talijiit flaplii, nitpzijrf Dinsiai
-kr
A0. 1878.
Donderdag 22 Augustus.
M 4484.
T w <?,e> e ii
J a a r g a n sr.
Abonnementsprijsj per kwartaal1.85.
Franco per post, door liet geheele Rijk - 2.50.
Aftonderlijke nommers0.10.
CODRANT.
Schiedam, 21 Augustus 1878.
Het wetsontwerp tot herziening tier Wet
op het Lager Onderwijs is Zaterdag jl. door
2. M. den Koning met zijne handteekeniug
bekrachtigd en zal alzoo op een door Z. M.
nader te bepalen tijdstip de Wet van 1857
vervangen,
Dankbaar vat door de vrijzinnige partij deze
wet worden aanvaard. Zij, die toen de kwestie
nog schoolkwestie heette, nog slechts liep
over den voorrang van opeubaar of' bijzonder
onderwijs, bij monde harer meest uitnemende
woordvoerders verklaarde, dat de zaak voor
baar was een ONDEitwuskwestie, dat ons onder
wijs ver van voldoende was en diingend ver
betering behoefdezij is gehoorden zoo het
thans wet geworden ontwerp haar niet in
alle opzichten bevredigt, hare vertegenwoor
digers hebben met wijze gematigdheid aan
vaard, hetgeen in de bestaande omstandigheden
koa gegeven worden. Eigen meeuing heeft
hen, bij de gehouden discussiën nooit verleid,
zich in kleine groepen te verdeelen, en alzoo
aan de minderheid gelegenheid te geven, door
•behendige manoeuvres'at breuk te doen-aan-de
eenheid dezer wet. De liberale partij stond
als een eenig man; dat is een veibüjdend
teeken.
Wat brengt,, de nieuwe wet voor verbete
ringen? Het aantal daarvan is niet gering.
Zij maakt door de bepaling van het aantal
onderwijze!8, die in elke school zullen werk
zaam zijn, een degelijk onderwijs mogelijk; ver
betert de bezoldiging der onderwijzers en ver
schaft hun beter gelegenheid tot opleiding dan
tot dusverre, laat aan de ouderwijze! s in ver-
eeniging met hel schooltoezicht de regeling
van het onderwijs over; verbetert dat school
toezicht; waakt er voor, dat voor godsdienst
onderwijs, door de kerkgenootschappen te geven,
tyd beschikbaar is; bevordert schoolbezoek en
herhaliugsonderwijseu doet een belangrijk
gedeelte der kosten van het ondeiwijs door
het Rijk aan de gemeenten vergoeden, terwijl
ze tevens het toezicht op de schoollokalen aau-
jnerkelijk verbetert.
Zullen we juichen over de nederlaag door
een groot deel der tegenstandeis van ons
nationaal onderwijs geleden, er met ophef op
wijzen, hoe ze zich uiet heeft ontzien eeu Yoist
uit het Huis vau Oranje iu de beweging, die
Z(j op touw had gezet, te willen medeslepen?
Een en auder ware éu volkomen nutteloos én
der vrijzinnige partij onwaardig. Zij heeft ge
streden, zij heelt overwonnenaan haar thaus,
van dp overwinning eeu waardig gebruik* te
piaken, en de eeuige weg daaitoe is, dat allen,
.wieii de zaak ter haite gaat, haar op alle
mogelijke wijzen trachten te bevorderen; het
schooltoezicht eu de onderwijzers door nauwge
zette plichtsbetrachting en het beloonea van eeu
heiligen ijver in het vervuilen hunner taak, de
Pegeeriug door een eerlyke en milde uitleg
ging der wet; alle burgers, die lilt ondeiwijs
K5JIIEAU: HfiL It H TE, 12 4.
Advektentiei'iwjs; van 110 guivone regels,
met inbegrip van cene Courantl.lö,
Iedere gewone regel ineor- 0.10.
Driemaal plaatsing wonlt tegen tweemaal berekend.
liefhebben door liet bjilooiicn van belangstelling
in alles, wat er iiiejle in verband staat. Zoo
ir het bet
er meije
kan de wet van 17 Augustus 1S7S een zegen
voor ons volk worden.
Niemand wane, dit in Nederland thans de
strijd over dit onderwferp geëindigd isde tegen
partij zal blijven strijden: de voorstauders heb
ben echter thaus door daden te antwoorden;
woorden zijn er meeif dau genoeg aan besteed,
doch zwijgen is nog iets anders dan inslapen.
Het ïapport door len Minister van Binnen-
landsche Zaken aanj Z. M. ingediend, op de
adressen in zake de Wet op het lager onderwijs,
is reeds iu de Staatscourant verschenen 't Is
weder een van die stukken, gelijk we van dezen
Miuister gewoon zijd, opeu en rond. Wat de
adressen der anti-revjulutionuaireu aangaat, doet
de Minister uitkomen, dat deze reeds iang be
lt
raamd waren, voor het ontwerp van wet bij de
Kamers was ingediend.
De benoeming eenlr commissie, die de onder
wijszaak nng eens toé een onderwerp van onder
zoek zou maken, wordt door den Minister in
strijd geacht .metaleSaiioisterieela^yerautwoor-
delijkhoid. Geen Minister, die gevoel beeft van
waardigheid en plicht, zal de veiantwoordelijk-
heid jegens den Koning en het lauddie hij
aanvaard heeftop die wijze van zich willen
afschuiven, of rechtens daartoe bij machte zijn.
Het volkspetitionneinent blijkt een staat
kundige beweging te zijndie den Koning
iu weeispiaak poogt te brengen met de Ver
tegenwoordiging.
De vergelijking met andere landen, gelijk
die iu het adtes wordt gemaakt, gaat volgens
den Minister uiet op, die de bewijzen levert,
dat de toestanden in genoemde landen hemels
breed met de Nedeilandsche vei schilt.
Evenmin wordt de vrijheid van onderivijs, in
1848 veileend, bij deze wet aangerand. liet
bewijs wordt tevens gegevendat zij, die in
de jaren tusschen '1S40 en '48 op die vrijheid
aandrongen, zeer goed wisten, dat het zooge
noemd dubbel betalen de prijs was, waarvoor
men die viijheid zou verwerven.
De stelsels van onderwijs waarvan de adres
santen er zes noemen, zijn gebleken niet voor
toepassing vatbaar te zijn. De geestverwant
vau den heer Groen Van Priusterer, de Minister
Van der Brugghen, na de beweging tegeu het
ontwerp Vau Reeueu in '1S5G opgetreden, en
ontwerper der wet van '1857, inoest zijne
geestverwanten teleurstellen. sDe bijbel kan
op de gemengde school niet toegelaten worden,
was zijn 'uitspraak. De Minister Heemskerk kon
evenmin tot beviediging van de weusclieu dezer
partij het middel vinden. Van zeer gevaarlijken
aard - wordt door den Miuister de bewering
dor adiessanten genoemd, dat den armereD,
die geen school met den bijbel kunnen
betalen, onrecht wordt .aangedaan. Is er wel
ondoórdachter, gevaarlijker stelling denkbaar?
Immers, zoó de mingegoede er recht op heeft,
dat de Staat hem op algemeene kosten alles
verschaft, wat de gegoede betaalt uit eigen
beurs, dan omhelst men in beginsel hel grofst
communisme.
Dit echter is de zaak, dat meD, de vrijheid
van ondeswijs verkregen hebbende, thans van
de school, die men naar eigen goedvinden wil
inrichten, de kosten geheel of ten deele wil
betaald zien door den Staat.
De Minister eindigt zijn rapport met deze
merkwaardige zinsnede:
Men mug vermoeden, dat de leiders zeiven,
zoo zij als veiantvvoordelijke bewindslieden der
kroon werden geraadpleegd, er voor zouden
terugdeinzen de weigeiing der Koninklijke be
williging aan te bevelen, welke zij de vrijmoe
digheid gehad hebben van de kroon in hun
smeekschrift te verzoeken.
Ook op het adres dei' Roomsch Katholieken
is door deu Minister rapport uitgebracht.
De Minister wijst er op, dat, hoewel de
Katholieke kerkvoogden aan de bijzondere school
verre de voorkeur schenken boven de openbare,
z\j het bezoeken daarvan niet volstrekt verbieden,
mits deze aan de twee voorwaarden beantwoorde,
dat daar niets geleerd worde in' strijd niet
den godsdienst en de zedeleer en de gelegenheid
voor de kinderen om onderwijs in den gods
dienst te ontvangen niet ontbreke. Ook de
bisschop van Curium, in '1841 lid der gemengde
commissie, liet zich in dien zin uit.
De school, zooals die door deze adressanten
wordt gewenscht, zou zonder dat aan den eeuen
kant artikel 194 uit de Grondwet was geschrapt,
eu aan den anderen kant met den Heiligen
Stoel een concordaat gelijk in 1855 door Oosten
rijk was gesloten, niet mogelijk zijn; de adres
santen, blijkens de handteekeningen groolendeels
uit eenvoudige mensehen bestaande, hebben
dit echter vergeten. Wat meer is, zij zijn hun be
voegdheid te buiten te gaan door op eigen gezag:
te spreken. De beourdeeling toch der bruikbaar
heid van de openbare school staat niet aan.
hen, maar aan de kerkelijke overheid. De grief,
dat de kweekelingeu niet meer als werkkracht
mogen worden gebezigd, eu deze, dat de examens-
verzwaard zouden zijn, worden door den Minis
ter in het breede besproken. De bijzondere-
onderwijzers staan in dit opzicht volkomen ge-,
lijk met de openbare.
Aau het slot van dit inppoit zegt de Ministers
Niet-bekrachtiging der door de Slaten-Generaal
goedgekeurde wetsvoordracht zou wel deu stryd
doen voortdmeu en de onrust in de gemoederen
gaaude houden, de wensuh van adressanten
naar eena openbare school in hunnen zin zou
onbevredigd blijven en de vrijheid om byzondere
scholen op te richten zou er niet door ver
meerderen, Op hun verzoek behoort dus ia
hun eigen belang afwijzend te worden beschikt.
Namens Z. M. is door den Minister aan de
adressanten reeds medegedeeld, dat in hun
verzoek niet kan worden getreden, terwyl de ge
meenteraad van Roermond kennis heeft be-