"I
!•-
'i
M
6I
-1
|o:t
-
f-
1- 8-
-
-
-
-
-
-
1-1.—
3{
-
e
Kimo Afdeeling van het Blinden Instituut to Amsterdam;
bet getal Contribuerende leden is 87dat dor donateurs 75;
hunne bydragen beliepen J 336. Geeno personen uit dozo
gemeonto zyn in het Instituut opgonomen.
Eeno Afdeeling van het Doofstommen Instituut te Gronin
gen, met 22 leden on I donateur; htinno bijdragen beliepen
J 118; édno doofstomme uit deze G oneente bovindt zich aan
het Instituut.
Eene Afdeeling van het Doofstommen Instituut te Botter
dam, met 86 leden, die f 136 hebben bijgedrugon geene
personen worden aldaar voor rekening dezor Al'd. verpleegd.
Een Correspondentschap der Veieeniging van Neder-
landsch Mettray met 6 leden, die 30 hebben bijgedragen;
geeno kinderen uit deze gemeente worden er verpleegd.
Eeno Afdeeling van het Patronaat, verbonden aan het
Protostantseh Gesticht voor verwaai loosde kinderen te
Momfoort met 11 ledenen 100 begunstigers, die tezamen
hebben bijgedragen /"315.10, terwijl een ten behoeve der
afdeeling gegeven concert heefi opgebrngt J' 193.21; vyf
kinderen voor rekening dezor afdeeling en twee voor rekening
van bijzondere personeu uit dezo gemeente worden in het
gesticht verpleegd.
Eindelyk vestigde zich nog ten vorige jare alhier eene
Vereeniging tot liet verschaffen van goede woningen aan de
minvermogenden; hare werkzaamheden bepaalden zich tot nu
toe tot het ontwerpen en vaststellen der statuten voor do
vereniging, het kiezen van een bestuur en het door middel
van inschrijving, bijconbrengon van het kapitaal benoodigd
tot uitvoering van haar voornomen. Men vleit zich omtrent
de werking en uitkomsten van deze allczins nuttige onder
neming in een volgend verslag meer volledige opgaven to
sullen kunnen doen.
Tot bijzondere opmerkingen hebben do loop der om
standigheden en de toestand dor voornoemde instellingen
van weldadigheid niet geleid.
Omtront do werking der wet van den 13 Augustus 1819
(Staatsblad No. 39), botreffende do vreemdelingen, wam om
trent by 1 der nota, gevoegd bij do Circulaire van 11
December 1852A. No. 10106(1° Afd.) Prov. bl. No.Mö,
inlichtingen worden gevraagdkan meu borigtendat die
■wet ook in het vorige jaar hot gunstige resultaat heeft opge-
lovord, dat zich geeno landloopers, zoogenaamde passanten,
l>y het algemeen armbestuur bobben aangemeld, terwijl
slechts in enkele govallen onderstand is verleend aan toege
laten vreemdelingen die door ziekto verhinderd werdcy in
hnnno behoeften te voorzien.
HOOFDSTUK XI.
GEMEESTC POLICIE.
Openbare Veiligheid.
In de maand September des vorigen jaars werden do
openbaro rust cn veiligheid binnen deze Gemeonto op eeno
bedenkelijke wijze gestoord.
Gedurende eenige avonden hadden zich reeds voor hot
Imis van eon ingezeten aan de Nieuwalraat, ter zake van
een aldaar voorgevallen huisselijke twist en onesnigheid
zamonscholingen gevormd, dio aanvankelijk niets veront
rustends vertoonden. Op den G dier matund tegen den avond,
herhaalden zich die zamenseliolingen bij welke gelegenheid
zij zich verdoeldenen eene aanzienlijke volksmenigte zich
begaf nnar bet Spinhuispad, vóór en in zeker lokaal, in het
welk openbare voorlezingen gehouden werden. Ofschoon
roeds toen do volksmenigte eene zeer onrustige houding aan
nam gelukte het echter der Policie haar in bedwang te
houden en uiteen te doen gaan. Den volgenden dagtegen
het vallen dor duisternis, vertoonden zich de zamenseliolin
gen op nieuw en bleek alstoen de volksmenigte in zoodanige
opgewonden cn oproerige stemming te verkeeren dat allo
aanmaningen on pogingen der Policie om haarte bedwingen,
niet alleen ten eenenmale vruchteloos blevenmaar de dol
driftige menigte zich zelfs niet ontzag het openbaar gezag te
miskennen en te wederstreven on niet verkoos uiteen te
gaan dan na aan hare woeste driften den vrijen teugel ge
vierd te hebben, door bij een twintigtal broodbakkers de
glazen in te werpendanrby tevens haro bcdoel.ng te kennen
gevende, om don volgenden avond dezelfde baldadigheden
'aan de huizen der grutters en aardappelenverkoopers te
herhalen.
Het Gemeentebestuur, in het besef zjjner verpligting om
dergelijke tooneclen van wanorde cn baldadigheid met
kracht en klem tegen te gaan ,en overtuigd dat het personeel
van do hier aanwezige Policie, ondnnks de ijverigste door
haar aangewende pogingen daartoe niet bij magto was, zag
zich in de noodzakelijkheid om den bijstund der Militaiic
magt in te roepen waarvan een detachement Infanterie uit
Delftsterk 60 manen een detachement rijdende Artillerie
uit Leidensterk 20 man op den 8 September alhier aan
kwamen. In weerwil van eeno dionzelfden dag gedane publi
catie waarbjj de ingezetenen ernstig werden aangemaand
aieb rustig te houden en hunne woningen zonder noodzake
lijkheid vooral gedurende den avondniet te verlaten en
ondanks het onder de wapenen roepen vun de Schutterij en
het doen doorkruisen der stad door sterke patrouilles gewa
pende magt, vormden zich tegen den avond op nieuw tal
rijke zaraenschoüngen cn begon vooral de op het marktplein
•vereenigde volksmenigte wederom zulk eene di eigende hou
ding aan te nemen, dat hel hoofd des Best uur»gebruik
makende vnn de bevoegdheid by art. 186 der Gemeentewet
verleend zich verpligt zag hot bevel uit te vaardigen dat
geene veroenigingen op de openbare straat van meer dan dria
personen mogtcn plaats hebben en dat dezelvedes noods
door do openbaie magtzoudon worden uiteengedreven.
Aan dit bevel word aanvankelijk weinig of geen gehoor
gegeven zoodat do volksmenigte op sommige punten met
geweld uiteen is gedreven moeten worden terwijl er ook
dien avond en tot laat in den nucht bier en daar b.ildadig-
heden, als daar zijn, het werpen mot straatsteenen hot
uitjouwen cn beleodigon der militairen en hot verraderlijk
doodsteken van een paard van een artilleristhebben plaats
gehadwelk een en tinder do inhechtenisneming van enkele
belhamels ten gevolge heeft gehad.
Den volgenden dag werd eene versterking van gewapende
magt aangevraagd van 40 man Infanterie en50 man rijdende
i,Artilleriewelke tegen den avond aankwam,
i De ontwikkeling van dezeontzugwekkende militaire magt,
gevoegd by die der Schutteryhad het gewenschto gevolg
zoodat het spoedig daarop gelukte de rust te herstellen en de
openbare orde te handhaven te rekenen van dien dag had
den er geene rustverstorende samenscholingen noch verdero
baldadigheden meer plaat3.
Daar do rust verder ongestoord bleef, werd op den 16
September het door den Burgemeester uitgevaardigde ver
bod van zich met meer dan dria pcrso..en togelykopdo
openbare straat te vereenigen opgeheven; terwjjl do her
waarts overgokomene detachementen rijdende Artillerie en
Infanterie op den 17 en 18 daaraanvolgende do gemeento
weder hebben verlaten,
Hen viertal der in hechtenis genomen personen is later tot
correctionelo gevangenisstraf en geldboete veroordeeld ge
worden; zijnde de overigen, bij gebrek aan do noodige
bowijzenontsiugen moeten worden.
Het behoeft geen betoogdat deze laakbareniet alleen
met de wet, maar ook met het waarachtig beiang van alle
ingezetenen strijdige handelingen, door iederen welden
kende, hongelijk ufgekeurd zjjn, eu dat de gepaste maatrege
len tot beteugeling der wanordelijkheden genomendoor
allo welgczindcn werden toegejuicht.
Tot bestrijding van de zeer uanzieni'jko kosten, door die
buitengewone maatregelen veroorzaakt, is een belangrijk
gedeelte van het ten name dezer gemeento op het Grootboek
der 2'ij "o nat. werk. Schuld ingeschreven Kapitaal te
gelde gemaakt moeten worden, en uit die gelden is tevens
aan de gezamenlyke Broodbakkers, bij wie de glazen balda
dig waren ingeworpen, daarvoor schadevergoeding gegeven.
l'ei'Moiieel «lér l'olitie.
Da Gomcerito-policie, die in een goeden staat verkeert, is
samengesteld uit 1 commissaris, 1 Inspecteur, 4 Agenten
der le klasse, 4 Agenten der 2» klasse, 60 Agenten der 3e
klasse; 10 Agenten der 4e klasse, en eon veld-of boschwach
ter. De Agenten der 3« klasse zijn meer bepaald voor de
nachtdienst bestemden die der 4e klasse doen «Heen dienst
ingeval van tijdelijke verhindering of ontstentenis van die
dor 3° klasse.
Behalve eenige mutatien in liet personeol der Agenten,
tengevolge van verzocht ontslag of overlijden, heeft er hierin
geene verandering plaats gevonden. Men is over de wijze
waarop de dienaren der policie, en de veldwachter hunne
dienst verrigten allezins tevreden.
Muiéclmusées zijn binnen deze Gemeente niet gestation-
neerd geweest.
Branilgetrrer.
Do aan de gemeonto beboerende Brandspuiten, tori getale
van zeven, bevinden zich in do boste orde; do geaffecteerden
aan dezelve woiden op gezette tijdon in de behandeling van
het brandgowoer geoefend.
Er heoft édno belangrijke brand, waarbij de spuiten in
werking zijn geweest, plaatsgehad; te welen op den 6 De
cember in de Bianderij van de Ueeron 1'. en J. Visser, ont
staan door het afspringen van den helm van den distilleer
ketel; deze fabriek is geheel uitgebrand, doch de belondcnde
gebouwen zijn wein:g of niet beschadigd geworden.
De toweeggebragte schade heeft ongeveer ƒ9100 bedra
gen, zijndo do fabriek met do zich daarin bevindende goede
ren voor brandschade verzekerd geweest.
De straatverlichting bij nacht geeft van tijd tot tijd stof tot
klagten; da vervanging der Olieverlichting door Gazlieht
schijnt ettelijke bezwaren aan to bieden, welke de Commissie
met deze zaak belast, tot nu toe weêrhouden hoeft, des wegens
een bepaald voorstel to doen.
Belangrijke rampen of ongelukken, die openbare melding
verdienen, hebben deze gemeente in bet vorige jaar niet
geteisterd.
Als daden van betoonden moed en zelfopoffering verdienen
vermelding de bedrijven van twee ingezetenen dezer gemeente
met name A. van des Bos en G. Groemcweg Gz., die ter
zako van edelmoedige redding van kinderen uit bet water,
in het vorige jaar van wege de Maatschappij tot Nut van
't Algemeen, ieder met eeno bronzen medaille vereerd zijn
geworden.
Huis vnn llewnring,
In liet Kantonnale Iiuis van bewaring zijn gedurende bet
vorige jaar, by afwisseling aanwezig geweest 39 gevangenen,
te weten 37 mannen en 2 vrouwen.
In bot personeel van bot collegie van toezigt beeft do vol
gende verandering plaats gehad, dat namelijk in plaats van
den Heer Mr. J.A. Vaillant, tot hooger betrokking geroepen,
als diens opvolger en Kantonregtcr daarin heeft zitiing geno
men de lieer Mr. L. G. Greeve; terwijl, op voordragt van
het collegie, het Lid de Heer L. Klappert die vroeger als
notabel ingezeten in hetzelve zitting bad verkregennaar
annleiding van diens benoeming tot Burgemeester dezer ge
meente, bij beschikking van den Heer Staatsraad Commis
saris des Konings in deze Provincie van 29 Julij 1854,
voortaan als Burgemeester zitting in het collegie zal hebbon,
terwijl krachtens diezelfde beschikking, de Heer D. Verlouw
vroeger als Wethouder daarin benoemd, voortaan als notabel
ingezeten daarin werkzaam zal zijn.
De voeding, de gezondheidstoestand en het gedrag der
gevangenen heeft niets te wenschen overgelatendoor de ge
vangenen in het huis van bewaring wordt geen werk verrigt.
Do gezamenlijke kosten van onderhoud van het gebouw,
hot mobilair en do gevangenenen die van toezigt en be
waking hebben eene som van jfl45,beloopen.
1I00FDSTUF XII.
LANDBOUW.
Iinntl' en TuinbouwRIoutteelt enz.
Buiten het mesfen van vee en eenige roelkery bestaat al
hier geen landbouw. Over de longziekte onder het rundvee
is reeds in Iloofds'uk VI gehandeld.
De waarde der landerijen onder deze gemeente gelogen
word t geschat op_/1500.tot 1800.per bunder in koop,
en op 80.per bunder in huur.
De afdeeling Botterdam, Schiedam en Omstreken xan de
Jlollandsche Maatschappij van Landbouw (Hoofdplaats Rot
terdam) telt 729 leden; waarvan 100 ingezetenen dezer ge
meento zijn. Zij hield op den 5 April des vorigen jaars in
het Frnnkoland alhier eene tentoonstelling, welke zeer druk
bezocht werd en waarop uitmuntend vee, uit verschillende
nabitrigo plaatsen aangevoerd was. Uit de gemeente kas is
eene toelage van J 400.ter tegemoetkoming in de kosten
dier tentoonstelling, verstrekt. Het gevoelen wint meer en
meer velddat de bedoelde Maatschappij eonen gunstiger;
invloed op den Landbouw uitoefent.
Van,de 167 onder de gemeente gelegen bunders Wei-en
Hooiland, werden 69 bunders tot hooiland gebezigd, die
hebben opgebragt 4500 16 per bunder en dus iu het geheel
31050016
Do tuinbouw is van geene beteekenis; bloemisterijen
boomgaarden en boomkweekerijen worden niet aangetroffen.
De houtteelt van 16 bunders met willigen7 bunders mot
elzen, en 60 roeden 20 el met e3senhout was niet onvoor-
deolig. Ontginningen van woeste gronden hebben geen
plauts gehad. Onverdeelde marleen of gemeentegrond treft
men hier niet aan, evonrain als duinbeplantingen, afzande-
rijen of zandverstuivingen.
Veestapel.
Dc veestapel is aanzienlijk uitgebreid, blijkens den uitsla»
der laatstelyk des wegens gedane telling, als wanneer zich
binnen de gemeente bevonden 69 Ruinen, 74Merrien,6
Stieren, 333 Slagtosson ,419 Koeyen, 15 Ezels, 60 Schapen
(Rammen, Ooijen en Lammeren)een houder van Schaaps
kudde 16 varkens, 22 Bokken en Geiton.
Pluimvee.
Het Pluimvee bestond uit 1053 Kippen88 Kalkoenen
21 Eenden11 Ganzen en 246 Duiven.
Bijenteelt vindt mon hier niet.
Reeds vroeger is te kennen gegevendat do middenprijzen
en deaangebragte hoeveelheden veld- on tuinvruchten, 'ooft
boter, kaas, hout en schors niet kunnen opg'egeven worden,
omdat van dezo voorwerpen geen bepaalde marktdagen ge
houden worden en het onderzoek deswegens met opzigt tot
de dagelijks aangevoerd wordende hoeveelhedenuiterst
moeijelijk en zoer kostbaar zou zijn.
HOOFDSTUK XIII,
VERVEE.VIXG, JAGT ES VISSCHERIJ.
Verreening eis Jagt.
Verveeningen hebben alhier geen plaats.
Het jagtveld was niet ongunstig: er waren veel hazen;
vinken zijn er weinig gevangenwaterwild is over het alge
meen veel geschoten. Ander wild treft men hier niet aan,
evenmin als eendvogelkooijen, duiventillen, zwanen- en
ganzendriften.
Men draagt geen kennis van gedood scbadolijk gediorto,
zoodat deswegens geene premien zijn uitbetaald.
liet jagtregt der gemeente is voor eonen botrekkelyk
boogen prijs verpacht.
liet toezigt op de jagt blyft even gebrekkig; reeds vroeger
weid op de hougo uoodzakelyke verbeteringen daarin aan
gedrongen.
Ytsselierij.
Do visscherijzoo in de binnenwateren als op do rivier do
Mans (do laatste meer bepaaldelijk wat het zalmvisschen
betreftjhad weinig te betoekenon en is niet voordeolig geweest.
Ook hierover blyft het toezigt steeds gebrekkig.
Da visschery buitengaats wordt alhier niet uitgeoefend.
HOOFDSTUK XIV.
AMBACHT EN' FABRIKICN"IJVERHEID.
Vnbrieken.
Het aantal en soort van do voornaamste fabrieken en tra
fieken binnen de gemeente aanwezig, betuuntal en geslacht
der arbeiders in dezelve werkzaam en bet gemiddeld bedrag
van bet loon door hen verdiend wordende, is vervat in de
onderstaande tabellarische opgave:
TOTALEN I 073 64 177
O
GETAL en SOORT
ARBEIDERS.
niimooj
V O O B
TOTAAL
b
E
der Ar-
DER
a
V
e
GS
FABRIEKEN.
a
a
-a
Jlannen.
Vrouwen.
Kinderen.
icdcre
O
n
SS
F«br.
X
2
174 Branderijen
4 Distilleerderijen.
f 13—
- O—
{-
631
3
41 Mouterijen
04
04
41
- 9—
- 0.00
- 2—
109
4
18 Mout-, Bak- en
1
- 10.—
- 3.50
Pelmolens
108
54'- 9.50
- 3
103
- 1
6
15 Kuiperijen.
80
45
- 0 60
- 0 40
131
0
3 Atijnfabneken.
4
1
- 4—
- 11—
- 3.50
5
7
2 Bierbrouwerijen.
8
- 2.60
8
8
lloodwit-enGoud-
glilfabrick
7
- 6—
- 0 00
8
1 Leerlouijerij
3
l
|- 0—
- 0.90
4
10
1 Ijzergieterij, Ge
- 10 50
schut- en kogcl-
- 7—
- 0.00
50
gielerij
33
18
- 0.—
11
3 Touwslagerijen
14
- 7—
r - 2.50
19
12
7
5.50
13
-- 3.
- U.4U
13
3 Houtzaagmolens
7
•- 7.00
..6 25
7
14
1 Kurken fabriek.
0
- 0.—
- 5.—
-- 12.
- 0.50
15
1 Stoom-, Mout- of
- 10.—
4
Korenmolen
5
0.
- 3—
TOTAAL GENERAAL DER ARBEIDERS
1313
Omtrent dezo fabrieken valt het volgende op te merken
De Branderijen of Geneverstokcrijen wier aantal met twee
vermeerdoid is, hebben niet zoo voordeelt» gewerkt als het
O O
jaar te vorende markt van den moutwijn stond niet in ver
houding tot den hoogen prijs der granen. Alleen gedurende
do drie laatste maanden van het jaar, ais wanneer de prijs
van den moutwijn tot eene vroeg.. schier niet gekende
hoogte steeg, een gevolg van den toogestanen bijna geheel
vrijen invoer van dit fabricaat in Frankrijk, er. van het al
daar uitgevaardigde verbod ora uit granen gedistilleerd te
stoken, hebben do Branderijen met voordooi kunnen werken.
Over het geheel genomen zijn echter do resultaten overhel
vorige jaar in dit opzigt niet meer dan middelmatig geweest.
In den loop vnn het jaar werd tot het oprigten van drie
nieuwe Branderijen concessie verleend.
De DistilleerderijenMouterijen en Moutmolens hielden
gelijken tred met de Branderijen; de Mouterijen staan eer-'
lang mot een viertal, reeds in aanbouw, vormeerderd to
worden.
(Wordt vervolgd.)
Gedrukt bij P. J. VAN DIJK, te Schiedam.
