ONZE.TWEEDE KAMEB.
Woensdag 4 J uni.
t Japlis, ii
A*. 18<3.
M 3142.
Abonnementsprijs, per Drio Minndcn1.85.
Franco per Post, door het gobeele Rijk
(Brieven Franco.5
ADVEBTBNTIEN:
Prijs: van 1 tot 10 gewone regels ƒ1.00; iedere regel ineer ƒ010.
Voor den werkenden stand en voor weldadigheid, de helft van den prijs.'
i [jet Nederlandsclie volk is door zijn vertegenwoordigers
jammerlijk te leur gesteld. Vóór Juni'1869 had liet kos
telijke ontbindings-ministerie alles op losse schroeven
gestelder was in de Kamer geen vaste meerderheid van
één partij, er moest of niets gedaan worden, o f alles aan het
toeval worden overgelaten. In Juni 1869 echter heeft de
natie gezorgd, dat er een flinke liberale meerderheid in de
Kamer kwameen liberaal ministerie zou, zoo meende men,
op een vasten steun kunnen rekenener kon in een richting
worden doorgewerkt.
Wat is er echter sedert uitgericht? Wij zijn verveeld
door stapels van ongenietbare bijbladen, wij hebben ons
moeten worstelen door tal van amendementen en sub
amendementen, onderscheiden ministerie's zijn achter
elkaar versleten en toch is er geen enkel belangrijk vraag
stuk tot oplossing gebracht, toch hebben wij niets dan
een paar doode koloniale wetten en eenige gewezen
wetsontwerpen, door de Kamer eerst verknoeid en daarna
afgestemd.
Aan wie de schidd? Zouder twijfel in de eerste plaats
aan veleliberale leden in de Kamer. Er zijn van die heeren,
die zoo bijzonder sgeavanceerd" willen zijn, maar die, nu
zij maar volstrekt nergens beginselen kunnen opdiepen, ge
avanceerder dan de gewone NedeHandsch-liberale, er
niets beter op weten dan in Godsnaam hun geavanceerdheid
maar aan den dag te leggen door een zee van amende
menten, door hatelijkheden tegen liberale ministers, door
oppositie tegen de kleinste maatregelen. Dergelijke radi-
groote Nederlandsche volksbelangen in gevaar bi achten.
Weer anderen hebben een grooten eerbied voor de waardig
heid der Kamer, en handelen daarom alsof een ministerie
niet ook zeer goed een waardigheid bezitten kan. Zij be
schouwen zichzelf als een examen-commissie en corrigeeren
uit de hoogte het werk van hoogst bekwame ministers,
het werk, dikwijls het resultaat van jaren lange degelijke,
veel omvattende studie. Het is alsof ieder kamerlid knap
per moet wezen als alle ministers, alsof niet juist deze zeer
dikwijls de knapste zijn ouder de knappen,
Een derde soort liberalen, waarvan de heer Kappeyne de
volmaaktste type is, is misschien alleen aan ons parlemen
tair leven eigen. Nergens vindt men zulke vreemdsoortige
wezens. Zij kunnen niet leven als zij niet minstens twee
maal in het jaar een paar wetsontwerpen verknoeid, en een
paar ministerie's afgemaakt hebben. Somtijds zou men
gaan meenen, dat hun gansche politieke gedragslijn onder
een glas bisschop is vastgesteldJongens laten wij morgen
dett ouden Thor voor de aardigheid eeus omver loopen of
van de Putte eens op zijn achtersten zolder zetten! 't Is alsof
er een dergelijk balletje wordt o pgeworpen. Den anderen dag
treden de oude academie-vrienden als opposanten in de
KamerProfessor Jonckbloet wil dan ook zeer gaarne mee
doen, vooral als hij daarbij in de gelegenheid gesteld is in
een vervelende nota een massa plaatsen uit nog vervelender
bijbladen aan elkander te rijgen of wel, zooals nu en dan
ook nog wel gebeurd is, zijne tegenstanders onder een
aantal citaten te verpletteren.
Zóó handelt een deel der liberale partij, zóó wordt het
de mannen in Kamer en regeering, die ernstig willen en
ernstig kunnen, onmogelijk iets degelijks tot stand te
brengen. De conservatieven vinden daarbij natuurlijk uit
stekend hun gading. Nauwelijks vertoont het staatsleven
van Nederland ergens een wondeplek, of die uitwassen
van ons parlementair lichaam beginnen eerst recht te
groeien en te" tieren. De conservatieven zijn de bondgc-
nooten van de ultramontanen tegen Oranje, van den Sultan
van Atsjin tegen Nederlandzij nemen nu ook natuurlijk
mannen als de Roo en Jonckbloet in bescherming tegenover
de degelijke kern der liberale partij. Een waarachtige con
servatieve partij zou een zegen kunnen zijn voor ons land,
maar onze conservatieven zijn voor een groot gedeelte
slechts een club van politieke avonturiers en pruttelende
aristocraten, zonder beginselen, zonder waarachtigen ernst.
Niets is daarom wenschelijker, dan dat die gansche zoo
genaamd conservatieve club uit onze Kamer "verdreven
waarschijnlijk zou zich dan vanzelf wel uit de éénq.
m
grote liberale paitij een flinke waarachtig conservatieve
gioop kunnen afsnijden. De aanwezigheid van eenige anti
revolutionairen is voor ons parleinentsleven volstrekt niet
nadeelig. Mannen als Keuchcnius geven aan een Pat lcment
alti|d wat pit en karakter, en pit en karakter zijn een paar
zaken waarvan onze 80 wijzen nog best wat gebruiken
kunnen. Tocli kan er natuurlijk geen sprake zijn, dat een
waarachtig liberaal ooit zijn stom op ceu onderwijswet
bestormer zou kunnen uitbrengen. Wat ten slotte do
ulti anion tanen betreft, het behoeft geen betoog, dat die
eigenlijk volstickt niet in eeuig regeeringslichaam ecuer
vrije staatsregeling thuis behooren. Dc mannen van den
Syllabus zijn slechts op hun plaats bij de bi andstapels en
foltertangen der middeleeuwen. Het is niet aan te nemen,
dat een waarachtig vaderlander zijn stem op een godsdienst-
ij veraar uit zou brengen, die het beeld van den edelen
Zwijger met straatvuil durfde bespatten. Over de uitslui
ting van liet ultramontanisme kan bij echte Nederlanders
slechts één gevoelen bestaanGeen gemeenschap op eenige
wijze met de vijanden van Nedei land en Oranje.
BUITEMLANDSOHE BERICHTE!.
Sedert eenige jaren schenkt iemand in Londen op
zeer eigenaardige wijze aanzienlijke sommen voor verschil
lende doeleinden. Gewoonlijk komt een bejaard heer in de
een of andere bankinstelling en vraagt om de inschrijvings-
l'yst voor deze of gene liefdadigheids-instelling; hij teekent
terstond onder de initialen P. G. W. voor een aanzienlijk
bedrag en overhandigt den kassier de som in banknoten.
Op die wijze heeft hij in den laatsten lijd weder 50,000
pond sterling weggegeven. Men onderstelt, dat deze onbe
kende weldoener een der erfgenamen van den voor eenige
jaren gestorven Thonelon is, wiens nalatenschap v(jf mil-
iioen pond sterling bedroeg.
Het gioote Duitsche woordenboek der gebroeders
Grimm maakt, ondanks de vele moeilijkheden, groote
vorderingen. De cijfers, welke bij dit werk in aanmerking
komen, getuigen van de ontzaglijke uitvoerigheid van dit
werk. Renan heeft in zijn geschiedenis van de Semitische
talen de opmerking gemaakt, dat het Oude Testament niet
meer dan 5642 woorden bevat. Max Muller is van oordeel
dat een beschaafd Engelschman, die de openbare school
en de universiteitbezocht heeft, zijn bijbel, zijn Shakespeare
de Times en romans leest, toch nauwelijks meer dan 3000
woorden gebruikt. Dc uitvoerigste Engelsche woorden
boeken bevatten, goed geteld, niet meer dan 200,000 woor
den. Shakespeare heeft voor al zijn treurspelen niet meer
dan 15,000 woorden noodig gehad, terwijl de werken van
Milton er slechts 8000 bevatten. Luther heeft met 11 A
12,000 woorden zich voor zijn ganschengewichtigeu arbeid
geholpen. Het woordenboek van Grimm nu zal 500,000
woorden bevatten, waarvan er reeds 105,000 behandeld
zijn. Voor de drie eerste deelon zijn 1451 bronnen ge
raadpleegd.
Een Katholiek geestelijke in liet dorpje Kreuzholz-
hausen in Beieren, Anton Feller, op het gebied der werk
tuigkunde een autodidakt, heelt een ontdekking gedaan
waardoor de vervaardiging van uurwerken zeer vereen
voudigd zal worden. Als model heeft hij een torenuurwerk
vervaardigd, dat in een prachtig verkleind afbeeldsel van
den fraaion stacllniistoren van München geplaatst, dezer
dagen naar de tentoonstelling te Wcenen gezonden is. De
mechaniek van het slagwerk bestaat slechts uit twee rade
ren met'één gewicht; fde wijzers worden door een secou-
denslinger, die geheel onafhankelijk is van het raderwerk,
in gang gehouden. Deze slinger namelijk brengt een klein
tandrad, dit tandrad weder een hefboom in beweging eu
deze hefboom geeft tengevolge hiervan elke minuut aan
den slinger een zachten stoot, zoodat daardoor weder do
bewegingskracht hersteld wordt, die de slinger in dit tijds
verloop door de wrijving verliest. liet eenige gewicht van
het uurwerk staat met het klokkentouw in verhand, zoodat
tegelijk met het luiden der kerkklok het uurwerk opge
wonden wordt. Een eenvoudige hefboom neemt, zoodia
het gewicht a'jjn hoogste punt bereikt heelt, dit verband
weder weg, zoodat het verdere luiden der klok geen invloed
meer heeft op het uurwerk. Negentien jaren heeft de, uit
vinder aan zijn probleem besteed. In beginsel heeft hij het
zelfde toegepast op een klein uurwerk in het deksel van
zijn snuifdoos. Dit uurwerk is nog kleiner dan oen Oosten-
ï'ijksch lOkreuzer-slukje en heeft nauwelijks de dubbele
dikte. Door het openen der doos wordt tevens liet uurwerk
opgewonden.
In een stadje in Monroe County (Illinois) kwam on-1
langs een menagerie cn circus, waarbij zich ook een neus-
hoorndier bevond, Het dier zou voor de eerste maal in den
circus gebracht worden24 man achtte men in staat het
dier te bedwingen, bovendien had hot een ring in den neus,
door twee stevige touwen vastgebonden. Bedaard liet de
ihinocoros zich uit zjjn kooi leiden,-;doch toen het dier
midden in de tent was gekomen, wierp het eensklaps zjjn
kop om, stiet woedend rechts en links, rukte zich los en
stortte zicli woedend verder in de tent. Zijn eerste offer was
eene dienstbode uit de menagerie, zij werd neergeworpen
en het dier trapte haar dood. Toen stiet het zijn neus tegen
de borst van een arbeider, rukte de ingewanden uit en
doodde den man onmiddellijk. Het woedende beest rende
toen op de zitplaatsen los, die juist door de toeschouwers
verlaten waren, wierp bijna al de stoelen aan de eene zijde
vau de tent om, verbrijzelde den schouder van een der opr
passers en brak den arm van een toeschouwer. De rhinoceros
snelde daarna op de menagerietent toe en verbrijzelde een
gedeelte van de kooien der tijgers cn luipaarden, doch niet
zoover dat een der dieren kon ontsnappen. In de museum-
tent vermorselde hij alle curiositeiten, waarna hij op straat
snelde en eindelijk in een ledigstaand huis geraakte. Hier
eerst kon men hem vangen en in de kooi sluiten: De schade'
door het beest aangericht bedraagt over de 3000 dollars.
BMEfiSLAalDSGHE BERICHTEN.
SCHIEDAM, 3 Juni 1873.
Aan het staliou van den Hollandschen Spoorweg
alhier zijn op den eersten Pinksterdag afgegeven 785
kaailjes, waarvan 626 retour; en op den tweeden Pinkster
dag 2710, waarvan 2295 retour.
Op den eerstgenoemden dag liepen 8 extra-treinen, in
't geheel 30; op den tweeden dag 34 extra-treinen, in
't geheel 56,
Hebben wij, evenals menig ander dagblad, met inge
nomenheid melding gemaakt van de eervolle plaats aan
Nederland ingeruimd op de "Wereldtentoonstelling te
Weeuenheeft het ons doen deelen in de algemeene vol
doening dat van de gunstig aangeboden gelegenheid door
Nederlanders zulk een goed gebruik was gemaakt; wekte
bovenal onzen nationaïen trots op de vermelding van de
aandacht, zoo ruimschoots getrokken door het tentoonge
stelde op handelsgebied in onze Overzeesche producten,
met nog grooter ingenomenheid maken wij melding van
een hoogst belangrijkeinzending op last van onzen minister
van biunenlandsche zaken op die Wereldtentoonstelling:
het is een schoon boekwerk over het gewichtigste onder
werp, over het lager- en middelbaar onderwijs in ons
Vaderland. De titel van dit boek luidt aldusidie Eiemen-
tar- und Mittelschulen im Königreiche der Niederlande,
und deren Entwicklung nach der Einführung der Gesetze
vom 13ten August 1857 (Elementar-Schule) und vom 2ten
Mai 1863 (Mittel- und Technische Schulen.) Heraus-
gegeben im Auftrage des Ministers des Innem."
Inleiding.Eerste Afdeeling.Lager Onderwijs.
4. De hoofdbepalingen der wet. 2. Toestand der lagere
scholen van 1848 tot en met 1857. a. Getal en aard der
scholen. b. Onderwijzers-personeel. c. Getal der leer
lingen.3. Toestand der lagere scholen van 1858 tot en
met 1871. a. Getal en aard der scholen. b. Onder
wijzers-personeel. c. Getal der leerlingen. 4. Scholen
van meer uitgebreid lager onderwijs in de nieuwere talen,
de meetkunde en physica. 5. Toestand van het onder
wijs. 6. Onderricht van het onderwijzers-personeel.
a. Staatsonderwijzers-kweekscholen. b. Normaal-onder
wijs. c. Onderricht der onderwijzers in de lagere
scholen, ingevolge art. 12, 2de afd., der wet. <J. Ge
meente- en bijzondere inrichtingen tot onderricht der
onderwijzers. e. Onderricht van onderwijzeressen
Onderwijzers-vereenigingen. 7. Akten van bekwaam-
beid tot het geven van lager onderwijs. 8. Bezoldiging der
onderwijzers. 9. Pensioen der onderwijzers; weduwen-
en weezen-kassen. 10. Schoollokalen, schoolmeubelen
en onderwijzerswoningen. 11. Schoolgelden. 12. Kos
ten van het openbaarlager onderwijs.
Tweede Afdeeling. Middelbaar Onderwijs.
1. Het doel van het middelbaar onderwijs. 2. Middel- -
bare scholen voor den handwerksman. A." Toestand
voor en in 1863. B. Toestand van 1863 tot 1871.
a. Getal en aard der scholen, b. De leerlingen. c. HetJ
onderwijzers-personeel. d. Het onderwijs. e, De
schoollokalen en de onderwijsmiddelen. Teekenscholen
en ambachtsscholen. 3. Iloogcre burgerscholen.)
A. Toestand voor en inl863. B. Toestand van 1863 tot
1871. a. Getal en aard der hoogere burgerscholen.
l. De leerlingen. c. Het onderwijzers-personeel, —d. Het
onderwijs. e. De schoollokalen en de ouderwijsmidde-
len. 4. De polytechnische scholen. 5. Hpt landhuis^
houdkundig onderwijs. 6.'De scholen voor de zee-j
vaart. 7. Middelbare scholen voor meisjes.'8. Kosten
van het middelbaar onderwijs.
Bijlage I. Wet van den 13 Augustus 1857 Staatsblad
no. 103) voor het lager onderwijs. Bijlage II. Wet yan dén
2 Mei 1863 Staatsblad no, 50), inhoudende dé regeling
van het middelbaar onderwijs. "j
Om over den rijken inhoud er van to kunnen oordeelen,
doelen wij mede hetgeen onder de verschillende paragrafen
daarin behandeld wordt.Zooals uit de titel blij kt is h'et
boek dn de Hoogduitsche taal geschreven en bevat het aan
I
COURANT.
ABONNEMENT:
©cvtoiv tuuïlcH oaio amuooopon cvlo cij dooi* hun Opcllcijc goon
i v v 1 i- AS i- frirVf*' VI
rtvf