f
Vont- do Evangelisch Hervormde Yoroenighig
trad gisteren avond als spreker op do heer
A. F. J. "W. de "Wilde, predikant to Doctinchem,
die tot onderwerp had gekozen Wtenbogaert.
de martelaar der rechtzinnigheid in de '17e
eeuw," Hij begon met eene schets van 's mans
prediking, leven en werken als predikant en
hofprediker te 's Ilage, daarna, in tegenstelling
met dit tijdperk van roemwees hij op
zijn vernedering, miskenning en lijden onder
de vervolging van contra-rcmonstranlsche zijde,
die Wtenbogaert, hoe rechtzinnig ook in
leven en werken, om zijne onrechtzinnigheid
in do leer tot een martelaar maakte cu hem en
zijn huis met armoede en ellende bedreigde.
Na de pauze hield dc spreker zijne hoorders het
beeld van "Wtenbogaert ter waarschuwing en be
moediging in den strijd met de drijveis der
rechtzinnigheid dezer dagen voor oogen. Hij
vergeleek daarbij dien tijd met onzen tijd, om
aan te toonen dat het r,og is dezelfde strijd
tusschen 'u veraars voor de kerkleer en ij veraars
voorliet Evangelie, rechtzinuigen en vrijzinnigen
en vooral dat de beginselen nog dezelfde zijn.
Er volgde uit dc overeenstemming in strijden
beginselen, (lat ook de gevaren die ons bedreigen
dezelfde zijn, spreker wekte ons ernstig op tot
waken en strijden, om niet andermaal te ver
liezen wat men in Wtenbogaert's tijd verloor
de vrijheid van geloof en geweten tot onbe
rekenbare schade van het waarachtig Christelijk
leven.
Ten slotte kwam spr. tot zijner hoorders bemoe
diging terug op "Wteubogaert's laatste levens
jaren, waarin de martelaar weer werd de gevierde
Evangelieprediker, straks de stichter van het
Remonstrantsch kerkgenootschap, die zijn geest
overbracht in de Ned. Ilerv. Keik waarin die
geest sedert heerschende gebleven is. »Nanr
het graf van Wtenbogaert," zoo eindigde
spreker, en van dat graf, den blik over de eeuwen
achter dat graf en wij golooven dat de zege
is, niet aan onze personen, maar aan ons be
ginsel »het Evangelie boven dc kerkleer" en
de martelaar der regtzinnigheid van de '17e
eeuw, wordt ons de profeet van de belijdenis
des Evangelies in de eeuwen der toekomst.
De gespannen aandacht der zrer talryke
schare getuigde van groote belangstelling in bet
tyoord van den spreker, die den rechten toon
weet aan te slaan om op voor allen verstaan
bare wijze, de gewichtige strijdvragen onzes
tijds te bespreken.
De volgende Spreekbeurt zal worden waar
genomen door den boer Katnp, predikant te
Goor.
Onder de dames, door wie in dc pro
vincie Gelderland met goed gevolg examen in
do Frausclio taal is afgelegd, komt voor onze
stadgenoot, rnej. A. E. Visser.
Wij ontvangen bericht dat professor"
Faber voornemens is rnet zijne spreek machine
ook Schiedam te bezoeken. Blijkens de afbeel
ding worden de klanken teweeggebracht door
middel van de trillingen der lucht, veroor
zaakt door een klavier, waarbij de nagemaakte
spieekorganen, evenals die in het rnensclielijk
lichaam werkzaam zijn. tiet instrument wordt
gezegd de verschillende tonen der stemde
r» d
vorming der twee klanken en de geleidelijke
vei binding der geluiden vei wezen lp t te heb
ben. Ais een voot beeld der wei king van liet
toestel wordt medegedeeld dat het de letters
P, T, K, M en N mist, doch in dit gemis ge
mis geheel voorziet door met behulp der luclit-
inzuiging (aspiratie) ten duidelijkste uit de B
de P en de M, uit de D de N en de T en uit
dc G de K te vormen. Wanneer men nu de
proef neemt zal men ontwaren, dat in het
menschelijk spraakorgaan al deze letters ook
door dezelfde bewegingen, maar alleen door
eene minder of meer sterke uitademing wor
den voortgebracht.
De Minister van Marine brengt ter kennis
van belanghebbenden, dal, bij de gemeenschap
pelijke loodingen door de beambten vnu den
Waterstaat en van bet Loodswezen, op den
droge van den Nieuwen Waterweg van Rot
terdam naar Zee, op den 4 dezer is bevonden
aan de zwarte tonnenzijde 33, optometers
benoorden de lijn dor geloideliclileu 34.5,op
de lijn der geleideiichton 37,op 50 meters be
zuiden de lijn der geleidelichten 34.50 en aan do
witte tonnenzijde 25 decimeter bij gewoon laag
water.
Bij het waarnomen der soiueu voor den
waterstand moet worden lelit gegeven, dat niet
meer volgens de bevonden diepte op de lijn
dar geleidelichten, maar volgens die latigs de
zwarte-lonnenzijde geseind wordt.
Peiling van 22 Sept.: zwarte tonnenzijde 33,
45 meter benoorden de lijn der geleidelichten
35op de lijn der geleidelichten 37.5 55 meter
daar bezuiden 32 bij gewoon lang water; ter
wijl aan de witte tonneuzijde niet kon gelood
worden.
De heer Cramer heeft zijn hoogleeraars-
ambt aan de godgeleerde faculteit te Groningen
aanvaard, met eene redevoering over skerk eu
theologie in verband roet de wet op liet bouger
onderwijs."
Naar men verneemt, is liet werk voor
het maken van een haven voor Batavia gegund
aan de hoereu tl. Lee Son, te Londen en
J. O. van fiattnm, te Sliedrechl.
Met zekerheid verneemt thans Do Stan
daard, dat den 3 dezer in ecu te Utrecht ge
houden vergadering van dc besturen der ge
stichten sAsyl Steen beek", sltetlie!" en uTalitlia
Ivurni", weleer opgericht en beheerd door nu
wijlen ds. O. G. Heldring, tot directeur dezer
stichtingen benoemd is de lieer 11. Picrson,
predikant bij de Ned. Ilerv. gemeente te
's-Hertogenbosch, die reeds vroeger als zoo
danig werd genoemd.
liet jongste nomm.-r van JEigen Haard
bevat eene afbeelding van het te Alkmaar op
gerichte monument, vergezeld van de volgende
dichtregelen
ALCMA1UA VICTK1A
DOOR
W. J. HOFDIJK.
aax iikx voui:iiu.m;uJkr.x iihEuincmnus r suiackk
I.
In Alkmaar is een lied gezongen,
Zoo fier, zoo schoon,
Dat weerklank vond op duizend tongen,
Mot fprschen toon.
Het kmnk«Van Alkmaar de viktorie
En sinds dien stond
Was 't, als een hymne der historie,
In aller mond.
De felle nood was hoog geklommen
«Kust Spanjes voet.!"
Maar Alkmaar deed dien kreet verstommen
In 't Spaansclie bloed.
Het gaf do les, boe kracht van burgers
Rond d'eendraclitsvaan
Een licit- van moorders en vun wurgers
Vermocht te staan
Hoe 't zwaard van Itoomschen ea van Kettren
Te zafim vereend.
Eens dwinglands heirmacht kon verplettren
Tot op 't gebeent.
II.
In Alkmaar is een lied gezongen
Zoo fier, zoo schoon
Dat weerklank vond op duizend tongen,
Met forsctien toon.
En nog, nog blijft bet luide schallen
Door 'tgansche land:
Gewetensvrijheid ja! vcor allen,
«In eiken stand!"
«Geen machtspreuk kluistre met verkloeking
Den vrijen geest;
«Ilij geef' zijn vrucht dor onderzoeking
aGnnts onbevreesd
Dat is uw roemdat is nw glorie
O kleene stad!
De diamant van uw viktorie,
.In goud gevatI
Zoo rijz' dar. in uw groeno dreven
De erinringsstcen
En lioudo uw kernspreuk steeds in loven
Door d'ceuwen heen.
Zoo spreek de kunstenaars grootscho schepping,
Met hoogo hand
En effen kalmo vleügeikleppmg,
Tot heel liet land
«In eendracht saam, en kloek bezonnen
«Den strijd getroost:
«Wat door dc Vaadren is begonnen
«Voleinde 't kroost!
«Oranje in 't hart; tot strengste handen
«De broedermin
«Dat stevige in de Nederlanden,
«Voor Staal en Kerk, den Vrijheidszin!"
Wij maken, en niet zonder reden, liet
volgende peeeavi van het Dlhl. gaarne tot liet
onze: jOp gezag van het llbhl. heeft bijna de
gohoele Nederlaiuische pers, het middel ter
beveiligirg van kool door sla verbreidende, aau
de rups ecu eigenschap toegeschreven, die haar
niet toekomt. Ieder op zijn beurt heeft, machi
naal liet bericht overnemende, alleen oog gehad
voor do hoofdzaak en niet er op gelet, dat
men eou dwaasheid overnam mei de uitdruk kina
O
dat een rups eieren legt."
Gaarne vestigen wij de aandacht der ge
meentebesturen op eene circulaire betreffende
het verzamelen en afvoeren van faecale stoffen
enz. door deu Geneeskundigen Raad voor Fries
land eu Groningen, onder dagteekening van 11
September jl. gericht aan de besturen der ge
meenten in die beide provinciën. In dat belang
rijk stuk wordt (net feiten en cijfers aangetoond
dat het tonnenstelsel dat nu, in navolging van
de gemeente Groningen; iu Leeuwarden, Har-
lingen, Sneek, Dokkum, Drachten, Heerenveen
en Wiusum werkt, overal uitvoerbaar is en
bevredigende resultaten kan opleveren.
In al de genoemde gemeenten is uit sanitair
oogpunt reeds veel gewonnen door degrootere
publieke reinheid; finantieel hebben alle ge
meenten eveneens reden tot tevredenheid, daar
de zaak reeds dadelijk ook met geldelijk voor
deel werd geëxploiteerd.
Groningen heeft in de laatste 10 jaar voor
haar vuilnis ontvangen f791,667.98; naar de
tegenwoordige bevolking bedraagt dit omstreeks
f2 per peisoon en per jaar. (De uitgaven heb
ben daar van 1870 tot en met 1875 bedragen
van f 41,164.2514 tot f 57,649.25 's jaars.)
Leeuwarden heeft van dea aanvang af altijd
saldo op dezen dienst gehad van f 3,648.6314 tot
f9,819.89 's jaars toe. Harlingen won van den
beginne af gemiddeld f 1000 'sjaars, Sneek
ongeveer f 3000 'sjaars; Dokkum heeft ook
(manliücle bevredigende resultaten. Het verbod
ugoen mestvaalt meer binnen de gemeente"
wordt daar streng gehandhaafd. De exploitatie
te Drachten heeft tot dusverre (in de eerste 3
jaren) een nadeelig geldelijk saldo van f274.40
opgeleverdde deelneming was daar nog niet
algemeen genoeg om de kosten te kunnen
dekken. Te ïleerenveen gaat de opbrengst
krachtig vooruit. Ia Winsuin worden de kosten
door de inkomsten reeds gedekt.
In de circulaire wordt voorts aangetoond hoe
de zaak in die gemeenten geregeld is en uit/
gevoerd wordt, zoodat zij ook in dat opzicht
voor de gemeentebesturen de kennismaking
waard is. (Gem, Stem.)
Op Dinsdag 7 ~7ov. a. s. zal aan het dep.
van Marine in den Haag worden aanbesteed!
het maken en leveren van een ijzeren drijvend
dok, voor den dienst der marine iu Oost-Iudie,
met leverautie der benoodigde bouwstoffen ea
inrichtingen, voor rekening van het dep.' van
koloniën.
Te lloogeveen heeft men in een ei, in
plaats van een dooier, een groeten lintworm
gevonden.
Het zou als eene zeldzaamheid iu aan"
merking komen dat de thermometer dezer'
dagen, o. a. den 8 dezer, boven de 70° teekende,
indien ons niet door een geloofwaardig tuin'
