1 JAMJlHIjlsÜ.
A». 1857.
'••"-• V?S*&(M$.
Donderdag
:m
il Ja nu a r ij.
Verschijnt eiken laandag en Donderdag.
HET JAAit 4836.
wt*x •r-r^
y'v'^^%1
1,4-
Hel voor dit Blad bestemde wordt aangenomen te:
Prijs van hel Abonnement en der Ad verten tien: tl]
ifV. ,Vt,« >v_. j
jray&ïl
VLAA1UHNGES hijJ. K. KawiaiEssiia.
HAASSJ.UIS i de Wed. G. tak ïbb Wbïdsj.
UELl'SIIAVEN 1*. BK Jomq, in do Kolk.
OVEKSCIUE IIksablijh, Jk.
Een wijle stil ic staan bij het tijdperk dat zoopas ver
vlogen is schijnt ccne behoefte te. zijn. Het dagblad de
tolk der dagelijksche gebeurtenissen, gaat geen nieuw
te geinoetzonder ons zijne beschouwingen over hel ge-
sloten jaar mede Te deden "en naar zijn standpunt zijn
gevoelen en oordeel over hel verledene te openbaren en
zijne beschouwingen en verwachtingen voor de toekomst
bloot te leggen.
Voor zooverre dit geschiede met eerbiediging van
ieders meening en in den vorm der gepastheid, beboeren
wij met dat openbaren en blootleggen niet alleen vrede
tc hebben maar wij moeten dit zelfs aanmoedigen ten
einde ook alle eenzijdigheid in rigting te verhoeden
daargelaten dat het regt om zijn gevoelen op het gebied
van iedere wetenschap te belijden en naar innige over
tuigingvoor te staan een heiligdom is, waartegen
geen mngt ter wereld zich kan verzetten zonder al wat
redelijk gevoelt als céne enkele gedachte tegen zich te
verhellen, liet is alsof op dit punt de eerste zinsnede van
het gulden gezegde: «Eenheid in het noodigc", zich in
krachtige toepassing heeft weten te brengen, klaar, zal
deze stoorloos stand houden en zich hoe langer hoe meer
verwezenlijken dan zal het laatste deel van ditzelfde
gezegde wel niet uit het oog mogen verloren worden
«indien niet in alles wordt betracht de liefde" waarmede
wijvvederkeerigc eerbiediging cn vrijheid van gedachten
en mecningcn te gelijk noemen zoo niet de vrije uiting
der gedachten wel eens min of meer onvoorzien op de
eene of auderc klip zou kunnen aanloopen. Wij behoeven
het voorbeeld niet van ver af bij te brengen maar heb
ben den blik slechts op Frankrijk te slaan: eertijds het
land welks volk zich in tnecnigcrlei opzigt konde beroe
men op zijne onbeperkte vrijheid, doch waar thans nauu-
welijks de gedachte meer ceuc gewaarborgde vrijheid
schijnt te bezitten, liet onbestemde en onberekenbare
van zulk ccn toestand voor de toekomstmaakt ons bc-
'ducht, en doet ieder, die mctonbcncvehl oog voorwaarts
ziethuiveren voor een maatregeldie zoo hard in zijn
gebod als vreeselijk in zijne reactie kan zijn. Een bui
tengewone toestand is «iet te bestendigenhij strijdt
togen eene voortdurende ontwikkelingzonder welke
alle redelijk bestaan ondenkbaar wordt.
Wanneer wij den blik vestigen op verschillende
rijken, dan mcenen wij meer dan eene reden tc hebben
tot bezorgdheid in dit opzigt. Niets minder toch dan
overeenstemming ontdekken wij bij de poging tot voort
zetting van nieuw gekozen beginselen aan de cone zijde,
cn den toeleg tot herkrijging van verlaten stelsels aan
den anderen kant. Wat hiervan de oorzaken ook zijn
mogen, die minder voor eene dadelijke ontdekking vat
baar schijnen: overdrijvingen uitcrslcnvan beide zijdenj
vooringenomenheid met denkbeelden cn mecningcn,
kleven en hechten aan theoricn hoe wenschelijk ook,
toch niet berekend voor de practijk; zucht lot wederin
voeringvan rcedsin do. vorige eeuw overledene systemaas,
dat alles cn nog meer wordt ons oog al aanstondsgevvaar.
Het is soms alsof wij ons bevindenin eene periode van
twijfel-cn zocklust, Het kan daarom wel eene voorbe-
reidings-periode worden. Is zij dat, dan zul ze in de hand
van onpartijdige practici tot iets goeds kunnen geleid
worden, "Valt zij echter in die der onvoldane thcoristcn,
dan is het resultaat mecronzekcr,bij dentegenwoordigen
groolen voorraad theoriën.
Men heeft wel eens beweerd, dat men hetgehcele
theoriën.stelsel zich moest doen verwerkelijken, om er
dan het beste te kunnen uitkiezen; inaar zou dan mid
delerwijl het maatschappelijke ligchaain niet aan de
tering kunnen komen te lijden
De wereld-maatschappij leeft niet door theoriën. Wel
wordt haar leven erdoor gewijzigd; terwijl iedere theorie
moet gevormd worden uit de practische.rcsultaten van
dat leven zelf. Alle theorie derhalve op andere wijs
verkregen, is meer hetgevolg van individuele beschou
wing en opvatting Menige theorie ziet inen dan ook in
hare toepassing falen, waardoor duidelijk de gevaarlijke
zijde wordt aangetoond van proefnemingen op het maat
schappelijk ligebaam en dat veeltijds eene deugdzame
practijkde voorkeur verdient boven eene wijfelende en
zoekende theorie.
Slaan wij het verledene gade, dan verheugen wij ons
over menige theorie, maar vinden ook reden tot beklag
over het verlies van wat berekend was om aan de eiscbcn
cn behoeften des tijds te voldoen.
Wij tnecnen derhalve niet beter te kunnen doen dan
onzen tijdgcnootcu cn ons zeiven bij de intrede vun een
nieuw jaar toe tc wenschen, dat de vruchten van de
eerste tegen het verlies van het laatste ruimschoots
mogen opwegen
Schiedam p. j. vam dijk Uitgever,
Voorzeker was deze afgeloopen tijdkring een der merk
waardigste jaren, seder l lang doorleefd Daarin werd een
einde gemaakt aan den ontzaggelijken worstelstrijd in
het OosteiijWclke op het punt stond zich al verder cn ver
der uit te breiden. Grootciijks droegen tot die, met ongc-
mccue blijdschapvernomen uitkomst, bij, de bemiddeling
van Oostenrijk, de houding van Frankrijks Keizer; de be
zadigdheid van den Keizer vaji Rusland. De vrede, in het
voorjaar te Parijs gesloten, was op de grondslagen geves
tigd,dat Turkije voortaan tot het Europesche statetistcl-
scl zou behooren; da t de Donadr Vorstendommen ondereen
afzonderlijk bestuur, do'ch onder opperheerschappij der|
Porte,zouden staan; diit aaii^ejCJiriaten-onderduiieii van
Turkije gelijke vegtcn ats aan de KudeidfjdÓor den Sultan"
wierden verleenddat de zeestraten voor de oorlogsche
pen aller staten zouden gesloten blijven dal de grenzen
tusschen Rusland cn Turkije in Ressarahië nader zouden
worden geregeld dat tic Üonau voor den handel vrij, de
Zwarte Zee onzijdig zou zijn enz. Behalve die bepalin
gen werden nog eenige punten, als: betreffende het zce-
regt in tijden van oorlog,! talië's cn Grieken lauds toestand
z. behandeld.
Zoo groot als de vreugde over den vrede was geweest,
cn wel algemeen in Europa behalve bij eenige partijen
in Engeland die den Britschen wapenroem luisterrijker
gehandhaafd hadden gewcnscht te zien zoo viel het
tegen dat aldra allerlei twistpunten óf over het verdrag
van Parijs zelf óf over andere aangelegenheden, tusschen
grootere en kleinere staten,oprezen.
Hier had men ITALIË dat in verschillende gedeelten
nog vonken van omwenteling uitschoot waar in Parma
de dolk des sluipinoorders loerde zoodat Oostcnrijk-
scbe bezetting moest worden ingeroepen, waar de Kerke
lijke Staat nog door de Franschen bezet bleef; waar
Sardinië met Oostenrijk in ouecnigbeid was over dein
beslag genomen goederen van uitgeweken Lombarden
welk beslag intusschen laatstelijk is opgehevenwaar
hetzelfde Sardinië tc Parijs, op het congres, aandrong op
ontruiming van Italië door vreemde benden en herstel
van misbruiken, maatregelen waarin het een waarborg
vond voor rust en orde. l3ie aandrang gaf aanleiding tot
vertoogen onder anderen aan Napels, door Engeland cn
Frankrijk, tot tegenvertoog en geschil,dat zoo hoog liep,
da t dcstaatkundigc betrekkingen tusschen die mogendhe
den werden af^broken on Napels bqO&eigd. OpSiciliëis
onlangs eene poging tot opstand zoo spSfcdig gesmoord als
uitgebarsten te Napels een aanslag' tegen 's Konings
leven gelukkig afgewend.
Wend tuien den bliknaarlietSPAANSCIl schiereiland:
aldaar ccn nieuwe ommekeer van zaken ditmaal tegen
de staatsregeling, die uit de revolutie van 1854 was opge
komen en nog niet eens wasingevoerd. Destaatsgreep
door O'Donnelltegen Esparlero ondernomen bonsde
eerst dezen van den zeteldoch deed straks ook O'Donnell
vallen,om plaats te maken voorNarvaez. Het is de vraag
of deze zich lang zal kunnen staande houden Geldelijke
verlegenheid verwarring in bestuur waren de gevolgen
van de gestadige schokken die dezen slaat teisteren
schokken die zich nu in blocdigcn burgertwistdan in
geweld oplossen. In het naburig PORTUGAL was het
beter gesteld, onder den jeugdigen Koning, die echter
ook, ter zake van geldelijke moetjelijkheden over den
aanleg van spoorwegen, zijn grijzen staatsman Saldanha
zag aftreden en vervangen door den markies de Loulé.
Er hadden nieuwe verkiezingen plaats, die niet zeer
gunstig voor het opgetreden ministerie en zeker niet
voor de Miguclüsten uitvielen, die weder van zich deden
hooren. Betrekkelijk de gebeurtenissen in Spanje
waren Frankrijk cn Engeland het blijkbaar oneens
laatstgemeld land was der nieuwe orde van zaken met
Narvaez, g.uiseh niet genegen; Frankrijk achtte be
dwang van de woelzieken in Sp uije meer noodig. Dan,
niet alleen hierover kon men verschil van mcctiing hij de
grootc mogendheden van het Westen opmerken De zaken
van het Oosten kwamen nu en dan weder op en deden
dit buiten twijfel stellen Er waren verschillende b. grip
pen ontstaan over de uitlegging vnn eenige punten van
liet vredesverdrag; zoo bijv. over de grensregeling in
Bossarab'të.en wel inzonderheid of de stad Bolgrad onder
het aan Turkije af tc statie grondgebied inoest worden
gerekend; voorts over het bezit van hctSlaugcneiland
enz. Hierbij zag men Frankrijk meer tot Rusland Enge
land meer tot Oostenrijk overhellen cn wel zelfs der
wijze dat men een oogetiblik dacht dal het W'esteroch
bondgenootschap geheel losgerafeld was Dit werd echter
nog voorkomen, en tegen het laatst des j.iars te Parijs
ccne conferentie belegd, met het oogmerk om aan de
oncenigbcdcn over de uitlegging van tiet tractaatecn
einde te maken. Zal dit gelukken? Men gcloolï hetdoch
in welken geest? Dit schijnt minder te bepalen, noch ook
of over andere dan de Oostcrschc twistpunten zal gehan
deld worden. Zeker is het, üat, hangende de geschillen,
Oostenrijk zijne krijgsbezeltiug in de Donau-Vorsten
dommen hield, tot groote spijt van Frankrijk en Rus
land; doch minder van'Engeland dat zelfs nog een
smaldeel in de Zwarte Zee liet.
Wat FRANKRIJK in 't bijzonder betreft, het zag de
feesten over den vrede spoedig opvolgen door die over
de geboorte cn den plrgtigen doop van den zoon vanKcizcr
Napoleon III; het leed geweluig door zware overstroo-
mitigcn der rivieren cn niet minder door de speelzucht,
waartegen de regering maatregelen tnoest heratue'tri
En wat ENGELAND meer bepaaldelijk aangaat, lord
Palrnerslon bleef aldaar, in weerwil van den tegenstand
der Tories en der Manchester-school, aan het bewind.
Gelukkig dat de vrede meer bedrijvigheid in den handel
ABONNEMENT per drie maanden voor SCHIEDAM f3 LS5, Ufl
ld. voor de overige Plaatsen des Rijk» franco per Post. - 1.50. ^«1
ADVERTENT1EN tot 10 regels 1.U0. -Iedere Tegel meerder''- O.lOli*'!
Zegelgeld voor iedere plaatsing0,35.
aanbragt en dat de oogst hier vrij gunstig uitvieldaar-! j|
door werd veel ontevredenheid gestuit. Intusschen is'dc',i|
wrevel ovcr'het wanbestuur' in den oorlog nog veelzihs;,
overgebleven cn ducht mén in de aanstaande nicuwéPaï-vJ
lcments-zitting eene opwakkcring van den tegenstand#
tegen den staatsman, die nu reeds éene halve eeuwmet'. I
eenige kleine afwisseling in het bewind isgewcestj ënl.l
aan wiens'staatkunde velerlei schokken in Europa zijn'1
toegeschreven. Engeland zag zich, alth ins watzijue'Brit-f'
sche bezittingen betreft, op het punt van in oorlog mei
Perzië te raken.
Op het vaste land van dit werelddeel terugkcerendcj
aanschouwt uien in DUlTSCIlLANDstecdsslrijd tusschen
de partij die verder op staatkundig gebied terug wil, cn
die welke (le volksregtcn wil handhaven of uitbreiden.1
Vooral deed zich dit jaar die strijd weder in llannovcr en
Keurhessen voor men ziet aldaar ontbinding cn nieuwe 1
verkiezingen clkandcr'opvo'gen ook in Luxemburg eene
verandering van staatsregeling; in Pruissen groote opge
wondenheid over een tweegevechtwaarin de directeur
van politic te Berlijn het leven verloor, voorts over
verschillende regtsgedingen en over voorstellen in de
Kamers. De regering zoekt aldaar echter zoo min de
eischen der uiterste regterzijde als die der linkerzijde te
volgen. Pruissen ziet zich in het laatst des jaar» op het
punt van in cencn oorlog te'geraken met den ZWITSER-
SCliEN BOND, over het bezit van Neulchaielalwaar
een opstand ten voordeele van Pruissons Koning, regions
heer van dat Vorstendom, was uitgebarsten. Zal die
oorlog nog gestuit worden, door bemiddeling van de
andere groote mogendheden Het is te hopen; want zoo-iJ
danige krijg, in 't hart van Europa, zou ligt, gelijk in 1847,
de onzalige vonken der revolutie aldaar weder van onder
de assche kunnen doen opkomen. Oostenrijk houdt in
dezen de zijde van Pruissen, blijkbaar met het doel, om,'
ingeval het in zijne Italiaansche bezittingen bedreigd J
wierd op zijne beurt in Pruissen en Duitschlaiid steun '*l
tc vinden. De groote inwendige aangelegenheid voor
Oostenrijk was het concordaat, weswege echter vele ïlj
mocijelijkheden rezen, die door eene vergadering van
booge geestelijken zoo goed mogelijk geschikt werden.
Op het stoffelijk gehied ging laatstgenoemd rijk .gelijk
meest alle andere Duitschc staten, voort met de uitbrei
ding van het spoorwegnet, doch de geldelijke bezwaren,
daardoor veroorzaakt, bragten Duitscblaml, gelijk ook
Frankrijk, in eene soort valt liuanticlc crisis, die met
moeite ges tuit werd. Men verkeerde op bet vasteland des
wege in zoodanige ongelegenheden als Engeland, in 1845,
Wat het NOORDEN VAN EUROPA betreftin Zwe
den vond men zich, na de aansluiting aan het Westen in
November 1855 ecnigzins door den spoedig daarop ge
volgden vrede tc leur gesteld inen vond zich daardoor
blootgegeven aando blijkbare gevoeligheid van Rusland,
dat door Zwedens overhelling naar Frankrijk en En
geland grootelijks tol deaanncmingdcr vredesvoorwaar
den genoodzaaktwerd. In Zweden werd heteerste vak
van ccne spoorbaan geopend dit nieuwe middel van ge
meenschap kan in bet Noorden met veel vrucht worden"
uitgebreid. De betrekkingen met Noorwegen werden
naauwcr daar Zwedens kroouvorst hier tot Onder
koning werd verheven. Gemeenschappelijk gevaar had
Zweden en Noorwegen meer inct Denemarken aangeslo-'
ten. Die aansluiting deed de oude vectun veelzins ver
geten cn wakkerde het denkbeeld aan tot een iunigen'
hond van al de Scandinavische rijken Koning Oscar zelf
liet zich daarover gunstiger uit, bij gelegenheid van ccne
vcreeniging van Zweedschc, Noord-elic cn Decnschc
studenten. Denemarken bragt hetgehcele jaar wcèrin
mocijelijkheden door, wegens de vele, kwalijk sluitende
schakelsvanstaatsregelingen, die voor do onderscheiden
gedeelten des lauds aldaar bestaan In lloLtein heerschte
vooral een levendige tegenstand In het eigenlijk Dene
marken werd een merkwaardig vegtsgediug..gevoerd
tegen de gewezen ministers (in 1854 cn 55); beschuldigd
van onregelmatigheden,van wapeningen op eigen gezag,
werden zij deswege geheel vrijgesproken,
RUSLVND'S Keizer bezocht na den vrede de ver
schillende deelen des lands zoowel ter nog meerdere
versterking van sommige punten als ter opwakkcring
van den geest, ter opneming van de behoeften door eigen
onderzoek. Aan de meeste uitgeweken Polen werd kwijt
schelding verleend andere verzoenende bepalingen
genomen cn zoodoende een betere geest opgewekt
voorts werden vele misbruiken in hetbewind weggenomen
of afgekeurd; vooral in het leger cn iu bet onderwijs
groote hervormingen bewerkt. Nopens het buitenland
werd eene meer afziende dan dadelijk ingrijpende
staatkunde gevolgd. De krooning van den Keizer in
Augustus tc Moskou lokte honderdduizenden derwaarts cn
gal'tevens ook de gelegenheid, om te doen zien, hoezeer
Rusland alstoen meer aan Frankrijk boven Oostenrijk,
of Engeland, den voorrang gaf. 1
En hoe was het inetTUlUvlJEgcstcld, dat land, welks
waukeleud bestaan voor een paar jaren tot dc geweldige
botsing tusschen liet Westen en Rusland aanleiding gaf?
Ofschoon diplomatisch gestut ofschoon innerlijk met
vrijgevige hervormingen beweldudigd, washui nóg vet re
vand »t zelfstandig rustpunt te hebben gevonden, zonder
hetwelk het Ooslcrsch vraagstuk nog met werkelijk op
gelost k ui geiteden worden U,« met weder te spreken
