M'-
A«. 1868.
Maandag 19 October.
ALGEMEEN OVERZIGT,"
Verschijnt MaandagWoensdag en Vrijdag.
BüiTS^DSCHrBÊRiQTEW.
WmUlhMSME BERlGTENé
In do maand September word de aanhouding medgj
\w
C O 11 1 A
ABONNEMENT:
Abonnementsprijs per Dne Standenf 1.86.
Franoo per Post, door hel gebeeie Bijk - 2.25.
De Spjunache olllciele Gaceta van den 13 dezer heeft het
volgende stuk openbaar gemaakt:
De opperste regerings junta van Madrid, overwegende
dat de vestiging van godsdienstige orden en maatschappijen,
bepaald of tnegelaten door de vorige regeringen, ten doel had
in Spanje vastheid te geven aan instellingen die strijdig met
de volksvrijheid zijn;
Overwegende dat die godsdienstige vereenigingen een
wezenljjk en voornaam deel uitmaakten van het onteerende
en verdrukkende bestuur, dat thans door de natie zoo roern-
rjjk is omver geworpen;
Overwegende dat het ter bevestiging der tot stand go-
bragte revolutie en voor de invoering der nieuwe instellingen
«nodig en onmisbaar is die vereenigingen onverwijld te doen
verdwijnen
Zoo worden aan het voorloop!» bewind de volgende maat
regelen voorgeslagen, als noodig voor het algemeen welzijn
en als geen uitstel lijdende:
1. de opheffing van ul de godsdienstige orden, maatschap
pijen en vereenigingen, die dnor de vorige legeringen sedert
1835 opgerigt of weder opgerigt zijn,
2. vrijheid tot het verlaten van het kloosterleven voor de
leden_van el de godsdienstige vereenigingen, die niet vallen
onde/jbgt.besluit, dut hierboven sub l is voorgesteld,
3. afschaffing van alle voorregten, die uun de godsdien
stige vereenigingen verleend zjjn.
Dit stuk is den 12 door al de leden der junta onderteekend.
Daarop volgt in de officiële Gaceta oen besluit van den
minister van gratie en justitie van dezen inhoud
Gebruik makende van de mij als lid van het voorloop!»
bewind verleende bevoegdheid,in overleg.met dat Jbewind en
In tnijn hoedanigheid vhh minister van jujlitjé,'gelust ik de
opheffing inliet schiereiland en o'pde nahur'gö ?ilan(len(van
da orde van reguliere geestelijken,'geKeetep spoieteit,van
Jezus. f
At haro seroinarïen en gestichten zullen binnen drie dagen
gesloten'moelenVoYderf'toet inbeslag/femin»"vairwereldlyke"
goederen. Te dien eindb zulten er door' de bevoegde magt
bijzondere insuuctien worden gegeven aan de overheden der
provinciën, alwaar zopdanige gestichten of imigiingen be
staan. Onddr de in beslag Je nemen goederen belmoren alle
eigendommen, bezittingen en voorwerpen, toebehooiende
aan de orde, zoowel roerende als onroerende, gebouwen en
inkomsten; dat alles zat een deel van de goederen tier natie
uitmaken overeenkomstig het koninklijk besluit van 4
Juli) 1835.
Het zal aan de leden der alzoo opgeheven orde niet meer
vrjjstuan en corps te vergaderen, in gezumenlijke vei blijven
televen,dek!eedtj der orde ledragen, of bevelen aan te nemen
van de in of builen Spanje verblijvende oveisten der orde;
zjj, 'die «iel de wijding tot priester hebben ontvangen zyn
vooi taan geheel aan do gewone regtspraak van den burger
lijken regter onderworpen.
De zeer eerwuardo aartsbisschoppen, de eerwaarde bis
schoppen en allen die burgerlijke of kerkelykc regtspraak
uitoefenen, worden door my gelast om, ieder in zijn werk
kring, tot de stipte uitvoering van dit besluit mede te werken,
overeenkomstig de pragmatieke sanctie van 2 April 1867 en
het breve van Zyne Heiligheid van 21 July 1773.
Er is een besluit uitgevaardigd, waarby volstrekte vrijheid
van het lager onderwjjs ingevoerd wordt. Een bestuil tot
verzekering der vrijheid van het middelbaar en hcoger onder
wijs wordt voorbereid.
De Biario verklaart zich tegen de kandidatuur van den
prins Alfred, van een zoon of dochter der koningin Isabella,
en van iederen vorst die niet tot de Katholieke kerk behoort.
Uit Parjjs wordt het volgende geschreven: De brief
waarin de generaal Prim aan den Gaulois verklaard beeft,
een echt constitutionele monarchie op hoogst liberale grond
slagen im Spanje wenscheljjk te achten, vindt hier by de
lieden van demokratische gezindheid weinig bijval. Aan den
schryver van dien brief wordt verweten, dat by daarmede
de beslissing 'der grondwetgevende vergadering heeft willen
vooruitloopeu. Dit is voorzeker zjjn bedoeling niet geweest.
Het ia algemeen bekend, dat Prim, Serrano, Olozaga en de
andere hooiden der'beweging van den beginne af hadden
gedacht aan.het oprigten eener echt-constitutionele of parle
mentaire monarchieindien de natie zicli daarmede vcr-
eenigde; en de reden waarom zjj tot dio oplossing overhellen
iigt in hunne overtuiging, dat zij beter dan eenige andere
strookt met de begrippen hnnner landgenootenmot de
eischen der Europescbe staatkunde en met de wenscben van
magtige naburen. Doch daaruit volgt volstrekt niet, dat
Prim of Serrano of Olozaga zich zullen verzetten tegen de
aanneming van den republikcinscbcn regeringsvorm, zoo
■deze door de natie wordt gewenscht.
Er bestaat nog veel kans voor de aanneming van den
tepublikeinscben regeringsvorm in Spanje, juist omdat do
keuze van een nieuwen monarch en een nieuwe dynastie zoo
veel moojjelyks heeft. Het is welligl een goede staatkunde
van de leiders der beweging, zich gunstig gestemd te toonen
voor het monarchaio beginsel. Nu toch zal Europa bun niets
Ac verwijten hebben, indien gedurende het natuurlijk niet
V II
(Brieven Franco.)
korte tijdvak van overgang bl'yken mogt, dut de Spaanscbe
natie de Tepublikeinsehe vrijheid begeert en verdragen kun.
Doch wat daarvan ook te denken zjj, de wensch nnur radicale
hervormingen is in Spanje zoo algemeen en eenstemmig, dat
de vraag over den vorm der regering minder gewigt beeft in
het oog dergenen die mejj^prjjs op het wezen dan op het
voorkomen stellen,
Het Memorial diplomatique/meldde dezer dagen, dat er
binnen kort 30 000, soldaten, door het ^ransebe gouverne
ment, met balfjaarlykscbe verloven huiswaarts zullen wqi den
gezonden, terwijl een dergelijke maatregel by de marine zou
worden genomen. Dat berigt wordt nader door de Patrie
bevestigd, zoodat Frankryk, volgens dat plficieuse orgaan,
slecbis 354,000 man onder de wapenen zal hebben.
Zoo als te verwachten is, zul dergeljjk besluit een gunstige
ontvangst genieten en de gemoederen ivan velen, die nog
altijd aan een op handen zijnden oorlog gclooven, tot bedaren
brengen.
Te Dresden hebben jl. Woensdag en Donderdag oproerige
znmenscholingen onder de zoogenaamde bestellers plaats
gehad, welke de tusscbenkomst der politie en der militaire
magt vereischt hebben om die uiteen te jagen. Bij die gele
genheid zijn door de volksmassa de glazen van bet raadhuis
aldaar ingeworpen.
Jl. Woensdag heeft er een consult over den Belgischen
kiooiiprins plaats gehad van zeven geneesheerenwier
eenparig oordeel was, dat in den toestand van don jeugdigen
lijder, hoewel steeds zeer ernstig, een verbetering merkbaar
was. sccfert het consult van 23 Augustus 11.
Ife KAMER DEli STATEN GENERAAL,
In de zitting van Vrijdag zijn ingekomen wets-ontwerpen
tot berzieningder wetgeving op dezeebiievenen deTurksche
puspoorten, en afschaffing van het registratie-regt op da
vreemds zeesihepen; tot ulschaffin» van het zegelregt op de
drukwerken en de advertentien en nieuwspapieren Het der-
lioogin» der belasting op den verkoop in het klein'van tabdk]
thee en sterken drank, en tot verhoogln'g der invóerrègten
op-de-theer^-~Nog i 3'! irgéko ra e re'S rfffi ifttWVShtfö n'm i n is
ter van oorlog ten geleide van inlichtingen op het adres van
den heer Stieltjes wegens de vestingwerken te Nijmegen
enz. Door den voorzitter'Werd medegedeeld, dat door de
ttldeelingen benoemd zijn tol rapporteurs voor: hoofdstuk
l\'B (12. K. eeredienstdo heeren Borrel, Pjjpers, fleyden-
rijck, van Beyma thoo Kingma en Eerstens, en hooldatuk
V Binnenlandsche taken) de heeren Begram, van Kerkwijk,
Jonckbloet, Dam bar en Geerlsema.
Do Engalsclio dugbladen melden dat twee personen
teLondendoorderegtbank tot 18jaaren 9 maanden dwang
arbeid veroordeeld zyn, wegens het uitgeven van onzedelijke
boeken, in het buis van den eeren aangeklaagde vond men
35,000 van die boeken. Dientengevolge is de wetsbe
paling tegen het te koop bieden van onzedelijke boeken en
platen weder op groote schaal toegepast. Een verzameling
van duizenden vellen diuks mot albeeldingen, alsmede litho»
grapluscbe steenen en koperen plalen gezamenlijk eene
waai de van 10 h 12 000 uitmakende, is door de politie in
een beruchter, boekwinkel in beslaggenomen, door den regter
ten vure gedoemd, en daarop dadeljjk vernietigd, een weik,
dut eea aantal politie-agenten vele uren werk verschafte.
.11. Dingsiiag avond ten zes ure berocrkie men te Ant
werpen aan den linkeroever der Schelde eensklaps bet uit
baten n van vlammen, gevolgd door een ontploffing. Een
ruffimvdeijj van pell oleum stond in den brand De vlammen
verspieidden zulk een licht, dat het, als bet ware, volkomen
dag was. Elk oogenblik namen de vlammen in uitbreiding
toe, totdat ten 7 ure een alles vernielende ontploffing volgde,
zoodat kolossale stukken steen tot een ongoloofelyke hoogte
in de lucht werden geworpen. Ten tien ure namen de vlam
men in hevigheid af Do oorzaak van don brand is onbekend
de schade wordt begroot op 75,000 francs.
De luchtballons werden het eerst in den Amcrikaan-
scben burgeroorlog gebruikt tot verkenning der vijandelijke
posten. Zy waren aan een touw bevestigd opdat zij niet te
ver zouden afdrijven, en uit de boogto kon dan een officier
van den staf de positie en de versterkingen der vjjanden
opnemen en aficekenen. Men nam zelfs proeven van een tele
grafische verbinding tusschen den ballon en het hoofdkwar
tier. Bjj de Europescbe oorlogen heelt men dit voorbeeld nog
niet gevolgd; in den Fruissisch Oostcnrjjkschen oorlog van
1866 nmhkie dc snelheid der operaties liet dan ook bijna
onmogelijk. Volgens do berigten uit Zuid-Amerika spelen
echter in den oorlog tusschen Brazilië en Paraguay de lucht
ballons wéder een groote rol. De president van laatstgenoemd
land, de maarschalk Lopez, die zicb achter zyne sterke ves
tingwei ken tot nog tos met succes tegen de Brazilianen
verdedigt, tracht dio lastige verspieders af te weren door op
verschillende punten groote brandstapels op te rigten en aan
lesteken, wanneer de ballon zich verheft. Spoedig verspreidt
zich dan een geweldige en dikke rook, dio de positie der bole-
gerdon omhult, en het onmogelijk maakt uit don ballon iels
naauwkourig op te nomen.
S T
,<Ti ti'i
1t
nt'j
ADVEBTENTIEJï:!).
Prijs van den gewonen regel0.10.
Tot 10 regels f 1 00. Zegelregt toot iedere plaatsing 0.35,
f 1
SCHIEDAM 17 'b'c'tob'er I'S ê!8;
M i t I
In de jl. Donderdag te Rotterdam gehouden .verga
dering van Fabriek-en Handworks-Ny verheid heeft,weder
een bespreking plaats gehad over Norton's stelsel van'pjjp-
welboring. Onder onderen deelde de heer M. va'n Erkel,
architect alhier, nadere opgaveo mede omtrent,een volgens
dit stelsel achter de in aanbouw zjjnde hoogere burgerschool
alhier geboorde wel, die goed water geeft Wal het ammo
niak-gehalte van dit water betreft, zoo verklaarde de beer
van Erkel, dat hij water van hetzelfde ammoniak-gehöito
sinds jaren gebruikt. Later bleek echter dat dit water 2/IOOOO
ammoniak en andere organische zelfstandigbeden by analyse
bad opgeleverd; en dat water van dit ammoniak-gehalte
geen onberispelijk drinkwater te noemen is,
Omtient een andere wel achter het Stads-Ziekenhois ge
boord, deelde spreker mede, dat de pijpen tot gtootere diepte,
33 el, zyn ingedreven, doch dat men daar geen water kon
verkrijgen. Het zand in den bodem is daar bjjzon'der fijn en
kleiachtig. De pjjp Iaat zieh niet dieper indrijvenhet water
stjjgt tot twee el onder den rand.
Omtrent het water, hierboven bedoeld, ontvingen wij van
bevoegde hand nog het volgende:
Het water uit den put achter do hoogere burgerschool
alhier, blijft steeds ammoniak en salpeterzuur bevattenwel
is waar zijn de hoeveelheden daarvan zeer gering, maar water,
dat die stoffen bevat, mag men geen goed drinkwater noemen
Een andere vraag is, of het bruikbaar drinkwater is; deze
vraag kan alleen beantwoord worden door hen die hunne
studie van de gezondheidsleer gemaakt hebben. Zeker is het,
dat er veel ammoniakhoudend drinkwater, zoowel bier als
elders, gedronken wordt; Maaswater bevat daarvan slechts
naauweljjks merkbare hoeveelheden, maar water uit pompen
alhier, b. v. tegenwoordig ook dat uit do pomp bjj den Hoop-
molcn, bevat hoeveelheden ammoniak, die niet of weinig
minder zyn dan die van het water uit den put bij de hoogere
'*barg(rrschool,*"en—tocb-hebft**meTr*döörhëtW5hrdrkffin'arvan~
tot beden nog geen onaangename gevolgen ondervonden.
Wij vernemen j dut de Afieolin» Rotterdam der Maat
schappij tot bevordering van Fabriek- en Handwerks-Nij-
verbeid besloten beeft een verzoek aan hét gemeentebestuur
aldaar in te dienen, om op stads kosten te beproeven of men
door zeer diep te boren, volgens hetzelfde systeem, aldaar
goed water zou kunnen bekomenwant het water te Rotter
dam verkregen door dergeljjke putborin», bevat even als dit
hier ammoniak. Misschien is op grootere diepte hier ook in
alfa o'pzigten goed water te verkrygen.
liet putwater van de hoogere burgerschool heeft, oven als
zeer veel putwater alhier, de eigenaardigheid dat bet, in
tegenstelling van het Maaswater, geen zwavelzure zouten
bevat; daardoor is het zeer geschikt tot voeding van stoom
ketels, omdat zich alsdan geen ketelsteen afzet; daarenboven
is het steeds eenige graden kouder dan het Scbie water, zoodat
zulk water voor bianderijen en mouloryen, waar in geen
geval ammoniak schaden kan, uitnemend geschikt is.
Al heelt de putborin», achter de hoogere burgerschool
dan geen water opgeleverd, dat in alle opzigten goetl
drinkwater mag genoemd worden, toch beeft men hoogst
belangrijke resultaten verkregen, dio ook elders met groote
belangstelling vernomen zyn. Door deze proef toch ia be
wezen, dut men hier met zeer weinig kosten overvloed van
voor branderijen en mouterjjen uitnemend geschikt w.tier
kan verkrygen; wij twjj leien ook niet, of deze proef zal nog
door velo anderen gevolgd worden, terwjjl ook do piuticu-
licren spoedig hierin hun voordeel zullen zien.
Voor den overvoer van een bouten stoombarkas met
toebchoorcn naar Soerabaya is door de Nederlandscbe
Handelmaatschappij aangenomen het te Amsterdam te huis
bcboorendc schip Cathnrina Elisabeth, kapt, J. M. Brakke.
Voor den overvoer van een detachement militairen
naar Java is door de Nederlandscbe Handelmaatschappij
aangenomen het te Amsterdam te huis beboorendo schip
Eleclra. kapt. F. H. Landweer.
Z. 51. heeft besloten, dat met wyzigin» van art. 1 van
het* besluit van den 15 Maart 1867, het hier te lande in te
vorderen enkele port naar den maatstaf van 15 wigijes,
wegens de brieven naar en uit Denemarken, te rekenen van
1 November 1868, vijftien cents voor gefrankeerde en dertig
cents voor ongefrnnkeordo brieven bedragen zal.'
Men verzekert dat, na afloop van bet 'onderzoek der
aanhangige wets-ontwerpen in deafdeelingen, in afwachting
van het opmaken der voorloopige verslagen van de commis
sion van rapporteurs en van het inzenden van de antwoorden
door de regering, de kamer tot nadere bjjeenroepin» zou
uiteengaan.
Jl. Donderdag zjjn op de werf de Onderneming, vim
den scheepsbouwmeester H. de Hoog, to Dolfsbaven, do
kielen opgohaald voor Uveo bunloggerscbepelr'genoamd:
Adrien Eugène Maas en Madagascar, voor rekening van do,
heeren J. Drayton, Lee Co., te Schevcningen, zjjnde beido.
loggers bestemd voor de groote of haringvisscherjj en beug-,
vaart.
