Burgemeester ex Wethouders van Schiedam
T^nTlSLAllD^cirE^BËBicHTEW,
Ao. 1871.
W a arse h u w i n
Waarheidszin en Vaderlandsliefde
Woensdag 19 April.
Verschijnt dagelijksuitgezonderd Dinsdag.
M 2593.
W^AWDSC H É~^ERÏcl^r^RL
\<J~
SCHOUW
Historische uunteekeningen op eenige uitspraken van
Professor QUICK.
I.
Professor Quack heeft laatst in de Nieuwe Rotierdam-
sche Courant een artikel geschreven tegen een Hoog-
duitschen schrijver in het Handelsblad, den heer Gützlaff,
waarin hij op zijne wijze een karakteristiek geeft van de
zoogenaamde Pruisische politiek.
Wij wanschen de onhoudbaniheid van 's hoogleeraars
uitspraken door een zeer eenvoudige critiek voor onze
lezers duidelijk te maken.
Prof. Quack wil dan aantoonen, dat „NE3IEN" de
karakteristieke politiek der geheele Brandenburgsche
Keurvorstenfomilie was. In de eerste plaats merken wij
op, dat dat nemen en secu/ariseeren geen uitsluitende
eigenschap van het Brandenburgsche vorstenhuis kun
nen genoemd worden. Het was in vervingen eeuwen
zeer algemeen, en hoezeer wij dat nu mogelijk afkunnen
keuren, zoo laat het zich toch ook niet ontkennen, dat
het zeer onrechtvaardig is, dat nemen als een eigenaar
dige familietrek der HohenzoIIerns met zulke kolossale
letters te laten drukken, terwijl er misschien geen en
kele Europeesche vorst is, die niet iets genomen of ge
seculariseerd heeft. (-J-)
Verder komen er in 's hoogleeroars opstel nog heel
wat verwringingen voor van historische waarheden,
waarop wij in de tweede plaats de aandacht vestigen.
Prof. Quack constateert, dat Markgraaf" Albrecht
de Oude de landen der Duitsche Orde, waarvan hij
Kommandeur was, eenvoudig voor zich „genomen" had,
zonder schijn of schaduw van recht. Dit „nemen" zal
later eene vaste traditie blijven."
Uit het geheele verband zou men op moeten maken,
dat een der Brandenburgsche Vorsten „Pruisen" een
voudig voor zich genomen heeft.
Dezë voorstelling is onwaarBrandenburg heeft
Pruisen in 1618 geërfd.
Wat is er van de zaak?
Zekere Albrecht, uit een zijtuk van de HohenzoIIerns,
die de Keurvorsten slechts van verre bestond, werd in
1511 Grootmeester (geen Kommandeur, zoo luidde
de titel niet) van de Duitsche Orde. De Duitsche
Orde voerde het bestuur over Pruisen en de Groot
mei ster stond als zoodanig aan het hoofd van dat bestuur.
Nu werd Albrecht in 1525 Luthersch en veranderde
toen de door hem bestuurde geestelijke landen in een
wereldlijk Hertogdom, met geen meer en geen minder
recht, dan waai mede zoovele geestelijke vorsten hunne
goederen seculariseerden, en wnnrinedc ook onze Neder-
lnndsche Protestanten dc eertijds Cnthoiieke kerken
voor hun eeredienst in bezit gehouden hebben. Mark
graaf Albrecht maakte dus in werkelijkheid geen uit
zondering op honderden, ja duizenden zijner tijdge-
nooten. Later is bij erfenis, zooals wij reeds zeiden, dat
Pruisen aan Brandenburg ten deel gevallen. Nu is het
eenige wat men den Brandenburgschcu Vorsten in deze
zaak verwijten kan dit: dal zij een erfenis niet hebben
afgewezen, omdat die voor bijna een eeuw verkregen
was op een wijze, waartegen geen der toenmalige
Protestanten eenig gemoedsbezwaar had, doch die thans
door prof. Qunck als diefstal wordt gekarakteriseerd
Uit deze eenvoudige uiteenzetting der daadzaken (men
zie elk leerboek der geschiedenis) blijkt dus:
1. Dat prof Quack onbillijk was, toen hij de secula
risatie van Pruisen een nemen zonder schijn of schaduw
van recht noemde.
2. Dut men bij prof. Quacks mcdedeeling aan niets
anders denken kon, dan of aan een groven blunder of aan
een zeer oneerlijke gesehiedverdraniing.
Aar een groven blunder zouden wij in de eerste plaats
denken. Als men 'shooglecraars artikel leest, zal niemand,
die hol niet weel, er uit opmaken, dut die Albrecht cm
Hoheiuoilcrn is, die het Bramlenburgsclie Vorstenhuis
slechts zeer van verre bestond. Het denkbeeld ligt dus liet
meest voor de hand, dut prof. Quack zelf het historische
feit, waarover hij sprak, niet goed gekend heeft, en die
vreemde Kommandeur, dat gelijkstellen van „secularisee-
ren' met „nemen" bevestigen ons in die opinie. Wie
weet, of de hoogleeraar idet ter goedertrouw gemeend
heeft, dat Albrecht, de Kommandeur, tegelijk ook Keur
vorst yan Brandenburg was. Is dit echter zoo niet, dan
is het ongetwijfeld verre van volkomen eerlijk, om
zoo maar met een stille trom, de misdaad van een
verren neef aan het zondenregister van de familie zelve
aan te rijgen.
Prof. Quack vertelt verder, dat in den 30jurigen oorlog
het bestaan van Brandenburg gevaar liep, evenals de zaak
van het Protestantisme. Gustuaf Adolf kwam en redde
de zaak; voor dat alles moest Bi andenburg Pommeren
aati Zweden afstaan.
Dat het bestaan van Brandenburg geen ernstig gevaar
geloopen heeft, blijkt uit het volgende:
De Keizer wilde, krachtens het restitutie-edict, alle
sedert 1552 geseculariseerde geestelijke goederen weer
ann.de Cnthoiieke Kerk terug doen geven. Ten gevolge
van dat edict zou Brandenburg enkele kleinere stukken
land verloren hebben. Hoe weinig echter het bestaan
van Brandenburg gevaar liep, blijkt daaruit, dut de
Keurvorst zeer lang aarzelde, voor hij zich bij de Zweden
aansloot; dat hij een zeer weifelend bondgenoot was;
dat hij in 1635 reeds vrede met den Keizer sloot; dat,
toen tijdens den 30jnrigcn oorlog de Hertog van Pom
meren stierf, de Keizer het was, die den Keurvorst, den
meest rechtmatigen erfgenaam, tegenover de aanmati
gingen der Zweden handhaafde; dat bij den Westphaal-
schen vrede Pommeren niet door Brandenburg werd
afgestaan, als losprijs voor zijn redding, maar de Keizer,
als middel van tevreden stelling der Zweden, het aan de
Zweedsche onderhandelaars overliet. Er is geen sprake
van. dat Brandenburg in'den 30jnrigen oorlog in wer
kelijkheid een strijd ums Dasein gevoerd heeft.
Met kapitale letters wordt aan den grooten Keur
vorst verweten, dat hij „het vrije vertegenwoordigende
stelsel brak."
De man kan niet anders gedaan hebben dan de macht
vei breken van geprivilegeerde standen en corporation,
die niets geleken op een vrij vertegenwoordigend stelsel;
zoo iets kende men in die dagen niet, zelfs niet in Enge
land, ofschoon daardemiddeleeuvvBchestandenregeliiig
tot een meer levensvatbare staatsinstelling was omge
schapen. Is het vernietigen van stondenregeling gelijk
ann het verbreken eener vrije volksvertegenwoordiging,
dan hebben ook de door prof. Qunck zoo bewierookte
mannen van 1789 bet vrije vertegenwoordigende stelsel
verbroken; ook zij toch kenden geen genade tegenover
den middeleouwschcn corporatiegeest. En dit zal toch
wel niemand in het hoofd komen De revolutie van 1789
stelde juist een vrije volksvertegenwoordiging in plaats
van een bekrompen standenregcling. Reeds lang hadden
op het vaste land politieke denkers en gioote staatslie
den begrepen, dat die Stalen in staten, die men standen
noemde, niet veel op een wezenlijk nationaal gouverne
ment geleken, en vele, ook Engelsche denkers, hadden
gemeend, dat een waarachtig flink bestuur alleen van
een absolutcn vorst te wachten was. Door die beginse
len bezield, handelde Richelieu, handelde pok de groote
Keurvorst; en nu is het zeker zeer dwaas, hem een ver
wijt te maken van handelingen, die in hun tijd door velen
der beste geesten als het eenige redmiddel legen anar-
chie werden aangegeven. Eerst deFransche revolutie van
1789 gaf iets beters dan absolute vorstenmacht, die
proefondervindelijk gebleken was, hare roeping niet te
kunnen vervullenzij gaf het vrije vertegenwoordigende
stelsel. En nu gaat het toch zeker niet aan,den man van de
17de eeuw als een reactionair tegen de beginselen van
het laatst der 18de eeuw voor te stellen. Wij geloovcn,
dut de heer Quack den grooten Keurvorst slechts
daarom als een 19en eeuwschcn volksonderdrukker
heeft voorgesteld, opdat het toch vooral duidelijk blij
ken zou, dat de politiek der HohenzoIIerns door ulle
eeuwen heen dezelfde geweest is.
f ABONNEMENT:
Abonnement» pry», per Drie Mitndon. 1.85.
franco per Postdoor bet geheele Rijk2,60.
OVER DE WATERINGEN EN IIEINSLOOTEN IN HET
ODD- EN NIEUW-WEST-FRANKEUND,
u O
Gezien «rt 0 der Verordening op het reinigen en op der iel* er
breedte eo diepte houden van 'dc Wateringen en lleinilooten in het
Oud- en Nieuw-West-FrankeUnd bint» i genoemde Gemeente, t*h
den 24 Maart en 25 April 18Ö5,
Brengen bij deze ter kennis van de Biuiker» vin Landerijen in
genoemd Frankeland, dat op Woensdag don 3 Af ei 1871, des voor-
middags ten Negen ure. eene bCIIOUVV itl gedreven worden oter
bovenbedoelde Wateringen en Ueinalootcn
Wordende bij dete ieder, dien «niks mogl aangaan, gewaarachuwd,
om te zorgen, dat ian bet tnorgeschrevene hij de boren aangehaalde
Verordening alsdan behoorlijk voldaan zij.
En opdat niemand hiervan onwetendheid zoude kunnen voorwenden,
tal deie worden afgekondigd waar hel behoort.
SciiIESAKden 17 April 1871.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam
P. J. VAN DIJK VAN MATENESSE.
De Secretaris
A. W MULDER
PIi.ilsgolirek hccfl eon vrucgeie opneming v.m dit, reeds sedert
eouigo (t.igcn gereed liggend, ni Uttel verhinderd.
ft) Het ligt niet op onzen weg, dat nemen en scculoriseercn te ver-
dedigeo, anders valt er heel wat voor aan te voeren.
tt, <,)- -»
(Brieven Franco.)
COURANT.
ADVERTENTIE N?
Prijt: inn 1 tot 10 genone regel» f 1.00; iedere r»gel «eer f 0.10,
Voor den werkenden «tand en Toor weldadigheid, de Welfl ran den prjj».
Uit Hamburg zal binnenkortrmur men van "nader
hand rernbuiui, oen Duitsche stoomboot in zee gaan, lot
opening vnu een geregeldcn dienst tussohen die zeehaven
en China, door hel Suez-kanaul. Reeds sedert een betrek-
keljjk gemimen tyd hndd-n eenige voorname handelaars ie
Hamburg die onderneming gegrondvest en, niettegenstaande
ulle moeilijkheden des oorlogs, de zaak ook doorgezet. Het
bestuur dor maatschappij bestaat uit de heerenG. F. Tiensen,
de firma Boss, Vidul Co, en den heer A. Bollen. Het be
doelde stoomschip, dat in Engeland gebouwd is, en den naam
van Sedan draagt, beeft een laadruimte van 1000 ton en
wordt thana uitgerust, om tegen 15 Mei aanstaande de reis
naar Singapore, Hongkong en Shanghai te aanvaarden.
Men verdiept zich te Parjjs in gissingen omtrent de
onwederstaanbure middelen, welke Thiers zou kunnen aan
wenden om Parjjs tot overgave te dwingen. De partijhoof
den die alles uitdenken om de menigte op te winden, ma
ken vun die onzekerheid gebruik om te beweren, dut Thiers
de stad wil laten uithongeren Die bewering is volkomen
onjuist. Een convooi levensmiddelen nit Orleans, hetwelk
den 14 zjjn bestemming bereikte, was kleiner dan gewoon
lijk maar dit is geheel toe te achrjjven aan den toestand van
Pai ijsde leveranciers zjjn niet geneigd om te leveren aan
ben, die niet wet-'n of zjj ook kunnen betalen, daar zjj voort
durend aan plundering bloot staan.
Veeleer is bet waarschijnlijk, dat Thiers gedoold heeft op
het gebrek aan krijgsvoorraad. Zoo missen de insurgenton
alles wat zij noodig zouden hebben om kanonskogels te gieten,
en hebben de soldaten voor hunne labatières slechts car
touches voor cbassepot-geweren.
De Chineesche ambassadeurs hebben eindelijk het
gou vernement der Franscbe republiek ontdekt, waarnaar zjj
veertien dagen lang hadden gezocht.
Zjjn excellentie Tcbong Keou, voogd van den Kroonprins
van tiet Hemelse!» Kijk, ondervoorzitter van bet Ministerie
van Oorlog, buitengewoon gezant by het Fransch gouver
nement, is door den beer Jules Favre, als Minister van Buiten-
lundsche Zaken, ontvangen. Wat de plechtigheid der receptie
betreft, deze moet den Chinecscben gezant zeer eenvoudig
hebben toegeschenen.
SCHIEDAM, 18 April 187 1.
Do Gemeenteraad van Vlaardingeo beeft, met het oog
op do heerschende pokken-epidemie besloten, dat dit jaar
de kermis niet zal plaats hebben.
Do te 's Hage nieuw benoemde kantonrechter, de heer
mr. L. G. Gicove, heeft gisteren zyn functien aanvaard.
Een plaatselijke wedstryd vnn de öcherpschatters-
vereeniging te 's Ilage ia tegen den 22 Mei op de schietbaan
by Waalsdorp aangekondigd. De wedstryd z«l gehouden
worden met het Boomgeweer of de Kernbue op 100, 200 en
800 pas; terwijl ook een afzonderlijke wedstryd op200 pas
met militaire geweren zal gebonden worden.
LI. Donderdag werd op den ryksstrnatweg van
Dordrecht naar Willemsdorp door Willam de Jong, land
bouwer en den postbode, Theunis Alblas, op de hoogte van
Amstelwjjk elkander ontmoetende, tegelykertyd een porte
feuille gevonden, welke bleek te behooren nan Hendrik Jus,
wonende op Gravestein en o. a. inhoudende een Oostenrijk-
sehe obligatie groot 1000 flor. Aan den eigenaar terug
bezorgd, heeft deze aan den postbode een belooning van
25 cents gegeven.
Naar wy vernemen is de Koninklijke goedkeuring
verleend op de statuten der naamlooze Ven* jlschap, die te
Amsterdam is opgericht tot het dry ven der Kon. fubriek van
stoom- en undcre werktuigen, tot dusverre onder de thans
ontbonden firma Fuul van Vlissingen en Dudok van Heel.
Hierdoor is beslag gegeven ann een ziak die voor de hoofd
stad van groot belang is.
In antwoord op onze vraag, in ons vorig nommer, aan
uien komt de eer toe? betiekkeljjk tiet behalen der eerste
prijzen by den wedstryd van tooneeikunst te Lier,"Belgie,
lezen wij in het oflicieele verslag, dat aan dien wedstryd 12
vereenigingen uit Nederland eri Belgie deelnamen, en door
(Noord-Nedcrlandvrs de volgende prjj ten zjjn behaald
Drama; 1ste prys (fr. 500 en een zilveren verguld eer-