TerscMjut flaielijfcs, lityniM Bteiais.
Donderdag 20 Augustus.
A0. '1874.
M 3453.
3I&NENLANDSCHE BERICHTEN.
ABOWNIBMBNT:
Ahoimeinontsprijspur i)no M.iaiidCNf 1.85.
Franco per Port, tliwr hot geiieelo ilijk
iK*atai in—i tnin ~i" in ir i iiii i hi
Moet men do Hank van Lecnlng oplicfïcn t
II.
Bij de beschouwing van de Bank van Leening als
gemeente-belang, aau do zorg van den Gemeenteraad
toevertrouwd, plaatse men zich vooral op zuiver stand
punt. Er wordt hier niet gevraagd of de Bank misbruikt
wordt, maar of zij nuttig is voor degenen, in wier
belang zij is opgericht. Eu deze vraag wordt zelfs door
alle voorstanders der opheffing bevestigend beantwoord.
Ook moet do Bank geenszins beschouwd worden als
een lastpost op de gemeente-begrootiugmaar als een
liefdadige inrichting tot welker instandhouding do ge
meente zedelijk verplicht is, omdat zij dikwerf de
geheime en bedeesde armoede uitkomst schenkt, eu den
kleinhandel, die in bepaalden kring, een bron van
welvaart is, beschermt en beveiligt. En gelijk de Staat
groote sommen uit de schatkist verleent in het belang
van den groothandel, zoo kan de gemeente veilig den
Staat volgen en uit haren inkomsten den kleinhandel
steunen, wijl ook haar die kleine bloei in het end ten
goede komt Doch hooren wij hier de stem van een
man, wiens gezag op het gebied der Staathuishoud
kunde zeker door niemand, zonder den schijn van
verwaandheid, zal kunnen betwist worden. Mr. W. It.
Boer zegt»H e t c r e d i e t is een levensbe
ginsel in onze tegenwoordige maat
schappij geworden, waaraan de schamele
niet minder behoefte gevoelt dan de
meer gegoede. Hoe zal h ij, ongeacht en
onbekend, zich dit anders dan door
pandstelling kunnen verschaffen?
»De kleinhandelaar en de kramer ziet
zich hierdoor dikwerf den weg geopend,
om zijne zaken uit te breiden, of in
moeilijke omstandigheden zich staande
te houden.
»M e n i g schamel gezin vindt in tij den
van ziekte of achteruitgang daarin eene
volstrekt onmisbare hulp. Het is dan
ook een vrij algemeen uitgesproken
gevoelen, dat Banken van Leening als
onmisbaar te beschouwen zij n." '1)
Hieruit blijkt dat de Bank van Leening tot de lief
dadige instellingen moet gerekend worden. En welk
burger is het nu ooit. in het hoofd gekomen, om de
liefdadige instellingen te willen opheffen, omdat haar
onderhoud een geldelijk offer uit de gemeente-kas vor
dert? Wie zou in eene bedeelings-commissie, wanueer
de winterkoude nijpt en de honger dubbel kwellend
is, ooit het voorstel durven doen, om de bedeelingen
te staken, wijl er onder de bedeelden zijn, die iu den
zomer niet gewerkt of hunne penningen verkwist hebben?
En toch onwillekeurig kwamen wij tot deze verge
lijking, toen we het verslag lazen van de zittingen, door
den Raad aan de beslissing omtrent de Bank gewijd.
Met genoegen wij hebben 't reeds gezegd zagen
wij daar het misbruik, gelijk het verdient, afgekeurd
en gewraakt. Maai' het deed ons pijnlijk aan, zoo dik
wijls als wij daar achter het betrekkelijk onuoozele
postje van ƒ500 op, de jaarlijksche gemeentebegroting
zagen figureeren, In de daad een onbeduidend postje,
eu tocli in het oog van ettelijke Raadsleden zwaar ge
noeg, om daarvoor eene inrichting op te heffen, door
welker gemis aan honderden eerzame burgers onzer
stad een steunpunt in den strijd van het maatschap
pelijk leven wordt ontnomen. En wat behoeft men zich
te bekommeren over huismoeders die misbruik maken
van de Bank, daar waar er zoovele gevonden worden,
voor wie dezelfde Bank een toevlucht in den nood blijft?
De eersto maken misbruik in haar eigen nadeel, en
daarom belmoren zij tot de onverbeterlijke, voor wie
de opheffing der wettelijke Bank noch baat noch
gemis zou zijn. De tweede maken gebruik in haar
"voordeel, waardoor zoo dikwijls de armenkas gespaard,
en het zedelijk gevoel immer tegen grove kwetsingen
(Brieven Franc®.)
1) Bjjlagon tot liet Staatsbestuur, dl. IX, bl. 139—140.
gevrijwaard blijft. Ook bij de schamele» heöiseht be
grip van onafhankelijkheid. Te ver gedreven nulicalisme
in het bestuur der maatschappij getuigt zeiden van
doorzicht, gelijk een te groote zorg voor de gemeente-
fiuanciën zelden -hetr-kënmerk is- van da ware philan
thropic
De Bank zelve is in haar hödeudaagschö organisatie
verre van volmaakt, wij erkennen het gaarne. De rent",
die er geheven moet worden, is te hoog. Wij zouden met
hart en ziel weuschen, dat zij tot haar oorsproukelij ken
staat kon wederkeoren, en wederom iu den volslen zin
des woords een Borg van Barmhartigheid,
con Mont-de-Fictê werd. Maar toch mag ineu de rente,
die_ daar geheven wordt geen woekergeld uoemcu, oin
de eenvoudige i edendat zij niet in den zak vlooien
van gewetcnlooze speculantenwaarin juist hel karak
teristieke van den woeker bestaat. De renten komen
ten bate der Bank, en zonden ook bij overvloed slechts
door de belanghebbenden zelve weder irenoten worden.
Doch waar zijn do liefdadige instellingen? Of liever
wanneer zullen die liefdadige instellingen vallijzen,
waai' de beurende weduwe in de eerste benarde «ogen
blikken een renteloos vooisehnt zul bekomen? Of ver
pandt /,i| niet liever haat tmmvzing ilvoiens zij met
angstig hart de hoeren besluurdeis tan een liefdadig
heids-bureau nadoit, om mot weinig troost, maar dik
werf diep gekwetst gevoel, terug te Keei en Eu wat zon
er tegen zijn, dat naast de Bank va i Leening wed°r de
Mont-de-Piëtë vei rees? Niets nuders dan do koude zelf
zucht, waarvan een groot deel der maatschappij door
trokken is. Of zal het hui eau vau weldadigheid ook
pauden iu outvaugst nemen? Maar daarmee verdwijnt
al dadelijk het idee van weldadigheid, en gaat dit
bureau weldra weder in eene Bank van Leening over.
Gesteld al dat er bureaux van weldadigheid konden in
het loven geroepen worden, en dat deze in den nood
van den minvermogende voorzagen op een wijze ah
het idéé \an weldadigheid vordert; zouden deze bureaux
dan ook open staan voor den neringdoende en klein
handelaar of kramer? Dit mag wel zeer betwijfeld wor
den. En toch zij bevinden zich vaak iu kleine geld-
verlegenhedendoor do vele teleurstellingen, die zij
van de zijde hunner klanten ondervinden. Waarheen
rnoetou zij zich nu wenden, als de Bank opgeheven
is? Bij de groote geldmannen vinden zij geen gehoor,
omdat zij geeu vertrouwen bobben, of wel dez,e willen
zich niet met zulke bagetellen inlaten. Dan zijn zij
verplicht om zich met verlies van tijd eu reiskosten
naar Rotterdam of elders tn wenden, of in handen te
vallen van den zoogenaamden kleinen geldschieter of
eigenlijken woekeiaar, die den verlegene zeer hulp
vaardig in zijn bekrompen slaapkamertje leidt, om hem
met ƒ50 tegen 5 pCt. op eene acceptatie van ƒ00 of
ƒ70 gelukkig te maken. Daarom achten wij het wensche-
lijk, ja noodzakelijk, dat de Bank vau Leening aanvan
kelijk behouden blij ve en pogingen worden aangewend
om de gebreken die haar aankleven te verbeteren.
Hel is bovendien geenszins denkbaar dat nieuwe instel
lingen van weldadigheid spoedig zullen slagen. De tijden
waarin de Monts-de-Piété ontstonden, waren in meer
opzichten geheel anders dan de onze. liet geld had
toeu nog die waarde van speculatie niet als thans. Er
waren b. v. nog geen spoorwegen; vooral geeu Ameri-
kaausche. Het geld lag bij den rijke dikwijls toch ren
teloos in den koffer of in den grond begravenmen
was dus meer geneigd te leenen; philanthropic en
egoïsme waren toen voel minder verwant van beteeke-
nis dan in ons spraakgebruik.
In het volgend nommer beantwoorden wij nog een paar
andere bedenkingen.
Frankrijk. De afloop der verkiezing iu het depar
tement Calvados heeft de verwachting van de republi-
keinsclio partij ten ccuen male bedrogen. De heer de
Brogiie en de Orteauisten kunnen elkander met dezen uit
slag golukwonscheii. Wanneer het keizerrijk ooit weer
hersteld wordt, heeft dit departement er het zijne toe bij
gebracht.,
Mac-Mahon is zijne reis naar de westelijke departc-
ADVSBl'EllTIKNl
Prijs: van i tol 10 gewone regel? f I 00; icilcro regel meer ƒ0.10
Voor den werkenden slnnd en voor wolihdipbenlde liolft van den prijs.
meuten lieden begonnen met het bezoeken van de stad ie
Mans. Hij hooft (laar het garnizoen geïnspecteerd, deco
ration uitgedeeld, redevoeringen aangehoord en gehouden,
kortom in alles zich recht vorstelijk aangesteld. De be
volking van Ie Mans scheen hom genogen, althans er zyn
goeue ongeregeldheden voorgevallen, ja zelfs de gendarmes
hebben sieve Mac-Mahongeroepen. p
Vau de uitlevering van Bazaine zal, naar inen meent,
niets komen Indien de maarschalk zich in Belgie, Neder
land, of andere landen waarmede Fi utikrijk tractalun heeft
gesloten, mocht bevinden, dan stuit eene uitlevering af op
de bijzondere vreemdelingenwetten, die iu die lauden
geldende zijn en gecne uitlevering wegens politieke mis-
di ij ven toelatenen bevindt Bazaine zich in lauden waar
mede Fiaukrijk geen uitleveriags-tiactaat heeft gesloten,
dan vei valt de uitlevering op dezen grond, dat geen enkele
mogendheid uitlevering toelaat wegens militaire delicten
<>u hot misdrijf, ter zake waarvan Bazaine is veroordeeld,
is moeilijk anders dan als een militair misdrijf te
beschouwen.
Pruisen. De jonge dames, die om den uit de ge
vangenis ontslagen kapcllaau Tlnelen van Selnveich, fees
telijk te ontvangen, zich aaneengesloten en in zeker op
zicht L'woi de hevelen der autoriteiten gehandeld hadden,
waien. gelijk nun weet, dien tea gevolge door de cor-
1 ectmnceie 1 cel» thank van Tiier tot verschillen do geld
boeten en "•"vmigenijstrallen verooi tleeld. Op de wijze der
Dililsthe ge 'stelijkru weigerden bedoelde dames ecliter,
i om zich vriiv.il',.g gevangen te stellen, zoo dat z.ij Vrijdag en
Zateidagjl Le Tner, vcigezeU! van een geinlai me, naar
de gevangenis ge'naclit zijn,
De ex-maaisebnik Bamino hiacht deze; dagen een
bezoek aan generaal Kommer, ilea komma minui der
vesting Keulen, dat door den generaal des namiddags word
beantwoord. Zooals men zich wellicht nog zal herinneren,
waren het juist do troepen van generaal Kummer, die des
tijds voor Metz het meest door Bazaine's iaalsteu uitval
geleden hebben.
SCHIEDAM, 19 Augustus 1874
De miliciens van de lichting dezes jaars, die in Mei
bij dc 4 regimenten huzaven liet regiment veld- en het
regiment rijdende artillerie zijn ingeiijfd en daarna tot na
dere oproeping met verlof zijn gezonden, zullen den 1 Oc-
tobei a. s. bij hunne korpsen in werkelijke» dienst worden
gesteld, teneinde gekleed en geoefend te worden.
Aan het station vau den lïollandschcn spoorweg al
hier zijn, naar Rotterdam, Donderdag jl. afgegeven 611
piaatskaai tjes, waarvan 21 eerste, 205 tweede en 385 derde
klasse; Zaterdag gaf men 1584 kaartjes af, als 37 eerste,
456 tweede en 09derde klasse; Zondag daaraanvolgende
bedroeg dit getal 1186, waarvan 68 eerste, 390 tweede
en 728 dorde klasse; gisteren beliep dit '1288 kaartjes, ver
deeld iu 26 eerste426 tweede eu 836 derde klasse.
Door het Departement van Financiën is mededee-
ling gedaan van de volgende opgaven der op 15 Augustus
1S74 in de onderstaande entrepot's aanwezige hoeveel
heid ruwe suiker:
Amsterdam29,857,831 kilogr.
Rotterdam 18,094,216
Schiedam778,450 j
Dordrecht1,274,510
Middelburg1,325,214
Totaal 51,330,224 kilogr.
Naar het Dagblad verneemt zou Z. M. de Koning
den 24n dezer uit Zwitserland in het vaderland worden
terug verwacht.
In gewoonlijk goed onderrichte kringen loopt het
gerucht dat correspondentiëu tusschen Montreux en Den
Haag tot het resultaat hebben geleid, dat dc heer Gericke
van Herwjjneu, en niet de heer van der Does deWil-
lebois in het Ministerie Heemskerk als Minister van Bui-
toniaudsche zaken zal optreden. Wij meenen reden te
hebben te gelooveu, dat du gerucht niet geheel uit de
lucht is gegrepen. Vaderland
Thans is in Belgie de nieuwe wet, regelende he„
gebruik der Nederlandsche taal bij de gerechtshoven, in
werking gelreden.
Op do jaarlijksche algemeene vergadering vau de
Evangelische Maatschappij, welke op 9 September te
Amersfoort zal worden gehouden, komt o, a een voorstel
aan de orde tot wijziging van liet reglement. Wanneer de
vergadering zich met de voorstellen der commissie ver-
eouigt, luidt het gewijzigd art. 1 aldus
»Ue Evangelische Maatschappij is eene veieeniging vau
allen, die willen samenwerken om de vrije ontwikkeling
van hot godsdienstig leven te bevorderen onder Roómsch-
Katholieken, bepaaldelijk door bestrijding van het ulti a-
montanisme."
De Maatschappij hoopt dit doel o. a. te bereiken
door den invloed te bestrijden die ultramonlaueu en
eloricalen op ons openbaar lager en middelbaar onderwijs
