amerteitim
Stedelijk Niem
Ze 11 Ij i li e n.
CanaHjsu».
lisseliosrm.
laritprijs van Petroleum
Correspondentie.
£fe
Beursbericht van Amsterdam.
ai y»
«Vs
4V»
r>
r%
r»
1 ïsy.
2iyv ■>-
bergafwaarts, dingen, joelen en springen, gazoudt
het niet kijnnon gelooven, dat liet allen ziekon
zijn, inonschen die reeds met den eenen voet in
't graf gestaan hebben of nog staan.
Al/.oo;
»Wenn du die Sdiwindsucht bast, mein Sobn,
sDio Lurige voll Tubcrkelti schon
»Und vol! Cnvomen klein und grosz,
»Geh aur die llolien von Davos;
»Km* bier 1st llcilung dir gewiss,
sSonst nirgand anders, merk dir dies."
jtSchon manelier, der in früher Zoit
ïErfahren liat dor Schwindsuchts Leid
»Und kaum tebendig kam hierher,
>Tiinzt jotzt, als ob's ein Spass nur vviir.
sVorher wog er nicht Uuudert Pfund
»Jet7t is er dick uud kugelrund."
Ziedaar do wijze waarop de arme »Brust- en
•Lungcnkranken" hunne gezondheid zoeken en
meestal vinden,' als zo maar tijdig genoog in het
herstellingsoord komen.
„Ais liet vriest en sneeuwt spoion de doctoren
hnnno patiënten nog aan tot vlijtig nspazieron
gehn," ze -mogen zelfs schaatsen rijden en dat
geeft ongetwijfeld eono aangename afwisseling in
het min of meer eentonige lovendat mijn
schrijver doet uitroepen aOch, wat kan zoo'n
Davoser patient beters doen dan naar alles to kijken
wanneer hij daar hooggelaarsd, niet zijn ziel oniior
den arm, in de sneeuw rondloopt, wachtende op
den terugkeer zijnor gezondheid, wachtende totdat
het voorjnnv komt, wanneer hij hoopt gezond in
dan kring van familie ~n kennissen terug te keeron,
wachtendo totdat do tijd aanbreektdat hij met
nieuwen levensmoed on frisschc levenski acht weder
aan zijn zwerk" kan gaan. Dio hoop geeft moed,
om met kracht in deze omstandigheden te vol
harden."
Dat do patiënten voor wieals zo in Davos
komen, het eten een straf is, al zeer spoedig een
stevigen eetlust erlangen, en dat ze dan blijkbaar
zeer vasten kost kunnen verdragen; blijkt uit liet
volgend menu van een middagmaal dat na een
prettig uurtje in do sneeuw, in een der liötols werd
opgedragen
Suppa.
Kindei brnlen uud Mnccaioni,
Ilaimneisbraten und Compot.
Aullaufkuclien.
Dessert.
Daarbij gebruikto men eon halve flesch vVeltliner",
om, na afloop van het diner, een kop koffie en
een Goudsche pijp te genieten.
In 't voorbijgaan vermeld ik hier hetgeen om
trent het ontstaan, van Davos als badplaats wordt
gemeld
Op den Sston Febiunri van hot jaar 18G5 kwamen
dr. Ungor cn de boekhandelaar Richterbeide
teringlijdersin hoi dal van Davosom aldaar
genezing te vinden voor hunno ziekte. Dezo waren
hier do eerste Curgnslen en oefoncn thans in
sblakonden welstand" ieder op zijne wijze hun
betrekking hier uit.
Do toenmalige plattelands-heelmeester, de tegen
woordige Cur-nrts Spengler, had reeds bij vele
Davosersdie in 't buitenland hun brood gezocht
hadden maar wegens borstziekten »in die Hei-
math" teruggekeerd waren, ei varen, dat zelfs zware
teringlijders in dit klimaat volkomen genezen wor
den. Bovendien- had hij bij do inwoners gedurendo
een veeljarige praktijk geen enkel geval van tering
gehad. Ook dr. Unger en do heer Richter mochten
zich spoedig over gunstige resultaten vorhougen,
zoodot zo te ramen bepi oefdon Davos als «Sam
pler- und Winter-Curort fur Lungenkranken" meer
en meer bekend te maken. Zeer velen mochten zij
gelukkig hersteld van hier zien vertrekken, en zoo
doende is het gekomen dat dit vroeger zoo stil
en eenzaam ollochthal" gedurende 't geheelc jaar
door taliijko Curgnslen vvorilt bezocht.
Hersteld! - ik kan niet nalaten nok do regelen
aan te halen, die aan de pen des heeren H. ont
vloden teen vijf borstelde vrienden naar hunne
haardsteden terugkeerden
nlleb dank daarvoor, D.n os! dat go die vrienden,
onze lotgenoototi, die thans opgeruimd naar hunne
hnaidsteden tenigkeeren, heb dank, dat go die zoo
vriendelijk uitgeleide doet. Zij zullen dan ook onge
twijfeld luven lof verkondigen, uwo goedheid prijzen
en u daardoor in do gelegenheid stellen steeds moer
do lijdende tncnschheid to kunnen koesteren en
vort roosten,"
Eftnegenezingwaarvan do schrijver gewag
maakt, Iaat ik hier woordelijk volgen: do lieer do
R.j dio algemeen in Davos bekend slaat onder den
naam van »de bloedige Hollander", is er in liet
jaar 1870 bijna als lijk aangekomen. Niettegen
staande oone zorgvuldige behandeling en do ge
zonde berglucht, herhaalde zich do eono bloedspu
wing na do andere, zoodat de geneeslieeron allo
hoop op hei stel verloicn. Onder al zijn l'jden behield
hij zijno vr'oolijko gemoedstemming, en toen lnng-
zamerhand de bloedspuwingen minder hevig en
talrijk worden, do koortsen verminderden en 't"
tering-proces meerenmeer tot stilstand kwam,
keerden zijne krachten terug, en thans mag Davos
trotsch zijn op die gezonde persoonlijkheid
Ik ben, al na-schrijvende, tot do laatste missive
des hoeren Hoekstra gevorderdwaarin hij mede
deelt: »Ik herinner mij, dat mij weken lang vóór
ik Davos bezocht, het eten bepaald een straf was
cn dat ik van don eersten dag af in Zwitserland
bijna niet was te verzadigen. Van een antoplinag
was ik oen gastronoom geworden, met dit gevolg,
dat ik roods na vijf, dagen twee en een haif pond
in gewicht was toegenomen
Ten slotte, want reeds ontleende ik door de
belangrijkheid van het onderwerp verleid bijna
te voel aan des schrijvers brieven, valgo hier het
plandat do hoer Hoekstra ontwierp en waarop
ik in den aanvang van mijn kout dooide.
Na verteld te hebben dat in Davos een comité
nZiir Unterstützung unbomittclter Lungenkranke"
bestaat, laat hij volgen:
»'t Ware to wensrlien, dat ook in ons land, waar
zoo veel jeugdige krachten verloren gaandie be
houden konden worden, een dergelijk comitc werd
opgerieht. Iloowel ik weotdat de oprichting en
het bestuur daarvan aan groote moeielijkheden
onderhevig is, hoop cn vertrouw ik tocheerlang
daardoor in staat gesteld to worden, menigen armen
lijder de behulpzame hand te bieden. Meer dan dat
ben ik aan Davos verplicht."
Daar zijn wellicht onder mijne lezers die niet
weten wat longziekte is en die de afschuwelijke
longtering slechts bij name kennen, 011 van1 haito
wensch ik hun, vriend of vijandtoe dat ze met
de wreude kwaal, die de men veilheid zoo deerlijk
teistert, nimmernoch zeivennoch door hunne
dierbaren zullen kennis maken; zij die, alsik,
het vreeselijk proces dag aan dag eu uur aan uur
voor oogen hebben gelmd cn met den dood hebban
zien eindigen zuilen mijn wensch begrijpen
zij zullen het, geloof ik, mot mij eens zijn, wan
neer ik zog, dat er op aaide geen akeliger ziekte
is dan longtering!
Choleratyphuspokkon en dergelijke kwalen
zijn in de oogen van velen het ergste wat inen
denken kan, on toch zijn ze niets in vergelijking
der kwaaldie den lijder een zekeren dood tege
moet voertbij alle ziekten büjlt cunigr kans
tot horstel, en in ieder geval is liet pleit spoedig
heslistterwijl bij longtering langzaammaar
zeker vla mort sans phrase" volgt en de patient,
dio gelukkig, zeer gelukkig zelfs, zoldcn op do
hoogte van zijn toestand is, er erger aan toe
is dan de misdadiger, ijie in den kerker den dag
der evocatie afwacht; de/o toch weet dagen uur
waarop hij uit zijn lijden zal worden verlostna
een korten, ondenkbaar korten doodstrijd, ge.m
wordt in volle onzekerheid door zijne gruwelijke
kwaal afgemarteld en afgebeuld
Hebt go, mijn lezer, ooit longtering gezien 1 Dan
zult ge ook weten hoe menschelijke kunst en
wetenschap onmachtig zijn tegen den sterken vijand,
en dan zult ge weten, dat dejungeren van Acseu-
laap zelfs op den huldigen dag mouten erkennen
niet te weten wat tering isGe zult als ik gezien
hebben, dat voortdurende, krachtondormijneside
koortsen liet afgetobde lichaam luisteren en door
geen kracht van chinino kunnen worden geweerd,
daar do aungulegdo thermometer steeds onverbid
delijk op een abnormale temperatuur wijst: go
zult weten dat als do medicus u mededeelt dat
oen long is aangedaan, hij op uw viageuaofdan
de andero niet tu iciiden isI" slechts met eon
medelijdend schouder-ophalen zal antvvooiden, en
dut binnen weinige dagen of weken zijn uitspraak
zal luiden: snok de tweede is aangetast." Ilot
gaat dan bei gaf, de koortsen worden sluipender
en mooi dender, de krachten nemen af, tubeikels
verschijnen in de ingewanden van liet onderlijf en
vcrooizaken ook daar onduldbare pijnenhet op
geven woidt minder, maar de benauwdheden wor
den heviger, zóó hevig, dut ik niet verder aan
dion hcilloo/.cu toestand wil denken,
Na al hetgeen ik van longtering weet, cn nadat
ik in weinig jaren tijds velen die mij lief waren
er aan zag stoi ven, groep ik grotig het denkbeeld
aan, door den lieer Hoekstra preuppeid, om miii-
vorinegende longlijders in staat te stellen daar
liulp en haat te zoeken waar blijkbaar hulp en
bant te vinden is en waar moeder Natuur don
doe turen een lesje geeft; ik ontvouwde zijne go-
daehlea oil hei baalde zijne rapporten om ze te
stounon en er voor to ijveren met al du kracht
die in mij is, nl moot ik mij, belaas, tot schrijven
en in 't geheim wolken bepalen, omdat ten onzout
ieder dio 't waagt te handelen en openlijk voor
don dag to komen zonder op groeten naam of
gröot foi tuin te kunnen bogen (en op bciae zaken
j kan ik niet roemen) vonk gevoelig op do vingeis
wórdt getikt.
»Uvv kout is niet Ainsterdnmsch 1" zal dezo q_f
gene wellicht zoggen, en ik haast mij te zeggen
datik toch voor een groot deel met hot oog op
onzé stad dit feuilleton schreef: in Amsterdam
toch, hcerschtkmgtijdon en wat er, mede in ver
band, staatop vrceselijko'* wijze. Slon oordcele:
In do maand October van dit jaar stierven in
Amsterdam, alles inbegrepen en dus "ook de leven
loos aangegevonen cn de kinderen van een tot
vijfjaar, 531 personen on daarvan ten gevolge van
bloedspuwing, long- en keeltering: zeventig,
acuto ziekten dor adeaih.vlingsvverktuigon zeven
en zestig
chronische ziekten der ademhaling*»werktuigen
een en twintig,
of gezamenlijk 158 personen of dertig percent
der gelieele sterile.
Met het oog oji die welsprekende cijfers, geloof
ik dat men het niet ridicuul zal vinden, wanneer
ik de plannen van iemand dia te Davos gonezen
is steunen wanneer ik ieder weldenkende uit-
noodig die plannen te helpen steunen.
Men richt bosjeshuizen op voor oudon van dagen,
men sticht hospitalen voor ooglijdors en krankzin
nigen, daar bostaan instituten vooi doofstommen
on blinden, men zendt werklieden tot htm leering
naar den vreemde, men organiseert volksvermake-
lijkheilen en feestvieringen en zelfs der lijdende
dierenwereld houdt men do hand boven liet hoofd,
oil ik zal de laatste z.ijn om iels op dat alles aan
te merken, en ik erken zelfs gaarne dat het nobel,
verdienstelijk en goed ismaar ik vraag tevens
zou naast dat alles niet plaats zijn, neen, moot
naast dat alles niet plaats -zijn voor een instituut,
cone inrichting of hoe men het noemen wil, die
zich ten doel stelt jonge krachten te behouden
die pogen wil ouders voor hunne kinderen, kinderen
voor hunne ouders aau een afgrijsehjken dood te
ontrukken
Natuurlijk heb ik niet geschreven voor vermo
gendenzij onder hen die hot offer zijn der kwaal
welks ik schetste, kunnen, na zich nader overtuigd
en doctoraal advies ingewonnen te hebben, zönder
moeite naar het redmiddel grijpen waarop ik wees.
Zij kunnen z,i,h naar de plaats begeven waar zij,
al herstellen zij wellicht met, at steiven zij zelfs,
toch zoete verwachting op horstel kunnen koes
teren, waar zij kunnen hopen, en is hoop
niet waarlijk en waarachtig liet halve loven?
Maar de door du fortuin min bedeelden 1 Moeten
ze nog langer lijdon en tobben en afgemarteld
sterven Ik geloof rlat na do roepstem des heeren
Hoekstra weldra betere dagen voor hen zullen aan-
breken; ik verwacht voor zijn plan veel van den
weldadigheidszin onzer natie, die gaai ne goêil doét
wanneer het geen ziekelijke philanthropic of misplaat
ste sentimentaliteit geldt, en nog meer verwacht
ik van ben, die liet graf zagen openen voor een
dierbaar we/en, dat mogelijk te genezen zou rijn
geweest.
Ik weot niet wat het lot van dit artikel zal zijn,
maar ik. hoop van gansolier harte dat het onder
veler oogen mogen komen en, als dat het geval
zijn mocht, heb ik twee oproepingen te doen; de
eerste richt ik aan onzo Nedcilandsche drukpers;
ik vraag van haar, die geroepen is al wat goed
en nuttig is te steunen en tc helpen bevorderen
om, op welke wijze liet haar dun ook z.il behagen,
de algerneene aandacht te vestigen op een goed en
nuttig denkbeeld. Mijne tweede oproeping
liet jaar spoedt ten einde en de oudejaarsdag
nadert met rasscho schreden; op den'avond van
dien dag zullen er velen zijn din met gebroken
hurt treuren over eon 'vei woest levensgeluk, die
bittere tranen zullen schreien bij do gedachte aan
hem of haar. do ten giave daalde als offer uener
ziekte, zoo als or maar eeno in Gods groote en
sehoone wereld bestaatvan die treurenden en
bodroefdeu verwacht ik dat zo al zullen ducnvvat
zo kunnen, om het pogen te steunen, hetwelk be
oogt: modeinensclien voor hot vreeselijk lot, dat
hen trof, te' behoeden door diuibaie levens,(zoo
mogelijk, te behouden.
BURGKRL1J KE STAND.
dieboren: '17 Dcc. M.uia .Inliatina, doebter
van A. M. Roelanl« eu 11 Logjes, Botevslraat.
Lieving, zmn van J. Ph. Roetman en G. Soe-
teis. Konijnmbunrt. Mm in Johanna, dochter
van T. Kiela en J. VVildeuboer, Xiéttwe Buurt.
18. Jolianna, docliler van A. \nu Siiideien Mans
en E. Hredias Vimchemtraat.
Overleden17 Dec. Cliisu.n Petrouella
Steens, oud 1 jaar en 5 maanden, Brocrouest.
18. Gerrit Rob berecht, oud 77 jaar en 2 maan
den, Nieuwstraat.
MARKTPRIJZEN AAN RE lihlillfeTE SCHIEDAM'
4. i S. y Ir
vnn 19 December.
Stogge: per 2100 kilo Courschc f 182 3/mi
Clerst zonder handel. S
Stout jv aV.fi O.'/i 4 pe4 heojtóh v»
hectól.^,^-
Jenevers Amsterd, proef, f 14Yv tl f151/*
per liectol. Cl. zonder lust en zonder belasting,
üpocllne i f 1.30 per ketel.
Bij de Sehiedamsche Spoeling-Vereeuiging'
f 1.60 per ketel.
VLISSINGEN, 18 Doe. Gepasseerd, Marie Antoinette
k. Hemmes, v. Philadelphia n. Antwerpen.
HAYNASCH. Hulda, k. A. Klickovv, MS heet. Kogge,
3189 heet. Gerst.
Pcu Tin.con.
pCl.
13 Dec.
19 Dcc.
Premie leen. Uottonl. 3
102%
Nbu. Wciki. Selmld.
9Vs
O'J'/io
62%
llandei-Mun tsch. rose.
lOil/i
Obi. Centraal Spoorvv.
Sl'ANIC, üimienl.
i
O
l'J'/io
»8%
y> n
Dito, Huitenl. 1807
iWi
ÜVlS
B B
0
32'A
l'ORTUGAi.,Biiitl.l867 3
491/.,
Rusi.ANa, Nicolaï.
i
72%
72
72 73
3
SdVio
82Vi6
n 1875
WVis
74
bl.Z.lt.lOl) 1804
5
30%
n b 1860
134'A
fir. Riiss. Sp.-.Muats.
5
OosTl'.Nii.jObl.pap.Mes
52%a
O-VlG
s <1 xilv.Jnu.
53
53
t Loten 1854.
'r
93
1800.
5
971/4
0 i 1804.
Hung.1870.
671/4
Turkije, Olil.1805
5
Ori/is
Eoyptk 1870
I»
48'/,
081/s
lOYs
1872
5
9%8
Verrem.Staten !86l
1057/ij
b 1805 0
Mexico, 1851
3
b 18G4
3
2i/o
Cor.uMiiiA
W2
401/;
Erie-Spoorvv
78%,
Atl. Miss. Ohio
27'/e
Omhein do stemming der bouis op gisteren zegt
de Amsterd. Courant:
De beurs heeft weinig bijzonders opgelevoul; han
del en vnriotica bleven onbeduidend. Alleen vvnrcn
Russische Staatsfondsen du roebeisoorten '/2 pCl. Ingei,
terwijl ïuRottertnuisehe Tramvveg-anndeelen de specu
latie den prjjs tot 109 pCt. opdreef.
Rptteidmn, 19 December.
Disc.
Londen 5 v„
Parijs 3
AsUweipeu 4'A'n
pei 3 51. Ivoit.
l j f 11.95 f 12.13
fr. !00 - 47.371/2! 4-7.821/j
fi. 100 - 47.271/2I - 17.80
.Yntvvt.im'KS', 18 December,
knikt ilamv. Cernffui. Ameriknnnsehc.
Loco fr. 2iy,a— betaald, fr. iv veik.
December
Januari
Februan
Maait
April
i. 4 in.
21 >/i
2iy,
21'5/t
21 ">/v
n 21 v
2ö'/j
Anonymus. Aan uw verlangen zal worden
voldaan, zoodra gij ons uw naam hebtbekend
gemaakt. Dfi Redactie.
Cot mtju diepe droefheid overleed lieden,' f
den ouderdom van 78 juieii, mjjn'ge
liefde Echtgenoot, de Heer JAN MAAS?»
in leven Theehandelaar.
Schiedam. Wed. J. MAAS,
18 December 1.878. Sanders.
lïczocken .van rouwbeklag- kunnen uiet
^afgewacht worden".
-c
