BnitenlaMselie Bericltea.
^"'1878:
lirijdag 18 October.
4525:
;v
lijnt
1 4v
ft f :\vT V -1
/ee eu. 1> o r t i a's t Jaargang.
Abonnementsprijs, per kwartaal1.85.
Franco per post, door het geheelo Rijk- 2.50.
A&oiiderl>"-e nommers- 0.10.
B8UBAÜ: M4UHT, E, 124.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels
met inbegrip van eene Courant1.1 Or*"
Iedere gewone regel meer- 0.10, -i
Driemaal plaatsing wordt,.tegen tweemaal berekend.
Schiedam, 17 October 1878.
De rij der mannen van naam, die in dit
jaar den tol aan de natuur betaalden, is op
het onverwachts weder vergroot door den dood
van monseigneur Felix Dupanloup, bisschop
Van Orleans, een der bekwaamste leden van
het Fiansche Episcopaat. Meer dan dertig jaren
-deed hij vau zich spreken; nu als professor in
de welsprekendheid aan" de Sorbonne; dan als
meester in de polemiek; heden als heftig be
strijder van den nog heftiger uitiamontaanschen
publicist Louis Veuillot; motgen als staatkundig
redenaar; niet het minst als uitmuntend pen
voerder, In 1844 bewoog hij zich op het terrein
van het openbaar ouderwijs, en in twee harts
tochtelijk geschreven brochures zette hij zijne
denkbeelden over dit ondeiweip uiteen. De
eeiste was getiteld 's Brieven aart den hertog
de Broglie", en betoogde de noodzakelijkheid
der kleine semiuarien; de tweede getiteld *De
godsdienstige bevrediging" moest sttekken om
de onrust te doen bedaren door de eischen
der Katholieke partij in het leven geroepen.
Hij dooi zag het gevaarlijke jvan Jieftige^,^
theoiiecn door Veuillot in den TTnivers ge
predikt, en ti achtte deze door meei bescheiden
vormen te matigen, terwijl hij niettemin on
wrikbaar op hetzelfde doel bleef staren; den
voorraug van de Katholieke pai tij ïu het onder
wijs. De levendigheid in zijn polemiek, en de
liberale denkbeelden, die hij nu en dan voor
stoud in deu Ami de 2a religion, een Katholiek
blad, bestemd oin den TTnivers te besti ijden, en
de werkzaamheid door hem aan deu dag gelegd
in het besturen van het diocees vau Paujs
waarvan hij vicaris-generaal was gewoiden,
deden in 1849 de keuze van het uitvoerend
gezag op hem vestigenvoor den vacanten
bisschopszetel van Orleans. Namveltjks had hij
dien ingenomen of de Minister De Falioux be
noemde hem in de commissie, wier taak liet
was, een wet op het onderwijs voor te be
reiden; deze commissie gaf door haar weik
dien' invloed aan de geestelijkheid, welke thans
door Gambetta zoo vuiig wordt bestreden, en
die slechts met inspanning wordt te keet gegaan.
Onder het Keizei rijk wijdde monseigneur
Dupanloup zich uitsluitend aan de belangen
van zijn diocees; zonder ophouden tiachtte hij
de leekenscholen te vervangen door kerkelijke
instellingen. Tot zelfs in het bisschoppelijk
paleis tiof meu een school aan, eu-liet hy dit
o&derw'ys door de I-ijken zeer duur betalen,
'ti geschiedde met het doel om het-deu armen
kosteloos te t verstrekken.Zijn 'sti ijd met
Veuillot, die het ondeiw'yVin de oude litte
ratuur vau de scholen wilde 'doen "verdwijnen,
als gevaarlijk voor de goede' zedeD, baande hem
den „weg tot de -Fiansche akademie, >waar hy
ia 1854-zitting kreeg. iHoe hij tden 'ultiamon-
j,taansehen'i TTnivers beoordeelde, .blijko üit het
feitr dathy j-dc lezing «daarvan in. zij m diocees
«J verüood:-.Dev:Italiaan3chei'fÓ'orlóg en'de''kwestie
streven,
het leerstuk
meermalen de pen opvatten, en moest men
aan den eenen kant de gematigdheid zijner
ulliamontaansche neigingen erkennen, een
tamelijke graad van vr'yzinnigheid kon in zijn
schriften niet ontkend worden. Geen afstand
doen vim de eischen der keik, maar overeen-
stemming daar tan met de eerste eischen der
moderne maatschappij scheen het doel van zijn
Hij behoorde tot de bestrijders ved
der onfeilbaarheid, en ging zoo
ver, dat hij aan Veuillot de woorden toevoegde:
als uw taal die was van al de Katholieke bladen,
»als uw stellingen de onzedie vau de kerk
waienj zou deze in den ban der beschaafde
natiën* worden gedaan." Dezelfde man echter
weid later een der hevigste bestrydeis der
moderne instellingen. In 1871 in de nationale
veigadenng gekozen, was hij de hardnekkigste
tegenstander van Jules Simon en van diens
plannen omtrent 'het oudenvys. Aan de ge-
beuitenissen van 16 Mei 187G nam hij een
weikzaam deel; de val van Jules Simon was
zijn k, hoewel hy het nog beleefd heeft,
djrftêPubliek op steeds vaster grondslagen
werd gevestigd. Een scherp afgebakende poli
tieke licbtmg heeft monseigneur Dupnnloup
nimmer gehad. In den grond was hij eenvoudig
een cleiicaat, die zich met alle i egeeringsvormen
verstond, Indien zij slechts het oppergezag der
kerk eikenden.
Merkwaardig zijn de woorden, waarmede zijn
bestrijder Veuillot zijn heengaan mededeelt
Het leven vau monsr. Dupanloup was lang en
werkzaam, vol succes naar de wereld, en naar
de weield wederom vol van ouspoed. Hij wekte
veel bewondeiing, maar ook veel kiitiekop, en
beide maakteu veel gerucht. God houdt wei-
nig ïekemng met de nakomelingschap, die nog
vau de wereld is; en de nakomelingschap op
baie beurt, weet maar zeer onvolkomen hetgeen
voor God werd gedaan. Men moet het oordeel
der kerk" afwachten.
Men ziet, zelfs den dood kon de wrok van
den ouden tegeustander niet doen bekoelen.
De ïesultaten van het congres te Berlijn
blijken meer en meer denkbeeldig te z'yn. He
den hceten de Russen zich van Konstan-
tiuopel te verwijderen morgen woiden weder
contiamatscheu in de lichting der-Turksche
hoofdstad gedaan. Naar de letter der gemaakte
ovëreeukomsteu kan tegen deze handelwijze
der Russen geen bedenking wotden gemaakt.
Tevens kunnen ze voor hunne handelwijze aan
voeren de s. woede der Muzelmannen, tegen al
wat"' Christen "is. De niet-Muzelmannen te
Adrianopel onder «anderen^ veikeeren in den
bevigsten angst;,als de. Russen maar afgetiok-
ken zijn, wachten hun van de zijde der Tur-
ken mishandelingen, waarvan het westelijk
Europa geen begiip heeft. De Engelschen zijn
•woedend- 'op' den1 -voorweinige 'maanden zoo
gevierdsn „Lord',: JBeacóhslield, i zelfs "de .bladen
geroemden vrede met eer in een belachelijk
daglicht te stellen. En nu heeft Engeland nog
niet eens de taak opgevat, waartoe het" zich
op het congres verbondde organisatie'Van
het bestuur in Klein-Azie. Trouwens, het heeft
'in Mïdden-Azib zulke verreikende plannen, dat
het daarop alleen voorloopig wel de aandacht
dient te vestigen. Thans heet het, dat men*
eenvoudig van plan is, Afghanistan te annexeeren
Ook hier speelt Engeland geen zuiver spel. De
Emir te Kaboel is nu eenmaal geen vriend van
de Engelschen. Hij heefter trouwens ook weinig
reden toe. En als hij, na een Muzelmanschen'
afgezant van Engeland in zijn rijk toegelaten
te hebben, aan een ander gezantschap, om
streeks 1000 personen sterk, geen toegang ver
leent, dan kan men hem dit zoo euvel niet
duiden. Maar de zaak is, dat Engeland in Azië
overal den Rus meent te zien; het^is niet
onmogelijk, dat daardoor maatregelen
genomen worden, die in de gevolgen zeer nood-t
lottig kunnen blijken. Als hetEngelscheparle-'
ment weder bijeenkomt, dat buiten alle handelin
gen der Regeering is gelaten, zullen er wet weer
""hartige "woorden^gewisseld ^vordenv'De buiten5?
landsche politiek, die totnogtoe lord Beaconsfleld
succes bezorgde, zou hem ten slette nog tfen val
kunnen brengen.
Prins Bismarck blijkt nog altijd een supérieur1
man te z'yn. Zijn socialisten-wet bewijst het:
Artikel 6, hetwelk voor zoodanige uitlegging
vatbaar is, dat men er zeer gemakkelijk door
onder het bereik van het strafrecht komt, werd
verworpen. Bismarck, die zijn lieden kent, heeft,
daarop èn conservatieven èn nationaal-liberalen
aangemaand, toch vooral eendachtig te zijn. En
ziet, reeds hoort men, dat de conservatieven
plannen beramen, om het bewuste artikel,bij'
1
zullen I
de derde lezing weer in de wet te brengen,
en naar men verzekert, zullen de nationaal-
libeialen er zich dan niet" tegen verklaien. De
liberalen maken werkelijk in Duitschland een
droevige figuur; met het taaiste geduld debat-
teeieu ze over een enkel woon! terwijl Bismarck,"
die in den Frankforter Rijksdag jeeds een
doodelykea haat tegen gerekte debatten op
vatte, de heeien over dat woord laat rede-
neeien, wel bewust, dat de zege hein toch niet
zal ontgaan.
Waai lijk, men doet in oi.ze
hoogen dunk op van de
wikkeling der Duitsche'"natie.
dagen geen
parlementair '^oi.t- 4
DUITSCHLAND.
Tusschen dë nationaal-liberalen ,en de c6n~,&*
servatieven zijn onderhandelingen aangeknoopt,; jS
om,de verworpen aitikelen^weder-in het wets-
ontwerp tegen 4 de sociaal-'demociateti op te, 'Sfg
nemen. t tf 1 "rMH i
-r-A
jï W
J
u
'J
'-Vyfj
L. •>- f
