A0. 1869.
JW 2167.
Donderdag SO Augustus.
Verschijnt dagelijksuitgezonderd Dingsdag
BlfllNENLAMDSGHE BERIGTEN.
Bg^5—
WIE IS RADICAAL, WIE IS REYOLUTIONAIR
I.
Revolutionair en radicaal. Ziedaar twee woorden
die hard klinken en twee woorden die de goó-gcrncentc
een schrik op het lijf jagen; bijgevolg, twee «oorden
uiterst geschikt ora tot scheldnaam te worden gebezigd.
Men behoeft zich dan ook niet te verwonderen, dat
men veelal de liberale partij de radicalennoemt, en wil
men ze nog afschrikwekkender maken,er „revolutionairen"
nog bijvoegt.
Nu zijn wij juist'zoo bang niet voor die namen en ver
trouwen wij, dat' de góè-gemeente, als ze wat minder
eenvoudigen „welgezind" zal geworden zijn er ook niet
zoo ligt mcer bang'ineö zal te maken wezen. Als ra
dicaal toch beteekent, dat wij niets van modderen weten
willen en met wortel en tak het kwaad willen uitroeijen;
als revolutionair beteekent, dat wij doordrongen van de
beginselen van 1789, ons verzetten tegen alles wat de
volksvrijheid zog kunnen schaden, tegen alles wat ons
weêr zou kunnen terugvoeren tot een heerschappij van
„de Heeren", 'darï willen wij niets liever dan „radicaal"
genoemd worden,dan is „revolutionair" onze geliefkoosde
cercnaam.
Men meenfc er evenwel iets anders mede, wanneer
men onsvoor „radicalen" of „revolutionairen" uitkrijt.
Men wil er meó te kennen geven, dut w ij onverdraag-
zaam-tyranniek onze heilloozcbeginselen ten uitvoer
willen leggen. Men wil ons uitschilderen met de Jaco-
bijnenmuts op'het hoofd en de guillotine in de hand; men
wil ten onzen koste do meer cenrovdigcn" in den lande
nog eens bang maken met de revolutie-vertellingen hun
ner grootmoeders. Dc wandaden van een Robespierre
moeten op ons hoofd nederkomeu. Wij zijn slcölits in-
conscquent.als wij niet even als Moral September-feestcn
houden.
En toch, het is een dwa/c karakteristiek,wanneer men
de partij, die ten onzent gehecht is aan dc beginselen van
'48 radicaai of revolutionair vindt. Men schijnt zich
jiiet helder ,voor den geest te stellen, wat het eigenaar
dige yan een ladicule of ievolutionaire partij is,en alleen
de' geschiktheid van de benaming om onze „rustige wel
denkende landiaai' den angst om het iiart te doen slaan,
schijnt lot die keuze geleid te hebben. Wel zijner
radicale en ievolutionaire partijen in den kwaden zin in
ons midden, maar voor dc conslilulionclcn voegt die
benaming hel allerminst.
Wtrl is radicaal, real rs revolutionair?
Meteen paar woorden gaven wij hel reeds te kennen;
bel OHveidraagzaam-lyramiick ten uitvoer leggen van
beginselen maakt den radicaal, cu een dei gelijk radica
lisme gaal nalimi lijk gepaard met een i uw oim crstoolen
van bestaande toestanden, met een revolutionaire be
weging, die-vaak onnoodig-mcêduogcnloos met afhel
bestaande breekt, die des noods over do lijken van nn-
dersgezinden heón zijn denkbeelden verwezenlijkt wil
zien. De thöoriënaangaande godsdienst, staatsbestuur
fin zedelijkheid, welligt geheel builen hel leven door dc
logica van een heethoofd gevormd, moeten, hel koste
wat het wil, door'de menschlieid worden opgenomen;
zijn godsdienstige, zijn staalsreglclijke, zijn morele idecn
zijn zóó waar, dat er buiten die geen heil is lo verwachten
en dat de mcdemensclicn moeten worden genoodzaakt
ook zoo godsdienstig, ook zoo zedelijk te worden, ook
•zoo over staalsreglclijke kwestie» te denken. Van ieder
godsdienstig denkbeeld, van iedere1 uitspraak van het
geweten, van iedere slaatsregtelijke stelling wordt een
artikel voor het strafwetboek gemaakt en meestal wordt
een overtreding met den dood gestraft. Ja, men gaat
nog verder; andersdenkenden zijn niet slechts strafbaar,
maar zij hebben de eigenschap van besmet vee, ook
anderen aan te stekenzij mecten in hunne schuilhoeken
worden opgezocht; zij moeten worden „afgemaakt".
Lijnrcgt tegenover een dergelijk radicalisme staat de
constitutionele partij te onzent, llaar godsdienslloozc
staat laat het geweten der burgers vrij. Dc vrije druk
pers gunt ook aan hen,die Icgcnonzeconslituticgestcmd
zijn, vrije discussie. Niet door mcnschenbloed moet zich
de constitutie vestigen, maar juist uit voortdurende dis
cussie moet hare voortreffelijkheid blijken. Onze
strafwetgeving moet verbeterd wordffnmaar geen
liberaal denkt er aan, het werk van de conscicnliën der
ingezetenen door een arlikclcn-reeks te'laten ovcr-
!*7 v<X>
nemen; geen liberaal kan een oogenblik een door den
staat gekommandcerdc zedelijkheid of godsdienstig
heid wenschen.
Bij uitstek radicaal cn revolutionair wps het Fransche
schrikbewind, Hij die 'slechts jerdacht_kon worden
het met de staatsrcg^ykjccL#%€fppent^^il£eA'olutie..iiïStS
eens te zijn, moest voorde openbare veiligheid afgemaakt
worden.Hij was op zich zelf gevaarlijk en kon anderen
besmetten. In alle opziglcn bad het volk uit te
maken wat waarheid was; de godsdienstige waarheden,
de zedelijke waarheden werden door het volk „be
sloten." En als Je pcuple Frangais rcconnaü un Sire
suprème' cn zoo vriendelijk was geweest in zijn
eliendigen waan bet Opperwcen de oer aan te doen
het te erkennen, was die geloofsbelijdenis een grond
wet; even als, wanneer de waarheid anders „besloten"
werd, de dienst der „Raison" een grondwet was.
Er was hij het schrikbewind geen plaats voor zedelijke,
voor godsdienstige, voor intellectuele vrijheid. Alle
uitingen van den geest moesten door een „de waar
heid", le gronde gaan.
El 1114 T.
fc
(Brieven ïraueo.)
ABONNEMENT:
Abonnementsprijs, per Drie Maandenf 185.
Franco per Pest, door bel jebeele Rijk- 8 50.
ABVESIIHlIlBi
Prijs: Tan 1 tot 10 gewone regels 1.00; iedere regel weèt 'f 0.10.
Voor den werkenden stand en roor weldadigheid, de belfl tan den prijs.
»Iict Fiansclio volk een Opperwezen erkent"; zoo als bekend is,
dc eigen woorden van een besluit.
SCH IEB AM, 25 Augustus 18 6 9.
Heden wordt alhier op de gebruikelijke wijze herdueht do
18de verjaardag van Z.K.H. Willem Alexander Karet
Hendrik Frcderik, tweede zoon dos konings.
Wij vernemen, dat een tarief betreffende het vervoer
van goederen is vastgesteld tusschen do koninktijko Neder-
landsolio stoomboot-maatschappij cn de stations van den
Noord-Botgiscbon spoorweg, naar de havens van do Oostzeo.
Hot vervoer zal geschieden in transito.over de lyuen der
staatsspoorwegen
Uit Overscliie wordt ons gemold, dat die gemeente zich
gïslcien avond voor de eerste tnaul mogt verheugen in een
gaz-verlichting, die in alle opzigten op schitterende wijze is
gelukt.
Aan de Lage-Brug, voor de woning van den burgemeester,
was een eeropoort opgerigt on aan zyn huis een groote ster
aangebragt, beidon fraai verlicht, terwijl nog door andore
inwoners en door den ondernemer vnn de guz-fubiiek, den
heer W. Kooreman, mede illuminaties door guz waren daar-
gcstold.
Een genoegelijko on vrolijke stemming heerschto in do
gemeente, die nog verhoogd werd door een serenade aan den
burgemeester, op verzoek van den lieor ICooremim, gebrugt
door het i]armonio-gezolsoliap„/i/jo//o" vnn Schiedam, onder
directie van don heor W. H. Kuhno. Do heer Wijnacndts,
bedankte op hartelijke wijze voor dc hem gebragto ovatie,
waarop door den president van liet zanggczolsohap, den heer
G. Maltha Dz,, op gepaste w jjze werd gountwoord, waarna
het gczolschap op hoflulijko wyze door den burgemeester in
huis werd gonoodigd cn daar, met de heeren wethouders,
leden vnn den raad, den ondernemer en andere gonoodigden
op uUezitis gulle wyze onthaald.
Het znnggezelschap liet zich nog, behalve bij eenige andero
inwoners, ook by den ondernemer hooren, waarna men zicb
in de „Vergulde Koetswagen" vcrceriigdo, en daar nog
eenige genoegelijko oogenblikken mot elkander doorbragt.
Do lubriek, door de firma L. J. Enthoven Co. te 's Hagc,
gebouwd, strekt den vervaardigers tot oer en do gemeente
Ovcrschio tot sieraad, terwyt.hoi to wenscben is, dut zij ook
daarvoor nuttig cn vnn algemeen belang zal zyn, waarvoor
het uitzigt bestaat, daar de ondernemer zich aanvankelijk
reeds in een ruime deelneming van do Ingezetenen mag ver
heugen. A
Uit Delfsbaven wordt gemeld, dnl het aldaar mot den
veestapel bijzonder goed gaat, en van long- of andere ziekten
onder bet rundvee weinig oi niets gehoord wordtzoodut, als
men den tegenwoordigen toestand der weilanden, dc groote
hoeveelheid goed gewonnen hooien do hoogo prijzen van hot
vee/melk en zuivel in aanmerking neemt, men tot hot besluit
komt, dat hot den veehouders zeer naar hunnen wcnsch gaat,
Nader wordt ons berigt omtrent de twee schepen te
Maassluis met haring aangekomen, waarvan wy in ons vorig
nummer melding maakte», dat het eene schip is do Schcveniu-
genschipper C. Ryke, van de Nodcrlandscbo maatschappij
de Toekomst tot exploitatie van zeevisseherïj, met 80 ton, en
de Proefneming, schipper J. de Kromme, van de rcedcry de
Nieuwe Onderneming, met 44 ton baring.
Nog meldt men, dat de borigten van. do visschersvloot niet
voordeelig zyn, hetgeen boofdzakolyk wordt toegeschreven
nan het aanhoudend ruw en stormachtig weder, dat do vis-
schery bomoeyolykt, terwijl do weinige haring die zich voor
doet, zoerongclijko vangsten oplevert. Zelfs zyn er schepen
by do vloot; die totjiu toe nog geen haringann boord hebben.
- Do algomccno. vergadering der Maatschappij tot nut
van den Javaan is, met het oog op bet statistiek-congres (e
'sGravenhago, van 9 tot 16 September uitgesteld.
Het hoofd-comitd van do Nederlandsche vcrconiging
tot bot verlcenon van hulp,aan zieke en gewonde krijgslieden
in tjjd van oorlog geelt kennis, dat doalgemecne vergadering
der comitó's zat pluais hebben op Woensdagden 1 September
a-s.^des voormiddags ten -10 nro,dn de zaal van Diligentia
te 's Hage.
Voorts, dat de opening dor tentoonstelling van voorwerpen
tot hulp, verpleging, vervoer en vcrbljjf van zieken cn ge
wonden, in do i^:;"",-akademie aldaar, zal geschieden op
denzolfden dag, des namiddags ten 2 ure, zullende ten 3 ure
de toegang voor het publiek worden opengesteld.
Tot het by wonen der algemceno vergadering hebben do
leden der comilé'a toegang tegen vertoon van een bowjjs van
lidmaatschap, en tot het by wonen der plegiige opening van
de tentoonstelling hebben de bestoren der comitd's toegang
op vertoon van een bewijs van lidmaatscha' i, door den voor
zitter of secretaris van het bestuur van het comité ondor-
teekend.
Zondagavond werd de aandacht en de rust in de kerk
teSchevcningenopbedenkclykewijzo verstoord, 't Was reeds
laat geworden, ongeveer lialf acht, teen dc zendeling aan
wien hei predikingswerk was opgedragen, het doopformulier
zou voorlezendilar het ovenwei reeds donker was geworden,
werd het licht boven den predikstoel opgestoken; even flik
kerde dc vlam boven het glas uit, ot de gedachte aan brand
biagt de zenuwen van een paar Scheveningscho visch-
vrouwtjes in rep cn roer, en zonder dat men eigenlijk wist
wat er gaande was, drong cn stormde de groote meerderheid
angstig gillende do kerk uit. Do hoeden kwamen er wel bet
slechts af, zij waren in het gedrang platgedrukt; van do
korkgangers heeft niemand echter eeoig letsel bekomen.
Aan de tegenwoordigheid van geest van den prediker bad
toen het te dunken, dat de doopplcgtïghcid onder veel gc-
druisch cn gepraat ten cindegcbrngt werd.
Uit Katwy k aan Zee wordt gemeld van den 22 dezer,
dat in de vorige week weder 21 schuiten naar do haring-
visscherij vertrokken zijn; binnen eenige dagen zouden er
nog meer uitgaan, Tcrwyl de kustvisschery nog met voordeel
wordt uitgeoefend, blijven acht schuiten nog ceoigcn tijd de
maikt van verschen visch voorzien, waarvoor hoogo prijzen
worden besleed.
Te Smilde is hot volgende voorgevallen. Voor ecnïgo
dagen kwam daar by een ingezeten oen heer uit Beetgum,
met nog een heer cn een pikeur en kocht van eerstgenoemde
een span paarden, zonder af te dingen, voor achthonderd gul
den, af te toveren te Groningen. Toen de yerkodper op den
bepaalden tyd met de paarden daar aankwam, bevonden zich
er wel de pikeur mot don nnderon heer, maar de eigenlijke
koopcr was absent. Genoemde twee personen begonnen al
heel spoedig te spreken vnn het weinige dat zij aan zulk ées
belangrijken koop verdienden en gaven te kennen, dat zij vnn
don verkoopor een fooi verwachtten. Dczo was nu wel niet
ongeneigd een fuoï te geven, maar toon liy vernam, dat die
zoo dik cn zwaar werd verwacht, dat ze oen aanmerkelyken
afslag of vermindering op dc koopsom zou veroorzaken, was
hiervan het gevolg; dut hy zijn bruintjes wéér mede huis
waarts nam. filet verlangen ziet men den afloop dezer zauk
te gomoet.
Nuar men verzekert, zouden er in do nfgcloopen week
per Conlranl-spoor vervoerd zijn ongeveer 40,000 personen,
en zou dit'getal nog veornnnzienlijkcr zyn geweest, indien er
geen wagens te kort gekomen warenbet personon-vervoer
geschiedde ook in goederenwagens.
Znturdug jl., zoo wordt uit Leeuwarden geschroven,
ontdekte een piuticulicr onder Kauwerd,dut hem een blikken,
trommel met p. ra. 1000 aan verschillende waarden
ontstolen. Het vermoeden viel op een stoelenmnttor cn diens
vrouw, dto zich daar hadden bevonden on naar deze stad
wmon vertrokken. Zij worden bier door de politie onder
zocht, maar zonder gevolg, zoodat men zo weder hun weg
liet gaan. Hot onderzoek word intusschcn ook tc Rauwcrd
voortgezet cn dit hccit aldaar gcloid tot do ontdekking van
zoodunigen trommel met nog bclangr jjk meer waarde, men
zegt p. ro. J 5000 in een hooiberg bij de woning, waar
de diefstal is gepleegd. Er worden vermoedens geopperd, die
voorzïgiigheidsbulvo niet worden medegedeeld.
Voor eenigo dagen kregen tweo gevangenen in het
tuchthuis tc Leeuwarden onder liet middagmaal een klein
geschil met elkander. Do een word daarbjj eensklaps zoo
diiftig, dut hjj zyn lotgenoot mot een soort priem uit een
wecftoesic! een steek in don nek toebragt, die zwaar bloed
verlies veroorzaakte en don verwondo in vrij gevaarlijken
toestand doet vcrkceren. Do dader heeft wegens soortgelijke
misdaad een tuchthuisstraf van tien jaren ten zijr.cn laste,
Den 2 September a s. zol in hot Baleis voor Volksvlijt
te Amsterdam een zameukomst worden gehouden van alle
bestuurders van volksvoordrngtcn, bonevens sprekers en
schrijvers voor het volk, byeongeioepen door de afdeeljng
votksvoordragtcu van de maatschappij voor den wei konden
stand. Do werkzaamheden tor vergadering zulten hoofd
zakelijk bestaan in de bespreking dor volgonde onderwerpen:,
1. bet verslag der volksstoordrngicn in Nederland, 2. de
wijze, wanrop do verschillende beslui cn kunnen znmop-
