'f, «ii i VersÉijnt flaplijts, utpiiM BiasJai. 4 A". 1878. Maandag Juni. .M 4432. 1 If i' I T w e© en X> e t i g- s t e Jaargang1. I! i 5 CD R A N T Abonnementsprijs, per kwaitnal1.85. Franco per post, door het geheele Rijk. - 2.50. Afzonderlijke 0.10. KVRBJLIIi MARKT, E, 124. Advertentieprijs: van 110 gewone regels, met inbegrip van eene Couiantf 1.10. Iedere gewone regel meer'0.10. Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend. JBIj deze Courant behoort een Bijvoegsel, Schiedam, 8 Juni 4878. Op Donderdag den 28n Augustus van het Jaar 4777 waren de iHecren Raadon van Staate der Vereenigde Nederlanden in den Haag ver gaderd. Op hun agenda kwam dien dag een eigenaardig voorstel voor." De heer Thesaurier- Generaal Gilles en Secretaris "Van Hees hadden namelijk aan Haar Edele Mogenden voorge dragen, dat, onder andere origineele stukken van veel aanbelang, ter Secretarye van deezen Raade, met byzondere zorgvuldigheid ook wer den bewaart o. a. 't Origineel Tractaat van de Unie, gearresteert en geslooten te Utrecht, en by Graaf Johan van Nassau, Stadhouder des Furstendoms Gelre en Graafschaps Zutphen, en de Gedeputeerden van Holland, Zeeland, Utrecht en Ommelanden onderteekent 23 Januari 4579. Volgens het schrijven der genoemde heeren was het papier dezer stukken »zeer gaaf en zuiver geconserveert" en met genoegsaam lees bare handen en characters önderteekeüt,' en zij stelden nu met overleg en goedkeuring van Zyne Hoogheid (Prins Willem V) voor, de ge noemde origineele stukken, uitmakende de »0ri- gineelc Grond-Constitutie vnu deeze Republicq, zoo exact mogelijk, en letterlijk af te doen schrijven, da Signaturen eu Characters onder dezelve staande af te teckenen en in 't koper te brengen, en vervolgens in druk uit te geven in het zelfde formaat, en zoo na mogelijk met een letter, overeenkomende met die van de origineele, en voorts zoodanig igeauthentizeert, als Haar Edele Mogende noodig zouden vinden, om de echt heid van dezelve te constateeron. Waarop gedelibereert zijnde, hebben Haar Edele Mogende zig met den gameiden voorslag geconformeeit.'' Zoo kwam het thaDS zeer zeldzaam geworden Monument van Drukkunst in de wereld, dat flls waardige feestgave bij gelegenheid van het Tweede Eeuwfeest der Unie in liet licht ver scheen, en omtienl welks uitvoering het vol gende wordt gemeld: Te Haarlem Gedrukt' ter Boekdrukkery van Johannes Enschedé en Zoonen, 4778. Met die oude Lettei en, welke Aelbert Hendiucxz, in 4578 Ordiuaris Drukker der Staaten .'s Lands van Holland te Delft, gebruikt .heeft, die toen voor de fraaiste in Nederland gehouden wierden, en waarvan de Matricen (op welke thans deeze Letteren gegooten zyn) in de Leitei gietery' van bovengemelde Johannes Enschedé en Zoonenals eerstelingen der uit gevonden Boekdrukkunst, nog bewaard worden. Nog slechts eenige maanden scheiden ons van den dag, waarop het Derde Eeuwfeest der Unie van Utrecht door Nederland zal'worden gevierd. Hadden vioegere eeuwen bij zooda- nige gelegenhèden hare rederijkersvoorstellingen, kolossale vuurwerken,' en' gelijk Vondel hier en daar vermeldt, hat e jteertonnen"de negentiende eeuw huldigt het beginsel, de geschiedenis aan schouwelijk voor te stellen. Menig beeld of mo nument verzinnelijkt reeds op de pleinen onzer steden een of ander heldenfeit, doet den sedert lang gestorven vaderlander, hetzij krijgsheld, staatsman of dichter onophoudelyk-'als herleven. Zoo wordt liet vaderland een geschiedboek ge lijk, dat, nimmer gesloten, onophoudelijk zijn wijze lessen aan hel levende geslacht blyft geven. Ook nu, bij de viering van het derde Eeuw feest der Unie van Utrecht gaal Nederland zijn gedenkteeken oprichten, en, uaar wij ineenen, terecht. Elk jaar wordt de afstand, die ons van de aandoenlijke dagen der zestiende eeuw scheidt, wel grooter, maar de blik, dien weer iu den geest op slaan, wordt door geen nevel belemmerd. Helder blijft ons de worstelstrijd der vaderen voor oogen staan, en niets is daarom ook natuurlijker, daa dat mannen van ontwikkeling en wetenschap, met een Prins uit het stamhuis van Oranje aan het hoofd) zichheblïén vefeenigd om iu "Wintermaand- van 4879 op waardige wijze, daarvoor zijn ons hunne namen borg, den belangrijken ge denkdag door Neerlar.ds volk. te doen vieren. De stichting der Unie van Utieeht is een der belangrijkste feiten in de geschiedenis van ons vaderland. De toestand tijdens hare onder- teekeniug was inderdaad dreigend. De jonge Alexander Farnese, door Philips tot landvoogd gekozen, was een even schrander staatsman, als groot veldheer. De gave om vertrouwen in te boezemen, eu te overreden, bezat hij in groote matevan al deze talenten maakte hij een meesterlijk gebruik, en de gevolgen bleven niet achter. De zuidelijke gewesten der Nederlan den, waar het Vaderlandsche bloed, nog geen twaalf jaren geleden, bij stioomen had gevloeid, getuige de gruwelijke dood op het schavot van de Graven van Egmont en Hoorne beiden getrouwe zonen der Katholieke Kerk die zuidelijke gewesten slolen den 6 Januari 4579 te Atrecht een verdrag, tot bekrachtiging van de Gentsche bevrediging, tot handhaving van den Katholieken godsdienst, en van de ge hoorzaamheid aan den Koning en van hunne voorrechten en vrijheden. Feitelijk werden dus de Nederlanden in twee kampen venireld, ook al drongeu de zuidelijke gewesten, bijdeStaten- Genei aal aan, met hen pogingen tot Verzoening met den Koning aan te wenden. Het Noorden bleef, gelukkig, voor deze lokstemmen doof. Daar won de partij van den Prins van Oranje meer en meer veld, en begon men tijdig te begrypen, dat het voor de gewesten een levenskwestie was, dat ze zich nauw vereenigden, gezamenlijk den strjjd aanvaardden, en zich schaarden onder één ba nier. Aan Jan van Nassau, broeder van Wil lem den Eerste, de eer, het denkbeeld uitge werkt te .hebben van een nauwe'vereeniging der'noordelijke" gewesten, met'Holland enZee- feV sS-Tt land tot middelpunt. Hij was een bekwaam staatsman, die niet een in een vreemdeling voorbeeldelooze belangeloosheid de zaak der Nederlanden had ter harte genomen, en dia in Mei 4578 door de Staten van Gelderland tot Stadhouder was verkozen. Hij was het, die de zaak der Unie het eerst in den Gelde."- schen landdag ter sprake biacht, langdurige onderhandelingen met de verschillende gewes ten voerde, en na maandenlange samenspre- kingen zijne pogingen den 23 Januari 4579 door da onderteekening van de beroemde Unie bekroond zag, waarbij de Noordelijke gewesten alsof ssij maar één landschap waren, zich ten eeuwigen dage verbonden tot onderlingen bij stand, tegen alle geweld en den gemeenen vijand. 't Zou vrij wat meer plaatsruimte innemei^ dan waarover wij te beschikken hebben, indien we de zes ra twintig artikelen der Unie wilden bespreken of ook maar opsommen. Het groote feit was ditmen had zich nauw aaneenge- -slotea-tot verdediging; er kwam^amenwerking, en door die samenwerking werd verhoed, 'dat de Noordelijke provinciën weder onder het juk van Spanje geraakten, om, evenals zoo menig ander gewest, dat onder den schepter der Spaan- sche Koningen kwam, uitgemergeld, verkwan seld te worden, gelijk we in de 4Se eeuw her haaldelijk zien gebeuren. We werden door de Unie een krachtige Staat; van verdedigers werden we aanvallers; van verdrukten werden we vrijen. Dat is het licht, waarin we de Unie moeten bezien. Nooit is het de bedoeling der stichters ge weest, haar te doen zijn j>de Grond-Constitutie van deeze Republicq," zooals de Ileereu Gilles en Vau Hees haar vóór honderd jaren noem den, Daartoe was zij ongeschikt, en helgetuigt wel van buitengewone bekwaamheid en staats manswijsheid, dat met haar als grondwet onze iepubliek zulk een duizelingwekkende hoogte bereikte. Bij een aandachtige lezing der artikelen valt elke gedachte aan geregelde wetgeving aan stonds weg, Bont door elkander worden de verschillende artikelen opgesomd, Belastingen, muutwezen, religie, buitenlandsche zaken, zaken de gewesten onderling betredende, zonder orde zijn die allen bijeen gevoegd. Uit sommige artikelen blijkt ook aanstonds, dat ze slechts vau tijdelijken aard konden zijn, dus volstrekt niet in het kader vau een grond wet pasteu. Ten aauzieu van den Godsdienst werd be paald, dat Holland en Zeeland zich naar eigen goedvinden mochten gedragen. Men {lette er op deze provinciën waren hervormd. Dit verklaart hetgeen van de andere, toen nog|goeddeels Katho lieke gewesten woidt gezegd, dat deze >ten op zichte van den godsdienst zoodanige beschikking mogen nemen, als zy zullen vermeenen te be boeren, zonder dat zy hierin door,,eenige andere provincie mogeuyworden belemmerd, op dien Ug

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1878 | | pagina 1