4 WoeSeptemberj HaET VOLKSOHDEEWUS, een levenskwestie. ALPtlKlEEN OVERZIGT. JW 2191, - m*- Het gewigt (van het onderwijs .^vordt dikwijls niet genoeg begrepen. Velen betreuren het alleen daorom, 'dat'èën* goed'deel der natie onvoldoende wordt onder- Tvèfén'/omdat zij rneenën, dat hel'genp's van vaardigheid ^in^kbnsteo^^ida'géigkschen Ic,vens, inlezen, schrijven èn reheaer^ huii'-la(ter;"zeerveel.last en nadeel zal berok- hénen; ;naaar,rd(\t Èjj.priyèldoend onderwijs de inteltec- tuële krachten van dfip menscli niet tot hare natuurlijke ohtwikkeling kömi^daaVvan beseft men vaak maar al tc wëimfj En'ldit is tóehlwaarlgk het voornaamste resul taat, dat memvatfhét onderwijs te verwachten heeft; wij achtenjde npodigq ^aardigheid indezen, schrijven en rékenhn'; Onmisbaar, docli gelooven, dat hij, die niet vol- dpimvdV oiiderwezen is méér om de laatste reden moet worden bëklaagd.vC, ,f'Men zaF;zéggén, *dat gëëstcsrontwikkeling niet geheel en^faP afhan'gfëvanonderwijs, en wij gelooven ook wel, dat in sommige .gevallen de niet onderwezene tamelijk ontwikkeld Kan zijn en heel wat positieve kennis op prak- tischen'vv'ègkan hebben opgedaan. Doch inden regel is onderwijs .noódvyertdig Vóór ^«ontwikkeling van de 'geestgskrachten,. terwijl ook meerdere positieve kennis niet verkregen^ wordt, wonneer die ontwikkeling niet reeds eenigermale ten minste aanwezig is. Men kan daarom veilig aannemen, dat bij de bevorderingwon al- gëmeenegeestes-ontwikkeling en volksbeschaving weinig kan verrigt worden, als niet corst degelijk volksonderwijs den eersten, den'onmisboren aansloot gegeven heeft. Het was", alles" behalve .ten' onregtc, dat reads voor meer dan 20 jaren éeh onzer grootste geleerden^1) de woorden „weienschap en völfagtfuk", in één adem noem- de.;—^Wij gelooven, dat iedereen, die er zich een juiste 'ling^yan maken kan, welk een invloed degelijk i"ópfdën. geiieelcn mensch uitoefent, die leuze tot dezijnc heeft gemaakt. En liet is niet dan natuur lijk, datvelen,dievandie waarheid diep ovcrlufgd waren, waar zij zagen,;dat aan het volksgeluk veel ontbrak, het onb'cyi&digende; van dén toestand des volks in de eerste plaats aan het onvoldoende onderwijs meenden te moeten toeschrijven.1 >!>Vij. willen eens liicr 'opzettelijk nagaan, hóegrootc socialefjtwalen van oiizén tijd, voor een groot gedeelte door den onvoldoenden 'stand "der volks-ontwikkcling worden veroorzaakt. Als wij van groole Socialekwalen van onzen tijd spre ken, dient ongetwijfeld in de eerste plaats de toestand der'arbeidende klasse te worden genoemd. Het is toch een treurige waarheid, dat dia klasse, die met handenar beid haar brood verdient, een groot gedeelte der natie, zich eh zijn huisgezin door al zijn werken geen behoor lijk bestaan kaïl^èr^kercn. De moesten van de ar beidende klassqlijdénny juist geen volslagen gebrek,maar toch is het hun in (gewone omstandigheden onmogelijk zich en hun huisgezin behoorlijk te voeden en tc kleeden. liet is een tqèstandjldie ieder die hot wel mot het volk méent, met(ihnjgp^zorg vervult, en die reeds .mènigèe'hnaar4de Oorzaken dier sociale kwaalhecft-doen worschén*'(./;' De werklieden zelf wijten veelal allcsoanhunpatroons, en wij willen niet beweren, dat ér geen patroons gevonden •worden, die veel te kort körnen in hunne verpligtingcn 'jegens hunne werklieden.-Maar waarlijk, het is niet denkbaar, dat een sociale toestand alleen van de onbillijk heid zou afhangen van enkele individuen; de oorzaak moet (diéperliggen;- 2Ü "aoet hoofdzakelijk liggen in de 'werklieden zelf. Even als elders, zoo wordt ook hier de marktprijs van de te bewijzen diensten behcerscht door <iëgeschiktheid van hem, dié ze betoont; en daarom ligt ook in de eerste plaats dc reden van de onvoldoende (betaling der werklieden in hun eigen onbekwaamhejd De werklieden zijn niet; bekwaam genoeg. Niet alleen, hebben zij hun ambacht vagk slecht geleejd, maar zij missen ook de voldoende algemeene. geestesontwik keling zonder welke men Diets goeds wezen kan, ook geen góed werkman. Onderwijs draagt voor den4 werkman ook vruchten in zijnambacht. De werkman die heeft'leeren doordenken wordt veel knapper werk-. man, wordt, ook dédr iruikbaar waar riien mét routine niets kan'aaitvangen. -^ Onze werklieden denken vaak in het geheel nipt door, qfdënkënzóó gebrekkig, dat véle bazen, beweren liever géén, dan een zoogenaamd „redc- nereoden" knecht tehébbëni—-Hewerkman is té weinig ontwikkeld, öm iets mëer te doen dan routine-werk; hij is machine en wordt ook als zoodanig betaald. Wanneer voldoend onderwijs den werkman een intelligent werk man had gemaakt, zou hij zijn tijd veel beter weten te besteden,, zou hij veel meer waard zijn en bij gevolg meer kunnen eischen. Zijn onvolledige ontwikkeling is degrond,datde werk man niet genoeg kan verdienen. Daarom, laat hij onder wezen worden 1Men meene toch niet een maatschap pelijke kwaal door huismiddeltjes te kunnen genezen. Ongemotiveerde goedheid van de patroons is geen hechte grond waarop zich een betëre toestand kan vestigen. Patriarchale welwillendheid, soepkaartcn (-) uitdeelende volksliefdezij zijn geep geneesmiddelen voor een maat schappelijke kwaal; het stuit ons tegen de borst, dat een deel onzer natie door de aalmoezen van liet andere zou. moeten bestaan. Dergelijke middelen kunnen geen voortdurenden invloed uitoefenen; wij verwachten alleen beterschap van voldoend volksonderwijs. Doch stellen wij eens, de handwerksman werd betaald zooals een uitstekend handwerksman betaald dient te wordenwas dan nog alles gewonnen? -—"Wij gelooven neen. Ook in het huishouden ontbreekt man en vrouw alle. overleg vaak ten eenenmale; ook hier wordt de noodige organiserende tact gemist, ook hier gelukt het dikwijls aan den meer ontwikkelde den werkman op iets te wijzen, waardoor hij zijn lot kan verbeteren, dat wel .volkomen voor de. hand lag, dat.wel geheel binnenlijn bereik ;was", docliwnar hij' tóch maar niet aón had ge dacht. De oorzaak ligt dunkt ons ook hier daarin, dat man en vrouw niet yoldocnde naar den geest ont wikkeld zijn, 2 onvoldoende zijn onderwezen. Wil men zich hiervan overtuigen, men vergelijke, om eens iets ie noemen, den werkman met een andere klasse van menschen, den kleinen burger, den lageren ambte naar; dadelijk springt ons "een merkwaardig verschil in het oog. De fraantiele toestond van don laatste is dik wijls naar evenredigheid eer slechter dan beter dan die van den eerste, en toch treft men bij den kleinen burger veel meer welvaart aan dan bij de lagere klassen. Dit raadsel is dadelijk opgelost wanneer men een blik in beider huishouding slaat. Bij den eenén is veel meer tact waar te nemen om-van zeer weinigbetrekkelijkzccr veel te maken; bij den eënehhéerscht overleg, bij den an deren een zorgeloos leven bij den dag. En als men dan beider levensgeschiedenis nagaat, zal men veelal bevin den, dat, bij den kleinen burger, man en vrouw heel wat schooljaren achter den rug hebben, de handwerksman reeds van zijn vroegste jeügd is geëxploiteerd geworden. De vrije tijd van den werkman kon voor hem een schoone gelegenheid zijn zich te volmaken. Als vol doend onderwijs, als eenige beschaving hem geleerd had zich met lectuur als anderzins intellectueel bezig .te houden, was voor hem een" schoone weg geopend om het tot een tamelijk hoogen trap van intellectuele en morele ontwikkeling te brengen. Né ontbreekt de aanleiding daartoe hem vaak ten eenenmale; hij heeft de waarde der beschaving niet leeren beseffen en weet nu ook in zijn leëgen tijd niets anders tc doen dan zich te vervelen. Inzijn vrijen tijd dient hij zich natuurlijk ook eens door meer bepaalde vermaken tc verzetten; maar zelfs in zijn vermaken is zijn geringe ontwikkeling hem ten viock. Als hij geleerd had bij zijn uitspanningen ook naar den geest mede te genieten zouden die uitspanningen op hem een meer verfrisschendcn en herstellenden in vloed uitoefenen. Nu gaan de zaken geheel anders; de werkman begrijpt zeer teregt, dat vermaak ook eens aan de orde dient tc zijnevenwel,dat reglraatige gevoel van behoefte leidt hem opeen dwaalspoor. Op periodieke tijden barst hij eens loszijn amusementen gelijken meer pp een razerijjj dan op een zich herstellen voor den arbeid enjnjet #ët frisschen moed, maar zat van liet pleïzïer hervat hij zijn werk weer. Zoo is dan haar gebrekkige ontwikkeling een der hoofd oorzaken van dén onbevtedigden toestand der arbeidende klasse. Dat de werkman niet voldoende is onderwezen is niet alleen de oorzaak van'jigh' ar^^déj;hnj8rt|éóiërkt. ook, dat dalgene wat dienen bót? hem moreel Vey|fMeffeni zijn vrije tijd, thans'vaok tbr ni>-f tt ts zedelijk nóg lagër te dóen zinken l géenlwond^rldy^dk" datTJezoakvan hot YóiksÓndmidjs tfêgi^ vindt bij henjdjejiet waarlijk wèl meenen metde stóffë- iijke en zedèlijkejpjilwikkeling yan dat.groote én in velé opzigten krachtige'deel der natie, dat met handenarbeid zijn broodiverj.ient. (-.^>v f') Professor G. J. Mulder. iio*' KaMer dek staten Generaal. .-i.. - -' -'I)'1' (a) Hiermede willen wij niets gezegd Lebben legen de gewoonte soep- kaarten uit te govcn. In de- zitUng"van Maandag is het adrës van!antwoord óp do troonrede :in behandeling gekomen en hoeft goe«£ lang durige discussie uitgelokt.Hoofdzakelijk werdendaarbjjs: ter sprake góbragt, da afkoopbaarsteiiing der tienden én het-; lager onderwys. Het óntwerp-adres werd on veranderd - mei algemeene Blommen aangenomen. 'Jtri liri r rr 4ÜSiAT"' SCHIEDAM, 2^ Sojptember 1869. Geljjk w^sreeds in een .vórig nnmmer hebben berigt, had jl. Zaturdug in bet'gebpóyj;vaa.de gépeente-tusschên- school tnbat^Brodravèld het jnari'ÜKMli examen"piaatayoór dé k weekelingen van de' Leer- enVormschoolalhier.-Het onder zoek, dat des morgens tón rnim 9 ure aanving düurde bjjna onafgebroken tot des namiddags.ten,half 3 ure voort, on bepaalde zich tot de thoorió' en dó praktijk van dé mózyk, algebra, opvoed- en onderwijskunde, thóoreliscb en praktisch tekenen, algemeene en vaderlandsche 'geschiedenis ei; theorie der gymnastiek. Des namiddags ton 5 ure werd heronder zoek voortgezet, hetwelk liep over physicoi, wis-, natuar- en staatkundige aardrijkskunde, vormleer, Nederlaiidsche taal en spelling. De leden van 'do plaatselijke schoolcommissie woonden dit examen als naar gow-oorite bij; *ó'öl£tlé*ticei; dr. M. P. Lindo, inspecteur van hot lager onderwijs in Zoid- holland gaf door zjjn vercerende tegentvoordigheid van sijn belangstelling een vernieuwd bewjjs, terwijl dó heer dr. C. J. Vaillant, districts-schoèlopzicner, dié onafgebroken van bet begin tot bet einde tegenwoordig was, duard'oór eveneens weder deed blijken hoe hoog hjj deze jiirigting'van onderwijs waardeert. Aangenaam was het voor autoriteiten en onderwijzers, aan wie de zorg en opleiding der kwëekó( liogen zyn toevertrouwd, ook daartegenwoordig tè'ziën(dó hoofdonderwijzers der bijzondere scholen alhier, om, zoo.te kunnen beoordeelen hot gehalte en de rigting van het ónder-, wijs, dat aan de vormschool voor aankomende pnderwpzors wordt verstrekt. De uitslag vun het examen tvns- oven als vorige,jareq bevredigend, daar de jonge lieden uitmuntende pt-oe^en leverden van goed onderwezen te zjjn en de l^st tot'stutjig by hen wordt opgewekt. Namens de plaatselij^scbóoljcom- roissie, werd dan ook bjj monde van haren voorzit'tyr,'den heer J. Lecbncr, hare bijzondere teyredenbeid'aan ieermeea- ters en kweekolingen gebragt, terwijl ook de.beer dr.'.C. J^ Vaillant-in krachtige en hartelijke bewoordingen de kw'eoke- lingen wees op bet bijzondóreyoorregt, dat ben binnen.deze gemeente ten deel mogt vallen en,hun vooral aanspoordq pm door lust, ijver en onberispelijk gedrag zich dit alles waardig tó maken. Ook nu werd deze plegtigbeid besloten, dóbr.uit naam van het gemeentebestuur aan hen', die in het.afgóloopen jaar de meeste tevredenbeid.aan de leermeestersóve>r gedrag én vorderingen gegeven hadden, pracbtfge'studièb'óóken uit te reiken. Deze onderscheiding viel (en dóel.aan delkwopke^, lingon H. van der Hoeven, J. P. Sanders, H. *W"(van'dor Most, YV. La Roy, C. Rjjnbende, J. Beumor, J. W.(Beth,.YV,.; Valkenburg, P. Heus, J. J. van .W^k,. J. Bjjlo, D. Maltha en B. van de Pol, terwijl".aahdei|^w.ee|'^jj)'g IV. Noordzij een fraaf|etuigiKlirift.yrerjl.'ü!tg'^^jll^^'. neer wy ons1 niet. vergissen, dan meenen' wy ,té^^ge"n^aajjj. nemen, dat allen die dit examen hebben bijge.woond(dfHaryan zeer goede indrukken hebben ontvangen óty üa Leer.rtetiy.orm-* school alhier zullen beschouwen als conweldaad .voor dê'ry. tóekomstigeh onderwijzer en als een siórand onzer gómeënte. JHeden namiddag ten halfeen ure'had dé'plégt'igê''in- fwijding plaats vari bet Diaconie-buis der Heryormdógèmeënto alhier. Uiertoe waren uitgenoodigd de dames, uitmakende de commissie der verloting ten behoeve van dit gêpticht, de leden van Dorcas, do kerkeraad der Hervormde en die der, Luthersche gemeentenatte., regenten en regentessen vanjhet Hervormde Weeshuis, het diigeljjksch'bestuurder bnrgórlijke gemeente,- en andere collegien en personen. De plógtigheid werd door den voorzitter, den heor YV: C. van der Schalk, met een'gepaste'toespraak geopend, waarin hij zijn dank betuigde aan allen door wier hulp het mogelijk was gewórden deze inrigting in hot leven to roepen, onder wie hy inzonder heid vermeldde de edele schenkster van het gesticht' zelf.' mej. A. Loopuyt. Deze toespraak werd door aldéaanwezigenluide; toegejuicht. Na hom voerde do boer W. L SIotemaker het woord,:-die meer in bet bijzonder do commissie vóo'r de vër- loting dank zeide, wier edelaardig pogen in zóó ruime! mate- bekroond is dat de belangrjjke som van ruitnj^28Ó0, ter bè-- ABONNEMENT: ''Abonnementtprifs, per Drie M«»nden.f 1.S5. Franco por Post, door bet gebeele Rijlc -'260. (Brieven Franco.) v A D V B BI E N Tfl E-ifTi :a Prij«: vah*l tot 10 gewone rogj)» ^l.Ó§|^edr'p rrgef neer 8.10. Voor den i^Wendcn stand en TOorZwd^digheid, (do jbelft van den pijie.J

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1869 | | pagina 1