TiMELAEsErBEBiGTEr0
A®. 1870.
M 2267.
^aturdag 15 J a nu a rij.
Verschijnt dagelijksuitgezonderd Biogsdag.
ALGEMEEN OVEBZÏGT.
v<> rr 'TsL "f*
BUITENLANDSGHE BEBIGTEN.
1 - Jik 'v V
<3
b $fc\
Jf
C 0 D A
ABOHHEMEJf
Abonnementaprij»per Drie M««ndenf J .85,
■Franco per Post, door het gchceie Rijk- S dO,
(Brieven Franco.)
ADVEBTENTIBNt
Prije: ren 1 lot 10 gewone regel» 1.00iedere regel meer f 0,10.
Voor den werkenden sttnd en voor wcldtdiglieid, de helft r»n den prijs*
In de zitting van hat wetgevend ligchaam, waarvnn wjj
in ons vorig nummer een beknopt berigt hebben gegeven,
werd.door.don heer Rochefort een vraag aan den minister
van justitie gorigt. Er is gisteren een moord gepleegd (zeide
hij volgens een officieel zittingverslng) op een jong menseh,
gedekt door een heilige zending, die namelijk van getuige by
een tweegevecht, dat is van parlementair. De moordenaar is
een lid van het keizerljj k geslacht. Ik vraag den minister of
hjj voornemens is de teregtstelling.de vermoedelijke veroor
deeling tegen te houden met exceptien van zulk oen aard
als worden in den weg gelegd aan de burgers, die om hun
loon gebragt of zelfs met stokslagen bejegend zjjn door hooge
personaadjes van het koizorrjjk (dit laatste zag op zekeren
heer Comte, die ligchamelijke.ifaiahandolingen van wege den
prins Muvat, een bloedverwant van den keizer, zou hebben
ondergaan).
Wij verkeeren in eon bedenkolijken slaat van zakenhet
publiek is in ontzaggelijke opschudding. De vermoorde is een
kind van het volk. Hot volk verlangt zelf regt te spreken
over den móordonaar, en wel door de stem der gewone jury;
bet wil in dezen geen regters die aan de keizerlijke familie
verknocht zy^J!*1,
Met het oog op het voorval van gisteren, op hetgeen wij
sedert lang zien gebeuren, vraag ik nog, of wjj Bonaparte's
ofwel Borgia's'Woor ons hebben. Ik noodig al de burgers uit
om zichtte wapenen en om zich zei ven regt te verschaffen
Hiér^werd^de^spreker door den voorzitter, onder toe
juiching van vele leden, tot de orde geroepen.
Daarop nam de minister van justitie, de heer Oliivier, het
woord en zeide: Mijno heeren, wjj zijn de justitie en hel
regt. Ik verzoek u om insgelijks de kalmte en de gematigd
heid te zyn,
Een jammerlyke gebeurteniseen misdaad zeg ik niet,
want wanneer een burgoraan de justitie is overgeleverd,mag
niemand hare uitspraak vooruitloopen en den bescbuldigdo
by voorraad brandmerken, er is gisteren een bedroevende
gebeurtenis voorgevallen. Zoodra ik daarvan kennis kreeg,
gaf ik bevel "om don prins Pierre'Bonaparte in hechtenis te
nemen. Dat bevel zou worden uitgevoerd, toon de prins zelf
zich in handen der justitie kwam stellen.
Nu was de vraag, welke regtbank bevoegd was om op de
beschuldiging nitspraak te doen. De prins verzocht my om
zijn zaak bij do gewone jury aanhangig te maken. Ik ant
woordde, dat de minister van justitie door een wtdrukkely ke
bepaling, door een voor allen verbindend senaatsbesluit, go-
bonden was, en dat zyn eonïg regt geljjkzijn eenige pligt was
de wet to doen toepassen, behoudens de vrjjheidom ver
volgens to onderzoeken of die wet kon of moest gewyzigd
worden.
Alzoo heb ik torstond 's keizers onderteekenïng gevraagd
en verkregen op een besluit tot zamenroeping van bet hoog
goregtahof.
Na verder uiteengezet te hebben, dat het hooggorogtshof
bestaat sinds 1852 en de gezworenen door loting, uit al do
(joparteroenten worden aangewezen, vervolgde de minister:
Gjj beroept u ieder oogenblik op do publieke opinio des
lands; boe kan het dan een reden tot klagten voor u zyn,
dat het geheele land en niet enkel de Btad Parys, regt over
den'prins Bonaparte zal spreken? Dit moest ik zeggen opdat
de publieke opinie geen valsche indrukken zou ontvangen.
Kortom, het gouvernement beeft in deze zaak zijn pligt
gedaan, zonder weifelen of tjjdverliea. Zoo zal hot voortgaan
- te handelen.
Het bedenkelyke van den staat der zaken worde niet over
dreven, Een hooggeplaatst persoon beging een manslag;
wy vervolgen hem, en zoo bewjjzen wij, dat wjj, getrouw
aan de democratische beginselen, do grooten evenzeer als de
geringen aan 's lands justitie onderwerpen. v
En wat betreft die oprujjingen, waardoor men hot volks
gevoel in beweging zoekt te brengen met uitdrukkingen als
„het vermoorden van een man des volks," en met afbeeldin
gen vol bloed, in dagbladen gedrukt en geschikt om op do
verbeelding te werken,om de hoofden op hol en de gemoederen
in vorbystering te brengen, wy zien dat alles bedaard en
onbevreesd aanwy zyn de wet en het regt; wjj zyn de go-
roatigdheid en de vrjjheid; wy zuilen ook de kracht zyn
indien wy hiertoe worden genoodzaakt.
Deze redo word dooreen groot deel der vergadering leven
dig toegejuicht.
Het lyk van den heer Victor Noir is Woensdag te Neuiliy,
eender voorsteden van Parys, ter aarde besteld. Eén talryke
schare was 'daa'rbjj op de beenaan het hoofd van den lijk
stoet bevond zich de heer Rochefortde begrafenis is zonder
storing der openbare orde afgeioopen.
Wel hebben zich later herhaaldelijk bier en daar>volks-
hoopên" vertoond, die de Marseillaise aanhieven, doel dit
vond (b|j do burgerij geen weerklankzells hebben de bewo
ners enner" straat .zulk een troep met stokken van daar
gejaagd. t
Aan hot wetgevend ligohaam is verlof gevraagd Rochefort
in staat van bcschuldiging.te qlellejawegcns oen lasterlijk en
- l.et volk oprujjend artikel in-zH^dpghjad.1" 4
Ie KAMER DER STATEN GENERAAL.
In de zitting van jl. Donderdag zjjn de beraadslagingen
voortgezet over hoofdstuk VII{C (afdeeling Hervormde en
andere eorediensten, behalve &|Koomsch Katholieke). Do
verandering van de omachrijvitten'van het cijfer van art. 4
dezer'begrootingswet, waaruit, ten gevolge der nunneming
van het amendement van den heer van Lijnden van Sanden-
burg in de tweede kamer, een som van J 6800 wegens kosten
van het algemeen collogie van toczigt op het beheer der
goederen van de Hervormde gemeenten en van de provinciale
collegien van toezigt op de kerkelyke administratie was ver
vallen, maakten ook in deze zitting evenals in de vorige, het
hoofdonderwerp der beraadslaging uit. Onder desprekers
waren er, die zich met de wjjziging, welke hot hoofdstuk had
ondergaan, wel konden vcreenigenomdat daarmede do
vryheid der kerk gehandhaafd werd. Anderen oordeelden
den gedanen stap ontjjdig; zij wilden echter daarop niet
teruggekomen zien, omdat daarmede de scheiding tusschen
kerk en staat bevorderd werd, Onder de tegenstanders
waren er van oordeel, dat, nu oen poging w«s aanga wend om
het beheer der kerkelyke goederen in de Herv. kerk zooveel
mogelykop een eenpavigen voet to brengen en ann oen gepast
oppertoezigt te onderwerpenliet bedoelde amendement
daarin een groote stoornis en verwarring te weeg bragt, en
duarmedo aan de bevordering der verlangde scheiding oen
bedenkelyk beletsel wérd in den weggeworpen. Omtrent do
middelen tot herstel waren die tegenstunders liet intusschen
met elkander niet eens. Sommigen verlangden, dat de be
grooting voor deze afdceling dor Hervormde ooredienst zou
worden verworpen, ten'einde de tweede kamer in de gelegen
heid te stellen op dit onderwerp terug te komen, Anderen
achtten het gebruik maken van dit grondwettig regt niet vrij
van bedenking. Do minister van finnntien trad omtrent
deze zaak in uitvoerige beschouwingen, waarbij hij deredenen
opgaf, die hem haddon geleid om den bekenden post op de
begrooting te brengen. Door do aanneming vun het daarop
voorgedragen amendement in de tweede k*mor.eoudcn,'naar
hy zich overtuigd hield, de voorstanders van de scheiding
tusschen kerk en staat ernstig teleurgesteld worden, zoodat
hij in het belang van het hierbij geldend beginsel noodig
oordeelde de aandacht op nieuw op du onderwerp te vestigen,
en op debezwaren te wjjzen, eer nader uitgemaakt werd, of
de bedoelde bydrage zou worden teruggenomen' Hij uitte de.
rocening, dat het niet wcnschelyk was deze begrootingafle
stemmen, on herbaalde de verklaring, reeds schriftelijk door
hem afgelegd, dat de zaak, die h|j van groot belang echtte,
door bom nader met ernst en met klem bij de andere kamer
zou worden ter sprako gebragt. Ten slotte werd de
afdeeling mot 22 tegen 18 stemmen aungenomen.
Daarna kwam in behandeling het weis-ontwerp tot vast
stelling der begrooting van uitgaven voor den aanleg van
staatsspoorwegen voor 1870.
De nieuwste modekleur is bruin en beet te Farys:
suffrage universal.
De heeren ziet ngen er bijna allen met Tyroler hoeden.
Doch deze worden mepnoer versierd met hanen- of paauxven-
veeron, maar nu met pnpegaajjenvleugels, met colibris of
met andere vogeltjes. Is men in den rouw, dan zyn het raven
voor halven roow gebruikt men zwaluwen of eksters. Een
hoedenmaker is op hot denkbeeld gekomen om de vpgels,
dooreen bjjzondero soort van machinerie te doen schreeuwen;
een eenvoudige beweging van bet voorhoofd is dan voldoende
om de kleine machine in beweging te brengen, on dit is zeer
gemakkelijk, zoo schrjjft men, want om to groeten neemt
men nu niet meer den hoed af, maar fronst men eenvoudig
zyn voorhoofd,de vogel piept cn men heeft gegroet.
Op dekanrten van Hongarye vindt men nog altjjd het
Neusiedeler-meer aangeleekend, en in de meeste handboeken
over aardrijkskunde vermeld. Intusschen heef: het reeds
sedert eenigen tjjd opgehouden te bestaan. Het is geheel
opgedroogd, en waar vooreen lOtal jaren nog bootjes schom
melden op het water, rjjdt ntt do boer met wagen en paard
zyn rjjken oogst ter Oedenburger markt. Een nieuw dorp is
er verrezen, dat den naam van Mexico draagt, en reeds 100
inwoners telt. Een kanaal wordt aangelegd en putten ge
graven; want het m.ecr is zoo goed opgedroogd, dat zelfs op
ceno landhoeve een kelder van 10 voet djop werd gegraven,
zonder dut men water had.
In het krankzinnigen-gesticht Cbarenton is, volgens
VOpinion Nationale, nu zes jaar zekere kapitein Barthéldmy
opgesloten als ljjder, hoewel hy nooit erger teekenen van
verstandsverbijstering heeft gegeven dan zyn drift en prikkel-
baarheid op het punt zjjner familie-aangelegenheden, welke
daartoe allo aanleiding gnvon; want zijne vrouw gaf hem
olie reden tot klagen, en in verband met baar was tegenover
den angetukkigen kapitein ook een generaal in het spel.
Verleden juar is in het wetgevend ligebnam vergeefs gowozen
op de onvoldoende waarborgen, die do wet .ogjde krank
zinnigengestichten tegen dergelyko ongelukkén'aïs dat van
kapitein Bortbdlémy opleverde. Terzolfdcr'tjjd heeft het
Journal des Débats een romaD gepubliceerd, waarin onder
t II v,
de tegenwoordige wet een jong echtgenoot dooreen baat
zuchtig bloedverwant in een 'krankzinnigenhuis geplaatst
wordt. Thans schijnt de werkelykheid de derde bydrage tot
deze sombere kwestio geleverd te bebben.
Maandag morgemis te Brugge de locomotief gespron
gen vdór' den" t rein, die gereed stond naar Kortrjjk to ver-
trekken. Do passagiers hadden nog geen plaats genomen in
de rijtuigen. De stoker bleef op de plaats doodde machinist
cn drie beambten zijn gekwetst. Het gebouw heeft zeer veel
geleden. De ontploffing was zoo heftig, dat do ketel, no in
de lucht te zijn geslingerd, op 20 el afstands is neergevallen;
De stoker was eerst (wee maanden in dienst. Hy was vroe
ger mijnwerker geweest, maar uit vrees voor do ongevallen,
welke in de mjjnen vaak voorkomen, bad bij de betrekking
als stoker gevraagd.
r.
r*.- jH
romaD gepubliceerd, waarin oi
V m'Xï'
4 vt
i
1
SCHIEDAM, 14 January 1870.
Gisteren avond werd de eergte van de drie vroeger Bange-,
kondigde voordragten over godsdienstige onderwerpen in da
groote zaal van Musis Sacrum alhier gehouden. Onze,
stadgenoot, de héer.dr. I. Hooykaas, trad als spreker op
met een rede over Godsdienst en Ilistoriebeschouwing. Gedu
rende ruim twee uren hield hy z|jn talrijk gehoor zoo ge
boeid, dat*niemand scheen te bemerken hoe de tjjd voorbjj
snelde."ff
In het u*ar vtidr do pauze ontvouwde h|j hoo men op ver
schillende wyzen God in de geschiedenis zien kan; met
warmte sprak hij, om eens iets lo noemen, over die zooge-,
naamde godsdienstige beschouwing waarmeèbijv. dekoniyg
van Pruissen den Heer der Heerscharen dankte,toen het aan
zijD leger gelukt was een grof onregt te plegen, en waarheid;
en regt in het aangezigt te slaan.
De redenaar sprak ook nog over de kleingeestige opvatting
der suprannturalisten van een wereldbestuur Gods, dat.
slechts van tijd tot tijd ingrypt maar overigens.de wereld,
aan ziclizelve overlaat. Met dubbele ebbe, regens,
stormen enz., zou volgens hen die zoo denken, de wereldorde
bewaard blijven. De redenaar brak over dezulken den staf
niet slechts in naam van het verstand, maar voor aüesiu,
naam der godsdienst zelve. Ook waren er van djo h.alven,
die in theorio met het supranaturalisme hoefden gebroken,
doch het in praktjjk huldigden waar het de beschouwing der
geschiedenis gold. De halfheid van de zoodanigen was bjj-
zonder afkeurenswaardig en voor een dergeiyk gevoelen kon
menigeen eerbied hebbendan nog veel meer voor bet ge-
voelen'yan hen, die geheel en al den loop der aardsche dingen -
beschouwden uit het sl&ndpunt van hunne supranaturele
wereldbeschouwing. j<v
Na de pauze besprak do redenaar de, kwestie van uit syn,/
eigen idealistisch of liever ethisch standpunt. En ver-;?-
hief hij zich in zijn geheele reden verre boven het peil der"
alledaagsche weisprekendheid, nergens was bjjbezieler.der.
dan toen hij zyn eigen denkbeelden met den gloed der,
overtuiging ontvouwde, Hjj sleepte zjjne hoorders mc6r
en stortte een vonk over ran dat vuur, dat glooide in zyn
eigen borst. Waarlijk, die de spreuk wilde bewaarheid zien
„het gemoed maakt den redenaar", Hy had den heer Hooy
kaas toen moeten hooren Waarachtige welsprekendheid,
maar ook waarheid, onkel waarheid.
Wy geven van dat tweede gedeelte geen verslag Wy,
kunnen zonder er al te veel uan te kort te doen geen korten j,
inhoud er van onder de oogen onzer lezers brengen, maar wjj
hopen datde heer Hooykaas zjjn stuk in hel Jicht zaigeven.
Zjj die hem wiet gehoord hebban kunnen zich dan nogeonig->'"
zins schadeloos-stellen en de hoorders zullen, zoo als het
meer gaat, wanneer men een uitstekende redevoering ge
hoord beeft, by de lezing wanen nog eenmaal die stem te
hooren, die zoo bezielend hen in de onren klonk.
Met leedwezen vernemen wy, dat do heer Godefroi
zijn mandaat als lid der tweede kamer heeft neergelegd. Het,
schijnt dnt hij, door de voortdurende ongesteldheid zjjner
echtgenoot, genoodzaakt te Purjjs te bljjven, er geen vrede
rocê heeft, dat hjj zjjn pligt als volksvertegenwoordiger thans\
niet vervullen kan. Hoewel wjj zyn pligtbesef ook ten deze
waarderen, smart het ons toch, dat hjj nog niét eenigen tjjd
gewacht heeft met bet nemen van zjjn besluit, in de boop,
dat de reden zjjner afwezigheid uit de residentie, door het
herstel zjjner echtgenoot, zou worden weggenomen.' Want
al vertrouwen wij ook, dat de Amsterdamsche kiezers een'
waardiger; opvolger voor hem zuüen afvaardigen toch
achten wij den stèun zjjner geleerdheid cn welsprekendheid'
voor de liberale beginselen van zooveel waarde, dat wjj de'
kans van zijn wedcioptredon na eenigen tyd zouden gekozen
hebben boven die, dat zjjne plaats terstond vervuld worde"
door iemand, in staat bem in alle opzigteu te vervangen.
- ArnhCt
Van het koloniaal werfdcpOt moeten, gedurende het
fjaar® 1870,'2000 man naar Oost- en 80 naar \Veat-IndiS
worden uitgezonden. Onder de troepen voor Oostïlndië be
stemd moeten worden begrepetj: a. enkele sappeurs; b.'drie
stafhoorn-blazcTS (sergeanten) vpor ljet wapen der artillerie:
,c. twee stafmuzikanten; man ten behoeve van het
7