;iw£'
Yersiijnpaplijls, «itpzoMerë DMaj.
Donderdag* 25 Aprifpp,?'
*4£ 4400.
3
*4'
mtmimwaeKSieEte
rl? "vtr o <a e h IO® r t i o's t e J a a r g a 11 g>
t
c*sr1
;v "„v"-
J
1
jtuoNNEMENTsrniJS. per kwartaal1.85.
Franco par post, door hot geheele Rijk. - 2.50.
jlfzci derlijko - 0.10.
Schiedam, 24 April '1878.
Eugeland on Rusland doen tegenwoordig vrij
wel denken aau de fabel van twee bokken,
die elkander op een smalle plank, die over een
sloot lag, ontmoetten. Geen van beiden had
just uit den weg te gaan, eindelijk woedend
\jgewoiden, begonnen ze elkander te stooten,
met het gevolg, dat ze beiden in de sloot tui
melden. Zooals men weet, wordt thans onder
handeld tusschen de beide partijen over het
terugtrekken van de Engelsche vloot uit de
jee van Marmora en van het terugtrekken der
- Russische troepen, die om" Konstantinopel ge-
legeid zjjn. 't Geldt nu de klvestie hoe var.
Gaan de Bussen een dagmarsch achterwaarts,
dan moet de Engelsche vloot naar de Besikabaai
teiug; en nu is men het in het geheel niet
eens, dat deze afstanden voor leger en vloot
gelijk slaan. Niet waar, de zaak is vairbelang,
en 't is wel noodig, dat de telegraaf over
gausch Europa den loop dezer'gewichtige on-
derbnudeiingeu verbreidt. Waren' twee jongens
over dergelijke zaken", aau 't kibbelenmen
■pakte ze~bij-het~oor_ dn bracht ze naar' hun
lesboek, 't Is niet zoo gemakkelijk, aan Enge
land teizeggen: in uw eigen huishouden heer-
schen schromelijke misbruiken. Ga die uit
roeien, te beginnen met uw krankzinnigenge
stichten en met de wetgeving op dit stuk. Ook zou
Rusland Oost-Indisch doof ziju voor opmerkingen,
aangaande den revolutionairen geest, die aller
wegen in het rijk heerscht, en die, wordt ze
niet in tijds bezworen door hoog noodige her-
vouningeu, zich in een gedaante zal vei toouen,
die men zich moeielijk nog kan voorstellen,
maar die verschrikkelijk zal zijn. Wie denkt
om krankzinnigen en om revolutie, als het
geldt liet idtiieeren van wat balaljous infan
terie en eskadrons cavalerie en het achteruit-
stoomen van gepantserde fregatten?
i
Gelukkig dat er ook op betèro dingen te wijzen
valt. Fiankrijk, Spanje en Nederland houden
zich gelijktijdig bezig met de organisatie van
het lager ouderwijs.
De Minister Waddington eu na hem de lieer
Bardons, hebben de noodzakelijkheid ingezien,
dat elke gemeente van behooilyke localiteil
voorzien zi|. Zij wilden dat voor elk kind de
gelegenheid tot schoolgaan zou bestaan om dan
later tot invoering van den leerplicht over te
gaan. Daaitoe is aan de Kamer een ontwerp
van wel ingediend, lolsliclitiug van een scliool-
kas, waaruit aan de,gemeenten en de depar
tementen lietzjj bij wijze van tegemoetkoming
of van leeuing de noodige hulpbiouuen zoudeu
worden verstrekt voor liet oprichten van nieuwe
schoolgebouwen. Dit ontwerp is voor het uit-
eeugaan der Kamer aangenomen; 60 millioen
francs zijn daaibij beschikbaar gesteld ten bc-
5 hoeve van behoeftige gemeenten, eu nog 60
millioen om tegen 3 "pCt. rente aan andere
gemeenten ,te worden verstrekt. 1
- Uit èeue enquête, die met de meeste zorg
BliltmUi MA.SS.K1T, E, 124.
Advertentieprijs: van '110 gewone legels,
met uibegiip van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
werd ingestjjid, is gebleken, dat, wi! men ook
de gehuchten niet langer van onderwijs ver
stoken doëjï blijven, '17320 schoolgebouwen
moeten worden geslicht5458 hebben vergroo
ting; 37811'herstelling noodig; teiwijl 3239
gebouwen aangekocht of in gei ielil dienen te
worden. Deze cijfers spreken beter dan alle
redeneeringfjp, Eere de Regeeiing, die niet
schroomt m'et kiachlige hand dit gewichtig
volksbelang iter haite te nemen.
Yoor liet* pnaschreces hebben de Spaansche
Cortes zich insgelijks met een wetsontwerp' op
liet openbaar Onderwijs bezig gehouden. De
heeien Alvarez en Bute hebben de regeeriugs-
ooi stel len besti eden. Volgens hen was daarbij
de vrijheid van onderwijs niet genoeg gewaar-
boi gd. i 1
De Minister Toreno iieeft zijn ontwerp ver
dedigd. De bijzondei e scholen zullen zoo vrij
mogelijk „,zijümaar do door den staat bezol-
digdcs#on der wijzers en professoren zullen in hun
onderwijs nigt mogen afwijken' van het pro
gramma, dat'de staat'eiï de'staatskerk voor
schrijven. Alle vrijzinnige beginselen echter
kunnen in de bijzondere scholen en bij het huis
onderwijs vrij verspieid worden. De Minister
kou echter de bewering niet logenstraffen, dat
door zijn wet de universiteit, de middelbare
en de lagere school tot een gesloten kamp
gemaakt worden onder den hoogen invloed van
de keik, die in Spanje zeker niet liberaal is.
Verder zouden nog twee belangrijke begin
selen in de wet worden opgenomen; vooreerst
dat van kosteloos onderwijs en ten tweede dat
van den leerplicht'.
Leerplichtdie hoofdvoorwaarde voor het
welslagen van het onderwijs, was het eerste
punt op de agenda der algemeene vergadering
van de vereeniging Volksonderwijs, gisteien te
Utrecht gehouden tot besprekiug van liet ont
werp Kappoyne. Voor heden bepalen we ons
tot dit punt, om in een volgend verslag op
deze belangrijke vergadering nogmaals terug
te Komen.
De Minister heeft het beginsel vau den
Leerplicht in zijn ontwerp niet opgenomen,
eu een zijner hoofdbezwaien daartegen was
de strijd tegen de openbare school gevoerd.
De oudeis moeten de keuze der school aan
zich behoudenen kunnen zij de school
hunner keus niet vinden, dan mogen zij tot
het bezoek eener andere niet gedwongen worden.
Afgescheiden van deze argumenten, mag er
zeker ook wel om gedacht worden, dat, wil
men leerplicht invoeren, de school in de ruimste
beleekenis vau het woord goed en een tal van
ondei wijzers aanwezig moet zijn, waai van we
thans nog ver af zijn. Dit bezwaar werd ia
de Vergadering van Volksonderwijs nauwkeuiig
uiteengezet, van audeie zijde echter vveerspio-
keu; eindelijk1 besloot de vergadering na lang-
duiig debat in haar adres de betuiging van
leed.wezen te voegen, dat het beginsel van den
leerplicht ten minste niet in het wetsontwerp
was opgenomen,
Zijn de berichten juist, dan zal de Bemon-
strantsche Broederschap weder met een nieuwe
afdeeling, en wel te Groningen; vermeerderd
worden, waar de predikant der Nederduitsch
Hervormden daartoe het initiatief zou nemen.
Toen we het bericht dezer scheiding lazen,
kwam ons onwillekeurig het kostelijke boek
te binnen, vóór veertig jaren door den geestigen
hoogleeraar Van Limburg Brouwer binnen dat
zelfde Gioningen geschreven: is Het Leesgezel
schap te Diepenbeek." Een kleine proeve daaruit,,
juist waar de schrijver over scheidiug in school
en kerk spreekt, mogen we onze lezers niet
onthouden. Aldus laat hij den zeekapitein in
ruste Van Berkel tot den dorpsburgemeester
het woord voeren:
ïlk heb eens een reis naar de Oost gedaan
met een equipage, die uit allerlei slag van volk 1
bestond. Daar waren een paar Lutheranen onder,
twee' of drie* Roomscheo, ook Gereformeerden
zelfs ook een Amerikaan, die een kwaker was,
en een Jood. Dat volk kon liet in den beginne
volstrekt niet samen vinden, liet eerst merkte
ik het aan den Jood en den kwaker, die zich
kwamen beklagen dat de overigen hen voor
't lapje hielden. Ik zei daar iets van tegen
den stuurmandie Ituomsch wasen deze
zwoer bij kris eu kras dat hij die kerels nooit
een on vei togen vvooid had toegesproken, maar
dat zij integendeel om de Roomsche matrozen
lachtenals zij 's middags aan den bak hun
kruisje maakten. En, wat nog mooier was,?|
toen ik de Lutherschen daarover aansprak,
beklaagden die zich weder dat de Gerefór-
ineeiden vau een Lutherschen dikkop spraken,
en zoo al meer. Ik vond dat zoo beroerd, dat
ik, bij gelegenheid dat wij op zekeien nacht,
met 7waar weer, op een zandbank.geiaakt
waren, waar wij ons maar met groote moeite
weer afwonden, zoodat liet weinig'scheelde of
wij hadden er schipbreuk geleden, het heele
hoopje bij elkander liep, en aan eenigen vroeg,
die ik op de knieën had zien liggen bidden,
wien zij gebeden hadden. Zij dachten dal ik
hen voor den gek hield, en zeiden: sWel
wien auders dan onzen lieven Heer! Ik vroeg
daarop aan de overigen, of zij dien ook baden,
I als zij iu nood waien, en of zij"1 geloofden dat
God hun gebed verhooid en lieu geted had.
En toen zij hierop allen ja autwooi dden, zeide
ik: Nu, als dat dan waar is, dan ziet gij dat
onze lieve Heer niet viaagt of de menschen
kruisjes maken of besneden ziju, daar gij allen
er heelhuids zijt afgekomen; daukt Hem dan
daarvoor nu ook te zamen, en weest verzekerd
dat ik den eerste die een ander uitlacht, omdat
hij andeis bidt of daukt dan liy zelf, ongenadig
het jak zal laten uitvegen. Ik kan u verzekeren
dat ze van dien tijd af als broeders samen
geleefd hebben." 'v'
