W ocnsdag
J1 o v in b e r.
m
m
I
1
A0.
3262.
8U1TEMUMDSCHS BERICHTE».
BINNENLANDSGHE BERICHTE».
Abonnementsprijs, per Drie Maanden
Franco per Post, door het gehoelo Rijt
In de Fransche Nationale Vergadering heeft de her
tog de Broglie een boodschap van Mac-Mahon voorge
lezen, waarin deze zegt: Vóór de opening der discussie
over de verlenging mijner volmacht, acht ik mij verplicht
te omschrijven welke voorwaarden Frankrijk, verlangt
gesteld te zien. Het land, verlangende naar stabiliteit van
gezag, zou niet begrijpen wat het heeft aan een macht,
■wier duur reeds bij hare vaststelling afhankelijk werd ge-
mdakt van zekere reserves, die éérst bij de constitutioneele
wetten zouden kunnen bepaald worden. Het zou zijn alsof
men wilde zeggen, dat hetgeen thans zal worden besloten,
na verloop van weinige dagen weer in quaestie zal worden
gesteld. Meer dan ieder ander moet ik verlangen, dat de
constitutioneele wetten zonder langer oponthoud in beraad
slaging woéden gebrachtmaar zou men, met de proro
gatie afhankelijk te stellen van die wetten, de volmacht
niet onzeker maken? Indien ik alleen naar mijn verlangen
ie werk ging, zou ik van dén duur dier volmacht niét
sprekén. Ik begrijp de gedachten van hen, die, om aan "de
ontwikkeling der zaken een ruime vlucht te geven, een
termijn van tien jaren voorstellen. Na rijpe ovei weging
geloof ik evenwel, dat een tijd van zeven jaren meer ge-
ëvenredigd zou zijn aan de krachten, die ik aan het land
kan wijden. In allen gevalle zal ik van de volmacht, die
mij zal woi den opgedragen, gebruik maken ten dienste
der conservatieve denkbeelden, dewylik overtuigd ben
dat de meerderheid des lands daaraan vast gehecht is.
Nadat de zitting geschorst was tot 5 ure, zeide de heer
Laboulaye, dat de commissie de boodschap nog eenmaal
gelezen had. Dharuit was 'haar toen gebleken, dat zij een
geheel ander karakter moest toekennen aan een daarin
voorkomende zinsnede, die zij niet duidelijk had verstaan
en toen eenige sensatie bij haar had te weeg gebracht. Zij
wilde1 vooiaf de Ministers„hooren. In een daarop gevólgde
bijeenkomst bleek 'dat de Midistèrs hadden verklaard, dat
z'y volstrekt niet voornemens zijn een voorstel te doen tot
het samenstellen van een Gouvernement, dat in eenig op
zicht ^zou gél\jken naar een dictatuur. Zij beschouwen de
constitutioneele wetten als urgent, maar huns inziens zou
Kei als een bewijs van wantrouwen moeten worden be
schouwd, als men vóór de behandeling van de wetten niet
wilde stemmen over de verlenging der volmacht van Mac-
ijlahon. Wat_deze in zijn boodschap heeft gezegd, moet niet
sléchts gelden als een besluit van zijn Kabinet, maar als
een beslissing van het gekeele Gouvernement.
De commissie zou heden andermaal bijeenkomen, om
een beslissing te nemen.
In 1631 was de bevolking van Londen 130268, in
1801958863, id '18211378946, in 18411948417, in 1861
2803989 zietëft: In 1872 was de bevolking 3311299 in
woners, en néémt men de verste grenzen, dan zou die meer
dan 4 xdüHóen bedragen. De gemiddelde sterfte was in
1872 2ijj'er 1000, en de gezondheidscommissie schrijft de
teleur^Mling, dat dit nog niet beneden de 20 per duizend
is, toenaan het gebruik, dat nog van Theemswater ge
maakt wordt.
Het aantal levens dat op de Engelsche kust op zee
verloren gaat, wordt naar een statistiek der laatste vijf
jaren, gerekend jöp 791 per jaar, terwijl in het jaar 1872
niet minder dan 1145 personen door spoorwegongelukken
het léven Verloren, en 3038 anderen verwond werden. 632
der gédoo'dén én 1385 der gokwetsen waren spoorweg
beambten.
Te ïnsterburg (inde prov. Pruisen) is de cholera op
nieuw uitgebroken en zijn weder veie personen er aan
overleden
De onlangs overleden Koning van Saksen stelde be
lang in de verschillende onderdeelen van het raderwerk
van den staat en was gewoon van tijd tot tijd zittingen van
het gerechtshof, colleges en lessen op de lagere scholen bij
te wonen, evenals hij somwijlen op de verschillende
buioaux van algemeen bestuur kwam. Volgens de Neüe
Stktinèr Zeitung, die voor de waarheid van't feit instaat,
bezocht Z. M. eens het telegraaf bureau van een klein
station. De daar aanwezige ambtenaar vernam de komst
dek Konings nog tijdig genoeg om aan een collega van een
naburige stad te seinen: »de Koning komt straks het
kantoór inspecteeren." Terwijl de Koning in 't bureau was,
kwam er juist een telegramZ. M. stond naast den ambte
naar die het in ontvangst nam en wilde nu weten wat het
telegram inhield. De ambtenaar werd verlegen en zocht
nitvluchteii, maar Z. M. liet zich niet van zijn voornemen
afbiéngenen'eindelijkmoestde telegrafist toegeven. 'tWas
het antwoord van den collega uit de buurt die seindejde
Koning steekt overal zyn neus in."
De Beiersche dagbladen deelen den volgenden
brief mede:
Mijn waarde Bijlcsraad dr. von Böllinger
Mórgen is bet vijftig jaren geleden dat gij uw leerambt
zijl ihgetredën. Slechts weinigen is het gegeven, een zoo
fcöge wetenschappelijke loopbaan af te leggen, en slechts
zelden heeft -- tj!~
(Brieven Franco.)
wichtige resultaten opgeleverd als de uwe. Beieren deelt in
den roem van nw naam en in de vi eugde van uw jubileum.
Ook uw Koning biedt u van ganscher harte zijn mnigsten
heihvensch aan.
Mijn waarde Rijksraad dr. von Dollinger, neem bij het
bewustzijn der groote resultaten door u wscheppenden geest
verkregen, op nieuw de verzekering aan van nujne bij
zondere toegenegenheid, waarmede ik mij noem
Hohen Schwangau, Uw hoogachtende Koning
12 Nov.( 1873, Lodewijk.
In een Itahaanseh blad U Patriotia wordt gemeld
dat in de nabijheid van Pavia een groote zeeadelaar ge
schoten is. Bij de nadere beschrijving van dezen iu Italië
hoogst zeldzamen vogel zegt het blad o. a.»Hij voedt zich
met zoogdieren en wel het meest met groote visschen."
Ziedaarwaarschijnlijk de oplossing van het raadsel, waarom
de walvisschen zoo schaai s worden 1
De eerste Japansche dame van rang die ooit haar
vaderland verliet, is de vrouw van den Japauschen gezant
te Washington, die haar echtgenoot op zijn post vergezelt.
Twee Japanneezen, dehh. Mc. Vean en .1 oyuei-, heb
ben plannen ontworpen vooreen technische school te Jeddo,
op groote schaal. Ze zal ingericht zijn voor 360 leerlingen
en het onderwijs aan vreemden woiden opgedragen.
SCHIEDAM, 18 November 1873.
In de week van 9 tot 15 November jl. zijn aan Aziati
sche cholera overleden: teBiedal, Zevenbergen 2, Buur-
malsen 1, Alphen 1, Capelle a'd IJsel 1, Delfshaven 1,
Gouda 19, Goudeiak 1, 's Gravenhage 1, Kralmgen 1,
Oudshoorn 2, Rotiérdam 5, Tholen 2, Zierikzee 1, te zamen
39 personen.
Zaterdag zijn te Rotterdam 2 personen aan cholera
overleden. Door roodvonk zijn in de week van 9 tot 15
dezer 7 personen aangetast en 1 overleden.
Sedert 8 dezer is te Breda nog 1 persoon aan cholera
overleden, zoodat tot jl. Zaterdag daar aan die ziekte over
leden zijn 7 mannen, 4 vrouwen en 14 kinderen.
De Regeering heeft geantwooid op het afdeelings-
verslag der Tweede Kamer betrekkelijk de begrooting der
Staatsspoorwegen en o a. medegedeeld, dat een drietal
aanvragen om concessie voor den aanleg van een spoorweg
van Rotterdam naar den Hoêlc van Holland en voor het
maken van havens en pakhuizen aldaar voorioopig zijn af
gewezen, omdat de tijd voor de voltooiing van het werk en
de voorwaarden van concessie uit den aard der zaak af
hankelijk moest worden gesteld van het tijdstip, waarop in
den nieuwen Maasmond de voor die haven noodige diepte
zal zijn bereikt en tevens een latere aanvraag voor een
spoorweg RotterdamVlaardingen om verschillende re-
denen is afgewezen.
Men zal zich herinneren, dat eenige duizenden werk
lieden zich bij adres tot Z. M. den Koning hebben gewend,
om op wettelijke ïegeling van deu aibeid van kinderen aan
te dringen. De Minister van Binnenlaudsche /aken, daartoe
door den Koning gemachtigd, heeft hun in autwooi d daar
op te kennen gegeven, dat de Regeering, doordrongen van
het gewicht der viaag, reeds geruimen tijd het oog daarop
heeft gevestigddat echter nu het vraagstuk, ten gevolge
van het door den heermr. S. van Houten, lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, ingediend voorstel van wet,
strekkende om overmatigen arbeid en vervvaarloozing van
kinderen tegen te gaan, bij die vergadering in overweging
is, en het mitsdien op dit oogenblik voegzaam schijnt af te
wachten, wat die tak der volksvertegenwoordiging omtrent
dit onderwerp zal gelieven te beslissen.
De hh. Staatsraad W. J. L. van Oordt, voorzitter, en
L. A. IT. Hartogh, secretaris der Nederlandsche Hoofd
commissie voor de Weener-tentoonstelling, zijn door den
Keizer van Oostenrijk benoemd tot Ridders der Fianz-
Jozef-orde.
Met ingang vau 15 dezer worden in het telegrafisch
verkeer met Aden, via Mont-Cenis en Malta, depêches van
10 woorden toegelaten, tegen een tarief van f 26.25 voor
alle Nederlandsche telegraafkantoren.
De hoogere burgerscholen hier te lande tellen reeds
4000 leerlingen. Dit getal bewijst wel, dat die scholen
spoedigdiet burgerrecht hebben verkregen.
®De invoering van den wetteïijken leerplicht in
Nederland is wenschelijk. De daartegen bestaande be
zwaren zyn niet onoverkomelijk, aldus luidden twee stel
lingen dezer dagen in de Geld. Maatseh. voor Geschied- en
Letterk. verdedigd. Op verschillende gronden toonde de
Spr. aan dat de uitkomsten van ons lager onderwijs veel
te wenschen overlaten, en betoogde hij de noodzakelijkheid
dat het staatsgezag in deze hoogst gewichtige aangelegen
heid een schrede verder zou gaan door den leerplicht voor
te schrijven. Dat door dien maatregel de vrijheid der
individuen zou worden aangerand, kon hij niet toegeven.
Men venvarre toch die beperking der vrijheid niet zeide
Spr. met de zoodanige welke op den persoon zelf drukt,
zooals de aangeprezen maatregels tegen openbare dronken-
1J-
Prijs: van 1 tot 10 gewone regels f\0 0; iedere rogel meer /0.10,
schap, die veel verder ingrijpen in de mdiviijueele vrijheid.
De wettelijke leerplicht beschermt juist de vrijheid der
kinderen, die nu door hunne ouders in hunne vrye ont
wikkeling belemmerd worden. De klasse derniet-bezitters
heeft zich in hare Vereeniging en oi gauen steeds voor den
leerplicht vei klaardzij zal er later alleen door getroffen
worden. Ook ontkende Spr. dat er 1 edeneu zijn om aan le
nemen, dat de leerplicht in sti ijd is mot ons volkskarakter.
Daarbij werd vooial gewezen op liet vei schil in opvatting
van den wei kkring vau den Staat bij lands vaderlijke over-
heersching en bij de huldiging van het beginsel der zelf-
regeering. Men voei t aan dat de ouders hét loon zullen
moeten derven, dat de kinderen thans op de fabi leken ver
dienen, maar door het mindere aanbod zal het loon stjjgen
en daardoor hunne positie, zich verbetéréq. Hier zóu het
Schoolverbond weer veel goéds kunnen werken, door in liet
gemis van inkomsten te gemoet te komen. Bovendien zal
de hoogere intellectueele ontwikkeling ruimschoots worden
teruggevonden in vermeerdering én verbetering van
stoffelijke productie. Ook de kostbaarheid van den maat
regel en de gemoedsbezwaien werden door den Spr. be
handeld. Het resultaat van het hierop gevolgd debat was
dat het beginsel van den leerplicht werd aangenomen, of
schoon slechts met één stem meerderheid.
Wij zijn in staat het bei icht van de Meppelèr d
legen te sprekén, zegt de MaagscJie Nieuwslode omtrent
de ontdekking in de zaak van den moord der weduwe van
der Kouwen. Noch bij de justitie, noch bij onze politie is
daarvan iets bekend, ofschoon er aanleiding zou kunnen
bestaan om geloof te hechten aan dit bericht, daar dè
vioeger, tegeKjk met de Jong, in hechtenis genomen per
soon van de Gelder, die spoedig weder'op vrije voeten werd
gesteld, dezer dagen wegens bedelarij naar de kolonie is
opgezonden. Er loopt een gerucht als zou de beruchte de
Jong van stadswege aan het werk zijn gesteld. Wij kunnen
dit met zekerheid tegenspreken. Wel is de Jong aan het
werkhij is "op de laan Copes van Cattenburgh bezig met
zand kruien en heeft van den burgemeester op zijn verzoek
een wagentje en eenige planken, die daarbij nóodig zyn,
ten gebruike ontvangen. Thans komt zijn kameraad Be
hagel zich dagelijks bij de politie om onderstand vervoegen.
Te oordeelen naar de ingediende teekenifig van Üet
plan voor het standbeeld van van der Werff, door den beer
Koelman te 's Gravenhage ontworpen, heeft men met dit
model eene uitmuntende keuze gedaan. Hetontwerp'stelt
van der Werff voor in levensgrootte, geplaatst op eed
trotsch breed voetstuk, dat op drie zijden tooneelen uit hét
beleg en ontzet vau Leiden vertoont',' waaronder de
spreuken: Concordia res parvae or kamt én Pugno pro
pairia met herinnering van 3 Oct. 1574.
Het verschilde weinig of de geheele jeugdigé be
volking van het Bestédelingshuis te Gouda was dezer
dagen vergiftigd. De besledelingen, waren nl. nauwelijks
aan het middagmaal begonnen of eenige daarvan werdén
onpasselijk, het eten werd diiect gestaakt en bij onderzoek
bleek, dat het eten gekookt was in een ouden koperen
ketel, die gewoonlijk niet meer gebruikt, ditmaal nog eens
dienst had gedaan. Deze ketel, onvertind, was de waar
schijnlijke oorzaak der onpasselijkheid. Tot tegengift werd
deu bestedelingen de melkspijs, die voor's avonds bestemd
was, toegediend, waardoor gelukkig allen met den schrik
zyn vrijgekomen.
Te Leiden is een ongewoon proces aanhangig ge
maakt. Een student heeft zyn hospes aangeklaagd wegens
willekeurige verhooging in de berekening van ee'n voor
schot. 't Moet hier meer het recht van het spel dan de
knikkers betreffen, want de geheele zaak geldt slechts, als
wy goed ingelicht zijn, het overtrekken van een canapé
waarvoor de meubelmaker wel de helft minder onkosten
had gemaakt dan de hospes den student in rekening
bracht. Slechts om een voorbeeld te stellen besloot men de
zaak aan het oordeel van den rechter té onderwerpen.
De Raad der gemeente Bedum heeft afwijzend be
schikt op een verzoek van eenige ingezetenen om op de
openbare scholen schoolgeld te heffen.
Men schrijft nit Deventer:
Ten gevolge van de vrij sterke vorst zijn geheele
velden met herfstvoeder voor 't vee verloren gegaan en
moeten de boeren hun vee op den stal brengen, 't Water!
op den IJsel is zoo laag, dat de scheepvaart zeer bemoeily kt
wordt.
In de zitting van den gemeenteraad van Arnhem, op
Zaterdag is met algemeene stemmen benoemd tot hoofd
onderwijzer, aan de eerste overgangsschool aldaar, de heer
J. van der Hoeven Jz.
Op, de scholen worden thans bijdragen van de kin
deren ibgezam'eld voor het gesbh'éhk, den Koning aan te
bieden bij zijn vijfentwintigjarig koningschap.
Het geschenk, wil het zyn karakter behouden, moet een
geschenk wezen van de jeugd. Niet'de ouders moeten die
bijdragen betalen; dan ware het wel zoo eenvoudig den
omweg niet in te slaan om, in naam ,der kinderen, den
Koning een hulde aan te bieden, maar rechtstreeks zeiven
een som bijeen te brengen.
Daarom gelooven wy, dat het wenschèlijkis de by dragen
Éi
4(l
1
<4,
Ik
kil
1,
COURANT.
ABOKKBMKBÏ;
i J f
-v-vA f v"'
ADVB1BTENTIBK!
A -
Voor ikn werkenden stinden voorweldidigliciil, delielftvm donprijv
-i j' i -
*'->• J 'O- 5» «"'4
A
a®
