w:
i
Gedrukt" bij J. ODÉ",' te -Sc Kié da nu
p - 1 hV
V
J -
ïn de provincie Groningen heeft, blijkens
eene waarschuwing van den geneesk. inspecteur
voor Friesland en Groningen, dr. Ali Cohen,
dezer dogeneene vergiftiging van een kind
plaats gehad, tengevolge van het likken van
het lichtgroten papier van ulevellen, die het
ten geschenke had ontvangen, en dat bevonden
is.eene groote hoeveelheid arsenikkoperte
bevatten. De genoemde inspecteur heeft den
verkooper van de lekkernij bekend gemaakt
met zijne gevaarlijke handeling, en ook den
leverancier, die de ulevellen aan den bakker
had verkocht, geweien op het gevaar van dien
handel. Hij heeft nu wijders ieder wien het
aangaat nogmaals er aan herinnerd, dat, wegens
bovengemelde reden, tot het inpakken van
snoeperijen nooit fraai groen gekleurd
papier behoort gebezigd te worden.
Tegen deu pastoor van Lutterado-GeJeen
.is proces-vei baal opgemaakt wegens het houden
eener processie, in strijd met de wet.
Ylaardingen. Bij commissarissen der
haiingjagerij gemeenschap is een schrijven out-
vangon van den suporcarga op den eersten
haringjager, gedateerd Lerwick t6 dezer. Hij
had toen 0% ton haring aan boord van zes
yangers, waarvan den 11 den 6 ton gevangen
was. Het weder was koud en guur met harden
N. O. wind.
Het was gisteren 25 jaren geleden dat
Dr.' F. C. E. Bentfort als arts promoveerde.
De heer P. K. Bentfort alhier heeft te
Amsterdam met goed gevolg het litt. mathe
matisch examen afgelegd.
Woensdagmorgen ontdekte een knecht van
de firma Van West, Voogd De Willigen, dat
er in het pakhuis van die firma, staaude aan
de Oosterhavenkade, iugebroken was. De dieven,
waarschijnlijk goed bekend met de inlichting
van het pakhuis, hadden zich door eeu raam
toegang weten te verschaffen tot den victualie-
zolder en vandaar een paar gulden plus een
kistje sigaren medegenomen. Aan de blinden
van het kantoor waren ook sporen zichtbaar
van hunne pogingen om daar binnen te komen,
waarin zij evenwel niet geslaagd zijn.
Gisteren voormiddag werd uit de ha
ven nabij de brug het lijkje van een knaapje
öpgevischt, van omstreeks -4 jaar, hetwelk
sinds den vorigen dag vermist werd. Waarschijn
lijk is door het drukke kerraisgewoel het hulpge
schrei onopgemerkt gebleven, daar niemand er
iets van scheen te weten en men zelfs de hoop
koesterde, dat .het kind verdwaald mocht ge
raakt zijn.
Oyerschle. Bij de verkiezing van een hoofd
ingeland en een hoofd-ingeland-plaatsvervanger
ivan' Schieland, voor het le district, jl. Don-
1 alhier gehouden, is gekozen tot hoofd-ingeland
de heer P. Hoogerbrugge Jzn. Voor de be
trekking van hoofd-ingeland-plaatsvervanger
moet eene hei stemming plaats hebben tusschen
de hecren P. Visser en H. Nicolaas.
.Amsterdam. Alhier bestaat zooveel gebi ek
aan arbeid, dat een groot aantal werklieden
broodeloos zijn. Voor de verschillende gemeente
betrekkingen agenten vnn politie, stadsreini
gers enz. bieden zich dan ook veel meer per
sonen aan dan benoodigd zijn.
's "Herfogenboscli. Alhier had Donderdag
avond een reeds bejaard inaD het ongeluk bij
de door hem ingestelde pogingen tot redding
van een kind, dat in de Binnen-Dieze gevallen
was, te verdrinken. De tweede persoon, die zich
tot redding te water had begeven, zou mede
zijn vei dronken, zoo niet een derde ware tce-
gesneld, die er in slaagde hem en het kind
behouden aan wal te brengén.
Bergeik. In deze gemeente is, wegens
overtreding der wet op den kinderarbeid, proces
verbaal opgemaakt tegen den burgemeester
s, ec den. veldwachter. Het,[geschiedde door de
maréchaussees.
Maastricht. De kerkeraad der Wnalsdté
gemeente alhier heeft aan .het comité voor bet
volks-petionncinent te Amstei ilarn liet volgende
schrijven gericht:
»Naar aanleiding der circulaire van 10 Mei
jl, hebben wij de eer u te belichten, dat wij
de invoering van den Bijbel in de staatsschool
noch noodig noch wenschelijk achten.
»Wij zijn te zeer gehecht aan liet neutraal
onderwijs, orn u in uwen strijd daartegen te
volgen, en wel verre van met u in te stemmen,
?ijn wij besloten het zoogenaamde voiks-petition-
nement, waarvoor onze medewerking geviaagd
wordt, waar wij maar kunnen, tegen te gaan.
In de Zierikseesche Couranl van den 12 dezer
lezen wij het volgende, onder het opschrift:
BKIËI'EIV VIT HOLLAND.
Voor wat ik thans op 't punt sta te schrijven,
Al. da Red., moet ge u als tooneel donken een
kleine stad in de prov. Zuid-Holland, heerlijk gelegen
voor den handel en daarvan dan ook veel voordeel
trekkonde en opdat ge niet zoudt donken dat ik
tor vulling van dit vel papier maar een paar blad
zijden uit eon of ander oud geschiedboek heb over
geschreven, voeg ik er nadrukkelijk bij, dat, hoe
wel de inhoud schijnbaar vloekt mot het jaartal
er ouder, toch de geschiedenis plaats grijpt
wnnl ze is nog niet uitgespeeld in liet laatste
kwart der 19de eeuw, in hot jaar onzes Ileeren 1878.
In bedoelde plaats dan ziet men hier en daar,
avond aan avond, de wandelaars zich tot groepen
vormen on in ademlooze stilte post vatten voor
enkele huizon, waaruit bij tusschenpoozon zekere
geluiden naar buiten dringen en de ooven treffen
der nieuwsgierigen. De verwarde uitroepen worden
gietig opgevangen, en daar ze in 't eene oor zóó,
in 't andere zus klinken, meent deze er't loeien
eener koe, gene 't blaffen van een hond uit te
mogon hooren. Natuurlijk zijn er ook velen, die
den draak steken met de attentie hunner mede
hoorders, die spotten met don ernst, welke op de
angstige aangezichten dei' menigte te lezen staat,
waardoor de stilte soms plotseling afgebroken wordt
door een zeer oneerbiedig gejoelmet name
de straatjeugd heeft zeer veel schik in dergelijke,
zoowel als in alle andere samenscholingenen
eigenlijk is ze nog te onbedorven, te natuurlijk, om
in 't naar buiten dringende geluid iets bovenna
tuurlijks te zoeken.
Naar 't oordeél dor ouderen echter heeft hier
wel degelijk iets ongemoens plaats, en zijn do
meisjes, welke die pijnlijke geluiden uitstooten,
bctooverd. De Duivel- heeft ze beet en wil zo in
zijn macht houden. "Vandaar die bange worsteling
en 't daarmee gepaard gaande schreeuwen. Ziek
zijn ze niet; ze loopen zelfs over dag buiten;
maar al zijn ze niet ziek, 't is haar toch aan te
zien dat ze te strijden te hebben tegen den Boo2e,
zo vermageren en zien zoo vreemd uit de oogen
en 's avonds krijgen ze 't bang, meestal allen
gelijk, op vier verschillende plaatsen der stad.
Dan komen de goede vrienden en geburen, treden
sidderende over den drempel om 't wonder te
aanschouwen, plengen tranen en storten gebeden
uit, helaas, tot heden toe nog zonder gevolg. Zelfs
de gebeden des geestelijken herders blijven onver
hoord on schijnen niets te vermogen tegen de
macht des Duivels.
Waar getooverd wordt, moet een toovenaar zijn,
dat is duidelijk. En de geschiedenis leert, dat de
Duivel zicli in zulke gevallen meestal verschuilt in
een oude vrouw, zeker dewijl aan zoo'n schepsel
toch weinig meer gelegen is. Bedoelde jonge meisjes
nu hebben kennis aan een arme weduwe, die met
don verkoop von turf haar brood verdient en met
wie ze in den rleere dikwijls samenkwamen. Die
vrouw moest het gedaan hebben en niemand an
ders. Dat ze zelf een dochter heeft, die ook tijdt
aan bezetenheid, was geen bewijs harer onschuld.
Zij werd gehaald, en ofschoon zij baar onschuld
bepleitte, "t hielp de sloof al zeer weinig. Eenige
mannen, die bij 't verhoor togenwoordig waren,
overtuigden haar handtastelijk van hare schulden
de politie heeft ze moeten beschermen tegen de
ruwe woede van de aan tooverij geloovenden.
Men hoort thans dag aan dag de gekste dingen,
't Volk wil dat ze de moisjes in de koffie een
duiveismiddel toegediend heeft en dat daarbij oen
vergissing heeft plaats gehad, waardoor haar doch
ter gedronken heeft uit een kopje, dat voor oen
ander bestemd was. Er zijn huismoeders, die voor
niet nog zooveel turf willen koopen van de vronvv,
als ze met een karretje de rondte doet Waar
verstandiger hoofden aan 't bestuur zitten, is 't de
meid,, die pruttelt tegon de in ontvangstnennng
der turven. Er zijn er, die zo met de tang aanvatten,
om toch maar niet in onmiddeliijko aanraking met
sinjeur Duivel te komen. Eergisteren avond heeft
een snuggere kop de lijdoressen met hunne respec-
T-Ty,
lieve mama's overgehaald tot liet koken var. tteipi'
haan. De deur werd potdicht gesloten,', zelfs 't\
sleutelgat met laïnpekatoen toegestopt. Vervolgens
werd de kachel gloeiend gestookt en de baan levend
in een pot met water gedompeld en zoo gekookt.
Zoo hoopte men den Duivol beet te hebben on
wanneer de stumpertjes dat nu maar geloovati
wilden, zouden ze gene/en zijn. Naar ik hoor
echter is 't gisteren avond weer amis" geweest
en is dus do Duivel ongedeerd gebleven. Men
spreekt van dezelfde operatie te volbrengen óp een
kat, ook een der specialiteiten op 'ttoovergebied.
Zulke onzinnigheden nu hebben plaats en wor
den geloofd in do gemeente Vlanrdingen, zomer
maand, 1878.
't Is verbazond te booren hoe groot 't getal
geloovers aan des Duivels kunstenarijen is. Bij
dergelijke gelegenheden vindt men 't bijgeloof in
hoofden en op plaatsen, waar men 't volstrekt niet
zoeken zou. liet onontwikkelde publiek gelooft zonder
voorbehoud en velen van hen, die er zich boven
verheven wanen, vragon toch ten slotte in een
soort vertwijfeling: »als 't geen bctoovoring is,
wat we graag geloovon willen, wat is 't dan? Er',
moet toch iets zijn, waar we niet bij kunnen."
Ze doen als zeker Vorst, ik meon Napoleon I, die
niet aan spoken geloofde en er toch bang voor
was in 't donker.
Een der prediknnton gevoelde zich deze weck
geroepen tot de gemeente hierover te spreken.
Volgens zijn wijze van zeggen had hij van God -
vrijheid daartoe gevraagd on die bekomen. Hoe
zeide hij niet.
Nu betwijfel ik het zeer of in dergelijke zaak
een predikant de rechte man is om licht te brengen.
Mijns inziens zou een geneesheer hier boter op
zijn plaats zijn. Edoch, die bezetenen willen van
geen wcreldsch geneesheer weten en houden zich
alleen aan 't geloof; met een haan, nu ja, maar
toch aan 't geloof. Geen geneesheer dus. "Begrijp
eens, zoo'n wereld-dienaar zou den draak stoken
met alle femelarijen en doodeenvoudig constateeren,
dat men hier met zeer overspannen zenuwen te
doen had, overspannen hoogstwaarschijnlijk door
bovennatuurlijke, z. g. godsdienstige praatjes en
wellicht ook door hysterische aandoeningen. Hij
zou koude baden voorschrijven en lichaamsbewe
gingen en wat al meer, zonder notitie te nemen
van de overtuiging der patiënten, die zegt dat ze
met eon onzichtbaren Duivel worstelen. Neon, geen
dokters over den vloer. Met geestelijke middelen
dient hier den strijd aangebonden! 't Is immers
't hoofd der booze geesten, met wien men te
doen heeft?
De predikant dan lieeft zijn volgelingen streng
onderhouden over 't verspreiden van dwaze praatjes,
toovonarij betreffende, en ze berispt over hunne
vijandige houding jegens de turfverkoopster. Hij
heeft gedaan wai hij op zijn standpunt doen kon'
en naar ik verneem, heeft hij 't zelfs bij een deel
leelijk vei korven door zoo uit te varen tegen 't
geloof in toovcron.
Hijzelf gelooft in don Duivel met de Kerk, wier
dienaar liij is, en ofschoon hij niet wilde beslissen
tusschen zenuwtoevallen en duivelbezetenheid, was
toch zijn geheele toespraak gericht met het oog
op de laatste. Naar zijn gevoelen heeft de Duivel
de arme weduwe uitgekozen tot 't spelen eener
komedie. Wat hij daarmee bedoelde, vat ik niet
recht, gelijk nog zooveel wat in zijn rede voor
kwam.
Maar dit is me duidelijk, oti 't is om dit te
zoggen, dat ik van deze seance gewag maak, dat
de bestrijding van 't geloof aan de werkingen des
Duivels allerminst aan een geloovig zoon der Kerk
toevertrouwd moet worden.
Zeg aan de menigte dat ze niet aan tooveren
mag gelooven, doch dat de Duivel in staat is'den
menscli naar lichaam en ziel in abnormalen toestand
te brengon, en ze zal zich toch van dien Duivel,
welko haar zoo vaag wordt aangeduid, een zeer
mënschelijko voorstelling makon. In plaats van
hierdoor 't bijgeloof den kop te vermorzelen, geloof
ik integendeel, dat 't toeneemt in omvang.
't Is mot dat al een bedroevende geschiedenis.
De Protestanten lachen en steken den draak met
de verschijning der II. Maagd en met de wonderen
van Lourdes. Dat ze de lmnd in den boezem steken
en vóór ze om hunne Roomsche broeders lachen,
zich afvragen»cn wij, zijn wij zooveel wijzer?"
Buitenaf lacht rnen om Vlaardingen, gelijk een
groot dee! in "VI. lacht om 't andere deel. Toch
zij men voorzichtig, 't Volk is hier en ginds van
hetzelfde gehalte, 't Ligt 'm maar in welke han
den 't valt. Er is een orthodoxie, die pocht op
do diopo verachting, welko ze alle menschelijke
wetenschap topdrnngt. Laat die overwicht krijgen
over do zwakke hersens der menigte en do dwaas-
beid om in t>t>i! zenuwlijder een van" don Duivel
bezochte te zien, behoort nog volstrekt niet tot de
goschiedenis.
V„ 8 Juni 1878, - —V.—
Wl
r*
-
i*.
