w
A®. 1869.
JW ,2247-:
no n d e r d a e 116 l> e c e in b e r.
Verschijnt'dagelijks, oitgezonderd Biagsdag.
DE SCHOOLBOEKEN.:
ALGEMEEN OVERZIGT.
BINNEIiLANDSCHE*hÈRIGTËN.
1
'a -TfaxI ,1'
A
(Brieven ^Franco.)
cnwcl nog
te berde
vt n:
n^A.«.vindt onze mededeeling opvallend, dat het onder-
zoek-zich slechts tot de boelten van het lager onderwijs
heelt uitgestrekt.'„Waarom zijn den heerJN o I e t de
boeken, in digischolen voor meer uitgebreid lager onder
wijs niet'ièr|tr„ekt? Wordt soms die in/age gevreesd."
Wij anlvvooéten, dat-uit de omstandigheid, dat de lieer
N o I t^Se^ bqelt'en van het gewoon lager onderwijs zijn
verstrekt'' nog nipt volgt, dat die van uitgebreid lager
onderwijs hemfzijn onthouden. De lieer IN ole t
heeft slechtste vragen en hij kan ook die van het uit
gebreid lager onderwijs krijgen. Ze mogen hem niet
worden geweigerd.
A.,verheugt zich over hel feit, dat deleden van de
plaatselijk.e schoolcommissic het in de veroordceling van
het boeuje eens waren met den heer No let en meent
dan dal mén nu geen levendige discussion over dal punt
op de vergaderingen van het Nut tma 't Algemeen heeft te
vreezen,i* ^Vreest A^die "discussion? zouden wij
vragefi. -^fMaar Svat'wij niet begrijpen isvolgens
weike"logicfj.die beide zaken, de instemming van \ier
leden^Ser schoolcommissie en db discussie op de verga-
de'ringen vanniet Nut met elkander worden in verband
gébrogt. .Omdat vier leden van de schoolcommisiie het
met hun vijfden collega eens zijn, dat de Geschiedenüvan
Jozef moet wórden geweerd, zal niemand van de leden
van het-A'aïoi er hel wenschclijke van een sclioolboekjes-
censuur discussieéren? Heeft die iodeneiingzin
i In "liet"-vér volg van zijn artikel doet A. evcnvv
iets ergers'tittn niet sluitende redeneringen te
brengen. Wel redeneert.hij ook daar geheel valsch,
mnttrde valschc redenering geeft er plaats aan een ver
gelijkingvan een openbaar onderwij/er, die een school
boek' gebruikt1 waar een Roomsche iets uit halen kan,
met dieven en moordenaais.
.JIoor,tden heer
Voorzekgra ftrekt het den hoofilonderwijzers tot eer,
dat zij iiunnéfscïïoolboeken zoo goed weten te kiezen
Schoollmckijn* goed'te kiezen is nog zoo gemakkelijk
niet.— De heer N o 1 e t heeft een jaar beziggew cost met
reeds gekozen schoolboeken te censureren en toch heeft
hij het nog maar*„oppervlakkig" gedaan. Strekt het
dan onzen hnofdonderwijzers niet lot eer, dat ze bij de
véol moeijelijker primitive .keuze zich slechts éénmaal
hebbenWergist? Bijna hebben zij hun pligt gedaan,
bijna hebben zij in strijd met de wet gehandeld, zegt A.
en dan.'volgt.die vergelijking mot dieven en moordc-
miafs.^Welkeen scheeve, schandelijke voorstelling
Eel f organieke Jwpt schrijft voor, dat er in de school
niets sfrijdigs mèt'de Katholieke en andere godsdiensten
mag'Worden: geleerd; De hoofdonderwijzer doorzoekt
dè' schoölbqèken' om- te- ontdekken of ze volgens den
wet'op zijn school'kunnen worden ge
bruikt —NHij is in dat onderzoek niet yoppervlakkig
maar zoo „naaowkeurig", dat er'slechts een diiig hem
ontsnapt; is" nu?de omstandigheid, dat een ding aan de
aandacht van denhoofdonderwijzcris ontsnapt, voldoende
om dien .hoofdonderwijzer voor te stellen als iemand,
die wel in'mdndcren graad, maar toch op gelijke wijzede
vwet héefHóvcrtréden 'als dieven en moordenaars?
Geen" brug vondogica voerde-A. tot die vergelijking,
maar de wensch om op'die vergelijking néér te komen
verleidde hem tot ceriSlogiseh'en luchtsprong.
>3 Qp i'lfétgeenr-verijér in A's stuk voorkomt komen wij
-strakyeru^Sfannper ook.wij, even als A. een toepassing
lll^iraoken^dp tweepunten willen wij nog de aan-
fen^vopr'wij lot onze toepassing overgaan.-—
'A^bezigt de vólgende woorden'; - r
-
ceniganderlid op de keuring prijs stelde,slechts oppervlak
kig te werk ging en niettegenstaande hij een jaar tijd'nam,
geen naauwlettcnde zorg aan zijn werk besteedde, liet
een ander niot euvel kan^geduid worden, dat hij één
zaak over het hoofd. zaK,^naJ)4.iSchoplcpmmissie duldde
niet willens en wetens een dergelijk boek'op de schooi
daarvoor pleit liaar eenstemmigheid met den heer N o I e t
in de afkeuring van het boek,'toen zij op het afkeurings-
waardigegewezen werd; de heer Nolet zoo willens
en wetens „oppervlakkig" en vergatniet bijna maar voor
een goed deel wat hij zijn pligt rekende.
Ten slotte zegt A.„Hetzelfde berigt levert nog
overvloedige stof lot velerlei beschouwingen," en hij
durft „van onze welwillendheid geen meerdere ruimte
vragen"; wel nu, wij sommeren A. die velerlei be
schouwingen mede tc deelen. Onze kolommen staan
open. A, toohe, dat liet geen grootspraak is.
En nu onze toepassing. Wij maken geen toepassing
voor Katholieken. Wij maken een toepassing voor
iedereen, onverschillig lot welk kerkgenootschap hij be
hoort; voor iedereen, die slechts het hurt op de regte
plaats draagt. Wij vragen, heeft de wijze waarop
onze openbare school wordt bestreden iets van een
eerlijken, openlijken strijd, of is ze niet veeleer met
sluikmoord op een lijn te stellen?
Iloe strijdt men tegen onze openbare school?
ilen lieert zware beschuldigingen in tc brengende
kinderen worden met ketterijen vergiftigd; de openbare
school is de pest voor de ziel der kinderen; bewijzen
evenwel beeft men niet. Maar toch men gevoelt, dat het
niet onaangenaam wezen zou ook een argument te be
zitten. Welnu, men gaat zoekenWeiligt is er uit
een vergeten schoolboekje wel een argument op te
duikelen. ,Mcn zoekt; mep zoekt een jaar vrcesse-
lijkc teleurstelling! men kan niets van eenig belang ont
dekken. Nu zal het wapen zich kecien legen den
aanvaller zelf. Maar wacht, dat moet vootkomen
wprden. De schoolboeken zijn verpest, dat argument
tegen de school moet worden gered. Maar hoe?
Gelukkig wordt er iemand gevonden, die bereid is zich
zelf te vei nieligen om den laster te behouden. Die zelf
opoffering draagt schoone vruch,tcn; men kan doorblijven
gaan van verpeste schoolboeken Ie spreken.
Maar toch, een ander begrijpt, dathetzaak is naar een
ander argument om tczien. Hij doet een kostelijke
Vondst; hij ontdekt een heerlijk nsyl des lusters. „Al
werd ook geen enkel boek op de openbare school ge
vonden, dat de godsdienstige begrippen der Katholieken
niet eerbiedigde" Wij zouden zeggen, dan is ten
minste een argument vervallen A. zegt, „dan vclgt
daar nog niet uit, dat het onderwijs niet gevaaaifijkis"...
Want er wordt ook mondeling onderwijs gegeven.
Het mondeling onderwijs daarin zit liet hem nu. En uit
die batterij is men vooreerst niet te verdrijven, want
„op hun leeftijd zijn immers de leerlingen onbekwaam
om getuigenis af te leggen." Wel kan de opmerking
niet uitblijven, dat als de kinderen daartoe onbekwaam
zijn men van dat mondeling onderrigt ook niets nadeeligs
kan vernemen. Maar dat dóet er niet toe. Die
batterij heeft groote waarde. Mun heeft zelf wel geen
feileu om er de beschuldigingen mede te staven, maar
dat gemis wordt vergoed door, het,gemis van de tegen
partij, die geen feiten heeft,'«om den laster le weder
leggen. De onderwijzeri'bederft de kinderen in zijn
mondelinge voordragtcn
En mogt men uit dit kostelijk bolwerk ook ol te
cenigcr tijd verdreven w orden, men heeft zijn kruid nog
niet verschoten. A. laat ons heel eventjes zien welk
een krachtig argument men nog in reserve heeft. De
raadgevingen der geestelijke overlieden raadgevingen
geen bevelen van overheden!!). De... de raadgevingen
der geestelijke overheden worden er bijgehaald.Wel
zeker. Als het niet meer te bewijzen vult, dat de
openbare onderwijzer zijn pligt niet doet, dan brengt
men liet priesterlijk gezag ten looncclc; dan zal een
onfeilbat^, onfeilboarder of onfeilbaarste priester komen
verklaren, dut de onderwijzer mondeling de kinderen
bederlt; dan zal hij komen verklaren „dut wat volgens
niemand weten kan, omdat de éenige die het zouden
kunnen zeggen,, gécn getuigenis af kunnen leggen om
hunnen leeftijd." Meii-moke zich echter niet te veel
'illusie; de priesters zullen teveel nchting'voorzich 'zelf
hebben om zich op zulk een wijze door de schoolwet-
bestrijders te laten gebruiken.^z t r )V
Strijdende op dil terrein, moet
laster zijn locvlugt nemen.
men,lot leugen en
DRUKFEIL.
Zs C11
Picrsop^ docout
'Hoe'komt hét, dot men de schoolwet zoo moet bc^
strijden. Men is tegen^onkerkgchoolschappelijk
onderwijs, mtmr men is daar eigenlijk' niet .tegen omdat
er iets geleerd 'wordt, dat deiTCntholieken'zou kunnen
schadenneen, men is er tegen, omdat op dc openbare
school "liet ohd crwijshi e t" v'érwr o ri ge n'w or (11 nnar-een'l 'r1
dogmatiek. Men is tegen de openbare school, omdat
daar het onderwijs een ander doe! heeft (inn récrütering
voor de Jezuitisch-ulttamohtaaiische partij.'^- Menjs"
tegen het openbnar^onderwijs, omdat men isst'eglm',,
onderwijs om onderwijs wil. Men is'-tegèjiopcn-^v^
baar onderwijs, omdat dat openbaar ondej^vijs&dé zprgv
om de kinderen tot Katholieken ,op le v<fcdén|iJhMeA
ouders en geestelijken overlaut. Niet duIrpm5^fÖ^t}f
deopenbare onderwijzer gelasterd, omdathrjdekifideren
van het Katholicisme vervreemdt, maar omdat Jiïj aan de
ontwikkeling van verstand eh hart den'viijeh lpopilaat,
die hen nimmer van hunne godsdienstfyéryVe<ïmdep zal,
maar die hen wel minder geschikte werktuigen zal
maken van de Jeziiitisch-ultramontaansche partijv
En nuDe ware reden der bestrijding,wil men niet
bloot leggen Men ontwijkt liet terrein waarop men
eigenlijk strijden moest, omdat men gevoelt, dat het een
zwak let rein is.De Boomsch-Kalholicken hebben
veel te veel achting ook voor verstandelijke ontvvikke-1
liag, dan dat het geschikt zou zijn op het eigenlijk
terrein te strijden. Maar als men hen bezorgd maakt
en hun vooilioudtd.it het dierbare Iloomsch-Katholiekc
geloof,op,de openbare school wordt aangerand, dan
heeft* mén bij vrome Roomsch-Kalholieken meer hoop
op succes. Men valt echter in zijn eigen zwaard. -
11e KAMER DER STATEN GENERAAL,
-
Hiiioii,
■'l '4
if A
r ai^;
-? *i i
i Kf i v
t -
1 t ^WpIv
«w£a
A B ONNEKBITT:'!
I»
*A bon nemen tipnja, per Drie Kaanden. J 85.
/sanco per A?Jf, door Eel geheele Rijk 250.
..i-- 'i v *■<■-* -Cf J f> tf i
ADVBETMT IBTigj
v siS i
Prij«van 1 lot 10 gewon, regel, f 1,00iedere rrge'. meer 0.1Ö.
Voor den werkenden .tend en roor weldadigheid, de belli ran dtn prijs.
„ff- f f. r 1
-'m»iletfstrcktorizen lioofilnndcrw ijzers loorzckcr lot eer, du zij hunne
schoolboeken zoo-goed weten Ie kie/cn "t I- derhalve in den Icgenwoot-
d'jc1 colleger lljl men bijna zijn pligl doel, Injnn met in slrijd Inndelt
nicl'-'dêïïionilingen der wel Gaat men «f> dien weg vooi l dan r d licl wcldia
den dicCtot eer strekken dal hij Oijna nala il /icli mecslei lo maken van eens
nitilcfslocdnslraks iisUmco dan voor den moonleimr nog een gcdmik-
leêken fea|sthij iymnlalaat zijn c\eiiinciiscli v in hei leven le hcioovcn;
.!nn j 1 hicn, hctïSlcohls.ééiim ui por j ur doet Dil is de ecmgo
zitöwelke-dan•boven aangclnalde wojmlon km worden «Clioi ld Want
ériUid, men erkent liet;'-oen'hoek gebezigd waarvan de wel liet gebruik
verbiedt.
nU iufon nnnton willpn wii nniT flp. ann-
En (Inn .'/.".''wadmoot nicn zeggen vnn deopénharoschool in dc'to «o-
meente.-'nls'ecn 'jetigdig' lid der plaalsolijke schoolcommissie nog lerpligt
is op hot ceb'rulkjam_eon bock te?wijzen: (J.il roedsinooril.ui ecnjaai geleden
op do opru' i te ltolteruam isgewceid, zooals ondctsclicidon dag-
hindco hebbcnfpmcld. .Jta», ti\ r
-^.Watof men daarvanzeggenmoet? Eenvoudigdit» daj,
•svaAr 'daVjéucdig lid.van'deschoolcoranjissio(dat meer dan
i
In ons vorig nummer staat in de ttvcedc ko|om van het
hoofdartikel, elfden regel
Omdat gij de zaak van geen hoog belang achttet
De oplettende lezer zal wet bemerkt hebben, dat hot woordje
geen daar overtollig is
z
Bij konnii
er J. A. N'
SCHIEDAM,. 1 5 December'
nhl. besluit van ^len 11 dezer..no: §0. is^do
V 'J -««
1
Nolet Wz„ wien&.dienstlijd als lid der directief van
bet vrije entrepöt te Schiedam den"6 Janaarjjri870 eindigt,
ala zoodanig op nieuw benoemd.
Bij koninkl. besluit van den 11 dezer, no..2L,gjs
benoemd tot 2den lnitenant-komn^andant van het korps,"
gevormd uit de scherpschutters-vcreeniging'te Schiedam, do.
heer G. Visser Bz. 1
Het Staattblad bevat het besluit van don 8 December l
1869, houdende vaststelling van den vorm van hel plukzéget
voor bapdelspapier.
Artikel l.-fHct plakzegel voor handelspapier is van regt-
hoekigen vormden beeft een lengte van vier en veertig"
millimeters bij eq'n breedte van twintig mïllimélcrs. r'
Hot is parelkleurig en voort in het midden een medaillon,
bevattende op"een witten grond 's rykswapen, omgeven van'
een eiken- en een oranjetuk, onder bet wapen met elku'ndèr
yorcenigd.
Het wapen met dellakken is van een blaauwe kleur voor
de zegels van f 5, in hoofdsom en minder, en-van een rou'de
kleur voor de zegels bov^pt/'5, in hoofdsom,
Zoowel boven als onder, bot genoemde medaillon ïs het
bedrog van liet zegelreg't.in hoofdsom in zwarte kleur uit
gedrukt op eèn grondvvaarop in mikroskopiache lettcis
ettelijke malen het wooro|plak zegel voorkomt.
De,buitenrand van hetjzegel bevat de woorden: Plak
zegel. Koningrijk der .Nederlanden.
Art. 2.'Dit besluit treedt in werking,den 1 .Jannarn 1870.'
nn,t. A D:..J
Onze» voormaligejdandgenoot dr.^ A.
r,
De geheele zilting van de tvveodekmner der staten -generaal
"van gisleren is aan de oriderwys-kwestie gewjjd geweest,
waarover door de hoeren v.Wassenuer v. Calwijck, Heydet
ryck, van der Does do Willebois, Snnymnns Vader, Luyben,
van ICnyk en v>in Lyndon van Sandenburg het woord is,
gevoerd, allen in den geoat eener wyziging vim de'orfddr-
vvyswet. Do heer Jonckbloet heeft op hunne vertoöggn
antwoord, terwijl door den hoer van V^assonaey Gatwyckl,
ecne motie is aangekondigd om te verklaren, dat.ïnk'elafc
bepalingen der wetgeving de vrije oniwikjeejinfjffvjtijliét,"
byzonder ondorwys belemmeren. Na eonigMdisciieMé'la
voorloopig die motie ingetrokken.
.t» r