uit de Gemeente
kas aan het Algemeen Armbestuur is hierin moeten voorzien
worden.
Alhoewel de nieuwe wet tot regeling van het Armbestuur
nog te kort in werking is om nu reeds met juistheid over
hare uitwerking te kunnen oordeolenmag men evenwel do
opmerking niet achterwege laten dat zijalthans aanvan
kelijk voor deze Gemeente weinig goede vruchten heeft op
geleverd hot Algemeen Armbestuur beklaagt zich zeer
over de nadeelige gevolgen dier wet voor hare finontiëlo
administratie, die in de laatste maanden met onderscheidene
vroeger niet gekende uitgaven bezwaard is geworden, waar
aan men zichkrachtens do bepalingen dier wet niet ont
trekken kan. Buitendien schijnt het hoofddoel dor wetom
de verzorging dor armen van de Gemeentelijke administratie
over lo brengen op de particuliere liefdadigheid der ingeze
tenen nog in de vorte niet bereikt te zijn.
Instellingen vnn Weldadigheid*
Nopens de alhier aanwezige instellingen van weldadig
heid valt het volgende op te merken
lo. Hoofdsoort, Instellingen strekkende ten behoeve of
tot het verzorgen der armen, ook door werk en Onderwijs.
Danrtoo behooren
a. De bestuien voor huiszittende armen (Tabel 1 en 10)
ten getale van vijf waarvan er ddn werd gesubsidieerd. Z|j
verleenden onderstand aan 2480 personen van welke 1022
het geheelejaaren 1458 eens of meermalen tijdelyk bedeeld
werden. Het bedrag der ontvangsten van al deze instellin
gen beliep ƒ39480.07, dat der uitgaven f40930.22'.
b. De commissie lot uitdeeling van Soep aan de behoefti-
gen gedurende den winter (Tabel 3) welke gesubsidieerd
werd tot het gansche bedrag barer uitgaven ten beloope
van J 15338.23s. Zij deelde uit 4262 portiën Soep aan 4665
personen.
c. De Godshuizen (Tabel 5,14 en 23) ten getale van vijf,
welke allen ongesubsidieerd warenbot getal der in dezelve
verpleegde personen bedroeg 282. Het bedrag der ont
vangsten van vier dezer instellingen beliep f 65875.66
zijndo door eene derzelve (het Weeshuis der Hervormden)
dit bedrag niet opgegoven; de uitgaven der gezamenlijke
instellingen beliepen /"65626.36s
d. Hot Stadsziekonhnis (Tabel 6) zijndo gesubsidieerd;
het getal der verpleegden in hetzelve bedroeg 72"de ont
vangsten en uitgaven beliepen eene som van 2343.05.
e. De Instelling tot werk-verschaffing aan behoeftigen
(Tabel 8) zijnde hot Stads spin- en weef-instituutgesubsi-
diöerd mot eene som van ƒ1500 uiL de gemeentekas tot
instandhouding der inrigting en ten einde aan de behoeftigen
werk te verschaffen.
Vermits deze zaak echter geheel voor particuliere Reke
ning van de directeuren dor inrigting gedreven wordt, zoo
kan omtrent hot bedrag der gedane ontvangsten en uitgaven
niets worden medegedeeld.
Genootschappen die aan schamele armen ondeistond
vorleenen (Tabel 20) ten getale van tweebeide ongesubsi
dieerd door dezelve werden 430 personen in den loop vnn
hot jaar eens of meermalen ondersteund. Het bedrag der
ontvangsten van deze beide instellingen was 3077.27, dat
dor uitgaven ƒ2970.88».
Van do instellingen tot de lc Hoofdsoort bohoorendo heb
ben dusdegezamenlijkeonlvangsten bedragen /"126114.28s;
do uitgaven ƒ128708.76, waarbij evenwel moet worden
opgemeikt:
dat van ddne instelling onder Iett. c en van die onder lett. e
do ontvangsten niet zijn opgpgeven, terwijl do ontvangsten
en uitgaven van het Stads Ziekenhuis Iett. d begrepen zijn
onder die van het algemeen armbestuur, voorkomende onder
lett. a (Tabel 1) en dus van het voormelde bedrag der geza
menlijke inkomsten en uitg. belmoren te worden afgetrokken.
2c ffoo/dsoorl. Instellingen dia het voorkomen van armoede
ten doel hebben.
Tot deze behooren
a. De Bank van Lccning, ongesubsidieerd en dooreen
particulier voor eigen rekening gehouden. Bij dezelve werden
41572pnnden beleend, hare ontvangsten beliepen/"54 9 9 6.245,
hureuitgaveny"5591G.10.
b. De Spaarbank, insgelijks ongesubsidieerd; hot getal dor
deelnemers bedroeg 777; do ontvangsten en uitgaven beliepen
ƒ112093.69.
c. Do Ziekon- en Begrafenisbussen ton getale van tien
waarvnn slechts door déno, en nog zeer onvolledig, eenigo
opgaven z|jn gedaan, waaruit blijkt dat aan 29 personen
hulp is verleen 1, terwijl aan zieken-on begrafenisgelden is
uitgegeven 600.60.
Voorts bestaan bier nog
i
i
i
